18.12.2012   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 391/1

—

Z zadowoleniem przyjmuje propozycję dotyczącą rozwoju strategii morskiej na rzecz obszaru Oceanu Atlantyckiego oraz opracowania planu działania na rzecz Atlantyku na lata 2014-2020.

—

Podkreśla, że poparcie Komitetu dla strategii na rzecz Atlantyku zależy od przyjęcia szerszego podejścia, które w pełni uwzględni wymiar terytorialny, jednoznacznie określi związek między lądem a morzem i przyczyni się do osiągnięcia innych kluczowych celów polityki UE. Wobec tego wzywa Komisję Europejską do zmiany nazwy tej strategii na „Zintegrowaną strategię na rzecz obszaru Oceanu Atlantyckiego”.

—

Przyjmuje do wiadomości, że projekty w ramach planu działania na rzecz Atlantyku będą musiały wykorzystywać istniejące źródła finansowania na poziomie UE (fundusze w ramach wspólnych ram strategicznych i poza nimi), jak również inne fundusze na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym oraz finansowanie przez sektor prywatny.

—

Nie zgadza się z proponowanym zakończeniem działalności forum atlantyckiego po przyjęciu planu działania. Zaleca, by forum istniało do 2020 r. w celu nadzorowania wdrażania, monitorowania postępów i mobilizowania do realizacji celów strategii.

—

Sugeruje, że struktura zarządzania powinna obejmować jak największy udział wielu zainteresowanych stron i podmiotów potencjalnie zaangażowanych w realizację strategii na rzecz Atlantyku, oraz apeluje o zastosowanie podejścia opartego na wielopoziomowym sprawowaniu rządów podczas opracowywania, wdrażania, oceny i przeglądu planu działania.

Sprawozdawca

Paul O’DONOGHUE (IE/ALDE), członek Rady Hrabstwa Kerry oraz Władz Regionu Środkowozachodniego

Dokument źródłowy

Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów „Rozwój strategii morskiej na rzecz obszaru Oceanu Atlantyckiego”

COM(2011) 782 final

1.

Z zadowoleniem przyjmuje propozycję dotyczącą rozwoju strategii morskiej na rzecz obszaru Oceanu Atlantyckiego oraz opracowania planu działania na rzecz Atlantyku na lata 2014-2020.

2.

Jest zdania, że do tej pory nie uzgodniono strategicznej wizji przyszłego rozwoju obszaru Oceanu Atlantyckiego, co przynosi szkodę temu regionowi; uważa, że omawiany komunikat jest autentyczną okazją do przedstawienia takiej strategicznej wizji, opartej na spójności terytorialnej i dobrobycie.

3.

Zgadza się z argumentami przemawiającymi za opracowaniem strategii europejskiej, gdyż wyzwania i możliwości związane z obszarem Oceanu Atlantyckiego wykraczają poza granice narodowe i wymagają bardziej całościowego i zintegrowanego podejścia. To powiedziawszy, podkreśla, że strategia musi także wykazać rzeczywistą wartość dodaną, jeśli chodzi o jej efekty i realizację.

4.

Zakłada, że Komisja przedstawia swe propozycje jako „strategię na rzecz basenu morskiego” w ramach zintegrowanej polityki morskiej (w przeciwieństwie do „strategii makroregionalnej”); podkreśla jednakże, że poparcie Komitetu dla strategii na rzecz Atlantyku zależy od przyjęcia szerszego podejścia , które w pełni uwzględni wymiar terytorialny, jednoznacznie określi związek między lądem a morzem i przyczyni się do osiągnięcia innych kluczowych celów polityki UE.

5.

Wobec tego wzywa Komisję Europejską do zmiany nazwy tej strategii na „Zintegrowaną strategię na rzecz obszaru Oceanu Atlantyckiego” i uważa, że w odniesieniu do innych europejskich obszarów morskich nadmorskich (np. regionu Morza Północnego), należy opracować podobne strategie na podstawie doświadczeń z działań dotyczących obszaru Oceanu Atlantyckiego.

6.

Uznaje specjalne wymogi regionów najbardziej oddalonych na Oceanie Atlantyckim i uważa, że strategia może stanowić szansę na osiągnięcie większej skuteczności i spójności ram politycznych UE w regionach.

7.

Domaga się, by strategia na rzecz Atlantyku i jej plan działania były silnie ukierunkowane na zatrudnienie, zrównoważony wzrost gospodarczy oraz inwestycje , a jednocześnie by przyczyniały się do poprawy środowiska morskiego.

8.

Sądzi, że jeśli chodzi o zasięg geograficzny, to należy w ramach strategii przyjąć podejście pragmatyczne, by zapewnić temu obszarowi elastyczność granic, która pozwoliłaby rozwiązać różne kwestie bez narzucania sztucznych ograniczeń; nawołuje niemniej do ponownego rozważenia geograficznego zasięgu północnej części tego obszaru, by uwzględnić w strategii Islandię.

9.

Obawia się, że cenne doświadczenia płynące z rozwoju istniejących strategii makroregionalnych oraz innych strategii transnarodowych (1) nie są uwzględniane w procesie opracowywania strategii na rzecz Atlantyku; odnosi się to szczególnie do kwestii takich jak zarządzanie, rozwój strategii politycznych, komunikacja i współodpowiedzialność, określanie celów oraz ewaluacja.

10.

Podkreśla, że na forum atlantyckim spoczywa poważna odpowiedzialność za sprostanie oczekiwaniom zainteresowanych stron i zapewnienie zaangażowania wszystkich podmiotów w proces opracowywania planu działania, a także za ustanowienie spójnych ram programowania i wdrażania priorytetowych środków i projektów.

11.

Nie zaprzecza wyzwaniom i możliwościom określonym przez Komisję Europejską, ale uważa, że plan działania musi skupić się na osiągnięciu konkretnych rezultatów i sprostać wyzwaniom, które można by skuteczniej rozwiązać dzięki podejściu partnerskiemu.

12.

Podkreśla, że tematy określone w ramach planu działania muszą być ściślej skoordynowane z tematami strategii „Europa 2020” i jej inicjatywami przewodnimi, a także zgodne z tematami określonymi we wspólnych ramach strategicznych i z proponowaną reformą funduszy w kontekście wspólnych ram strategicznych.

13.

Ogólnie popiera działy tematyczne określone przez Komisję Łuku Atlantyckiego (KPRNE) (2), a mianowicie: (1) dostępność i transport w obszarze Oceanu Atlantyckiego; (2) gospodarka i przemysł morski; (3) klimat i środowisko; (4) badania i innowacje; oraz (5) atrakcyjność terytoriów.

14.

Podkreśla znaczenie rybołówstwa, połowu skorupiaków i akwakultury, a także łańcucha przetwarzania i wprowadzania na rynek produktów morskich w regionie Atlantyku oraz liczbę zależnych od niego miejsc pracy. Strategia na rzecz wzrostu i zatrudnienia w tym regionie musi koniecznie służyć konsolidacji i wzmocnieniu tej branży zatrudnienia.

15.

Uważa, że plan działania musi uwzględnić potrzebę planowego podejścia do środowiska morskiego w obszarze Oceanu Atlantyckiego; sugeruje, że wymagać to będzie uzgodnionej koordynacji procesów morskiego planowania przestrzennego i zarządzania obszarami morskimi w całym tym obszarze, a także lepszej koordynacji miedzy ramami morskiego i lądowego planowania przestrzennego.

16.

Uważa, że wybrzeże regionów położonych nad Atlantykiem jest bardzo atrakcyjne zarówno z punktu widzenia przyjmowania na stałe nowych mieszkańców, jak i działalności sezonowej, która jest związana zwłaszcza z żeglarstwem, rozrywką, turystyką i sportem. Obszary lokalne muszą się przygotować do przyjęcia przemieszczającej się ludności, która może wywierać presję na grunty, gospodarkę, środowisko i inne elementy wybrzeża.

17.

Podkreśla, że opracowując strategię, należy wykorzystać rezultaty osiągnięte w ramach poprzednich i obecnych projektów finansowanych przez UE i realizowanych w obszarze Oceanu Atlantyckiego i dokonać oceny finansowanych do tej pory projektów oraz możliwości wykorzystania ich wyników w planie działania. Podkreśla, że może to mieć konsekwencje dla niektórych programów i może rodzić potrzebę zwiększenia skali projektów, by przyniosły większy i bardziej wymierny skutek.

18.

Opowiada się za przyjęciem zewnętrznego wymiaru planu działania, by dążyć do realizacji strategicznych celów wspólnie z zainteresowanymi stronami zza Oceanu Atlantyckiego.

19.

Przyjmuje do wiadomości, że projekty w ramach planu działania na rzecz Atlantyku będą musiały wykorzystywać istniejące źródła finansowania na poziomie UE (fundusze w ramach wspólnych ram strategicznych i poza nimi), jak również inne fundusze na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym oraz finansowanie przez sektor prywatny. Podkreśla, że rodzi to szereg pytań odnośnie do konkretnego sposobu pozyskiwania środków finansowych na wdrażanie strategii , zwłaszcza biorąc pod uwagę, że opracowanie planu działania odbywa się równolegle do procesu programowania różnych unijnych programów finansowania.

20.

Zwraca uwagę na to, że aby plan działania przyniósł efekty, należy jednoznacznie dostosować go do dostępnych środków; podkreśla, że rodzi to jeszcze większą potrzebę przyjęcia w ramach strategii bardziej zintegrowanego podejścia terytorialnego i bardziej bezpośredniego skoordynowania planu działania z celami strategii „Europa 2020” oraz zapewnienia zgodności z wymogami prawnymi różnych funduszy UE.

21.

Sugeruje, by forum atlantyckie współpracowało z odpowiednimi organami zarządzającymi w zainteresowanych pięciu państwach członkowskich, by zapewnić wystarczające odzwierciedlenie w krajowych umowach partnerskich priorytetów określonych w strategii na rzecz Atlantyku oraz by zapewnić wystarczającą komplementarność między programami operacyjnymi a środkami podejmowanymi w ramach planu działania. Obawia się jednak, że strategia opracowana w ramach zintegrowanej polityki morskiej będzie pozostawiała jedynie ograniczone możliwości dostosowania się do programów finansowanych w kontekście wspólnych ram strategicznych, z wyjątkiem Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego.

22.

Zwraca uwagę, że opracowanie planu działania będzie musiało zatem być zgodne z zasadami i celami funduszy, zwłaszcza tych objętych wspólnymi ramami strategicznymi.

23.

Nie popiera konkretnego asygnowania środków na plan działania na rzecz Atlantyku w ramach każdego programu operacyjnego, zważywszy na zaproponowaną ścisłą koncentrację tematyczną narzuconą organom zarządzającym.

24.

Sugeruje jednak, by forum atlantyckie współpracowało z organami zarządzającymi podczas procesu programowania, by określić sposób finansowania środków w ramach planu działania, dzięki jednoznacznej zgodności z wybranymi priorytetami tematycznymi odpowiednich programów i konkretnym kryteriom selekcji projektów.

25.

Podkreśla możliwości tkwiące w niektórych elementach przepisów dotyczących wspólnych ram strategicznych, jeśli chodzi o wspieranie i wdrażanie kluczowych celów strategii na rzecz Atlantyku, zwłaszcza chodzi tu o podejście wielofunduszowe; sugeruje ponadto, że osiągnięcie spójności między strategią a niektórymi zintegrowanymi podejściami w kontekście wspólnych ram strategicznych (takimi jak wymiar miejski, zintegrowane inwestycje terytorialne, wspólne plany działania) może umożliwić, jeśli się ją odpowiednio wykorzysta, spożytkowanie doświadczeń i wiedzy fachowej władz lokalnych, by pomóc osiągnąć kluczowe cele strategii na rzecz Atlantyku.

26.

Proponuje ponadto, by roczne sprawozdania z wdrażania odpowiednich programów obowiązkowo zawierały ocenę sposobu, w jaki programy realizowane w ramach wspólnych ram strategicznych przyczyniają się do osiągania celów strategii na rzecz Atlantyku i do wdrażania planu działania.

27.

Uważa, że przyszłe programy współpracy terytorialnej będą miały zasadnicze znaczenie dla realizacji kluczowych aspektów strategii na rzecz Atlantyku, i podkreśla, że istnieje ponad dziesięć programów współpracy terytorialnej (transgranicznej, transnarodowej i międzyregionalnej), które są obecnie wdrażane w proponowanym obszarze objętym strategią.

28.

Popiera dalsze wdrażanie (transnarodowego) programu na rzecz obszaru Oceanu Atlantyckiego oraz przyznanie na niego więcej środków, by sprostać niektórym ambitnym celom określonym w tej strategii; sugeruje ponadto, że program na rzecz obszaru Oceanu Atlantyckiego jest odpowiednim instrumentem do wystosowywania konkretnych zaproszeń do składania ofert dotyczących „strategicznych inicjatyw” (projektów przewodnich) w ramach strategii na rzecz Atlantyku, a także do finansowania platformy ds. wdrażania (zob. pkt 40-41).

29.

Proponuje, by forum atlantyckie wykorzystało program INTERACT do wspierania działań na rzecz zwiększania świadomości i by zaangażowało organy zarządzające operujące w ramach istniejących programów współpracy terytorialnej na wczesnym etapie opracowywania planu działania na rzecz Atlantyku.

30.

Podkreśla, że tego rodzaju zaangażowanie pomogłoby:

31.

Wyraża zaniepokojenie brakiem wystarczającej spójności między innymi programami UE, w związku z czym osiągnięcie celów strategii na rzecz Atlantyku oraz wymogów dotyczących finansowania jej planu działania nie będzie wystarczająco zapewnione w okresie programowania 2014-2020.

32.

Zwraca uwagę, tytułem przykładu, na nowe „zintegrowane projekty” w ramach programu LIFE+ (2014-2020). Mają one bardziej długofalowy charakter i obejmują większe obszary terytorialne, by umożliwić lepsze wdrażanie polityki ochrony środowiska i przeciwdziałania zmianie klimatu, ale nie obejmują one projektów w zakresie środowiska morskiego (3). Uważa, że jest to zmarnowana szansa na to, by osiągnąć kluczowe cele określone w zintegrowanej polityce morskiej i w strategii na rzecz Atlantyku.

33.

Podobnie ubolewa, że nie uwzględniono obszaru Oceanu Atlantyckiego przy określaniu sieci bazowych w ramach sieci transeuropejskich, i domaga się, by nadano priorytet instrumentowi „Łącząc Europę” w celu rozwiązywania podstawowych kwestii dotyczących dostępności i peryferyjności (w transporcie, energii i ICT) w obszarze Oceanu Atlantyckiego.

34.

Zastanawia się, w jaki sposób forum atlantyckie zamierza doprowadzić do lepszego ukierunkowywania i wykorzystywania innych dostępnych środków UE oraz zwiększyć pozyskiwanie zasobów na realizację celów strategii. Proponuje na przykład, by w ramach planu działania promować partnerstwa w zakresie badań naukowych w całym obszarze Oceanu Atlantyckiego w celu zmaksymalizowania wsparcia w ramach programu „Horyzont 2020”.

35.

Jest zaniepokojony brakiem nacisku na pozyskiwanie finansowania od sektora prywatnego oraz ogólnie na angażowanie sektora prywatnego w realizację celów strategii. Sądzi, że jest to wyzwanie, którym powinno zająć się forum atlantyckie poprzez proces konsultacji i dostosowane do potrzeb kampanie informacyjne.

36.

Zauważa, że obecny kryzys finansów publicznych oznacza konieczność przyciągania w obszarze Oceanu Atlantyckiego inwestycji międzynarodowych w celu wykorzystania dostępnych możliwości (w sektorach takich jak morskie odnawialne źródła energii, produkty morskie i akwakultura, zasoby morskie, transport morski i rozwój portów). Sugeruje, że promowanie obszaru Oceanu Atlantyckiego jako miejsca do inwestowania i prowadzenia działalności gospodarczej powinno być kluczowym elementem planu działania.

37.

Sugeruje, by forum atlantyckie współpracowało także z Komisją Europejską i Europejskim Bankiem Inwestycyjnym w celu oceny możliwości utworzenia specjalnego instrumentu finansowego służącego ułatwianiu przygotowywania projektów, które będą do zaakceptowania dla banków, poprzez łączenie dotacji z pożyczkami, instrumentami kapitałowymi i instrumentami zabezpieczenia przed ryzykiem oraz wprowadzenie prostszych procedur realizacji projektów.

38.

Podkreśla, że aby strategia na rzecz Atlantyku została z powodzeniem wdrożona, musi być silnie zakorzeniona w strukturach politycznych i administracyjnych, co wymaga:

39.

Sugeruje, że struktura zarządzania powinna obejmować jak największy udział wielu zainteresowanych stron i podmiotów potencjalnie zaangażowanych w realizację strategii na rzecz Atlantyku, oraz apeluje o zastosowanie podejścia opartego na wielopoziomowym sprawowaniu rządów podczas opracowywania, wdrażania, oceny i przeglądu planu działania.

40.

Niemniej jednak dostrzega, że bez silnego politycznego zaangażowania państw członkowskich na najwyższym poziomie oraz bez krajowych procesów koordynacji między właściwymi dziedzinami polityki strategia na rzecz Atlantyku nie spełni oczekiwań i nie zostaną zrealizowane jej cele. Jednocześnie zauważa, że plan działania nie zostanie skutecznie wdrożony bez pełnego zaangażowania podmiotów lokalnych i regionalnych i ich poczucia współodpowiedzialności za strategię.

41.

Nie zgadza się z proponowanym zakończeniem działalności forum atlantyckiego po przyjęciu planu działania. Zaleca, by forum istniało do 2020 r. w celu nadzorowania wdrażania (za pośrednictwem platformy ds. wdrażania (zob. pkt 27, 41)), monitorowania postępów i mobilizowania do realizacji celów strategii.

42.

Proponuje, by dla strategii na rzecz Atlantyku opracowano następujący model zarządzania: (a) forum atlantyckie – zapewniające polityczny nadzór na poziomie UE oraz obejmujące platformę ds. wdrażania – służącą jako punkt kontaktowy ds. strategii, inicjującą działania na rzecz budowania potencjału, zapewniającą wskazówki dotyczące opracowywania projektów oraz wspierającą realizację planu działania i nią zarządzającą; (b) krajowe i regionalne punkty koordynacyjne – działające na rzecz spójności polityki oraz zachęcające zainteresowane strony i potencjalnych organizatorów projektów do udziału we wdrażaniu strategii na rzecz Atlantyku.

43.

Podkreśla, że obszar Oceanu Atlantyckiego to niejednorodna przestrzeń geograficzna o bardzo zróżnicowanych cechach, na której występują różne kultury i światopoglądy. Sądzi, że aby realizacja strategii się powiodła, trzeba poczynić większe wysiłki na rzecz poszerzenia i pogłębienia zakresu i charakteru współpracy w tym obszarze. Oczekuje, że strategia na rzecz Atlantyku (a) zapewni wspólny punkt odniesienia, który to umożliwi, ale (b) musi ona także obejmować działania na rzecz budowania potencjału w celu wzmocnienia ducha współpracy.

44.

Jest zdania, że plan działania na rzecz Atlantyku, po jego przyjęciu, będzie wymagał prowadzenia działań informacyjno-komunikacyjnych w celu zwiększenia jego wyeksponowania, promowania zrozumienia jego celów, zaangażowania w jego realizację większej liczby podmiotów (zwłaszcza z sektora prywatnego) oraz z czasem prezentowania rezultatów strategii.

45.

Podkreśla potencjalne korzyści, jakie może przynieść rozporządzenie dotyczące EUWT jako narzędzie ułatwiające wdrażanie strategii.

46.

Proponuje, by w Komisji Europejskiej utworzyć międzyresortową grupę zadaniową ds. strategii na rzecz Atlantyku w celu zapewnienia spójności między właściwymi dziedzinami polityki oraz kompatybilności celów strategii na rzecz Atlantyku oraz unijnych programów i możliwości finansowania. Sugeruje ponadto, by z uwagi na horyzontalny charakter strategii grupie zadaniowej przewodniczył Sekretariat Generalny.

47.

Podkreśla potrzebę przyspieszenia procesu przyjmowania planu działania oraz proponuje, by forum atlantyckie (komitet kierowniczy i komitet sterujący) zbierało się częściej w celu określania kolejnych etapów procesu i dbania o realizację działań w wyznaczonych terminach.

48.

Oczekuje zapowiedzianego dokumentu do dyskusji, który musi zapewnić podstawy do szerszego, bardziej ustrukturyzowanego procesu mobilizacji i konsultacji zainteresowanych stron w 2012 r., oraz wzywa Komisję Europejską, by szybko poszerzyła i pogłębiła zakres zaangażowania, tak by zainteresowane strony, w tym władze lokalne i regionalne, miały poczucie wystarczającej współodpowiedzialności za plan działania i wprowadziły do procesu aspekty prawdziwie oddolne i nakierowane na obywatela.

49.

Wyraża zaniepokojenie tym, że proponowane seminaria tematyczne (po jednym na państwo członkowskie) nie będą wystarczające do zaangażowania zainteresowanych stron i zapewnienia im poczucia współodpowiedzialności za realizację strategii. Proponuje, by przewidzieć dodatkowe działania związane ze strategią na rzecz Atlantyku w celu uzgodnienia strategicznej wizji, omówienia aspektów związanych z zarządzaniem, określenia celów i prawdziwych wyznaczników sukcesu oraz wyjaśnienia kwestii związanych z finansowaniem. Sugeruje ponadto, że Komisja Europejska powinna włączyć swe krajowe przedstawicielstwa w zapewnianie szerszego uczestnictwa w procesie dotyczącym planu działania.

50.

Podkreśla, że trzeba przyspieszyć proponowane terminy przyjmowania planu działania , aby dostosować je do odpowiednich priorytetów programu finansowania na lata 2014–2020.

51.

Zaleca, by w ramach procesu dotyczącego strategii na rzecz Atlantyku uzgodnić najpierw strategiczną wizję dotyczącą obszaru Atlantyku , która musi stanowić punkt odniesienia dla planu działania na rzecz Atlantyku na lata 2014–2020. Ponadto sugeruje, że ten plan działania powinien:

52.

Domaga się, by strategia na rzecz Atlantyku i proces opracowywania jej planu działania stał się częścią zaproponowanej przez Komisję Europejską oceny wartości dodanej podejścia makroregionalnego w 2013 r., zgodnie z postulatem Rady Europejskiej.

53.

Proponuje, by plan działania został przyjęty przez forum atlantyckie, oraz apeluje do przyszłej prezydencji irlandzkiej, by uznała za priorytet zatwierdzenie przez Radę Europejską w okresie przewodnictwa Irlandii planu działania, który skupia się na wynikach, a także obejmuje wiarygodny proces monitorowania i stałej oceny oraz zaplanowany przegląd śródokresowy.