Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów

Program sprawności i wydajności regulacyjnej (REFIT): aktualna sytuacja i perspektywa

I. Wprowadzenie

Działalność regulacyjna Unii Europejskiej odgrywa zasadniczą rolę we wspieraniu wzrostu gospodarczego i tworzeniu miejsc pracy. Ten rodzaj działalności UE, który polega na zapewnianiu równych reguł gry oraz ułatwianiu konkurencyjności, jest potrzebny przedsiębiorstwom. Społeczeństwo oczekuje, że na europejskim szczeblu będą chronione jego interesy – czy to w odniesieniu do zdrowia i bezpieczeństwa, czy to stanu środowiska naturalnego, czy też prawa do prywatności. Jeden wspólny przepis stosowany we wszystkich państwach członkowskich może być o wiele prostszy i wydajniejszy niż złożona sieć różnych przepisów regulujących tę samą kwestię na szczeblu krajowym i regionalnym. Trudność polega na zachowaniu prostoty przepisów, niewychodzeniu poza to, co ściśle niezbędne dla osiągnięcia celów określonej polityki i uniknięciu nakładania się regulacji.

Komisja Europejska podejmuje to wyzwanie za pośrednictwem swojego programu sprawności i wydajności regulacyjnej (REFIT), który przyczynia się do zapewnienia prostych, jasnych i przewidywalnych ram regulacyjnych dla przedsiębiorstw, pracowników i obywateli[1]. Celem programu jest ograniczenie biurokracji, usunięcie obciążeń regulacyjnych, uproszczenie i poprawa procesu projektowania ustawodawstwa, a także podniesienie jego jakości, tak aby cele polityki mogły być realizowane, zaś korzyści płynące z przepisów UE osiągane były jak najmniejszym kosztem i przy minimalnym obciążeniu administracyjnym, z pełnym poszanowaniem Traktatów (zwłaszcza zasady pomocniczości i proporcjonalności). W ramach programu REFIT Komisja w ciągły i systematyczny sposób sprawdza cały zasób przepisów unijnych, dążąc do zidentyfikowania obciążeń, niespójności oraz nieskutecznych działań, a także określenia działań naprawczych.

W komunikacie w sprawie REFIT z października 2013 r.[2] Komisja określiła ambitny program. Wskazała w nim obszary, w których przewidziane inicjatywy nie zostaną zrealizowane. Wycofała szereg wniosków, które od dłuższego czasu były zablokowane w procesie ustawodawczym, oraz uchyliła szereg aktów ustawodawczych. Ogółem określono ponad 100 działań, z czego połowa to nowe wnioski zmierzające do uproszczenia i zmniejszenia obciążenia regulacyjnego wynikającego z obowiązujących obecnie przepisów. Pozostałe działania to kontrole sprawności i oceny zaprojektowane w celu przeanalizowania wydajności i skuteczności przepisów UE i przygotowania przyszłych inicjatyw na rzecz zmniejszenia obciążenia regulacyjnego.

Komisja realizuje te zobowiązania. W niniejszym komunikacie przedstawiono aktualny stan wdrożenia programu REFIT i określono nowe działania. Wskazano, w jaki sposób Komisja kontynuuje umacnianie swoich horyzontalnych narzędzi regulacyjnych: ocen skutków, ocen i konsultacji z zainteresowanymi stronami. Zawiera również spojrzenie na sposób, w jaki instytucje UE, państwa członkowskie i zainteresowane strony reprezentujące środowisko przedsiębiorstw i społeczeństwo obywatelskie odgrywają swoją rolę w realizacji tej wspólnej odpowiedzialności za program sprawności regulacyjnej. Działania REFIT – wycofania, zmiany i uchylenia – przyczyniają się do zwiększenia korzyści, jakie przynosi zastąpienie 28 różnych działań krajowych jednym działaniem na szczeblu UE, prowadząc do uproszczenia otoczenia regulacyjnego dla przedsiębiorstw i społeczeństwa w całej Europie.

Niniejszemu komunikatowi towarzyszy szczegółowa tabela wyników, określająca aktualny stan wdrożenia poszczególnych inicjatyw programu REFIT oraz wskazanie dalszych działań.

Na zakres nowych działań ma wpływ moment złożenia tego sprawozdania. Nowe zobowiązania ulegną przeniesieniu na kolejny mandat i zostały dokładnie rozważone w tym kontekście.

II. Wdrażanie Programu sprawności i wydajności regulacyjnej (REFIT)

Szybkie i dokładne wdrożenie programu REFIT jest dla Komisji priorytetem. Dokonano znacznych postępów w zakresie przygotowania wniosków, ich przyjęcia przez Parlament Europejski i Radę oraz ich wdrażania przez państwa członkowskie. Poniżej dokonano bilansu tych działań.

· Działania podjęte przez Komisję

Przyjęcie większości wniosków ustawodawczych dotyczących uproszczenia i zmniejszenia obciążeń zidentyfikowanych w komunikacie dotyczącym programu REFIT z października ubiegłego roku zaplanowano na bieżący rok.[3] Komisja przedłożyła już istotne wnioski dotyczące uproszczenia działalności gospodarczej, obejmującego np. wprowadzenie standardowej deklaracji VAT UE [4] czy usprawnienie europejskiego postępowania w sprawie drobnych roszczeń[5]; oczekują one na decyzje prawodawcy.

Po konsultacji z Parlamentem i Radą Komisja formalnie zatwierdziła wycofanie 53 wniosków oczekujących na rozpatrzenie, w tym wszystkich dziewięciu inicjatyw REFIT, łącznie z dotyczącymi uproszczenia obowiązków związanych z VAT, statutu europejskiej spółki prywatnej[6] i ochrony gleb[7]. Komisja postanowiła nie przedkładać podczas obecnego mandatu kilku wniosków, nad którymi pracowała[8], kontynuuje natomiast przygotowanie przewidzianych aktów uchylających[9].

Rozpoczęto prace nad kontrolą sprawności w dziedzinach ustawodawczych związanych z odpadami, ochroną ptaków i siedlisk (Natura 2000), bezpieczeństwem statków pasażerskich i ogólnym prawem żywnościowym. Zapewnią one podstawę dla dalszych inicjatyw dotyczących uproszczenia i ograniczenia obciążenia regulacyjnego w odnośnych dziedzinach, w tym ograniczenia i usprawnienia obowiązków dotyczących sprawozdawczości.

Kontrola sprawności ogólnego prawa żywnościowego: W ramach kontroli sprawności zostaną zbadane kluczowe zasady ram regulacyjnych, a także ich wdrożenie za pomocą późniejszych rozporządzeń i działań administracyjnych. Będzie ona skupiona na istotności, wartości dodanej UE, skuteczności, wydajności i spójności. Zostaną też uwzględnione aspekty bezpieczeństwa żywnościowego. Kontrola sprawności jest przykładem współpracy Komisji i państw członkowskich w realizacji oceny[10].

Komisja stosuje zasadę „najpierw myśl na małą skalę”[11] i podjęła działania zmierzające do zastosowania – tam gdzie to właściwe – ułatwień dla MŚP i zwolnień dla mikroprzedsiębiorstw. Siedemnaście działań REFIT uwzględnionych w tabeli wyników zawiera zwolnienia dla mikroprzedsiębiorstw i ułatwienia dla MŚP. Dodatkowo obniżono opłaty dla mikroprzedsiębiorstw za rejestrację i udzielanie zezwoleń w sektorze chemikaliów, zdrowia i ochrony konsumentów.

W komunikacie dotyczącym programu REFIT z października 2013 r. przyznano, że – biorąc pod uwagę czas trwania procesu ustawodawczego – należałoby podjąć wszelkie wysiłki w celu niezwłocznego zmniejszenia obciążenia w istniejących ramach regulacyjnych, ze szczególnym uwzględnieniem wspierania MŚP. Dzieje się tak już na przykład w obszarze informowania konsumentów na temat żywności[12], gdzie podmioty prowadzące przedsiębiorstwa spożywcze, a szczególnie MŚP mają trudności z określeniem, jakie przepisy (UE lub krajowe; ogólne czy dotyczące szczególnej kategorii żywności) mają zastosowanie w ich konkretnej sytuacji. Komisja opublikowała wytyczne i pracuje nad bazą danych na temat unijnych i krajowych wymogów dotyczących etykietowania[13]. Powinno to pomóc podmiotom prowadzącym przedsiębiorstwa spożywcze w szybkiej identyfikacji wymogów, które mają zastosowanie w ich przypadku.

Podejmowane są dodatkowe inicjatywy w celu lepszego wykorzystania internetu na potrzeby uproszczenia i poprawy wdrażania wymogów regulacyjnych z jednakową korzyścią dla administracji, przedsiębiorstw i konsumentów. Analizowane jest na przykład podobne podejście w obszarze informowania konsumentów na temat żywności, w oparciu o doświadczenia związane z etykietami efektywności energetycznej, które są obecnie jednolicie prezentowane przy sprzedaży online.

I wreszcie, prawodawstwo dotyczące informowania konsumentów o środkach spożywczych zawiera zwolnienia, ułatwienia w przypadku małych ilości i detalistów[14], a także elastyczne rozwiązania umożliwiające państwom członkowskim dostosowanie przepisów dotyczących etykietowania do szczególnych potrzeb MŚP[15]. Prawodawstwo przewiduje też jedną stałą datę wejścia w życie nowych środków w każdym roku kalendarzowym i korzystne środki przejściowe. Wszystkie te wysiłki powinny ułatwiać lepsze wdrażanie w istniejących ramach prawnych.

• Działania podjęte przez prawodawcę

Od października 2013 r. prawodawca (Parlament i Rada) przyjął kilka ważnych wniosków dotyczących uproszczenia i ograniczenia obciążeń: zmieniona dyrektywa w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych uprości procedury uznawania i ułatwi dostęp do informacji[16]; nowe ramy prawne dotyczące zamówień publicznych zawierają środki ułatwiające składanie zamówień i sprawiające, że będą one mniej obciążające z administracyjnego punktu widzenia; promują one ponadto elektroniczne zamówienia publiczne. Nowe rozporządzenie w sprawie tachografów zmniejsza obciążenie administracyjne i poprawia egzekwowanie przepisów dzięki wprowadzeniu „tachografów cyfrowych” połączonych z satelitarnymi systemami nawigacji i organami kontroli. Aby uwzględnić szczególną sytuację rzemieślników, pojazdy o masie poniżej 7,5 tony, jeżdżące w ograniczonym zakresie do 100 km od siedziby działalności gospodarczej rzemieślnika zostały wyłączone z zakresu przepisów socjalnych i dotyczących tachografów.

Wspomniane wnioski powinny umożliwić MŚP dokonanie istotnych oszczędności kosztów. Rozporządzenie w sprawie uproszczenia prospektu emisyjnego i obowiązków informacyjnych w odniesieniu do rynku wewnętrznego papierów wartościowych[17] pozwoliłoby na przykład zaoszczędzić 20 % lub od 20 000 EUR do 60 000 EUR w przypadku każdego prospektu emisyjnego. Prawodawstwo dotyczące tachografu cyfrowego[18] wiązałoby się z ograniczeniem kosztów o 20 % lub łącznie o 415 milionów EUR.

Zamówienia publiczne: Nowe dyrektywy w sprawie zamówień publicznych zostały przyjęte w lutym tego roku i będą stosowane od kwietnia 2016 r. Zachęcają one do intensywniejszego korzystania z elektronicznych zamówień publicznych i dalszych środków zmniejszających obciążenia regulacyjne i upraszczających dostęp MŚP, za pośrednictwem ograniczenia wymogów dotyczących przedstawiania oryginalnych dokumentów oraz promowania mniejszych wolumenów zamówień. Komisja szacuje na przykład, że częstsze korzystanie z certyfikacji własnej mogłoby zmniejszyć obciążenie administracyjne firm o 169 milionów EUR[19]; elektroniczne zamówienia publiczne mogłyby przynieść oszczędności na poziomie od 5 % do 20 % kosztów zamówień publicznych[20].

Jednocześnie zdarza się też, że oszczędności kosztów projektowane na etapie oceny skutków nie mogły być osiągnięte z uwagi na zmiany w procesie ustawodawczym, jak na przykład w odniesieniu do rejestracji producentów w odniesieniu do zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego[21]. Prawodawca nie poparł uproszczeń we wnioskach dotyczących środowiska naturalnego i związanych z przemieszczaniem odpadów oraz oceną oddziaływania na środowisko[22]. Do obszarów, w których państwa członkowskie nie były skłonne do zmniejszania obciążeń, powołując się na zasadę pomocniczości lub dodatkowe uzasadnienia związane z polityką krajową, należało także: zwalczanie opóźnień w płatnościach w transakcjach handlowych, wymogi dotyczące rachunkowości spółek, gromadzenie statystyk[23], koordynacja dotycząca VAT i uproszczenie obowiązków związanych z VAT.

Ponadto na przyjęcie przez prawodawcę nadal oczekuje pewna liczba ważnych wniosków dotyczących uproszczeń, które pociągają za sobą znaczące oszczędności: na przykład wniosek Komisji dotyczący wspólnego zbioru przepisów w sprawie obliczania podstawy opodatkowania osób prawnych znacznie zmniejszyłoby koszty przestrzegania przepisów podatkowych ponoszone przez przedsiębiorstwa prowadzące działalność na jednolitym rynku[24]. Istnieją także inne przypadki, w których trwająca debata w procesie prawodawczym mogłaby skutkować zmniejszeniem szacowanych oszczędności. Istnieje na przykład ryzyko, że szacowane na 15 miliardów EUR rocznie oszczędności dla przedsiębiorstw, przewidziane we wniosku Komisji dotyczącym standardowej deklaracji VAT, uległyby znacznemu zmniejszeniu w przypadku przyjęcia określonych zmian omawianych w Radzie.

• Działania podjęte przez państwa członkowskie

Na państwach członkowskich spoczywa ważna odpowiedzialność za terminowe wdrożenie i pełne stosowanie prawa UE. W tym zakresie od władz państw członkowskich zależy skorzystanie z wariantów uproszczeń oferowanych przez prawodawstwo UE i dopilnowanie, aby prawo UE było stosowane na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym w sposób możliwie najskuteczniejszy i najwydajniejszy. Szacuje się, że nawet jedna trzecia obciążeń administracyjnych związanych z przepisami unijnymi wynika z przepisów wdrażających je na szczeblu krajowym[25].

Przykładem rozbieżnych praktyk w państwach członkowskich jest obszar zamówień publicznych. W wyniku najnowszej oceny ustalono, że czas trwania zwykłej procedury udzielenia zamówienia wynosił od 11 do 34 tygodni, zaś średnie koszty w przeliczeniu na osobodni pracy wahały się miedzy poszczególnymi państwami członkowskimi w obrębie czynnika cztery.[26] Kolejny przykład dotyczy procesu oceny wpływu na środowisko: średni czas trwania procesu waha się w poszczególnych państwach członkowskich od mniej niż 5 miesięcy do 27 miesięcy, zaś średnie koszty ponoszone przez inwestorów budowlanych wahają się od mniej niż 4 000 EUR do 200 000 EUR w przeliczeniu na jeden projekt.

Na początku 2014 r. weszło w życie kilka wniosków dotyczących uproszczeń w zakresie egzekwowania praw własności intelektualnej przez organy celne (IPR) i odbioru zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (WEEE) weszło w życie na początku 2014 r. Rozporządzenie w sprawie IPR[27] ograniczy obciążenia i koszty administracyjne, umożliwi lepsze zarządzanie ryzykiem i poprawi egzekwowanie praw własności intelektualnej. Dyrektywa WEEE [28] przewiduje wyłączenie małych detalistów z obowiązku odbioru zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego. Ważne jest, aby wszystkie państwa członkowskie w pełni wdrożyły i wykorzystały zawarte w tych wnioskach przepisy przewidujące uproszczenia i ograniczenie obciążeń.

Istnieje jednak szereg znaczących przykładów sytuacji, w których państwa członkowskie nie korzystają z możliwości uproszczeń oferowanych przez prawodawstwo UE lub przepisy krajowe narzucają dodatkowe obciążenia w obszarach nieobjętych bezpośrednio przepisami UE. Tak jest na przykład w sektorze bezpieczeństwa żywności, w którym nie zawsze wykorzystywane są opcjonalne ułatwienia dla małych przedsiębiorstw[29], w sektorze drogowego transportu towarowego, w którym niektóre wymogi krajowe dotyczące rejestracji czasu jazdy lekkich samochodów dostawczych w obszarach nieobjętych prawem UE zwiększają obciążenie regulacyjne małych spółek[30] oraz w zakresie wymogów rachunkowych dotyczących spółek[31]. Ponadto, MŚP mogą też znacznie skorzystać na pełnym wykorzystaniu przez państwa członkowskie elastyczności dopuszczonej w ramach rozporządzenia dotyczącego sposobów przekazywania konsumentom informacji na temat żywności. Komisja będzie monitorować wdrażanie przez państwa członkowskie tych, a także wszystkich innych działań REFIT, i uwzględni aktualną sytuację w następnej edycji tabeli wyników planowanej na 2015 r.[32].

Komisja ściśle współpracuje z państwami członkowskimi w zakresie wdrażania dorobku UE we wszystkich sektorach, poświęcając coraz większą uwagę sprawności regulacyjnej i monitorowaniu horyzontalnych skutków regulacyjnych. Rozpoczęło się ono, na przykład, w programie działań na rzecz zmniejszenia obciążeń administracyjnych (ABR+), w ramach którego Komisja obserwuje decyzje wdrożeniowe państw członkowskich dotyczące 12 najbardziej zaawansowanych działań priorytetowych[33] podjętych w programie działań na rzecz zmniejszenia obciążeń administracyjnych w latach 2007–2012.[34] Celem tego przedsięwzięcia jest udostępnienie najlepszych praktyk w zakresie wdrażania i weryfikacja, czy zakładane zmniejszenie obciążeń administracyjnych zostało osiągnięte w terenie. Wstępne ustalenia wskazują, że w niektórych państwach członkowskich można potwierdzić szacunki dotyczące oszczędności w obszarach związanych z systemem gromadzenia danych statystycznych (Intrastat), badaniem produkcji przemysłowej i tachografem cyfrowym. Niemniej napotkano trudności w uzyskiwaniu wystarczających i spójnych danych ilościowych oraz statystyk, a także otrzymano stosunkowo mało przykładów najlepszych praktyk w zakresie wdrożenia oraz możliwości dalszego upraszczania na poziomie krajowym. Grupa krajowych ekspertów wysokiego szczebla w dziedzinie uregulowań prawnych wyraziła silne poparcie dla tego realizowanego wspólnie przez Komisję i państwa członkowskie monitorowania praktycznych skutków regulacji UE w terenie. Komisja nadal współpracuje z państwami członkowskimi i zainteresowanymi stronami w celu uzyskania większej ilości rzetelnych informacji na temat skutków regulacji UE. Wyniki tych prac zasilą kolejną tabelę wyników REFIT.

III. Przyszłe inicjatywy REFIT

Utrzymywanie prawodawstwa UE w stanie przydatności do realizacji celów wymaga nieustających wysiłków. Z tej przyczyny Komisja wdraża REFIT jako program odnawialny, zaś niedawno zaktualizowała zadanie polegające na zestawieniu i zbadaniu zasobu prawodawstwa UE, które to zadanie zostało po raz pierwszy przeprowadzone w ramach REFIT w 2013 r. Uwzględniono również komentarze i sugestie różnych zainteresowanych stron dotyczące agendy REFIT, które wpływały od października 2013 r.[35].

Na podstawie tej analizy Komisja uważa, że nowe inicjatywy zmierzające do uproszczenia i ograniczenia obciążeń są zagwarantowane w szeregu dziedzin. Inicjatywy te obejmują uproszczenie prawodawstwa UE dotyczącego dokumentów tożsamości i dokumentów podróży, opracowanie nowej kompleksowej architektury statystyki dotyczącej przedsiębiorstw (zob. poniżej), rozszerzenie punktu kompleksowej obsługi w dziedzinie VAT na wszystkie usługi B2C[36] wraz z rozwojem portalu internetowego VAT UE służącego do informowania przedsiębiorstw o krajowych i unijnych przepisach dotyczących VAT, a także kodyfikację prawodawstwa dotyczącego wykazów krajów w związku z wymogami wizowymi[37].

Nowa architektura dla statystyki UE dotyczącej przedsiębiorstw: Komisja pracuje nad usprawnieniem ram odniesienia i uproszczeniem gromadzenia danych na potrzeby statystyki przedsiębiorstw. W odpowiedzi na skargi przedsiębiorstw został uruchomiony projekt statystyk dotyczących handlu wewnątrzunijnego (SIMSTAT). Przetestowane zostaną w nim nowe techniki gromadzenia danych, które powinny ułatwić lepsze wykorzystanie zebranych danych statystycznych, upraszczając i zmniejszając tym samym obowiązki przedsiębiorstw z zakresu sprawozdawczości. To racjonalne pod względem kosztów podejście ma potencjał wdrożenia w innych dziedzinach statystycznych (np. statystyki dotyczące przedsiębiorstw międzynarodowych, międzynarodowego handlu usługami oraz zagranicznych inwestycji bezpośrednich) i zostanie rozwinięte, jeżeli testy wypadną pozytywnie, jako część szerszego rozporządzenia ramowego integrującego statystykę dotyczącą przedsiębiorstw (FRIBS).

Komisja przygotuje akty uchylające w kolejnych obszarach, wśród których znajdują się: etykietowanie energetyczne[38], stawki i warunki przewozowe[39], Wspólna Polityka Rolna, a także w odniesieniu do znormalizowanej sprawozdawczości w dziedzinie środowiska naturalnego. Ponadto Komisja bada także dorobek UE pod kątem współpracy policyjnej i współpracy sądowej w sprawach karnych, w celu identyfikacji aktów, które mogłyby zostać uchylone ze względu na wygaśnięcie okresu przejściowego ustanowionego w Traktatach[40].

Komisja uważa, że wycofywanie wniosków, które nie odnotowują postępów w procesie prawodawczym, w celu umożliwienia nowego startu lub skorzystania z alternatywnych sposobów osiągnięcia zamierzonego celu ustawodawczego, stanowi wyraz dobrego zarządzania prawodawczego. Skrupulatne zbadanie wszystkich wniosków oczekujących na rozpatrzenie przez prawodawcę zaowocowało zidentyfikowaniem kolejnych wniosków, które albo uległy dezaktualizacji, albo nie mają wsparcia prawodawcy, a zatem należy złożyć wniosek o ich wycofanie. Należą do nich wnioski dotyczące systemów rekompensat dla inwestorów, opłat za ochronę lotnictwa, pracowników w ciąży[41], funduszu odszkodowań za szkody spowodowane zanieczyszczeniem olejami oraz wyłączania mikroprzedsiębiorstw z określonych przepisów z zakresu higieny środków spożywczych, nawet jeżeli te ostatnie miałyby przynieść mniejszym przedsiębiorstwom znaczące korzyści[42].

Biorąc uwagę względy czasowe związane z nowym organem prawodawczym, obecna Komisja skupi się w 2014 r. na kluczowych pozycjach. Komisja dokonała przeglądu swojej agendy planowania i postanowiła zachować tylko najistotniejsze pozycje.

I wreszcie, Komisja planuje zainicjowanie w perspektywie średnioterminowej szeregu nowych ocen i kontroli sprawności funkcjonowania istniejących rozporządzeń UE i stosowania prawa traktatowego, w tym w obszarze ochrony konsumentów w przypadku praw do korzystania z nieruchomości w oznaczonym czasie, opóźnienia w płatnościach, ram prawnych regulujących paczkowanie, systemu wzorów w UE, dyrektyw dotyczących prospektu emisyjnego, stosowania zasady wzajemnego uznawania w kontekście poprawy jej funkcjonowania na rynku wewnętrznym[43], wychwytywania i składowania dwutlenku węgla oraz emisji CO2 z lekkich samochodów dostawczych i samochodów osobowych, spółek telekomunikacyjnych oraz prawodawstwa dotyczącego bezprawnego wjazdu, tranzytu i pobytu[44].

W innych kluczowych dziedzinach, w których przygotowuje się szersze przeglądy polityki, takich jak jednolity rynek cyfrowy, ważne będzie zidentyfikowanie pozostałych barier i dokonanie oceny ram regulacyjnych pod względem kosztów i możliwości uproszczeń[45]. Tego typu zadania mają wyraźny aspekt związany z REFIT.

Wszystkie nowe inicjatywy zostały określone orientacyjnie w dokumencie roboczym służb Komisji i podlegają potwierdzeniu w programie prac Komisji na 2015 r.

Prawodawstwo w sektorze chemikaliów: Komisja uważa, że potrzebne jest podejmowanie na poziomie UE, państw członkowskich i zainteresowanych stron nieustannych starań zmierzających do dalszego ułatwiania wdrażania prawodawstwa w sektorze chemikaliów, zwłaszcza rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH), oraz do rozważenia konkretnych obszarów, w których przepisy mogą zostać uproszczone, a obciążenia zmniejszone. Musi to być dokonane w sposób, który pozwoli osiągnąć wysoki poziom ochrony zdrowia i środowiska, a jednocześnie utrzymać konkurencyjność i innowacyjność europejskiego przemysłu w tym sektorze, a także swobodny przepływ towarów na rynku wewnętrznym. Przeprowadzony przez Komisję w 2013 r. przegląd REACH[46] zidentyfikował pewne potrzeby w zakresie dostosowań, lecz zawierał pozytywną opinię końcową co do funkcjonowania tego prawodawstwa oraz stwierdzenie, że nie musi być ono w tej chwili zmieniane. Niemniej Komisja uznaje potrzebę zmniejszenia obciążenia finansowego i administracyjnego MŚP związanego z REACH oraz poprawę jego wdrażania na wszystkich poziomach.

Wdrożono już w tym celu szereg działań naprawczych, w tym znaczne obniżenie opłat. W 2014 r. podejmowane są nowe działania: szczególna pomoc dla MŚP związana z przestrzeganiem upływającego w 2018 r. terminu rejestracji w odniesieniu do małych wolumenów produkcji; identyfikacja wydajniejszych sposobów zarządzania substancjami wzbudzającymi bardzo duże obawy i identyfikacja alternatyw względem niebezpiecznych chemikaliów; poprawa komunikacji z MŚP, a także analiza skutków REACH dla MŚP oraz dla konkurencyjności i innowacji. W perspektywie średnioterminowej rozważa się inne działania zmierzające do poprawy procesu udzielania zezwoleń na substancje chemiczne, z myślą o zwiększeniu przewidywalności tego procesu dla przedsiębiorstw. Działania te obejmują na przykład zmniejszenie częstotliwości zmiany wykazów substancji podlegających procedurze udzielania zezwoleń, uproszczenie procedury udzielania zezwoleń w niektórych przypadkach związanych z małym ryzykiem oraz większe uwzględnianie skutków społeczno-gospodarczych na etapie wprowadzania nowych substancji do wykazu substancji podlegających procedurze udzielania zezwoleń[47].

Ważne jest, aby przemysł i państwa członkowskie odgrywały aktywną rolę we wdrażaniu REACH. Mogłaby ona obejmować na przykład zwiększenie potencjału krajowych działów pomocy technicznej lub izb handlowych doradzających w sprawie wdrożenia REACH, a także poprawę koordynacji między państwami członkowskimi oraz w poszczególnych państwach.

Pakiet inicjatyw obejmujących sprawność regulacyjną w sektorze chemikaliów zostanie uruchomiony w 2014 r. i obejmie łączną ocenę kosztów i kontrolę sprawności najistotniejszego prawodawstwa dotyczącego chemikaliów, niewchodzącego w skład REACH.

Wnioski wyciągnięte na różnych etapach tej pracy, łącznie z bieżącą oceną prawodawstwa w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz wynikami wcześniejszego przeglądu REACH, zapewnią pełny obraz i perspektywę dalszych możliwości poprawy sprawności regulacyjnej w tym obszarze. Komisja zaprasza zainteresowane strony i państwa członkowskie do przeprowadzenia wspólnej analizy tych zagadnień i wniesienie wkładu w sprawozdanie podsumowujące, które przewidziano na 2016 r.

IV. Działania horyzontalne

REFIT jest częścią szerszej polityki Komisji dotyczącej inteligentnych regulacji, która obejmuje także takie narzędzia regulacyjne jak ocena skutków, konsultacje z zainteresowanymi stronami i ocena. Komisja dąży do dalszego wzmacniania tych instrumentów i innych działań horyzontalnych, w tym poświęcenia większej uwagi ocenie kosztów i korzyści związanych z regulacją, a także zmniejszaniu obowiązków administracyjnych, takich jak wymogi dotyczące sprawozdawczości[48].

• Ocena skutków

System oceny skutków Komisji działa na wczesnym etapie cyklu polityki, gdy opracowywane są nowe wnioski; służy on określeniu bazy dowodowej na potrzeby świadomego kształtowania polityki oraz dopilnowaniu, aby wnioski Komisji były zgodne z zasadami pomocniczości i proporcjonalności. System ten od czasu jego ustanowienia w 2002 r. był nieustannie wzmacniany i ulepszany, na przykład poprzez publikację zmienionych wytycznych w 2009 r. i uzupełniających wskazówek w różnych dziedzinach (konkurencyjność i mikroprzedsiębiorstwa, prawa podstawowe, skutki społeczne i terytorialne). W procesie oceny skutków nieustannie umacnia się podstawy dowodowe – lepsze dane oraz konsultacje naukowe. Aby ułatwić szybką identyfikację wyników oceny skutków, w tym kosztów i korzyści, w 2013 r. Komisja wprowadziła do swoich sprawozdań z oceny skutków standardowe dwustronicowe zestawienia informacji. Korzystając ze zdobytego doświadczenia (ponad 350 ocen skutków od 2010 r.), Komisja zobowiązała się do aktualizacji swych wytycznych dotyczących oceny skutków i zgromadzi opinie zainteresowanych stron w trakcie konsultacji społecznych, które zostaną zainicjowane w czerwcu 2014 r.

• Ocena ex-post

W ramach systematycznej oceny regulacji UE dokonywanej w trybie ex-post weryfikuje się, czy oczekiwane wyniki i skutki regulacji UE zostały osiągnięte. Planowanie oceny zostało ulepszone wraz publikacją planowanych ocen w portalu Europa[49]. W celu dalszego doskonalenia polityki i praktyki oceny Komisja przeprowadziła w okresie od listopada 2013 r. do lutego 2014 r konsultacje społeczne w sprawie nowych wytycznych dotyczących oceny. Wyniki zostaną wykorzystane w zbliżającej się weryfikacji wytycznych dotyczących oceny[50]. Wytyczne będą zawierać odesłanie do kontroli sprawności, które zostały wprowadzone w 2010 r. jako kompleksowe oceny polityki, analizujące spójność i zgodność pomiędzy dziedzinami regulacyjnymi oraz w ich obrębie, a także to, czy szersze ramy regulacyjne dla całego sektora polityki spełniają wyznaczone cele. Od tego czasu kontrole sprawności zostały ukończone w kilku dziedzinach polityki, takich jak środowisko (polityka UE dotycząca wód słodkich), zatrudnienie i polityka społeczna (informacja i konsultacje z pracownikami), polityka przemysłowa (homologacja typu pojazdów silnikowych) i transport (wewnętrzny rynek lotniczy)[51]; mogą one doprowadzić do przygotowania kilku wniosków ustawodawczych dotyczących uproszczenia i zmniejszenia obciążeń[52].

• Konsultacje z zainteresowanymi stronami

Dialog z obywatelami, partnerami społecznymi i innymi zainteresowanymi stronami reprezentującymi środowisko przedsiębiorstw i społeczeństwo obywatelskie pomaga zagwarantować przejrzystość, odpowiednie ukierunkowanie i spójność w procesie tworzenia prawa UE. Konsultacje z partnerami społecznymi i innymi zainteresowanymi stronami są zapisane w Traktatach i są szczególnie ważne w kontekście wykrywania trudności związanych z proporcjonalnością i pomocniczością[53]. Komisja prowadzi konsultacje na każdym etapie cyklu polityki. W celu dalszej poprawy jakości, zakresu i ukierunkowania konsultacji, Komisja będzie kontynuować prace nad ulepszaniem procesu planowania konsultacji, opracowując strategie konsultacji na etapie przygotowania polityki i nieustannie publikując swoje plany związane z oceną. Z myślą o poprawie jakości konsultacji Komisja będzie wydawać wytyczne wewnętrzne służące doradztwu i wsparciu personelu Komisji w realizacji konsultacji z zainteresowanymi stronami spoza instytucji UE. Wytyczne te będą przedkładane do konsultacji społecznych przed ich przyjęciem przez Komisję. Komisja będzie też kontynuować wysiłki zmierzające do poszerzenia zasięgu konsultacji poprzez szerszą dostępność językową, poruszając się w granicach budżetowych. Komisja wzmocni korzystanie z konsultacji podczas ocen i kontroli sprawności, stosując minimalne standardy dotyczące konsultacji, jak jest to obecnie realizowane w przypadku ocen skutków[54]. Komisja zaleci, aby agencje stosowały minimalne standardy podczas prowadzenia konsultacji. Komisja rozważa też, w jaki sposób udoskonalić konsultacje społeczne dotyczące aktów wykonawczych i delegowanych.

Komisja podejmie kroki w celu ulepszenia informacji zwrotnej. Zainteresowane strony mogą już wyrażać swoje reakcje zarówno w odniesieniu do planowania konsultacji w portalu „Your Voice in Europie” („Twój głos w Europie”)[55], jak i w odniesieniu do harmonogramów działań, które są publikowane przez Komisję jako wczesne wskazanie jej planów prawodawczych. W ostatnim okresie został wprowadzony elektroniczny system ostrzegania[56]. Zostaną podjęte wysiłki zmierzające do ulepszenia witryn internetowych, służące ułatwieniu przekazywania komentarzy i informacji zwrotnych. Poszczególne odpowiedzi otrzymywane od zainteresowanych stron będą zazwyczaj publikowane w ciągu 15 dni roboczych od zamknięcia konsultacji, a sprawozdanie podsumowujące będzie publikowane najpóźniej wraz z przyjęciem wniosku przez Komisję. Niektóre państwa członkowskie gromadzą też systematycznie komentarze i sugestie zainteresowanych stron, które mogą zapewnić cenny wkład w prace Komisji nad sprawnością regulacyjną na poziomie europejskim.

Komisja planuje też zaproponowanie rozszerzenia współpracy zewnętrznej z partnerami społecznymi i z zainteresowanymi stronami, a zwłaszcza z małymi i średnimi przedsiębiorstwami (MŚP), poprzez nawiązanie bezpośredniego kontaktu podczas konferencji w państwach członkowskich oraz w drodze konsultacji za pośrednictwem europejskich i krajowych stowarzyszeń MŚP, a także Europejskiej Sieci Przedsiębiorczości.

• Pomiar kosztów i korzyści regulacyjnych

Pomiar kosztów i korzyści jest ważnym aspektem inteligentnych regulacji. Komisja opublikowała niedawno wyniki zewnętrznego badania dotyczącego metod oceny kosztów i korzyści związanych z regulacją, które zapewnią wkład w aktualizację wytycznych dotyczących oceny skutków[57]. Pomiarowi kosztów i korzyści regulacyjnych poświęca się też uwagę w kontekście kontroli sprawności i ocen ex-post.

W celu dokonania oceny różnych kosztów regulacyjnych ponoszonych przez poszczególne sektory przemysłu, Komisja przeprowadza oceny kosztów łącznych (CCA). Dwie oceny CCA dotyczące sektorów hutnictwa stali i aluminium zostały już ukończone[58], została rozpoczęta ocena CCA dotycząca przemysłu chemicznego, planowane są kolejne prace w odniesieniu do przemysłu leśnego, ceramicznego i szklarskiego oraz sektora budowlanego. CCA zapewniają ocenę całej branży z uwzględnieniem licznych kluczowych czynników kosztowych. Biorąc pod uwagę ograniczony zakres oraz fakt, że skupiają się one raczej na kosztach regulacyjnych niż na korzyści, oceny CCA nie mogą stanowić jedynej podstawy dla zaleceń dotyczących polityki. Ich wyniki będą uwzględniane w ocenach, kontrolach sprawności i ocenach skutków.

Pomiar kosztów regulacyjnych na poziomie UE stanowi szczególne wyzwanie, gdyż szacowane koszty wniosków ustawodawczych przedkładanych przez Komisję są często zmieniane w procesie ustawodawczym i zależą od decyzji wdrożeniowych państw członkowskich. Oznacza to, że jeżeli wnioski są zmieniane w cyklu ustawodawczym, ocena kosztów i korzyści musi być aktualizowana przez Parlament i Radę[59]. Ponadto dokładność pomiaru kosztów i korzyści w ocenach skutków i ocenach ex-post zależy od jakości danych dostarczonych przez państwa członkowskie, partnerów społecznych i zainteresowane strony.

Przeprowadzona w trybie ex-post ocena bieżących kosztów może wykazywać znaczące odchylenia w stosunku do oceny ex-ante. Zarówno koszty, jak i oszczędności mogą zostać zawyżone[60]. Dokonując oceny ex-post, Komisja w większym stopniu przygląda się zakresowi, w jakim koszty rzeczywiste i korzyści odpowiadają szacunkowym wartościom zawartym we wcześniejszych ocenach skutków.

• Wymogi dotyczące sprawozdawczości

Zmniejszenie obciążenia regulacyjnego można osiągnąć dzięki poprawie wydajności, spójności i zgodności, a także dzięki zmniejszeniu wymogów dotyczących sprawozdawczości[61]. Przedkładając nowe wnioski, Komisja dąży do minimalizacji wymogów dotyczących sprawozdawczości i poszukuje możliwości dostosowania różnych wymogów. Działania zmierzające do usprawnienia i konsolidacji wymogów dotyczących sprawozdawczości powinny obejmować współpracę Parlamentu i Rady, gdyż wymogi dotyczące sprawozdawczości są często dodawane w procesie ustawodawczym[62]. W celu identyfikacji obowiązków przekraczających wymogi ustanowione w prawodawstwie UE powinny być też prowadzone przeglądy na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym.

Jeżeli chodzi o sprawozdania przyjmowane i sporządzane przez Komisję, Komisja przeprowadziła przeglądy w dziedzinie środowiska[63] oraz bezpieczeństwa i higieny pracy[64]. Dziedziny, w których wymogi dotyczące sprawozdawczości zostały usprawnione, obejmują politykę spójności i energię[65]. W 2015 r. prace te mogą zostać rozszerzone na inne dziedziny.

V. Sprawność regulacyjna: wspólny cel

Komisja z zadowoleniem przyjmuje zainteresowanie państw członkowskich i zainteresowanych stron programem REFIT, a szczególnie wsparcie Rady Europejskiej i Parlamentu Europejskiego[66].

Od czasu publikacji przez Komisję harmonogramu REFIT w październiku ubiegłego roku otrzymano dużą liczbę uwag, sugestii i wypowiedzi państw członkowskich[67] oraz zainteresowanych stron. Zostały one rozważone w trakcie aktualizacji badania regulacyjnego wykonywanego w ramach REFIT w 2014 r. i zostały opublikowane w witrynie internetowej Komisji poświęconej inteligentnym regulacjom w celu pobudzenia do dalszych wspólnych analiz, dyskusji i działań[68].

Komisja wyraża też zadowolenie z faktu, że zainteresowane strony ze środowiska przedsiębiorstw i społeczeństwa obywatelskiego potwierdziły, iż sprawność regulacyjna jest konieczna i ważna. W odpowiedzi na obawy wyrażone przez niektóre zainteresowane strony Komisja potwierdza ponownie, że program REFIT nie kwestionuje ustalonych celów politycznych ani nie jest realizowany kosztem zdrowia i bezpieczeństwa obywateli, konsumentów, pracowników lub środowiska. Ważne jest zwiększanie świadomości, tak aby wszystkie zainteresowane strony widziały korzyści płynące z REFIT, a zwłaszcza że Komisja stara się dopilnować, aby działania prawodawcze UE były podejmowane w sposób skuteczny i wydajny oraz na właściwym poziomie, z wyraźnym ukazaniem wartości dodanej UE.

Doświadczenie we wdrażaniu REFIT pokazało, że sprawność regulacyjna może być osiągnięta tylko wspólnie przez instytucje europejskie, państwa członkowskie (poziom krajowy, regionalny i lokalny) oraz zainteresowane strony reprezentujące gospodarkę i społeczeństwo obywatelskie. Sprawność regulacyjną należy traktować priorytetowo, a wszystkie instytucje UE powinny oceniać skutki swoich decyzji politycznych, czy to na etapie przygotowawczym czy w procesie ustawodawczym. Współpraca z państwami członkowskimi ma zasadnicze znaczenie dla gromadzenia danych i oceny, czy prawodawstwo UE przynosi spodziewane skutki. Również parlamenty poszczególnych państw mogą odegrać pewną role, zapewniając wkład w prace Komisji już na wczesnym etapie cyklu polityki oraz analizując wnioski Komisji w ramach mechanizmu kontroli pomocniczości[69]. Wkład partnerów społecznych, zainteresowanych stron, organizacji pozarządowych i społeczeństwa ma również zasadnicze znaczenie dla utrzymania dynamiki inteligentnych regulacji.

Te wspólne wysiłki były przez ostatnie lata wspierane za sprawą wkładu na rzecz agendy inteligentnych regulacji, jaki wniosły dwie grupy wysokiego szczebla ds. lepszych uregulowań prawnych i mniejszych obciążeń administracyjnych. Komisja uważa, że to wsparcie i wiedza fachowa mogą być z dużym pożytkiem połączone w jedną grupę, wyposażoną w zweryfikowany mandat do przeprowadzania oceny skutków regulacji UE w terenie w państwach członkowskich; miałoby to swój wkład w wyniki ogłaszane corocznie za pośrednictwem tabeli wyników REFIT. Prace te mogłyby też stanowić wkład w identyfikację dziedzin regulacji, które dojrzały do oceny, a także w ocenę i kontrolę sprawności w wybranych kluczowych kwestiach. Wniosek dotyczący utworzenia nowej grupy wysokiego szczebla, która będzie towarzyszyła przyszłym pracom, zostanie złożony w nadchodzących miesiącach.

VI. Wnioski i perspektywy

Komisja realizowała swoje zobowiązania związane ze sprawnością regulacyjną od grudnia 2012 r. Niniejszy komunikat prezentuje rezultaty osiągnięte w programie REFIT i wskazuje na dziedziny, w których powinny koncentrować się przyszłe wysiłki.

Z doświadczenia we wdrażaniu REFIT można jak dotychczas wyciągnąć kilka wniosków.

Po pierwsze, inteligentne regulacje i sprawność regulacyjna wymagają zdecydowanego zaangażowania politycznego i powiązanego z nim dostosowania strategii i procesów na wszystkich poziomach – w Komisji, między instytucjami europejskimi i w państwach członkowskich. Sprawność regulacyjna nie jest jednorazowym szybkim rozwiązaniem ani zadaniem polegającym na „odhaczaniu” listy. Wymaga ona udzielenia organom administracji mandatu i wyposażenia ich w zdolność do podejmowania decyzji politycznych popartych dowodami, przy aktywnym zaangażowaniu partnerów społecznych i zainteresowanych stron na wszystkich etapach cyklu polityki – od oceny skutków do oceny ex-post.

Po drugie, istnieje potrzeba kontroli procesów regulacyjnych. Rada ds. Ocen Skutków zapewniła konieczną funkcję kontroli jakości. Została ona wsparta zasadami proceduralnymi zapewniającymi, że tylko te wnioski, którym towarzyszy solidna ocena skutków, mogły być przedkładane do rozpatrzenia przez kolegium. Parlament Europejski oraz – w coraz większym stopniu – Rada zapewniają drugi poziom kontroli, oceniając solidność ocen skutków Komisji. Jest to wyjątkowa sytuacja: niewielu regulatorów lub niewiele organów administracji stosuje samodzielnie zasady kontroli jakości i nadzoru lub podlega takim zasadom na tym samym poziomie, co Komisja Europejska. Niektórzy sugerują, że powinien zostać utworzony dodatkowy zewnętrzny podmiot ds. kontroli jakości. Komisja nie popiera tej idei, jako że podmiot ten ingerowałby w jej zadania ustawodawcze związane z kształtowaniem polityki; aby Komisja mogła sporządzać dobre, wyważone wnioski, musi być w stanie przeprowadzać własne oceny skutków. Oceny te są po opublikowaniu dostępne i mogą podlegać pełnej kontroli publicznej i być przedmiotem uwag.

Po trzecie, doświadczenie pokazuje, że kwantyfikacja – spojrzenie na koszty i korzyści – jest niezbędnym elementem oceny regulacyjnej. Niemniej należy również dostrzec ograniczenia kwantyfikacji. Komisja systematycznie analizuje koszty i korzyści w ocenach skutków, które w zintegrowany sposób obejmują wpływ gospodarczy, ekonomiczny i środowiskowy. W miarę możliwości dokonuje ich kwantyfikacji. Ani kalkulacja kosztów ani korzyści nie stanowią nauk ścisłych. Nierzadko nie ma dostępu do potrzebnych danych. Przewidywane koszty i korzyści preferowanego wariantu wyłaniającego się z oceny skutków ulegną zwiększeniu lub zmniejszeniu w zależności od decyzji podjętych przez Parlament Europejski i Radę w procesie legislacyjnym oraz przez państwa członkowskie w procesie wdrażania. Rzeczywiste koszty mogą być obliczane tylko ex-post. W konsekwencji jednym z aspektów REFIT powinna być możliwie najdokładniejsza kwantyfikacja kosztów i korzyści, w całym cyklu regulacyjnym, za pośrednictwem solidnych ram monitorowania i oceny, które byłyby poddawane przeglądowi i dostosowywane wraz każdą znaczącą rewizją prawodawstwa. W ten sposób niezbędne dane byłyby dostępne wówczas, gdy dochodziłoby do oceny rzeczywistych kosztów i korzyści.

Po czwarte, potrzeba pewności i przewidywalności prawa w połączeniu z czasem, którego wymaga zmiana prawodawstwa na poziomie UE stanowi argument przeciw szybkim rozwiązaniom i chwytliwym programom ograniczeń prawodawczych. Z każdą zmianą wiąże się koszt, a koszt przejściowy zmiany nie zawsze jest wystarczająco uwzględniany. Koszty przejściowe muszą być uważnie rozważone względem kosztów niepodejmowania działań.

Po piąte, wykrywanie niepotrzebnych obciążeń i kosztów przez podmioty, których bezpośrednio dotyczy prawodawstwo, może być ważnym uzupełnieniem ocen ilościowych. Zasadnicze znaczenie mają zatem konsultacje i debaty.

Mając na względzie te obserwacje i spoglądając w przyszłość, Komisja będzie nadal priorytetowo traktować sprawność regulacyjną i utrzymywać jej dynamikę. Będzie kontynuować koncentrowanie uwagi na dziedzinach o znaczącej wartości dodanej UE, z poszanowaniem zasad pomocniczości i proporcjonalności. W nadchodzących miesiącach dokończy ona przygotowania do weryfikacji swoich wytycznych w sprawie oceny skutków, konsultacji z zainteresowanymi stronami oraz oceny. Będzie zdecydowanie osadzać REFIT w procedurach i praktykach Komisji.

Komisja będzie nadal ściśle współpracować z Parlamentem i Radą w celu zapewnienia, by korzyści płynące z uproszczenia i zmniejszenia obciążeń zostały potwierdzone w procesie prawodawczym. Komisja wzywa prawodawcę oraz wszystkie państwa członkowskie do wytworzenia wystarczającego potencjału, który umożliwi wniesienie wkładu w te prace w odnośnych obszarach oraz dokonywanie ocen skutków ex-ante w przypadku istotnych zmian we wnioskach Komisji w procesie prawodawczym[70].

Komisja będzie także nadal współpracować z państwami członkowskimi i zainteresowanymi stronami, szczególnie w ramach programu ABR+, w celu potwierdzenia szacowanych oszczędności kosztów, identyfikacji najlepszych praktyk w zakresie wdrożenia oraz poprawy jakości i gromadzenia danych na temat kosztów i korzyści regulacyjnych potrzebnych do oceny skutków regulacji UE w terenie[71].

Należy pogłębić współpracę między Komisją Europejską a państwami członkowskimi w dziedzinie oceny kosztów i korzyści regulacyjnych. Należy zainicjować wspólne wysiłki w zakresie wdrażania prawodawstwa UE na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym.

Nowe mandaty Parlamentu i Komisji, rozpoczynające się w tym roku, oferują wszystkim instytucjom UE szansę wzmocnienia zaangażowania w inteligentne regulacje i sprawność regulacyjną.

Komisja zwraca się do partnerów społecznych i zainteresowanych stron o wkład, dane i dowody na temat aktualnej sytuacji i perspektyw REFIT przedstawionych w niniejszym komunikacie oraz w towarzyszącym mu dokumencie roboczym służb Komisji.

[1] SWD(2013)401 final z dnia 1 sierpnia 2013 r.

[2] COM(2013) 685 final z dnia 2 października 2013 r.

[3] Z ogólnej liczby 23 wniosków, które Komisja zobowiązała się zgłosić w celu uproszczenia i ograniczenia obciążenia regulacyjnego, 2 zostały przyjęte w 2013 r., a przyjęcie 15 kolejnych jest planowane w 2014 r.

[4] COM(2013) 721.

[5] COM(2013) 794.

[6] Wniosek dotyczący spółki jednoosobowej przyjęty w dniu 9 kwietnia 2014 r. podejmuje istotne elementy tego wcześniejszego wniosku.

[7] Inne wnioski wycofane w ramach REFIT objęły wnioski dotyczące informacji podawanych do publicznej wiadomości na temat produktów leczniczych, rozporządzenia w sprawie europejskiej statystyki zagrożenia przestępczością, w sprawie prawnej ochrony wzorów, patentu wspólnotowego (wniosek przekształcony we wzmocnioną współpracę) oraz w sprawie prawa jazdy z funkcją karty kierowcy.

[8] Dotyczyło to dziedzin bezpieczeństwa i higieny pracy fryzjerów, zaburzeń mięśniowo-szkieletowych, środowiskowego dymu tytoniowego oraz czynników rakotwórczych i mutagennych.

[9] Obejmuje to prawodawstwo w sprawie klasyfikacji, opakowania i etykietowania preparatów niebezpiecznych, współpracy naukowej w dziedzinie zagadnień dotyczących żywności, statystyk dotyczących stali, współpracy między jednostkami analityki finansowej, doposażania samochodów ciężarowych w lusterka samochodowe.

[10] Pracom tym towarzyszy grupa wysokiego szczebla ds. lepszych uregulowań prawnych, złożona z krajowych ekspertów w dziedzinie regulacji. Grupa ta współpracuje z Komisją w celu dokonania przeglądu i opracowania programu inteligentnych regulacji na poziomie UE i krajowym.

[11]http://ec.europa.eu/enterprise/policies/sme/small-business-act/think-small-first/

[12] Rozporządzenie 1169/2011 obowiązujące od grudnia 2014 r. z wyjątkiem obowiązkowego oznaczania wartości odżywczej, które zacznie obowiązywać od grudnia 2016 r.

[13] http://ec.europa.eu/food/food/labellingnutrition/foodlabelling/proposed_legislation_en.htm

[14] Zwolnienia obejmują m.in. żywność sprzedawaną bezpośrednio z gospodarstwa lub przez małych lokalnych detalistów. Ułatwienia są stosowane w innych przypadkach mających znaczenie dla MŚP, tj. informacje o wartości odżywczej mogą być oparte na obliczeniach opartych na ogólnie przyjętych i uznanych danych, z pominięciem kosztownych analiz laboratoryjnych.

[15] Przepisy te umożliwiają państwom członkowskim na przykład określenie, że informacje dotyczące alergenów lub nietolerancji w przypadku żywności niepakowanej oraz w restauracjach są przekazywane tylko ustnie lub na życzenie.

[16] Dyrektywa 2013/55/UE opublikowana w dniu 28 grudnia 2013 r. (Dz.U. L 354).

[17] Rozporządzenie delegowane Komisji 862/2012.

[18]Rozporządzenie (UE) nr 165/2014 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 4 lutego 2014 r. w sprawie tachografów stosowanych w transporcie drogowym i uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 3821/85 w sprawie urządzeń rejestrujących stosowanych w transporcie drogowym oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego.

[19] Dyrektywy 2014/24/UE i 2014/25/UE: przyjęcie oświadczeń własnych jako wstępnego dowodu oraz podejścia polegającego na tym, że zwycięski oferent przedstawia dowody z dokumentów zmniejszyłoby obciążenia administracyjne związane z zamówieniami publicznymi o 80 %. Zob. również ocena skutków: http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:52011SC1585&from=EN.

[20] Instytucje i podmioty zamawiające, które wprowadziły już e-zamówienia, osiągają zazwyczaj oszczędności pomiędzy 5 a 20 %; z ich doświadczeń wynika również, że koszty inwestycji szybko się zwracają. Biorąc pod uwagę rozmiar całego rynku zamówień publicznych w UE, każde 5 % oszczędności może oznaczać dodatkowe 100 mld EUR w budżetach publicznych. (Strategia na rzecz e-zamówień – COM(2012) 179 final).

[21] Dyrektywa 2012/19/UE: proponowana interoperacyjność i transfer danych między krajowymi rejestrami producentów miały umożliwić producentom oszczędności kosztów rzędu 66 mln EUR rocznie. Ten aspekt wniosku Komisji nie został przyjęty przez prawodawcę.

[22] Obowiązkowy punkt kompleksowej obsługi służący koordynacji i integracji procedur oceny oraz środki przyspieszające podejmowanie decyzji w ramach dyrektywy w sprawie oceny skutków wywieranych na środowisko (2011/92/UE) spotkały się ze sprzeciwem prawodawcy, co ograniczyło korzyści dla przedsiębiorstw związane z wydajnością. Legislator sprzeciwił się również obowiązkowej wymianie danych elektronicznych w zakresie przemieszczania odpadów, która przyniosłaby przedsiębiorstwom oszczędności szacowane na 44 mln EUR w skali roku.

[23] Zob. sekcja III poniżej: Nowa architektura dla statystyki UE dotyczącej przedsiębiorstw.

[24] Wniosek Komisji dotyczący wspólnej skonsolidowanej podstawy opodatkowania osób prawnych – COM(2011) 121 – oczekuje na rozpatrzenie w procedurze ustawodawczej od marca 2011 r.

[25] COM(2009)544: Program działań na rzecz zmniejszenia obciążeń administracyjnych w UE – Sektorowe plany zmniejszenia obciążeń i działania w 2009 r.

[26] http://ec.europa.eu/internal_market/publicprocurement/docs/modernising_rules/executive-summary_en.pdf

[27] Rozporządzenie 608/2013.

[28] Dyrektywa 2012/19/UE.

[29] Prawodawstwo UE w dziedzinie bezpieczeństwa żywności umożliwia organom państw członkowskich przyjęcie ułatwień dla małych przedsiębiorstw realizujących niektóre inwestycje w sektorze przetwórstwa mięsa.

[30] Prawo UE wymaga rejestracji czasu jazdy lekkich samochodów dostawczych o masie powyżej 3,5 tony i przewiduje zwolnienia dla rzemieślników w przejazdach lokalnych samochodami o masie do 7,5 tony, natomiast niektóre przepisy krajowe wymagają rejestracji czasu jazdy dla pojazdów o masie od 2,8 tony.

[31] Dyrektywa 2006/46/WE.

[32] Pierwsza edycja tabeli wyników REFIT przedstawiona w powiązaniu z tym Komunikatem nie uwzględnia jeszcze informacji o wdrożeniu przez państwa członkowskie.

[33] (1) Umożliwienie większej liczbie MŚP korzystania z uproszczonych systemów rachunkowości/audytu – dyrektywa 2006/46/WE z dnia 14 czerwca 2006 r.; (2) umożliwienie państwom członkowskim zwolnienia mikroprzedsiębiorstw z obowiązku przestrzegania niektórych przepisów dyrektyw dotyczących rachunkowości – dyrektywa 2012/6/UE z dnia 14 marca 2012 r.; (3) uproszczenie i usprawnienie systemu zgłaszania przemieszczania odpadów - List z zaleceniami Komisji dla państw członkowskich z lipca 2010 r.; (4) tylko zwycięskie przedsiębiorstwo musi składać dokumenty wykazujące kwalifikacje w charakterze oferenta w postępowaniu o udzielenie zamówienia – COM(2011) 896; (5) ograniczenie liczby respondentów podczas sporządzania statystyk dotyczących handlu wewnątrzunijnego – rozporządzenie 638/2004 z dnia 31 marca 2004 r.; (6) ograniczenie wymogów sprawozdawczych dotyczących produkcji przemysłowej w UE – rozporządzenie Rady 3924/91 z dnia 19 grudnia 1991 r. i rozporządzenie Komisji 36/2009 z dnia 11 lipca 2008 r.; (7) zniesienie dodatkowych wymogów dotyczących faktur i umożliwienie szerszego korzystania z fakturowania elektronicznego – dyrektywa Rady 2010/45/UE z dnia 13 lipca 2010 r.; (8) zniesienie w ramach procedury zwrotu VAT obowiązku wypełniania formularzy papierowych w języku państwa członkowskiego zwrotu – dyrektywa Rady 2008/9/WE z dnia 12 lutego 2008 r.; (9) tachograf cyfrowy (w szczególności wprowadzenie tachografów cyfrowych i uproszczenie korzystania z tachografów cyfrowych, z uwzględnieniem przyszłego rozszerzenia zwolnienia małych zakładów rzemieślniczych z wymogów dotyczących tachografów i dalszych uproszczeń – rozporządzenie 3821/85 z dnia 19 lipca 2011 r.; (10) zniesienie zgłaszania stawek przewozowych/złagodzenie obowiązku utrzymywania pokładowej dokumentacji dowodowej – rozporządzenie Rady 569/2008 (zmieniające rozporządzenie 11/60) z dnia 12 lipca 2008; (11) uproszczenie obowiązków dotyczących drogowego transportu towarów i drogowego przewozu osób – rozporządzenie 1071/2009 z dnia 21 października 2009 r. i rozporządzenie 1072/2009 z dnia 21 października 2009 r.; oraz (12) uproszczenie etykietowania jaj – rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1308/2006 z dnia 17 grudnia 2013 r.;

[34] Zob. wersja ostateczna sprawozdania dotyczącego Programu działań na rzecz zmniejszenia obciążeń administracyjnych (ABR) w SWD(2012) 423 final.

[35] Komisja otrzymała komentarze i sugestie od organów państw członkowskich (FI, DE, NL, UK), od zainteresowanych stron ze środowiska przedsiębiorstw, związków zawodowych i innych organizacji społeczeństwa obywatelskiego. Wnioski można znaleźć w witrynie internetowej Komisji dotyczącej inteligentnych regulacji: http://ec.europa.eu/smart-regulation/refit/index_en.htm.

[36] Celem tej inicjatywy jest ograniczanie barier w handlu transgranicznym i ochrona wpływów państw członkowskich z VAT za pośrednictwem uproszczenia systemu VAT UE i uczynienia go neutralnym i solidniejszym.

[37] Inne inicjatywy obejmują przegląd prawodawstwa w kwestiach jądrowych, wniosek w dziedzinie tymczasowych dokumentów podróży i przegląd rozporządzeń dotyczących przywozu wyrobów tekstylnych i produktów podwójnego zastosowania.

[38] Etykietowanie energetyczne chłodziarek (dyrektywa 2003/66), domowych zmywarek (dyrektywa 1999/9) i pralek (dyrektywa 1995/12) w następstwie przyjęcia nowych przepisów wykonawczych.

[39] Rozporządzenie Rady nr 11 dotyczące zniesienia dyskryminacji w stawkach i warunkach transportu, wykonujące art. 79 ust. 3 Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Gospodarczą z dnia 16 sierpnia 1960 r.

[40] Protokół 36 w sprawie postanowień przejściowych, art. 10.

[41] COM(2008)600/4

[42] COM(2007)90 final

[43] W następstwie złożonego przez Radę w grudniu 2013 r. wezwania do przedstawienia sprawozdania w sprawie stosowania zasady wzajemnego uznawania do połowy 2015 r. (zob. http://www.consilium.europa.eu/uedocs/cms_data/docs/pressdata/en/intm/139846.pdf).

[44] Inne dziedziny obejmują normy wprowadzania do obrotu cielęciny, zasady etykietowania wołowiny, program na rzecz regionów najbardziej oddalonych, dyrektywę w sprawie jakości paliwa (po jej transpozycji i całkowitym wdrożeniu), zapasy ropy naftowej, rozporządzenie w sprawie kontroli rybołówstwa, bezpieczeństwo jądrowe, normalizację, zanieczyszczenie azbestem, badania na zwierzętach, strategiczną ocenę oddziaływania na środowisko, ryzyko powodziowe, lotne związki organiczne, ubezpieczenia (po uzyskaniu dostatecznego doświadczenia na etapie wdrożenia), szkolenia, kwalifikacje i licencje w transporcie drogowym, transport morski i bezpieczeństwo na morzu, portowe urządzenia do odbioru odpadów wytwarzanych przez statki, e-fakturowanie VAT oraz mały punkt kompleksowej obsługi, a także przemysł budowlany oraz szklarski i ceramiczny.

[45] Obejmie to sprawdzenie przepisów dotyczących usług online – dyrektywy 98/84/WE w sprawie prawnej ochrony usług opartych lub polegających na warunkowym dostępie oraz dyrektywy 2000/31/WE w sprawie niektórych aspektów prawnych usług społeczeństwa informacyjnego, w szczególności handlu elektronicznego w ramach rynku wewnętrznego.

[46] COM(2013) 49 łącznie z SWD(2013) 25.

[47] Więcej szczegółów można uzyskać w załączonym dokumencie roboczym służb Komisji.

[48] Zob. COM(2012) 746.

[49] Zob. witryna Komisji poświęcona inteligentnym regulacjom: http://ec.europa.eu/smart-regulation/evaluation/index_en.htm .

[50] W ramach tych konsultacji społecznych otrzymano 53 odpowiedzi od organów publicznych, zainteresowanych stron i obywateli. Zostaną one opublikowane wraz ze sprawozdaniem podsumowującym w witrynie Komisji poświęconej inteligentnym regulacjom: http://ec.europa.eu/smart-regulation/index_en.htm

[51] Sprawozdania końcowe są dostępne na stronie http://ec.europa.eu/smart-regulation/evaluation/documents_pl.htm

[52] Tj. kontrola sprawności dotycząca informacji i konsultacji z pracownikami mogłaby doprowadzić do konsolidacji trzech dyrektyw, z uwzględnieniem wyników konsultacji z partnerami społecznymi, po kontroli sprawności homologacji typu pojazdów silnikowych nastąpi przegląd dyrektywy ramowej 2007/46/WE, zob. pełne wskazówki w tabeli wyników REFIT.

[53] Konsultacje są zapisane w art. 11 TUE oraz w protokole nr 2 w sprawie stosowania zasad pomocniczości i proporcjonalności. Konsultacje z partnerami społecznymi w kontekście polityki społecznej są ustanowione w art. 153, 154 i 155 TFUE, co umożliwia też włączenie ich do REFIT.

[54] Wyklucza się określone ramy konsultacji, które zostały ustanowione w Traktatach, innym prawodawstwie UE lub umowach międzynarodowych (np. konsultacje z partnerami społecznymi).

[55] http://ec.europa.eu/yourvoice/index_en.htm

[56] Subskrypcji można dokonywać na stronie internetowej: https://webgate.ec.europa.eu/notifications/homePage.do?locale=en

[57] Zob. badanie „Assessing the costs and benefits of regulation” na stronie internetowej http://ec.europa.eu/smart-regulation/impact/commission_guidelines/docs/131210_cba_study_sg_final.pdf.

[58] Zob.: http://ec.europa.eu/enterprise/sectors/metals-minerals/files/steel-cum-cost-imp_en.pdf oraz: http://ec.europa.eu/enterprise/newsroom/cf/itemdetail.cfm?item_id=7124&lang=en&title=Final-report.

[59] Przykładem obszaru, którego mogłoby to dotyczyć, są przepisy regulujące przywóz roślin i produktów roślinnych do UE, gdzie zmiany do wniosku Komisji znajdującego się na etapie debaty w procedurze ustawodawczej powodują ryzyko zwiększenia kosztów ponoszonych przez przedsiębiorstwa (COM(2013)267 – wniosek w sprawie środków ochronnych przeciwko agrofagom roślin, zob. również załączona tabela wyników).

[60] Koszty rzeczywiste określone w trybie ex-post mogą odbiegać od szacunków ex-ante ze względu na postęp technologiczny, a także innowacje i wydajność przedsiębiorstw. Na przykład w sektorze przemysłu stalowego, koszty ochrony środowiska przypadające na jedną tonę produktu pozostawały na przestrzeni minionych 20 lat na stabilnym poziomie lub obniżały się, mimo poprawiających się osiągnięć sektora w zakresie środowiska naturalnego. (Ocena łącznych kosztów dla przemysłu stalowego: http://ec.europa.eu/enterprise/sectors/metals-minerals/files/steel-cum-cost-imp_en.pdf)

[61] Wymogi dotyczące sprawozdawczości są często powiązane, toteż na przykład wymóg składania przez Komisję sprawozdania dla Rady lub Parlamentu może nałożyć dodatkowe obowiązki dotyczące sprawozdawczości na organy państw członkowskich, zainteresowane strony i przedsiębiorstwa.

[62] Rozporządzenie w sprawie wspólnych przepisów dotyczących polityki spójności wymienia 28 indywidualnych wymogów dotyczących sprawozdawczości w 11 dziedzinach; sześć z nich wymaga regularnego składania sprawozdań. Ostateczna wersja dyrektywy w sprawie delegowania pracowników zawiera dodatkowe wymogi dotyczące sprawozdawczości dla państw członkowskich dodane w procesie ustawodawczym (zob. tabela wyników REFIT).

[63] Istotne postępy poczyniono w usprawnianiu wcześniej niepowiązanych strumieni sprawozdawczości w dziedzinie wody (między dyrektywą w sprawie strategii morskiej, ramową dyrektywą wodną oraz dyrektywą siedliskową i ptasią), w taki sposób, że w celu spełnienia wymogów ustanowionych w różnych dyrektywach dane i informacje muszą być podawane tylko raz, co istotnie zmniejsza obciążenie administracyjne. Wyniki oddzielnego zadania pilotażowego zmierzającego do zmniejszenia wymogów dotyczących sprawozdawczości w dziedzinie ścieków komunalnych doprowadzą do uproszczenia i zwiększenia skuteczności wymogów dotyczących sprawozdawczości.

[64] Od 2007 r. państwa członkowskie składają pojedyncze sprawozdanie dla Komisji, zamiast oddzielnych sprawozdań dotyczących praktycznego wdrożenia 24 dyrektyw w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (dyrektywa 2007/30/WE zmieniająca dyrektywę ramową 89/391/EWG).

[65] W 2013 r. Komisja przeprowadziła badanie obowiązków sprawozdawczych w dziedzinie energii i polityki spójności w celu uproszczenia i usprawnienia wymogów. W samym tylko obszarze energii zadanie to umożliwiło przekształcenie 43 obowiązków sprawozdawczych w 14.

[66] Zobacz konkluzje Rady Europejskiej z dnia 24–25 października 2013 r., konkluzje Rady ds. Konkurencyjności z grudnia 2013 r. oraz rezolucję Parlamentu Europejskiego z dnia 17 kwietnia 2014 r. w sprawie pierwszych dziesięciu procesów konsultacji i złagodzenia obciążenia MŚP regulacjami UE.

[67] Wypowiedzi otrzymano zwłaszcza z Finlandii, Niemiec, Niderlandów i Zjednoczonego Królestwa.

[68] http://ec.europa.eu/smart-regulation/refit/index_en.htm (wymaga weryfikacji).

[69] Przewidzianego w protokole nr 2 do Traktatu.

[70] Zob. też analiza modyfikacji w procesie ustawodawczym wniosków dotyczących uproszczenia i zmniejszenia obciążenia w tabeli wyników REFIT, towarzysząca niniejszemu komunikatowi.

[71] Zgodnie z szacunkami jedna trzecia obciążenia regulacyjnego prawodawstwem UE jest związana z wdrożeniem krajowym.