SPIS TREŚCI

1........... Wprowadzenie............................................................................................................... 3

2........... Opis środka i warunki realizacji....................................................................................... 3

2.1........ Warunki dostępu do środka i działania kwalifikowalne..................................................... 4

2.2........ Zgodność i spójność z innymi środkami promocji............................................................ 5

3........... Programowanie i realizacja.............................................................................................. 6

3.1........ Programowanie.............................................................................................................. 6

3.2........ Realizacja, procedury wyboru wniosków........................................................................ 6

3.3........ Wykonanie budżetu........................................................................................................ 7

3.3.1..... Udział UE i dodatkowa pomoc przyznawana przez państwo............................................ 8

3.3.2..... Realizacja w państwach członkowskich........................................................................... 8

3.4........ Beneficjenci.................................................................................................................... 9

3.5........ Przeprowadzone działania............................................................................................. 10

3.6........ Główne rynki objęte środkiem...................................................................................... 11

4........... Ocena i propozycje państw członkowskich................................................................... 12

4.1.1..... Mocne strony............................................................................................................... 12

4.1.2..... Ograniczenia................................................................................................................. 13

4.1.3..... Propozycje państw członkowskich................................................................................ 13

5........... Podsumowanie............................................................................................................. 14

1. Wprowadzenie

Reforma wspólnej organizacji rynku wina, przyjęta w 2008 r.[1] i włączona do rozporządzenia Rady (WE) nr 1234/2007 z dnia 22 października 2007 r.[2] (zwanego dalej „rozporządzeniem o jednolitej wspólnej organizacji rynku”) miała na celu ustabilizowanie rynku i zwiększenie konkurencyjności sektora przy jednoczesnym utrzymaniu renomy i jakości win pochodzących z UE. Tradycyjne środki rynkowe, takie jak destylacja, wsparcie wykorzystywania zagęszczonego moszczu oraz system praw do sadzenia są stopniowo wycofywane i zastępowane przez środki bardziej strukturalne (inwestycje, restrukturyzację i przekształcanie winnic) oraz przez nowy środek promocji w państwach trzecich. Wszystkie takie środki są realizowane poprzez krajowe programy pomocy. Głównym celem środka promocji na rynkach państw trzecich, stanowiącego jeden z kluczowych środków reformy, jest zwiększenie konkurencyjności win pochodzących z UE w państwach trzecich.

Zgodnie z art. 184 ust. 7 rozporządzenia o jednolitej wspólnej organizacji rynku, poniższe sprawozdanie dotyczy realizacji środka promocji win na rynkach państw trzecich, określonego w art. 103p wymienionego rozporządzenia, w trakcie pierwszych dwóch lat wdrażania reformy. Powstało w oparciu o wyniki audytów przeprowadzonych w niektórych państwach członkowskich oraz na podstawie informacji dostarczonych przez państwa członkowskie, w szczególności sprawozdań z realizacji, która zgodnie z art. 188a ust. 6 przewiduje ocenę kosztów i korzyści programów krajowych oraz zalecenie, w jaki sposób poprawić ich skuteczność.

Sprawozdania i dodatkowe oceny od państw członkowskich, dotyczące przede wszystkim kosztów i korzyści wynikających z programów pomocy, w tym środka promocji, powinny być składane corocznie w marcu do 2014 r. Powyższe informacje pozwolą na dokładniejszą analizę przedmiotowego środka.

2. Opis środka i warunki realizacji

Środek promocji win na rynkach państw trzecich jest regulowany przez art. 103p rozporządzenia o jednolitej wspólnej organizacji rynku oraz przez przepisy wykonawcze zawarte w rozporządzeniu (WE) nr 555/2008[3], w szczególności art. 2-5 dotyczące realizacji krajowych programów pomocy oraz środka promocji, oraz art. 35-37a i załączniki I, II, IV, V, VI i VIII (sprawozdania, oceny i przepisy ogólne).

Państwa członkowskie przedstawiły pierwsze krajowe programy pomocy w dniu 30 czerwca 2008 r., włączając do nich wedle uznania jeden lub kilka środków kwalifikowalnych wymienionych w art. 103m rozporządzenia o jednolitej wspólnej organizacji rynku. Realizacja programów trwa pięć lat (2009-2013). Programy mogą być modyfikowane dwa razy do roku (w marcu i w czerwcu) w celu dostosowania ich do zmian w sektorze.

2.1. Warunki dostępu do środka i działania kwalifikowalne

Środek obejmuje promocję i działania informacyjne w państwach trzecich w odniesieniu do win posiadających chronioną nazwę pochodzenia lub chronione oznaczenie geograficzne lub win o podanej nazwie odmiany winorośli (zwanych dalej „winami ze szczepu”).

W ustawodawstwie przewidziano pięć kategorii działań:

A)     działania PR, promocyjne lub reklamowe, w szczególności podkreślające zalety produktów Unii, zwłaszcza pod względem jakości, bezpieczeństwa żywności i przyjazności wobec środowiska;

B)      uczestnictwo w wydarzeniach, targach lub wystawach o randze międzynarodowej;

C)     kampanie informacyjne, w szczególności dotyczące unijnych systemów obejmujących nazwy pochodzenia, oznaczenia geograficzne i produkcję ekologiczną;

D)     badania nowych rynków, konieczne do rozszerzenia rynków zbytu;

E)      badania oceniające wyniki działań promocyjnych i informacyjnych.

Początkowo czas trwania środka nie mógł przekroczyć trzech lat na beneficjenta na danym rynku. Od 2010 r.[4] możliwe jest wznowienie środka dla danego beneficjanta na okres nie dłuższy niż dwa lata po dokonaniu oceny działań przeprowadzonych w trakcie dwóch pierwszych lat.

Przyznana pomoc unijna nie może przekroczyć 50 % wydatków kwalifikowalnych i może być uzupełniona przez pomoc krajową. W takim przypadku działanie musi być zgodne z przepisami w sprawie pomocy przyznawanej przez państwo.

Warunki kwalifikowalności są szczegółowo określone w odpowiednich przepisach, warto jednak przypomnieć najważniejsze z nich:

-        w odniesieniu do produktów będących przedmiotem środka istnieją potencjalne możliwości wywozu bądź rynki zbytu w docelowych państwach trzecich. Produkty te przedstawiają dużą wartość dodaną;

-        beneficjenci posiadają możliwości i zasoby dostateczne do działania w warunkach szczególnych ograniczeń handlu z państwami trzecimi oraz do zapewnienia możliwie najskuteczniejszego wdrożenia środka;

-        beneficjentami mogą być przedsiębiorstwa prywatne oraz organizacje zawodowe, organizacje producentów, organizacje międzybranżowe lub, o ile państwo członkowskie podejmie taką decyzję, podmioty publiczne;

-        pierwszeństwo mają przedsiębiorstwa mikro, małe i średnie w znaczeniu zalecenia Komisji 2003/361/WE[5];

-        wybierane są działania najbardziej opłacalne.

W celu wyboru projektów najbardziej opłacalnych, państwa członkowskie wdrażają procedury selekcji z uwzględnieniem kryteriów regulacyjnych, zapewniając, w szczególności podczas oceny wniosków, że spełniają one wymogi i uwzględniają terminy przewidziane prawem.

Państwa członkowskie ustalają również wskaźniki oceny wyników i wpływu środka oraz regularnie przekazują Komisji dane i sprawozdania dotyczące realizacji środka zgodnie z wyżej wymienionymi przepisami rozporządzenia wykonawczego.

2.2. Zgodność i spójność z innymi środkami promocji

Sektor wina może również korzystać ze środków promocji w ramach środków horyzontalnych, w tym promocji produktów rolnych (rozporządzenie (WE) nr 3/2008)[6] oraz rozwoju obszarów wiejskich (rozporządzenie (WE) nr 1698/2005[7]). Państwa członkowskie muszą zapewnić, że środki promocji finansowane przez jednolitą wspólną organizację rynku są zgodne ze środkami promocji finansowanymi przez inne programy oraz że nie dochodzi do podwójnego finansowania.

Główne różnice pomiędzy środkiem promocji jednolitej wspólnej organizacji rynku a środkami objętymi rozporządzeniem (WE) nr 3/2008 są następujące:

-        przedsiębiorstwa prywatne mogą otrzymać wsparcie w ramach jednolitej wspólnej organizacji rynku;

-        wsparcie w ramach jednolitej wspólnej organizacji rynku obejmuje wyłącznie rynki państw trzecich, a nie państw członkowskich;

-        działania noszące znamiona działań komercyjnych są dopuszczalne w ramach jednolitej wspólnej organizacji rynku, natomiast nie są dozwolone w ramach horyzontalnych środków promocji, o których mowa powyżej;

-        procedura wyboru wniosków w ramach jednolitej wspólnej organizacji rynku jest prowadzona na poziomie krajowym, podczas gdy w przypadku horyzontalnych środków promocji na poziomie krajowym odbywa się selekcja wstępna, a selekcji końcowej dokonuje Komisja.

3. Programowanie i realizacja 3.1. Programowanie

Budżet programów krajowych wynosi 5,2 mld EUR na lata 2009-2013 (zaktualizowanie 2011), a środek promocji, zgodnie z decyzją państw członkowskich, stanowi 15,6 % powyższej kwoty, czyli 768 mln EUR[8].

Kwota ta w omawianym okresie regularnie wzrasta, z 35 mln EUR wykorzystanych w 2009 r. do 265 mln EUR przewidzianych zgodnie z programowaniem na 2013 r. Sukcesywny wzrost tłumaczy się między innymi wygaśnięciem dnia 31 lipca 2012 r. takich środków rynkowych, jak destylacja alkoholu spożywczego, destylacja interwencyjna i wsparcie wykorzystywania zagęszczonego moszczu, jak również tym, że sektor musi stopniowo dostosować się do nowej wspólnej organizacji rynków wina (zob. tabela poniżej).

3.2. Realizacja, procedury wyboru wniosków

Podobnie jak w przypadku wszystkich środków programu pomocy, każde państwo członkowskie wdraża środek promocji zgodnie ze swoją własną strukturą administracyjną. Państwa członkowskie, których struktura jest bardziej zregionalizowana (np. Hiszpania, Włochy, Niemcy), w 2009 r. musiały przyjąć regionalne przepisy wykonawcze w odniesieniu do środka, co w kilku przypadkach nieco opóźniło realizację środka w pierwszym roku. Państwa członkowskie wspominały o problemie w swoich sprawozdaniach z realizacji.

Przy ocenie wniosków na poziomie państw członkowskich uwzględnia się przepisy prawa UE[9] (np. przewidywany wpływ, wartość dodaną, opłacalność projektu, potencjał eksportowy projektu pod względem możliwości technicznych i finansowych, projekty zgłoszone przez kilka państw wspólnie, rynek docelowy). Ponadto niektóre państwa członkowskie wymagają od wnioskodawców szczegółowej analizy strategicznej i marketingowej, czasu trwania programu, państw docelowych, rodzaju promocji, szczegółowych celów projektu, szczegółowego opisu realizowanych działań, szczegółowego budżetu (pozycja po pozycji), przewidywanego wpływu (na wzrost popytu na przedmiotowe produkty).

Jeżeli chodzi o procedury wyboru wniosków, to ustalenie uprzywilejowania w dostępie do środka, warunki płatności i organizacja kontroli mogą być inne w różnych państwach członkowskich w zależności od ich struktury administracyjnej i organizacji sektora wina.

Aby wybrać najbardziej opłacalne projekty, państwa członkowskie opierają się o szereg kryteriów przewidzianych przepisami dotyczącymi sektora wina. Kryterium związane z „przedsiębiorstwami mikro, małymi i średnimi” nie wydaje się być kryterium decydującym.

Na przykład podczas wyboru wniosków we Francji, gdzie organizacje międzybranżowe, organizacje producentów i organizacje zawodowe są silnie ustrukturyzowane, priorytety różnią się w zależności od tego, czy programy zostały przedłożone przez przedsiębiorstwa prywatne, czy przez wyżej wymienione organizacje.

We Włoszech 30 % budżetu przewidzianego na środek promocji jest kierowane na poziomie krajowym na projekty przedłożone przez organizacje międzybranżowe, krajowe organizacje producentów i organizacje zawodowe, przedsiębiorstwa lub tymczasowe związki przedsiębiorstw prowadzące produkcję w wielu regionach. Pozostałe 70 % jest kierowane na poziomie regionalnym na projekty przedłożone przez przedsiębiorstwa i związki przedsiębiorstw prowadzące produkcję lokalnie lub nawet wytwarzające tylko jeden produkt posiadający chronioną nazwę pochodzenia lub chronione oznaczenie geograficzne.

Należy również stwierdzić, że rynki docelowe są istotnym czynnikiem podczas wyboru wniosków. Niektóre państwa członkowskie ograniczają rynki docelowe lub ustalają rynki uprzywilejowane w oparciu o ich cechy (tzw. rynki „skonsolidowane”, „potencjalne” lub „wschodzące” (por. pkt 3.6)). Rynki docelowe różnią się w zależności od państwa członkowskiego; niektóre z nich są uznawane za „skonsolidowane” w jednych państwach członkowskich, podczas gdy w innych są „wschodzące” albo wręcz w całości pozostawiane innym. W Niemczech na przykład w przypadku rynków nierekomendowanych wkład finansowy wynosi najwyżej 25 % wydatków kwalifikowalnych.

3.3. Wykonanie budżetu

W trakcie dwóch pierwszych lat wdrażania reformy dziewięć państw członkowskich (FR, ES, IT, PT, EL, AT, SI, DE, RO) faktycznie stosowało środek promocji i przeznaczyło na niego w sumie 35 mln EUR w 2009 r. i 87 mln EUR w 2010 r., co odpowiada 6,7 % sumy budżetów krajowych w tym okresie.

3.3.1. Udział UE i dodatkowa pomoc przyznawana przez państwo

Pomoc Unii w latach 2009-2010 wynosi w przypadku wszystkich państw członkowskich 50 % wydatków kwalifikowalnych, zgodnie z przepisami ustanawiającymi górny pułap 50 %, z wyjątkiem Włoch, gdzie wynosi on 47 % tych wydatków, ze względu na fakt, że w 2009 r. przedsiębiorstwa, które promowały swoje znaki firmowe i nie były przedsiębiorstwami mikro, małymi i średnimi, korzystały z pomocy Unii o maksymalnej wysokości 30 % wydatków kwalifikowalnych.

Z wyjątkiem Hiszpanii i Słowenii, w omawianym okresie przyznano dodatkową pomoc państwa. Jej wartość wyniosła 5,9 mln EUR, czyli 2,4 % udziału UE. We Włoszech dodatkowa pomoc krajowa nie może przekroczyć 20 % wydatków kwalifikowalnych i stanowi 2,2 % kwoty przekazanej przez Unię na rzecz tego państwa członkowskiego. We Francji jedyne dwa projekty prowadzone przez Comité des interprofessions des vins à appellations d'origine otrzymały dodatkową pomoc krajową w wysokości 25 % kwoty kwalifikowalnej. W Portugalii pomoc przyznana przez państwo wyniosła 5,2 % wydatków kwalifikowalnych.

3.3.2. Realizacja w państwach członkowskich

Kwoty wydane przez trzy państwa członkowskie będące głównymi producentami i eksporterami wina w UE (FR, ES, IT) stanowią mniej więcej 87 % kwoty wydanej w latach 2009-2010 (zob. diagram poniżej).

Większość państw członkowskich znacznie zmniejszała swoje prognozy dotyczące środka promocji. Wyjątkami były Austria i Grecja. Bułgaria przeniosła środki początkowo przewidziane na środek promocji na środki restrukturyzacji i przekształcania (por. tabela poniżej).

Fakt, że niektóre państwa członkowskie przesunęły fundusze do innych środków programu, można wytłumaczyć przez:

-        konieczność wzmocnienia innych środków.

Francja zgłosiła takie problemy, jak słaba koniunktura w 2008 i 2009 r. oraz spadek spożycia wina na świecie, co wpłynęło przede wszystkim na drogie francuskie wina oraz na konieczność przesunięcia funduszy do środków inwestycyjnych lub innych środków korzystnych dla rynku wewnętrznego.

-        trudności administracyjne związane z realizacją nowego środka (na poziomie państwa członkowskiego oraz przedmiotowych państw trzecich).

Niemcy zdają się mieć najwięcej problemów administracyjnych związanych z kompetencjami dzielonymi między władze federalne i lokalne. W Niemczech dwa projekty finansowano na poziomie federalnym, a jeden na poziomie landu Nadrenia-Palatynat.

Państwa członkowskie tłumaczyły niewielkie wykorzystanie środka również następującymi czynnikami: kryzysem gospodarczym oraz problemami związanymi z dostępem do systemu kredytów na współfinansowanie, których doświadczyło wiele przedsiębiorstw (przede wszystkim przedsiębiorstw mikro, małych i średnich). Austria i Cypr zwróciły uwagę, że negatywny wpływ na szacunki miały również słabe zbiory.

3.4. Beneficjenci

W latach 2009-2010 ze środka promocji skorzystało 672 beneficjentów (zob. tabela poniżej). Trzeba zauważyć, że większość beneficjantów bierze udział w kilku projektach, które mogą obejmować jedno lub kilka działań i jeden lub kilka rynków.

Żaden projekt nie został przedłożony wspólnie przez beneficjentów z różnych państw członkowskich.

Pojawiają się wszystkie kategorie beneficjentów (zob. diagram poniżej); można zauważyć, że w niektórych państwach członkowskich, w których udział organizacji międzybranżowych, organizacji producentów i organizacji zawodowych jest najwyższy, najwyższe są również średnie wydatki na projekt oraz zróżnicowanie pomiędzy małymi i dużymi projektami. W skali Unii średnie wydatki na beneficjenta wynoszą 182 120 EUR.

We Włoszech, gdzie średnia na beneficjenta wyniosła 336 832 EUR, powstanie tymczasowych przedsięwzięć, których głównym celem było wspólne przeprowadzenie działań promocyjnych, pozwoliło do pewnego stopnia pokonać trudności związane ze stosunkowo niewielkim rozmiarem przedsiębiorstw.

We Francji wysoką średnią wydatków na beneficjenta (462 382 EUR) można wyjaśnić znacznym udziałem organizacji międzybranżowych, organizacji producentów i organizacji zawodowych, który osiągnął 67 % budżetu przekazanego przez Unię (np. Comité national des interprofessions na rynkach USA i Szwajcarii). Pozwoliło to na poszerzenie wiedzy operatorów oraz rozpoczęcie współpracy z innymi podmiotami. Warto zauważyć, że w 2009 r. na projekty przedłożone przez przedsiębiorstwa przeznaczono 3 % budżetu, a w 2010 r. – 53 %. Daje to średnią 33 %.

W Hiszpanii, gdzie średnie wydatki na beneficjenta wyniosły 107 663 EUR, większość projektów została przedłożona przez przedsiębiorstwa i spółdzielnie producentów. Można też zauważyć, że wielu hiszpańskich beneficjentów przedłożyło kilka projektów dotyczących różnych rynków docelowych.

3.5. Przeprowadzone działania

W latach 2009-2010 przeprowadzono 2781 działań.

W odniesieniu do działań wymienionych w punkcie 2.1, które mogą przybierać rozmaitą formę (zob. tabela poniżej), przeprowadzono średnio 1,7 działania na zrealizowany projekt. Znaczna większość projektów skupia się na działaniach z grupy (A). Działania tego typu występują praktycznie na wszystkich rynkach docelowych (70-90 % wydatków) i mogą być uzupełniane przez działania (B) i (C), na które przeznacza się znacznie mniejsze części budżetu (5-20 % wydatków).

Działania (por. 2.1.) || Opis

A) PR, skierowany przede wszystkim do kupujących, dziennikarzy, sommelierów, specjalistów w dziedzinie wina, handlowców wina itp., misje handlowe, kontakty z prasą, reklamy i ogłoszenia w mediach, degustacje, prezentacje produktów, przygotowanie broszur i innych materiałów pomocniczych, przygotowanie stron internetowych dotyczących wywozu, koszty tworzenia i rozwoju znaków towarowych, organizacja promocji w miejscu sprzedaży, organizacja imprez promocyjnych (spotkania z dystrybutorami, komunikacja, warsztaty).

B) Imprezy promocyjne w państwach trzecich, np. targi, wydarzenia uliczne, kolacje, seminaria i degustacje organizowane dla różnych grup (dziennikarzy, przedstawicieli dystrybutorów, importerów i konsumentów).

C) Informacje o systemie produkcji i specyfikacja produktów: spotkania z opiniotwórcami, dziennikarzami, seminaria, degustacje.

D) Badania rynku, ekspertyzy i konsultacje w zakresie marketingu, testy walidacyjne nowych produktów, prewalidacja znaków towarowych, grupa fokusowa, panel.

Działania z grupy D) obejmujące badania nowych rynków i badania oceniające wyniki przeprowadzonych działań są wykorzystywane bardzo rzadko.

Chociaż działania w ramach środka promocji dotyczą win z Unii posiadających chronioną nazwę pochodzenia lub chronione oznaczenie geograficzne lub win o podanej nazwie odmiany winorośli, można zauważyć, że często wspominana jest również nazwa państwa członkowskiego produkcji. Państwa członkowskie potwierdzają, że taka wzmianka ma duże znaczenie ze względu na wartość dodaną do prowadzonych działań oraz że konsumenci w państwach trzecich często mają trudności z określeniem, skąd pochodzą wina z Unii. Dotyczy to zwłaszcza win z państw niebędących dużymi producentami lub win posiadających chronioną nazwę pochodzenia lub chronione oznaczenie geograficzne, które w państwach trzecich jest rozpoznawalne słabo lub w ogóle.

3.6. Główne rynki objęte środkiem

W 2009 i 2010 r. działania objęły 42 państwa trzecie. Można je podzielić na trzy kategorie:

· rynki tradycyjne i skonsolidowane, do wzmocnienia: producenci europejscy mają już tam ustaloną pozycję; to rynki otwarte na wywóz. Obserwuje się na nich wzrost spożycia. To również rynki docelowe przy sprzedaży win o wysokiej wartości dodanej (USA, Kanada, Szwajcaria);

· rynki wschodzące: to rynki mniej rozwinięte niż rynki z grupy pierwszej, jednak Unia jest tam już obecna. Chodzi przede wszystkim o rynki azjatyckie (Chiny/Hong-Kong, Japonia, Korea Południowa, Singapur), Rosję, Meksyk i Brazylię. Niektóre z tych państw szybko się rozwijają i mają znaczny potencjał, np. Rosja i Chiny. Inne, jak Japonia, są bardziej stabilne i trudniej je rozwinąć;

· rynki potencjalne, mało znane. Jednak ze względu na ich rozwijające się gospodarki mogą pojawić się znaczne możliwości. To takie państwa, jak Indie i niektóre byłe republiki radzieckie.

Jedynie 37 % finansowanych projektów dotyczy tylko jednego rynku. Większość obejmuje od 2 do 7 różnych rynków. Można zaobserwować znaczną koncentrację geograficzną działań; 75 % z nich obejmuje 7 państw (USA, Chiny/Hong-Kong, Japonia, Meksyk, Kanada, Rosja i Szwajcaria). Na 6 największych z nich przypada ok. 75 % wielkości i wartości wywozu Unii w 2010 r.

Rynkiem docelowym najczęściej były Stany Zjednoczone – dotyczyło go 22 % działań i skupiło się na nim 8 z 9 państw członkowskich, które wzięły udział w środku. Można zauważyć, że niektóre rynki są preferowane przez konkretne państwa członkowskie; na przykład Meksyk przez Hiszpanię, Brazylia przez Portugalię, państwa byłej Jugosławii przez Słowenię, Kanada przez Włochy, Chiny i Japonia przez Francję, Rosja przez Grecję i Szwajcaria przez Austrię.

Rynki docelowe działań w latach 2009-2010

4. Ocena i propozycje państw członkowskich

Wszystkie państwa członkowskie, które wzięły udział w środku promocji, są zdania, że wpłynął on pozytywnie na sektor wina. Zauważyły, że po kryzysie w 2008 r., od 2009 r. wywóz zaczął rosnąć, zwłaszcza wywóz na rynki objęte środkiem promocji.

4.1.1. Mocne strony

-        przedsiębiorstwa mają możliwość skorzystania z systemu pomocy, co nie jest możliwe w przypadku systemu horyzontalnego. Dzięki temu wzrasta dynamika sektora;

-        bezpośredni wpływ w państwach trzecich, w których realizowane są działania – pojawiają się nowe umiejętności (znajomość i otwarcie kanałów handlowych, znajomość rynków, prawodawstwa, klientów, nawiązanie kontaktów);

-        elastyczność i subsydiarność realizacji pozwalają na uwzględnienie szczególnych cech sektora oraz wymogów administracyjnych państw członkowskich;

-        możliwość współdziałania i prowadzenia działań uzupełniających przez organizacje międzybranżowe, producentów i specjalistów, przedsiębiorstwa i związki przedsiębiorstw oraz podmioty publiczne, które mogą wzajemnie na siebie wpływać;

-        otwarcie nowych rynków, możliwość lepszego poznania rynków i zdobycie nowych możliwości;

-        lepsze dostosowanie win do wymagań rynków (produkcja, opakowanie, etykiety);

-        efekt mnożnikowy w odniesieniu do innych beneficjentów. Przeprowadzanych jest więcej działań i rośnie wpływ środka.

4.1.2. Ograniczenia

-        problemy z zarządzaniem z punktu widzenia administracji, sygnalizowane zwłaszcza przez Portugalię, Włochy i Austrię (przede wszystkim złożoność procesu oceny poświadczeń kosztów); na rynkach rozwijających się czas reakcji może być zbyt długi (zmiany programów w trakcie realizacji);

-        brak logistyki, wiedzy technicznej i wsparcia na rynkach rozwijających się;

-        niektóre państwa członkowskie, w tym Włochy i Portugalia, zwróciły uwagę, że przedsiębiorstwa mikro, małe i średnie miały więcej problemów ze spełnieniem warunków dostępu do środka (ograniczona dostępność produktów i ograniczone możliwości finansowe i techniczne w odniesieniu do wywozu).

4.1.3. Propozycje państw członkowskich

Jakkolwiek nie przedstawiono konkretnych propozycji zmian w prawodawstwie Unii, niektóre państwa członkowskie sugerują, że opłacalność środka promocji można poprawić poprzez:

-        poszerzenie zakresu środka o rynek wewnętrzny, z uwagi na fakt, że stanowi on największy światowy rynek wina, a znaczna część rynku została przejęta przez państwa trzecie. Jednocześnie należy unikać konkurencji pomiędzy winami z Unii lub w razie potrzeby ograniczyć działania do dostarczania informacji;

-        rzeczywiste przyznanie pierwszeństwa w dostępnie do środka „przedsiębiorstwom mikro, małym i średnim”;

-        wspieranie środków badań nowych rynków i oceny przeprowadzonych działań. Takie działania mają kluczowe znaczenie w zdobywaniu informacji technicznych i marketingowych i powinny być przeprowadzane przed innymi działaniami;

-        współpracę z innymi, bardziej strukturalnymi środkami, głównie w celu ułatwienia i wzmocnienia obecności podmiotów gospodarczych z UE na nowych rynkach (przede wszystkim w celu nawiązania pierwszych kontaktów z importerami);

-        poprawienie wydajności ocen administracyjnych, zwłaszcza poprzez ustanowienie płatności zryczałtowanych dla działań o kosztach standardowych, jak np. koszty podróży.

5. Podsumowanie

Państwa członkowskie rozpoczęły realizację środka promocji zaledwie dwa lata temu. Jest jeszcze zbyt wcześnie na wyciąganie ostatecznych wniosków, zwłaszcza jeżeli chodzi o wzrost konkurencyjności i obecności na rynkach państw trzecich. Jakkolwiek od 2009 r. wzrasta wywóz wina do niektórych państw, zwłaszcza na rynki docelowe, czynniki, które wpływają na przepływy handlowe (zmiany kursów walutowych, kryzys gospodarczy, lokalne kryzysy polityczne, zmiany prawa w państwach docelowych itp.) są niezwykle złożone. Nie pozwala to na stwierdzenie, w jakim stopniu osiągnięte wyniki są bezpośrednim rezultatem środka promocji.

Mimo to można powiedzieć, że środek cieszył się znacznym powodzeniem i spotkał się z ogromnym uznaniem podmiotów gospodarczych. W czasie dwóch pierwszych lat realizacji środka przeznaczono na niego 122 miliony EUR. Prognozowane wydatki w okresie 2009-2013 sięgają 768 mln EUR. Wskazuje to na rosnące zainteresowanie środkiem, który pod względem środków budżetowych staje się drugim środkiem programów pomocy, po środku restrukturyzacji i przekształcania winnic.

Wydaje się, że zwłaszcza na początkowym etapie środek promocji pozwolił na skonsolidowanie obecności przedsiębiorstw z Unii na tradycyjnych rynkach eksportowych oraz umożliwił, poprzez badania rynku, poznanie i wejście na nowe rynki.

Elastyczność i subsydiarność realizacji pozwoliły przedstawicielom sektora wina z różnych państw członkowskich i różnych regionów na dostosowanie środka promocji do specyficznych cech państw docelowych.

Ponadto możliwość nawiązywania nowych kontaktów i zdobywania wiedzy niezbędnej do dostosowania się do rynków (nowe produkty, etykiety itp.) znacznie zdynamizowała sektor.

W świetle niektórych komentarzy państw członkowskich można rozważyć podjęcie następujących działań: (1) potencjalne wzmocnienie współpracy między różnymi działaniami i różnymi beneficjentami; (2) lepsze zorientowanie badań nowych rynków w celu zmniejszenia zależności eksportu od ograniczonej liczby rynków w przyszłości; (3) ukierunkowanie doboru beneficjentów w celu optymalizacji środka, oraz w razie potrzeby (4) dostarczenie państwom członkowskim wytycznych dotyczących kryteriów zatwierdzania projektów.

W ramach sprawozdania, które Komisja jest zobowiązana przedstawić Radzie i Parlamentowi Europejskiemu w 2012 r., można zastanowić się nad kryterium „przedsiębiorstw mikro, małych i średnich” oraz nad warunkami kwalifikowalności środka.

[1]               Dz.U. L 148 z 6.6.2008, s. 1.

[2]               Dz.U. L 299 z 16.11.2007, s. 1.

[3]               Dz.U. L 170 z 30.6.2008, s. 1.

[4]               Dz.U. L 232 z 2.9.2010, s. 1.

[5]               Zalecenie Komisji z dnia 6 maja 2003 r. dotyczące definicji przedsiębiorstw mikro, małych i średnich (Dz.U. L 124 z 20.5.2003, s. 36).

[6]               Dz.U. L 3 z 5.1.2008, s. 1.

[7]               Dz.U. L 277 z 21.10.2005, s. 1.

[8]               W 2007 r., podczas dyskusji poprzedzających reformę, Komisja zaproponowała, aby na środek promocji przeznaczyć kwotę 120 mln euro rocznie, czyli 600 mln EUR w latach 2009-2013. Środek ten został następnie włączony do zestawu środków objętych programami, a podział kwot pomiędzy środkami pozostał w gestii państw członkowskich. Jak widać, w odniesieniu do tego środka przekroczyły one kwotę początkowo przewidzianą przez Komisję.

[9]               Rozporządzenie (WE) nr 1234/2007 oraz jego przepisy wykonawcze przewidziane rozporządzeniem (WE) nr 555/2008.