—

Pojmuje wielopoziomowe sprawowanie rządów jako skoordynowane działanie Unii, państw członkowskich oraz władz regionalnych i lokalnych, oparte na partnerstwie i służące tworzeniu i realizowaniu polityki Unii Europejskiej. Wiąże się ono ze wspólną odpowiedzialnością poszczególnych szczebli władzy i opiera się na wszystkich źródłach legitymacji demokratycznej oraz na reprezentatywnym charakterze poszczególnych zaangażowanych podmiotów.

—

Zaleca, aby każdej dużej wspólnotowej reformie strategicznej towarzyszył terytorialny plan działania uzgodniony przez Komisję Europejską i Komitet Regionów, w którym byłyby przewidziane mechanizmy polityczne ułatwiające przyswojenie, realizację i ocenę wdrażanych strategii i który obejmowałby zdecentralizowany plan komunikacyjny.

—

Zaleca wprowadzenie odpowiednich narzędzi służących wsparciu dla demokracji uczestniczącej, w szczególności w ramach strategii lizbońskiej, agendy społecznej i strategii göteborskiej, oraz rozwinięcie mechanizmów w rodzaju lokalnej Agendy 21, to jest całościowych mechanizmów uczestnictwa, mających na celu opracowanie długoterminowych planów strategicznych.

—

Zaleca utrwalenie praktyki partnerstwa zarówno w rozumieniu pionowym, między samorządami terytorialnymi a rządem krajowym i Unią Europejską, jak i w rozumieniu poziomym, między samorządem terytorialnym a społeczeństwem obywatelskim, w szczególności w ramach dialogu społecznego

—

Wzywa Komisję i państwa członkowskie do tego, by zreformowały otwartą metodę koordynacji, nadając jej bardziej inkluzywny charakter poprzez opracowanie – we współpracy z samorządami regionalnymi i lokalnymi– wskaźników zarządzania partycypacyjnego i wskaźników terytorialnych.

—

Zaleca, by analizy oddziaływania terytorialnego stały się standardową praktyką dzięki zaangażowaniu poszczególnych zainteresowanych podmiotów na wstępnych etapach procesu podejmowania decyzji politycznych, tak aby rozważyć skutki gospodarcze, społeczne i środowiskowe wspólnotowych wniosków o charakterze legislacyjnym i nielegislacyjnym dla gmin i regionów.

—

Zobowiązuje się do przedstawienia propozycji mających na celu wspieranie eksperymentalnych inicjatyw na szczeblu lokalnym i regionalnym w niektórych dziedzinach działania UE, takich jak strategia na rzecz wzrostu i zatrudnienia, agenda społeczna, polityka integracji, polityka na rzecz innowacji, polityka spójności, rozwój zrównoważony czy ochrona ludności.

—

Zaleca utworzenie europejskich paktów terytorialnych, w ramach których możliwe byłoby powiązanie, na zasadzie dobrowolności, różnych kompetentnych szczebli zarządzania, w celu dostosowania wdrażania głównych celów i priorytetów politycznych Unii Europejskiej w oparciu o partnerstwo z władzami regionalnymi i lokalnymi i wzywa samorządy terytorialne zainteresowane włączeniem się do tego procesu do zasygnalizowania mu tego zainteresowania w ramach rozpoczętych konsultacji dotyczących wdrożenia białej księgi.

Sprawozdawcy

:

Luc Van den Brande (BE/PPE), poseł do Parlamentu Flamandzkiego, przewodniczący Komitetu Regionów

Michel Delebarre (FR/PSE), mer Dunkierki, pierwszy wiceprzewodniczący Komitetu Regionów

1.

2.

3.

4.

5.

—

uznanie globalizacji i pojawienia się wielobiegunowego świata, który określa wyzwania, jakim musi sprostać Unia Europejska;

—

kontynuowanie procesu integracji europejskiej, który prowadzi do zniesienia granic, ujednolicenia rynków i zbliżenia obywateli w poszanowaniu suwerenności i przy zachowaniu tożsamości narodowej.

—

ryzyka uniformizacji społeczeństw: należy propagować różnorodność;

—

ryzyka wzrostu nierówności w państwach członkowskich i między nimi: należy bronić solidarności.

—

W sprawozdaniu specjalnym Eurobarometru 307 w sprawie roli i oddziaływania władz regionalnych i lokalnych w Europie, opublikowanym w lutym 2009 r., podkreślono, że wspólne sprawowanie rządów wydaje się naturalne dla Europejczyków. Zgodnie z wynikami tego badania, w którym na jesieni 2008 r. wzięło udział 27 tys. obywateli UE z 27 państw członkowskich, obywatele są zdania, że krajowi przedstawiciele polityczni, posłowie europejscy oraz przedstawiciele polityczni regionalni i lokalni są w stanie w równym stopniu bronić ich interesów na szczeblu europejskim (29 % wyraża zaufanie do krajowych przedstawicieli politycznych, 26 % do posłów do PE, a 21 % do przedstawicieli regionalnych i lokalnych).

—

W sprawozdaniu potwierdzają się oczekiwania obywateli dotyczące większej zgodności działań UE z codzienną rzeczywistością i oparcia ich na działaniach przedstawicieli regionalnych i lokalnych. 59 % badanych jest bowiem zdania, że władze regionalne i lokalne nie są w wystarczającym stopniu uwzględniane w procesie europejskim.

—

Wyniki badania świadczą o przywiązaniu obywateli do demokracji lokalnej i regionalnej, czego wyrazem jest wskaźnik zaufania dla przedstawicieli lokalnych i regionalnych (50 %), w porównaniu z zaufaniem do rządu własnego kraju (34 %) i do Unii Europejskiej (47 %).

—

Wyniki Eurobarometru stanowią wreszcie zachętę do wdrożenia zdecentralizowanych strategii komunikacyjnych: 26 % obywateli UE uważa, że przedstawiciele lokalni i regionalni są najlepiej przygotowani do tego, aby wyjaśniać wpływ polityki europejskiej na życie obywateli (28 % w przypadku krajowych przedstawicieli politycznych i 21 % w przypadku posłów europejskich).

—

do zainicjowania procesu uzgodnień w celu opracowania unijnej karty wielopoziomowego sprawowania rządów, ustanawiającej zasady i warunki służące wspólnemu pojmowaniu kwestii europejskiego sprawowania rządów, opartej na poszanowaniu zasady pomocniczości i wspierającej sprawowanie rządów na szczeblu lokalnym i regionalnym oraz proces decentralizacji w państwach członkowskich, kandydujących i sąsiedzkich, a także stanowiącej gwarancję woli politycznej poszanowania autonomii władz regionalnych i lokalnych i włączenia ich w europejski proces podejmowania decyzji;

—

do wspierania ochrony praw podstawowych na wielu poziomach i, w związku z tym, do współpracy z Agencją Praw Podstawowych Unii Europejskiej w celu propagowania i rozpowszechniania sprawdzonych rozwiązań opracowanych na szczeblu regionalnym i lokalnym (11);

—

do zabierania głosu w debacie wspólnotowej i w przyszłych negocjacjach w obronie ambitnego budżetu wspólnotowego, w którym byłyby przewidziane odpowiednie środki, by zawczasu odpowiedzieć na globalne problemy i wdrożyć zintegrowane i skoordynowane strategie, oraz który byłby podstawą i dźwignią dla partnerstwa zawieranego między poszczególnymi szczeblami publicznymi.

—

aby każdej dużej wspólnotowej reformie strategicznej towarzyszył terytorialny plan działania uzgodniony przez Komisję Europejską i Komitet Regionów, w którym byłyby przewidziane mechanizmy polityczne ułatwiające przyswojenie, realizację i ocenę wdrażanych strategii i który obejmowałby zdecentralizowany plan komunikacyjny. Rozwiązanie to umożliwiłoby odwrócenie obecnego procesu, w którym zbyt często udział władz regionalnych i lokalnych jest ograniczony do późniejszych etapów planowania działań wspólnotowych;

—

aby w paktach stabilności i wzrostu tworzonych przez państwa członkowskie oraz w ich ocenie dokonywanej przez Komisję Europejską w pełni uwzględniony został wymiar ilościowy i jakościowy finansów regionalnych i lokalnych, a samorządy terytorialne zostały skuteczniej włączone w proces kontroli wydatków publicznych.

—

do ugruntowania, zgodnie ze swoją deklaracją misji, swojego statusu zgromadzenia politycznego, swojego zaangażowania w proces decyzyjny na początkowych etapach opracowywania strategii europejskich i wspólnotowego prawodawstwa, monitorowania zasady pomocniczości zgodnie z duchem i literą traktatu lizbońskiego oraz oceny oddziaływania terytorialnego polityki wspólnotowej, a także swojej roli, jaką jest działanie na rzecz demokracji uczestniczącej w UE;

—

do rozwinięcia w tym celu stosunków międzyinstytucjonalnych z Komisją Europejską w perspektywie przeglądu porozumienia o współpracy, z Parlamentem Europejskim w kontekście programu politycznego przyszłej kadencji oraz z Radą Unii Europejskiej, aby zbliżyć międzyrządowe działania polityczne do samorządów regionalnych i lokalnych w celu opracowywania i wdrażania decyzji wspólnotowych;

—

do kontynuowania działań na rzecz zbliżenia z parlamentami krajowymi i regionalnymi zgromadzeniami ustawodawczymi, w szczególności w ramach procesu monitorowania zasady pomocniczości.

—

o umożliwienie mu systematycznego udziału w formalnych i nieformalnych posiedzeniach Rady poświęconych polityce wspólnotowej w dziedzinach, które należą do obowiązkowych dziedzin konsultacji i dotyczą zwłaszcza władz regionalnych i lokalnych, zgodnie z zakresem ich uprawnień;

—

o możliwość korzystania z dostępu do dokumentów Rady na tej samej podstawie, co pozostałe instytucje europejskie uczestniczące w opracowywaniu prawodawstwa wspólnotowego.

—

w przypadku braku możliwości reprezentacji formalnej w Radzie lub komisjach przygotowujących prace Rady, do uruchomienia procesu wewnętrznych uzgodnień i koordynacji z władzami regionalnymi i lokalnymi i do umożliwienia im dostępu drogą elektroniczną do systemu monitorowania przez państwa członkowskie przygotowywanych unijnych projektów legislacyjnych, tak aby zarówno uwzględnić ich uprawnienia w ramach przygotowywania stanowiska krajowego, jak i zapewnić im możliwość udziału w nadzorowaniu przestrzegania zasady pomocniczości;

—

do wzmocnienia i uzupełnienia istniejących mechanizmów opracowywania stanowiska krajowego oraz formalnego reprezentowania w Radzie, tak by odzwierciedlały one w pełni podział kompetencji wynikający z porządku konstytucyjnego danego państwa.

—

do wzmocnienia współpracy politycznej i instytucjonalnej z Parlamentem Europejskim w celu szerszego uwzględniania problemów obywateli przy planowaniu i wdrażaniu działań wspólnotowych;

—

do wspierania pilotażowego projektu „Erasmus dla przedstawicieli samorządów lokalnych i regionalnych” we współpracy z Parlamentem Europejskim, Radą i Komisją Europejską, w celu jego koncepcyjnej i operacyjnej realizacji, jak również działania na rzecz uruchomienia programów szkoleń oraz wymiany doświadczeń i sprawdzonych rozwiązań, przeznaczonych dla przedstawicieli samorządów lokalnych i regionalnych.

—

zgromadzenia samorządowe do zorganizowania specjalnych sesji poświęconych integracji europejskiej i polityce europejskiej oraz do włączenia do debaty przedstawicieli różnych instytucji europejskich zaangażowanych w kwestię wspólnego sprawowania rządów.

—

Porozumienie między burmistrzami to inicjatywa polityczna mająca na celu zjednoczenie burmistrzów miast europejskich wokół wspólnego celu, jakim jest ograniczenie emisji CO2 do 2020 r.: zmniejszenie o 20 % emisji gazów cieplarnianych, poprawa o 20 % efektywności energetycznej oraz dwudziestoprocentowy udział energii ze źródeł odnawialnych w zużyciu energii.

—

Miasta i regiony odpowiadają za ponad połowę emisji gazów cieplarnianych, jakie powstają podczas zużycia energii w działalności człowieka. Zasadniczą kwestią było zatem stworzenie odpowiednich ram dla zaangażowania miast, regionów i państw członkowskich w przeciwdziałanie zmianom klimatu.

—

Poprzez podpisanie porozumienia burmistrzowie zobowiązali się dobrowolnie do wdrożenia planu działania na rzecz zrównoważonej gospodarki energetycznej w ich społecznościach. Pakt umożliwia połączenie w sieć pionierskich doświadczeń, ułatwienie wymiany sprawdzonych rozwiązań i podniesienie świadomości obywateli i lokalnych podmiotów społeczno-gospodarczych w zakresie zrównoważonego wykorzystywania energii.

—

Komitet Regionów mobilizuje siły, aby wraz z Komisją Europejską rozwijać tę inicjatywę i proponuje objąć nią także władze regionalne. Jest bowiem konieczne, aby miejskie plany działania były wpisane w szerszy kontekst regionalnych i krajowych planów działania.

—

Dla zwiększenia skuteczności porozumienia między burmistrzami zasadniczą kwestią jest też, aby mobilizacji politycznej w terenie towarzyszyły konkretne działania polityczne i finansowe ze strony Wspólnoty: pożyczki Europejskiego Banku Inwestycyjnego powinny być łatwiej dostępne dla samorządów lokalnych i regionów pragnących inwestować w programy efektywności energetycznej i propagowania wykorzystywania odnawialnych źródeł energii.

—

W celu nadania odnowionemu partnerstwu eurośródziemnomorskiemu wymiaru terytorialnego i zapewnienia w jego ramach regionalnej i lokalnej reprezentacji politycznej Komitet Regionów postanowił powołać do życia Eurośródziemnomorskie Zgromadzenie Samorządów Lokalnych i Regionalnych (ARLEM).

—

Szefowie państw i rządów eurośródziemnomorskich zgromadzeni w Paryżu w dniu 13 lipca 2008 r. zatwierdzili inicjatywę polityczną Komitetu Regionów. Celem ARLEM jest uzupełnienie partnerstwa o wymiar regionalny i lokalny i tym samym zagwarantowanie odpowiedniej reprezentacji samorządów regionalnych i lokalnych oraz ich aktywnego udziału w zarządzaniu partnerstwem. Zgromadzenie umożliwia samorządom terytorialnym uzyskanie konkretnych rezultatów i sprawia, że partnerstwo jest widoczne dla obywateli.

—

W skład ARLEM wchodzą przedstawiciele regionalni i lokalni państw UE i ich partnerów śródziemnomorskich w równej liczbie; dąży ono do uznania go za zgromadzenie konsultacyjne w nowym systemie zarządzania Unią na rzecz Śródziemnomorza. W centrum uwagi zgromadzenia znajdzie się też udział samorządów terytorialnych w konkretnych projektach należących do wielu dziedzin, takich jak rozwój przedsiębiorstw, środowisko naturalne, energia, transport, szkolnictwo, kultura, migracje, zdrowie, współpraca zdecentralizowana. Ułatwiając wymianę sprawdzonych rozwiązań ARLEM wspiera współpracę terytorialną i oferuje nowe możliwości dialogu.

—

do oceny doświadczeń samorządów terytorialnych w ramach poprzednich rozszerzeń, przy wsparciu grup roboczych ds. krajów Bałkanów Zachodnich, Turcji i Chorwacji oraz wspólnego komitetu konsultacyjnego UE-BJR Macedonii;

—

do rozwijania potencjału politycznego i operacyjnego zgromadzeń terytorialnych w ramach wsparcia europejskiej polityki sąsiedztwa; w tym kontekście kładzie nacisk na wagę współpracy międzyinstytucjonalnej i koordynacji z innymi istniejącymi mechanizmami;

—

do prowadzenia, wspólnie z Komisją Europejską, „giełdy współpracy zdecentralizowanej” w formie portalu internetowego, w celu zorganizowania przy pomocy wirtualnych środków wymiany informacji między europejskimi samorządami terytorialnymi aktywnymi w dziedzinie współpracy na rzecz rozwoju i ułatwienia tym samym zgodności projektów samorządów terytorialnych w Europie oraz w krajach rozwijających się (19);

—

do umocnienia swojej pozycji instytucjonalnej jako organu Unii Europejskiej kompetentnego w kwestiach dotyczących rozwoju demokracji lokalnej i regionalnej w ramach polityki zewnętrznej Unii podczas misji obserwacji wyborów w Europie i krajach trzecich oraz do pogłębienia współpracy w tym celu z Komisją Europejską i Kongresem Władz Lokalnych i Regionalnych Rady Europy.

—

o rozważenie przyjęcia karty politycznej o charakterze dobrowolnym dotyczącej włączenia samorządów terytorialnych w proces rozszerzenia, która stanowiłaby wspólny punkt odniesienia w perspektywie opracowania instrumentu pomocy przedakcesyjnej na potrzeby samorządów terytorialnych oraz wzmocnienia współpracy transgranicznej i potencjału instytucjonalnego i administracyjnego struktur regionalnych i lokalnych krajów kandydujących i potencjalnych krajów kandydujących (20).

—

Co roku Komitet Regionów i DG REGIO Komisji Europejskiej organizują w Brukseli „europejskie dni regionów i miast”. Wydarzenie to, przygotowywane w ramach międzyinstytucjonalnego partnerstwa rozszerzonego o prezydencję Unii i Parlament Europejski, gromadzi ponad 7 tys. uczestników i blisko 250 partnerów. Oficjalnymi partnerami imprezy „Open Days” są z jednej strony regiony i ich biura łącznikowe w Brukseli, a z drugiej strony liczni partnerzy lokalni, jak np. stowarzyszenia i ośrodki badawcze w terenie. Partnerzy ci są głównymi organizatorami wielu seminariów, warsztatów i znacznej części programu ramowego „Open Days”.

—

Imprezy, seminaria, warsztaty, spotkania dla środków przekazu czy wystawy poświęcone tematyce związanej z bieżącymi działaniami wspólnotowymi i europejskimi priorytetami władz regionalnych i lokalnych gromadzą nie tylko polityków europejskich, krajowych, regionalnych i lokalnych, ale też ekspertów i przedstawicieli środowisk społeczno-gospodarczych, związków zawodowych, instytucji finansowych i społeczeństwa obywatelskiego.

—

Wydarzeniu, które ma miejsce w Brukseli, towarzyszą imprezy w miastach i regionach partnerskich, co ułatwia dzielenie się doświadczeniami, kontakty między istniejącymi sieciami oraz wymianę pomysłów i wiedzy fachowej (21).

—

do rozwinięcia intensywnej współpracy z sieciami mającymi znaczenie dla szczebla lokalnego i regionalnego, które sprzyjają powiązaniom i interakcji sfery politycznej, gospodarczej, stowarzyszeniowej i kulturalnej w społeczeństwie europejskim oraz do informowania o sprawdzonych rozwiązaniach w zakresie uczestnictwa na poziomie lokalnym i regionalnym;

—

do działań na rzecz wdrożenia prawdziwej zdecentralizowanej polityki komunikacyjnej, której znaczenie zostało uznane we wspólnej deklaracji Parlamentu Europejskiego, Komisji Europejskiej i Rady „Partnerski proces komunikowania na temat Europy” (23), opierającej się na zaangażowaniu politycznym podmiotów instytucjonalnych na rzecz prowadzenia stałej debaty europejskiej w miastach i regionach europejskich oraz informowania o decyzjach podejmowanych na szczeblu wspólnotowym;

—

do sporządzenia planu działania, w ramach którego narzędzia komunikacji będą zróżnicowane w zależności od ustalonych celów i określonych dziedzin politycznych, w celu doprowadzenia do synergii informowania na temat wspólnych strategii i polityki oraz ich przekładania na szczeblu lokalnym i regionalnym na potrzeby obywateli, a także w celu przedłożenia odpowiednich zaleceń międzyinstytucjonalnej grupie ds. informacji (IGI) (24);

—

do zaproponowania metod i narzędzi, jakie należy uruchomić na szczeblu lokalnym i regionalnym w celu zmniejszenia deficytu komunikacyjnego i zachęcenia lokalnych i regionalnych środków przekazu do szerszego podjęcia tematu wpływu polityki Unii Europejskiej na życie codzienne obywateli oraz w celu zwiększenia potencjału komunikacyjnego, informacyjnego i mediacyjnego dotyczącego Europy przy wykorzystaniu nowych narzędzi komunikacyjnych, a zwłaszcza narzędzia Web 2.0.

—

wprowadzenie odpowiednich narzędzi służących wsparciu dla demokracji uczestniczącej, w szczególności w ramach strategii lizbońskiej, agendy społecznej i strategii göteborskiej, oraz rozwinięcie mechanizmów w rodzaju lokalnej Agendy 21, to jest całościowych mechanizmów uczestnictwa, mających na celu opracowanie długoterminowych planów strategicznych (25);

—

zbadanie zakresu ewentualnej współpracy, po wejściu w życie traktatu lizbońskiego, pomiędzy Komitetem, władzami lokalnymi i regionalnymi oraz pozostałymi instytucjami UE w odniesieniu do opracowania instrumentu europejskiej inicjatywy obywatelskiej, aby wykorzystać jego potencjał na rzecz autentycznej europejskiej debaty politycznej, a tym samym zapewnienia większej legitymizacji systemu wielopoziomowego sprawowania rządów w UE;

—

rozwijanie europejskiej edukacji obywatelskiej przy wykorzystaniu kompetencji władz regionalnych i lokalnych.

—

o uwzględnienie nowych parametrów w badaniu opinii obywateli UE (Eurobarometr), które odzwierciedlają rzeczywiste zaangażowanie władz regionalnych i lokalnych w funkcjonowanie Unii Europejskiej i wdrażanie wspólnych strategii i działań.

—

państwa członkowskie do szerszego wdrożenia administracji elektronicznej w regionach i miastach, a te z kolei do podnoszenia świadomości obywateli w zakresie dokonań Unii Europejskiej i jej problemów poprzez własne strategie komunikacyjne i system administracji elektronicznej;

—

instytucje wspólnotowe do wdrożenia strategii komunikacyjnej typu Web 2.0 i do wykorzystywania nowych internetowych serwisów społecznościowych, You tube///EU tube.

—

Od dwudziestu lat stale potwierdza się wartość dodana polityki spójności, która stała się dla obywateli, dzięki opracowaniu konkretnych projektów, ilustracją solidarności europejskiej. Polityka ta zmieniała się z biegiem czasu: utworzona po to, by towarzyszyć uruchomieniu jednolitego rynku, w celu zapewnienia rozwoju najsłabszych regionów, umożliwiła złagodzenie dysproporcji społeczno-gospodarczych powodowanych przez kolejne rozszerzenia Unii i stała się głównym narzędziem wsparcia dla strategii na rzecz wzrostu i zatrudnienia na całym obszarze UE. Niedawno odwołano się do niej w kontekście wsparcia dla europejskiego planu naprawy gospodarczej.

—

Europejska polityka spójności, na którą przeznacza się obecnie jedną trzecią budżetu wspólnotowego, umożliwia wywołanie stymulującego efektu finansowego; wyposażona jest również w partnerstwo międzyinstytucjonalne, wzmocnione przez wykorzystanie partnerstwa publiczno-prywatnego i narzędzi finansowych Europejskiego Banku Inwestycyjnego. Stymulujący wpływ europejskiej polityki spójności przejawia się też w tworzeniu sprzyjających warunków dla synergii na szczeblu wspólnotowym między lokalnymi, regionalnymi i krajowymi priorytetami strategicznymi w zakresie rozwoju.

—

Należy poszerzyć definicję spójności terytorialnej, tak aby uwzględniała nowe wyzwania, wobec których stoją regiony i jednostki szczebla lokalnego (globalizacja, zmiany klimatu, bezpieczeństwo energetyczne, imigracja itd.). W związku z tym konkretne cele, na które przeznaczane są fundusze europejskie, powinny być określane w sposób elastyczny, w zależności od właściwości danego obszaru i od odpowiedniej dla niego strategii w zakresie konkurencyjności i rozwoju zrównoważonego.

—

do planowania i uruchamiania inicjatyw mających na celu upowszechnianie sprawdzonych rozwiązań w zakresie partnerstwa, związanych z określeniem lokalnych, regionalnych, krajowych i ponadnarodowych priorytetów politycznych w państwach członkowskich, a także mających na celu wspieranie inicjatyw podejmowanych przez państwa członkowskie, Parlament Europejski i Komisję Europejską w celu stosowania zasady partnerstwa z samorządami regionalnymi i lokalnymi nie tylko na etapie wykonywania polityki, ale też przede wszystkim podczas jej opracowywania;

—

do zaproponowania mechanizmów międzyinstytucjonalnych, które wzmocniłyby charakter polityczny i strategiczny oceny europejskiej polityki spójności poprzez konsolidację, w ramach europejskich analiz i prognoz, sprawozdań opracowywanych na szczeblu krajowym i regionalnym.

—

utrwalenie praktyki partnerstwa zarówno w rozumieniu pionowym, między samorządami terytorialnymi a rządem krajowym i Unią Europejską, jak i w rozumieniu poziomym, między samorządem terytorialnym a społeczeństwem obywatelskim, w szczególności w ramach dialogu społecznego; należy zagwarantować udział obywateli poprzez fora utworzone w tym celu przez odpowiednie organa administracji publicznej, szczególnie te, które dzięki swej bliskości geograficznej i stosowaniu zasady pomocniczości są najbliższe obywateli; udział ten pozwoli poszczególnym grupom społecznym na przedstawienie ocen, opinii i propozycji na temat różnych aspektów publicznych inicjatyw wspólnotowych;

—

uproszczenie i usprawnienie procedur administracyjnych w celu stworzenia ram prawnych, administracyjnych i finansowych sprzyjających innowacyjnym rodzajom działalności oraz opracowanie nowych narzędzi służących wspieraniu innowacyjności w regionach i rozwinięciu sposobów finansowania (venture capital, anioły biznesu, mikrokredyty itp.);

—

wzmocnienie potencjału administracyjnego samorządów terytorialnych w celu zagwarantowania kompetentnego zarządzania projektami i nasilenia wymiany sprawdzonych rozwiązań w dziedzinie zarządzania terytorialnego w Unii Europejskiej.

—

o zbadanie poszczególnych przypadków dostosowania strategii wspólnotowych ukierunkowanego na wzmocnienie partnerstwa;

—

o propagowanie koordynacji między wykorzystaniem funduszy strukturalnych, programami sektorowymi i programami na rzecz rozwoju obszarów wiejskich;

—

o ocenę postępów w zakresie uproszczenia i decentralizacji zarządzania funduszami strukturalnymi w latach 2007-2013, ze szczególnym uwzględnieniem proporcjonalności obciążeń administracyjnych w odniesieniu do typu i rozmiaru interwencji oraz skutków, jakie pociągają one za sobą dla samorządów regionalnych i lokalnych.

—

Komitet Regionów ustanowił w 2006 r. platformę monitorowania procesu lizbońskiego, która obecnie obejmuje ponad sto regionów i miast należących do 26 państw członkowskich. Ta sieć wymiany informacji i oceny zapewnia monitorowanie zaangażowania szczebla regionalnego i lokalnego w zarządzanie procesem lizbońskim i powiązanie go z polityką spójności.

—

W sprawozdaniu platformy „osiągnięcie celów lizbońskich dzięki skoordynowanej i zintegrowanej polityce terytorialnej” podkreślono konieczność wzmocnienia synchronizacji i koordynacji programów politycznych na wszystkich szczeblach sprawowania rządów, o których mowa, a także wprowadzenia szerszego wachlarza instrumentów prawnych.

—

Komitet Regionów zainicjował w szczególności, podczas Europejskiego Szczytu Regionów i Miast w Pradze w dniach 5–6 marca 2009 r., proces konsultacji dotyczących przyszłej strategii na rzecz wzrostu i zatrudnienia, w celu włączenia władz regionalnych i lokalnych do jej opracowywania na wstępnych etapach (www.lisbon.cor.europa.eu).

—

W celu poprawienia warunków ramowych odnoszących się do przedsiębiorstw, a zwłaszcza MŚP, Komitet Regionów ma zamiar ustanowić innowacyjną nagrodę, która będzie wyróżnieniem dla najbardziej przedsiębiorczych regionów Unii Europejskiej. Przyznawany co roku tytuł „przedsiębiorczego regionu europejskiego” będzie stanowił zachętę dla regionów do opracowywania długoterminowych strategicznych planów zrównoważonych reform gospodarczych i społecznych, cieszących się szerokim poparciem ludności i lokalnych podmiotów.

—

Komitet Regionów zamierza w ten sposób nadać dodatkowy impuls uruchomieniu nowej, „polizbońskiej” strategii na rzecz wzrostu i zatrudnienia, upowszechniając dziesięć zasad programu „Small Business Act” dla Europy na szczeblu lokalnym i regionalnym.

—

do zbadania możliwych kierunków debaty dotyczącej otwartej metody koordynacji terytorialnej i określenia dziedzin działań wspólnotowych, w których otwarta metoda koordynacji byłaby najbardziej odpowiednia dla władz regionalnych i lokalnych, uwzględniając w szczególności politykę w zakresie imigracji, integracji, innowacyjności i edukacji;

—

do przedstawienia Radzie Europejskiej w marcu 2010 r. wyników konsultacji z władzami regionalnymi i lokalnymi w sprawie przyszłości strategii na rzecz wzrostu i zatrudnienia.

—

do państw członkowskich o wspieranie otwartej metody koordynacji w regionalnych i lokalnych planach działania i o to, by metoda ta sprzyjała uwzględnianiu planów regionalnych i lokalnych w planach krajowych i była przedmiotem porozumień pisemnych między wieloma szczeblami; w konsekwencji zwraca się do Komisji Europejskiej o uznanie istnienia regionalnych i lokalnych punktów kontaktowych w ramach monitorowania otwartej metody koordynacji.

—

do tego, by zreformowały otwartą metodę koordynacji, nadając jej bardziej inkluzywny charakter poprzez opracowanie – we współpracy z samorządami regionalnymi i lokalnymi– wskaźników zarządzania partycypacyjnego i wskaźników terytorialnych  (29);

—

do zidentyfikowania, w ścisłej współpracy z władzami regionalnymi i lokalnymi, przeszkód w stosowaniu zasad jednolitego rynku, z jakimi borykają się obecnie regiony, miasta i gminy, a także odpowiednich rozwiązań, w celu dostosowania jednolitego rynku do obecnego kontekstu gospodarczego i społecznego;

—

do odpowiedniego włączenia regionów i jednostek szczebla lokalnego w przegląd strategii lizbońskiej na lata po 2010 r.

—

Opracowanie zintegrowanej polityki morskiej UE stanowi, na szczeblu wspólnotowym, jeden z rzadkich przykładów próby zastosowania wspólnego podejścia do wielu obszarów polityki sektorowej na podstawie typologii terytorialnej. W ramach procesu opracowywania, rozpoczętego publikacją zielonej księgi w 2006 r., a następnie niebieskiej księgi, można było zaobserwować silną mobilizację zainteresowanych podmiotów regionalnych i lokalnych na rzecz osiągnięcia zintegrowanego podejścia w zarządzaniu basenami morskimi. Transport, ochrona środowiska, odnawialne źródła energii, rozwój gospodarczy to kilka sektorów, które objęła polityka będąca wyrazem ambitnego zamiaru poziomego zintegrowania wymogów związanych z trwałym rozwojem i ochroną mórz, które ostatecznie zostały uznane za zasoby naturalne i gospodarcze o zasadniczym znaczeniu dla kontynentu europejskiego.

—

Temu ambitnemu zamiarowi powinny towarzyszyć właściwe mechanizmy służące wzmocnieniu jednoczącego działania wizji zintegrowanej polityki morskiej. W tym kontekście Komitet Regionów jest zdania, że konieczny jest przegląd mechanizmu finansowania UE, ukierunkowany na stworzenie jednolitego, uproszczonego systemu, nastawionego na wszystkie lub większość zagadnień morskich obsługiwanych w ramach europejskiego funduszu stref przybrzeżnych i wysp, a także utworzenie europejskiej platformy morskiej, obejmującej samorządy regionalne i lokalne oraz zainteresowane podmioty, jako narzędzia gromadzenia wiedzy i wymiany sprawdzonych rozwiązań.

—

konsultacji w ramach procesu legislacyjnego, zwłaszcza z Komitetem Regionów jako instytucjonalnym przedstawicielem władz regionalnych i lokalnych;

—

mechanizmów konsultacji sektorowych uwzględniających szczególne warunki działania Unii Europejskiej w poszczególnych dziedzinach;

—

wprowadzenia w życie spójnych ram konsultacji zawierających minimalne wymogi;

—

zorganizowanego dialogu ze stowarzyszeniami samorządów terytorialnych.

—

do rozwijania współpracy z Komisją Europejską oraz europejskimi i krajowymi stowarzyszeniami samorządów terytorialnych w ramach zorganizowanego dialogu na etapie przygotowywania programu prac legislacyjnych Komisji Europejskiej;

—

do współpracy z pozostałymi instytucjami UE w celu opracowania skutecznej oceny wpływu swojej działalności, tak aby wzmocnić przyznaną mu na mocy traktatów rolę organu doradczego i wykazać wartość dodaną, którą wnosi do procesu decyzyjnego UE.

—

o zdanie sprawy z działań podjętych w związku z zaleceniami politycznymi Komitetu, w formie pytań ustnych i pisemnych.

—

Zasada pomocniczości ma na celu zagwarantowanie, że w dziedzinach nienależących do wyłącznej kompetencji Wspólnoty decyzje będą podejmowane na najbardziej odpowiednim szczeblu. W związku z tym w dziedzinach tych powinny zostać przeprowadzone testy w celu zapewnienia, że działania wspólnotowe są uzasadnione w świetle możliwości dostępnych na szczeblu krajowym, regionalnym czy lokalnym.

—

Utworzona przez Komitet Regionów sieć monitorująca stosowanie zasady pomocniczości, licząca obecnie 96 członków (władze regionalne i lokalne, parlamenty krajowe i regionalne, stowarzyszenia samorządów terytorialnych), prowadzi konsultacje on-line za pośrednictwem swojej strony internetowej. Ma ona na celu:

—

Organizowanie konsultacji z partnerami sieci w sprawie dokumentów i wniosków Komisji Europejskiej, które to konsultacje przyczyniają się do analizy stosowania zasad pomocniczości i proporcjonalności oraz oceny oddziaływania proponowanych środków. W ten sposób sieć ułatwia komunikację między samorządami regionalnymi i lokalnymi a Komitetem Regionów w kwestiach dotyczących europejskiego procesu legislacyjnego.

—

Odgrywanie roli punktu informacyjnego, który umożliwia samorządom regionalnym i lokalnym szybszy dostęp do interesujących je informacji związanych z UE oraz stanowi dodatkowy kanał, za pośrednictwem którego mogą one przekazywać swoje opinie.

—

Udzielenie Komitetowi Regionów pomocy w rozszerzaniu bazy wykorzystywanej przy konsultacjach poprzez umożliwienie mu kontaktu ze strukturami politycznymi i administracyjnymi regionów i miast europejskich oraz udostępnienie tych zasobów jego sprawozdawcom.

—

Włączenie członków sieci monitorującej stosowanie zasady pomocniczości w opracowywanie przyszłych analiz oddziaływania terytorialnego wniosków Komisji na wstępnym etapie procesu poprzedzającego przyjęcie aktów prawnych.

—

do zwiększenia swojego zaangażowania w proces monitorowania planu działania na rzecz lepszego stanowienia prawa, a także do rozwinięcia wewnętrznego procesu politycznego oraz konsultacji za pośrednictwem platform interaktywnych, w celu uzyskania wiarygodnych informacji dotyczących uwzględnienia wymiaru lokalnego i regionalnego w powstającym w danej chwili prawodawstwie;

—

do umocnienia relacji międzyinstytucjonalnych z Radą, Komisją Europejską i Parlamentem Europejskim na wszystkich etapach procesu legislacyjnego;

—

do opracowania wraz z parlamentami krajowymi i regionalnymi zgromadzeniami ustawodawczymi funkcjonalnych metod w celu zapewnienia uwzględniania stanowiska władz regionalnych i lokalnych we wszystkich państwach członkowskich, zarówno na wczesnych etapach procesu prawodawczego, jak i w ramach systemu wczesnego ostrzegania (33);

—

do wniesienia wkładu w prace grupy wysokiego szczebla ds. zmniejszenia obciążeń administracyjnych, złożonej z niezależnych zainteresowanych stron, oraz do odniesienia się do zaleceń, które grupa ta przedłoży, i rozważenia wówczas utworzenia grupy wysokiego szczebla spośród samorządu terytorialnego.

—

dołączenia do porozumienia międzyinstytucjonalnego w sprawie lepszego stanowienia prawa, zawartego między Parlamentem Europejskim, Radą i Komisją Europejską, protokołu porozumienia z Komitetem Regionów, w szczególności w sprawie wdrożenia niektórych mechanizmów oceny i konsultacji.

—

o kontynuowanie wysiłków na rzecz uproszczenia otoczenia regulacyjnego, zwłaszcza w ramach polityki spójności, oraz o wprowadzenie aspektu regionalnego do krajowych planów działania dotyczących uproszczenia prawodawstwa;

—

o ułatwienie władzom regionalnym i lokalnym dostępu do procedury komitetowej i do grup ekspertów odpowiedzialnych za wdrożenie planu działania na rzecz lepszego stanowienia prawa (34)  (35).

—

do uruchomienia mechanizmu konsultacji z władzami regionalnymi i lokalnymi w celu ułatwienia transpozycji europejskiego prawodawstwa;

—

do zagwarantowania, by w procesie transpozycji i wdrażania prawodawstwa europejskiego przestrzegano wewnętrznego podziału kompetencji;

—

do kontynuowania w ramach Rady Europy działań na rzecz proponowanej Karty demokracji regionalnej.

—

do nasilenia współpracy z Komisją Europejską w ramach wdrażania porozumienia o współpracy, w celu przekazywania uzasadnionych opinii samorządów regionalnych i lokalnych w sprawie analizy oddziaływania wniosków Komisji na wstępnym etapie procesu legislacyjnego;

—

do tego, by z pomocą komitetu ds. oceny skutków Komisji Europejskiej utworzyć grupę wysokiego szczebla o charakterze technicznym, odpowiedzialną za ocenę oddziaływania terytorialnego głównych strategii wspólnotowych, w celu podjęcia środków służących udoskonaleniu prawodawstwa, uproszczeniu procedur administracyjnych i zwiększeniu akceptacji polityki wspólnotowej ze strony obywateli.

—

by analizy oddziaływania terytorialnego stały się standardową praktyką dzięki zaangażowaniu poszczególnych zainteresowanych podmiotów na wstępnych etapach procesu podejmowania decyzji politycznych, tak aby rozważyć skutki gospodarcze, społeczne i środowiskowe wspólnotowych wniosków o charakterze legislacyjnym i nielegislacyjnym dla gmin i regionów;

—

wzmocnienie mechanizmów oceny oddziaływania terytorialnego w sytuacji, gdy proponowane są znaczące zmiany początkowych wniosków w toku procesu legislacyjnego;

—

poprawę warunków oceny ex post, tak aby oddziaływanie lokalne i regionalne niektórych dyrektyw, czy wręcz transpozycja oraz egzekwowanie w skali regionalnej i lokalnej europejskich aktów prawodawczych były analizowane i uwzględniane przez Komisję w jej sprawozdaniach z oceny skutków;

—

aby europejskie i krajowe dane statystyczne odzwierciedlały różnorodność realiów gmin i regionów, w celu bardziej precyzyjnego uchwycenia oddziaływania polityki na te obszary.

—

o to, by w swoich różnych tablicach wyników, służących do pomiaru stanu zaawansowania niektórych obszarów polityki kluczowych dla integracji europejskiej, uwzględniła zmienną wielopoziomowego sprawowania rządów, w celu oceny rzeczywistych skutków działań wspólnotowych, i podkreśla w związku z tym konieczność wzmocnienia wymiaru regionalnego i lokalnego tablicy wyników jednolitego rynku.

—

EUWT to nowe wspólnotowe narzędzie prawne (rozporządzenie 1082/2006), które ma na celu stabilizację współpracy terytorialnej między władzami poszczególnych szczebli i ponad granicami i które jest szczególnie istotne w perspektywie wzmocnienia polityki spójności terytorialnej. Obecnie w Europie powstaje trzydzieści EUWT, a sześć już zostało utworzonych.

—

Wymiar wielopoziomowego sprawowania rządów jest kluczową kwestią w procesie uruchamiania i tworzenia EUWT oraz zarządzania nim. Ugrupowania te umożliwiają bowiem – zgodnie ze zmienną geometrią instytucjonalną – angażowanie władz publicznych na podstawie ich poziomu uprawnień oraz propagowanie rozszerzonego partnerstwa z podmiotami społeczno-gospodarczymi. Obszary stosowania EUWT, zgodnie z wyłaniającymi się doświadczeniami, są zróżnicowane: od służby zdrowia po ochronę ludności, od rozwoju gospodarczego do ochrony i propagowania zasobów naturalnych, od kształcenia do polityki w zakresie badań i innowacji itp.

—

Komitet Regionów działa w porozumieniu z jednostkami samorządu terytorialnego, Komisją Europejską, Parlamentem Europejskim i państwami członkowskimi w celu optymalizacji potencjału tego narzędzia i ułatwienia stworzenia publicznego obszaru komunikacji, informacji, analiz, badań i sieci wymiany doświadczeń.

—

Strategia dla regionu Morza Bałtyckiego ma na celu odnowienie współpracy w obrębie tego basenu morskiego, z myślą o poprawie stanu środowiska naturalnego regionu, wsparciu jego zrównoważonego rozwoju gospodarczego oraz zwiększeniu jego dostępności i poziomu bezpieczeństwa. Ta zintegrowana strategia partycypacyjna, znajdująca się w fazie opracowywania, stanowi wzorcowy przykład wdrożenia polityki wielosektorowej, prowadzonej przez wiele podmiotów i ukierunkowanej na makroregion europejski. Ma ona objąć wiele linii programowania i finansowania na szczeblu europejskim, krajowym, regionalnym i lokalnym, z możliwością wykorzystania programów polityki spójności jako ram odniesienia.

—

Powodzenie tej strategii będzie zależało od zarządzania. Jej rozwój wymaga bowiem wielopoziomowego podejścia, opartego na wzmocnionej współpracy między szczeblem wspólnotowym, krajowym, regionalnym i lokalnym, a także współpracy na szczeblu transgranicznym oraz między sektorem publicznym a prywatnym (36).

—

do oceny znaczenia strategii rozwoju makroregionalnego pod względem zaangażowania władz regionalnych i lokalnych na etapie planowania, opracowywania, wdrażania, informowania obywateli i oceny, a także zaangażowania ich w poszczególne plany działania; zobowiązuje się w związku z tym, że będzie się domagać wystarczających środków z budżetu wspólnotowego na odpowiednie zasoby i mechanizmy finansowania;

—

do współpracy z Komisją Europejską, państwami członkowskimi i innymi zainteresowanymi instytucjami na rzecz szerokiej kampanii informacyjnej i wsparcia operacyjnego dla uruchomienia nowych EUWT oraz dla wymiany sprawdzonych rozwiązań w ramach już istniejących EUWT;

—

do wniesienia wkładu w ewentualny przegląd rozporządzenia 1082/2006 w sprawie EUWT na podstawie doświadczeń swojej grupy ekspertów (37), zwłaszcza w celu zwiększenia udziału partnerów społeczno-gospodarczych, ułatwienia wdrażania na zewnętrznych granicach UE, zwiększenia elastyczności procedur uruchamiania, wprowadzenia odniesień w najważniejszych wspólnotowych aktach prawnych silnie związanych z wymiarem transgranicznym (np. dotyczących transgranicznej opieki zdrowotnej), uwzględnienia środków stymulujących, w tym zachęt prawnych, ekonomicznych i finansowych na szczeblu wspólnotowym bądź krajowym, oraz w celu propagowania tego narzędzia we wspólnotowym porządku prawnym w Europie.

—

przeznaczenie dodatkowych środków na trzy aspekty współpracy terytorialnej, z uwagi na jej niepodważalne znaczenie dla procesu integracji europejskiej.

—

do Komisji Europejskiej, by w swoim najbliższym sprawozdaniu z oceny/przeglądu rozporządzenia EUWT wskazała przewidywane przez siebie kierunki działania w celu pełnego wykorzystania tego narzędzia prawnego;

—

do Komisji Europejskiej i państw członkowskich o zwiększenie wysiłków na rzecz podniesienia świadomości dotyczącej tego narzędzia, poprzez bardzo znaczne nasilenie wewnętrznych działań informacyjnych w dyrekcjach generalnych i ministerstwach oraz podkreślanie jego wartości dodanej;

—

do państw członkowskich o to, by lojalnie współpracowały z regionami i jednostkami szczebla lokalnego w procesie tworzenia EUWT, tak by ugrupowania te były sprawnie przygotowywane i finalizowane z pełnym poszanowaniem litery i ducha rozporządzenia nr 1082/2006.

—

przedstawienia propozycji mających na celu wspieranie eksperymentalnych inicjatyw na szczeblu lokalnym i regionalnym w niektórych dziedzinach działania UE, takich jak strategia na rzecz wzrostu i zatrudnienia, agenda społeczna, polityka integracji, polityka na rzecz innowacji, polityka spójności, rozwój zrównoważony czy ochrona ludności;

—

opracowania kierunków działania w celu częstszego stosowania metody kontrolowanego eksperymentu, aby przewidzieć skutki głębokich reform polityki wspólnotowej, zwłaszcza wspólnej polityki rolnej;

—

obrony perspektywy zawierania umów celowych, przewidywanych w 2001 r., poprzez propozycję dostosowania politycznych i prawnych zasad ich wdrażania, na przykład przy wykorzystaniu elastycznych i zróżnicowanych narzędzi trójstronnych; sprawą szczególnie ważną jest przy tym pełne poszanowanie autonomii instytucjonalnej i proceduralnej państw członkowskich w zakresie transpozycji i przede wszystkim wdrażania prawa wspólnotowego.

—

utworzenie europejskich paktów terytorialnych, w ramach których możliwe byłoby powiązanie, na zasadzie dobrowolności, różnych kompetentnych szczebli zarządzania, w celu dostosowania wdrażania głównych celów i priorytetów politycznych Unii Europejskiej w oparciu o partnerstwo z władzami regionalnymi i lokalnymi (38);

—

aby europejskie pakty terytorialne zawierały włączenie jednej instytucji bądź agencji UE, władz krajowych oraz jednej lub kilku jednostek samorządu terytorialnego, identyfikację europejskich celów politycznych, jakie należy osiągnąć, konkretną formę ich realizacji na danym terenie, system monitorowania oraz określenie struktury budżetowej obejmującej niezbędny do realizacji paktu wkład poszczególnych stron.

—

do ukierunkowania debaty dotyczącej finansowania europejskich paktów terytorialnych na możliwe współdziałanie istniejących pozycji budżetowych w danych dziedzinach i funduszy strukturalnych na szczeblu wspólnotowym, oraz dostępnych pozycji budżetowych na szczeblach lokalnym, regionalnym i krajowym, bez konieczności tworzenia dodatkowego instrumentu finansowego wspólnotowej polityki regionalnej ani wnioskowania o dodatkowe środki finansowe na ten cel;

—

samorządy terytorialne zainteresowane włączeniem się do tego procesu do zasygnalizowania mu tego zainteresowania w ramach rozpoczętych konsultacji dotyczących wdrożenia białej księgi.

Comité des régions de l'Union européenne

Cellule de prospective

Bureau VMA 0635

Rue Belliard/Belliardstraat 101

1040 Bruxelles/Brussel

BELGIQUE/BELGIË