[pic] | KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH |

Bruksela, dnia 18.6.2009

KOM(2009) 278 wersja ostateczna

KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW

Internet przedmiotów – plan działań dla Europy

KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW

Internet przedmiotów – plan działań dla Europy

INTERNET PRZEDMIOTÓW: NADRZęDNE POJęCIE DLA NOWEGO PARADYGMATU

Internet podlega nieustannemu rozwojowi: o ile dwadzieścia pięć lat temu obejmował zaledwie tysiąc komputerów, to dziś rozrósł się do sieci łączącej miliardy osób korzystających z komputerów i różnych urządzeń przenośnych. Kolejnym istotnym etapem tego rozwoju będzie ewolucja sieci komputerowej w kierunku sieci połączonych ze sobą wzajemnie przedmiotów, od książek poprzez urządzenia elektryczne i samochody aż po produkty spożywcze, prowadząca do powstania tzw. „Internetu przedmiotów” (ang. Internet of Things )[1]. Przedmioty te będą niekiedy posiadały własny adres IP, będą wbudowane w złożone systemy oraz będą dysponowały czujnikami pozwalającymi uzyskać informacje z otoczenia (np. produkty spożywcze rejestrujące temperaturę na poszczególnych etapach łańcucha dostaw), a także siłownikami, które umożliwią reagowanie na otoczenie (np. systemy klimatyzacji, które włączają się w obecności osób).

Oczekuje się, że zastosowania Internetu przedmiotów wniosą znaczny wkład w rozwiązanie problemów, przed którymi dziś stoimy: systemy monitorowania zdrowia umożliwią sprostanie wyzwaniom związanym ze starzeniem się społeczeństwa[2], połączone siecią komputerową drzewa ułatwią skuteczną walkę z wylesianiem[3], a odpowiednio wyposażone pojazdy przyniosą ograniczenie zatorów na drogach i ułatwienia w zakresie recyklingu, prowadząc tym samym do niższych emisji dwutlenku węgla. To wzajemne połączenie fizycznych obiektów doprowadzi zapewne do dalszego pogłębienia wpływu, jaki komunikacja oparta na sieci wywiera już na nasze społeczeństwo, prowadząc stopniowo do prawdziwej zmiany paradygmatu.

Aby uzupełnić niniejsze wprowadzenie, należy jeszcze wspomnieć o trzech kwestiach, które uwidaczniają złożony charakter Internetu przedmiotów. Po pierwsze, nie należy w nim widzieć zwykłego rozszerzenia obecnego Internetu, lecz raczej zbiór nowych, niezależnych systemów, z których każdy wykorzystuje swoją własną infrastrukturę (i częściowo opiera się na istniejącej infrastrukturze Internetu). Po drugie, zgodnie z tym, co przedstawiono w niedawnym sprawozdaniu ISTAG[4], Internet przedmiotów zostanie wprowadzony w symbiozie z nowymi usługami. Po trzecie, Internet przedmiotów obejmuje różne rodzaje komunikacji: komunikację przedmiotów z osobami i komunikację między przedmiotami, w tym komunikację maszyna-maszyna (M2M), w której może potencjalnie uczestniczyć 50 do 70 mld „maszyn”, z których na dzień dzisiejszy połączonych jest jedynie 1 %[5]. Połączenia te mogą następować w ograniczonych obszarach („Intranet przedmiotów”) lub być dostępne publicznie („Internet przedmiotów”).

Internet przedmiotów rozwija się w środowisku technologii teleinformatycznych, które podlega kilku ważnym trendom[6]. Jednym z nich jest „skala”: podczas gdy liczba połączonych w sieć urządzeń rośnie, ich rozmiary ulegają zmniejszeniu w takim stopniu, że stają się one niewidoczne dla ludzkiego oka. Kolejnym trendem jest „mobilność”: przedmioty są coraz częściej połączone bezprzewodowo, są noszone stale przy sobie i można określić ich lokalizację geograficzną. Trzecim trendem jest „heterogeniczność i złożoność”: Internet przedmiotów będzie wprowadzany w otoczeniu, w którym istnieje już znaczna liczba zastosowań, których interoperacyjność niesie ze sobą coraz więcej wyzwań.

Powyższe przykłady wskazują, że Internet przedmiotów może przyczynić się do polepszenia jakości życia obywateli, powstania nowych i ciekawych miejsc pracy, stworzenia szans biznesowych i możliwości rozwoju dla przedsiębiorstw, a tym samym do poprawy konkurencyjności Europy. Niniejszy komunikat wpisuje się zatem w nadrzędne inicjatywy polityczne związane ze strategią lizbońską i bieżące rozważania nad inicjatywami, które mają stanowić kontynuację inicjatywy i2010[7]. Idee te zostały po raz pierwszy wyrażone w komunikacie dotyczącym identyfikacji radiowej[8], a następnie były rozwijane dalej na podstawie wkładu grupy ekspertów ds. identyfikacji radiowej[9], Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego[10] oraz szczytów UE w Berlinie, Lizbonie i Nicei[11]. Stanowi on odpowiedź na skierowane do państw członkowskich i Komisji wezwanie Rady[12], by pogłębiły dyskusję nad Internetem przedmiotów dotyczącą rozwoju zdecentralizowanej architektury oraz promowania zasad kierowania wspólną zdecentralizowaną siecią . Niniejszy komunikat uwzględnia również wstępne stanowisko przedstawione przez Komisję[13] i otrzymane na jego temat opinie[14].

ISTNIEJąCE ZASTOSOWANIA INTERNETU PRZEDMIOTÓW

Internetu przedmiotów nie należy uważać za nieziszczalną utopię – pierwsze elementy należące do tej sfery komunikacji są już bowiem stosowane, o czym świadczą poniższe przykłady:

- Konsumenci coraz częściej posługują się telefonami komórkowymi z dostępem do Internetu, wyposażonymi w kamery lub technologię NFC (Near-Field Communication)[15]. Przy ich pomocy użytkownicy mają dostęp do dodatkowych informacji dotyczących produktów, np. informacji o alergenach.

- W państwach członkowskich coraz częściej stosowane są niepowtarzalne numery seryjne produktów farmaceutycznych (również w formie kodów kreskowych), umożliwiające weryfikację każdego produktu, zanim trafi on do rąk pacjenta. Prowadzi to do ograniczenia liczby podróbek, oszustw związanych ze zwrotem kosztów oraz przypadków podania niewłaściwego leku[16]. Przyjęcie podobnego podejścia w odniesieniu do kwestii identyfikowalności ogółu produktów konsumpcyjnych zwiększyłoby w Europie możliwości walki z podróbkami i podjęcia działań przeciwko produktom, które nie są bezpieczne[17].

- Szereg przedsiębiorstw użyteczności publicznej w sektorze energetycznym rozpoczęło stosowanie inteligentnych systemów pomiaru zużycia energii elektrycznej, które informują użytkownika o jego zużyciu w czasie rzeczywistym i umożliwiają dostawcom energii zdalne monitorowanie urządzeń elektrycznych[18].

- W tradycyjnych branżach, takich jak logistyka (eFreight)[19], produkcja[20] i handel detaliczny, „inteligentne obiekty” ułatwiają wymianę informacji i zwiększają wydajność procesów produkcyjnych.

W powyższych przykładach wykorzystywane są różne elementy, takie jak technologie RFID (identyfikacji radiowej), NFC (Near Field Communication), dwuwymiarowe kody kreskowe, bezprzewodowo sterowane czujniki i siłowniki, protokół IPv6 (Internet Protocol version 6)[21], technologie ultraszerokopasmowe lub 3G/4G, które powinny odegrać istotną rolę we wprowadzaniu odpowiednich systemów w przyszłości.

Komisja Europejska dokonuje już inwestycji w te technologie poprzez programy ramowe na rzecz badań i rozwoju technologicznego (5PR, 6PR i 7PR) oraz program ramowy na rzecz konkurencyjności i innowacji. Na przykład w dziedzinie transportu Komisja aktywnie wspiera wprowadzanie tych technologii w ramach planów działania na rzecz logistyki transportu towarowego oraz na rzecz wdrażania inteligentnych systemów transportowych[22]. Europejskie przedsiębiorstwa mają również silną pozycję w wielu z tych technologii, takich jak sprzęt telekomunikacyjny, oprogramowanie dla przedsiębiorstw i półprzewodniki. Wspieranie rozwoju Internetu przedmiotów wzmacnia zatem europejską branżę teleinformatyczną i powinno przyczynić się również do wzrostu w innych sektorach, na przykład tych, w których powszechne są usługi „blisko użytkownika” (turystyka, osobista opieka zdrowotna itp.).

ZARZąDZANIE INTERNETEM PRZEDMIOTÓW

Dlaczego organy władzy publicznej powinny zaangażować się w ten proces?

Opisany powyżej rozwój techniki nastąpi niezależnie od tego, czy będą miały miejsce ingerencje ze strony władz publicznych, gdyż jest on zwykłym następstwem normalnego cyklu innowacji, w ramach którego przedsiębiorstwa starają się wykorzystać na własne potrzeby nowe technologie opracowane przez naukowców.

Internet przedmiotów będzie wprawdzie pomocny w rozwiązaniu niektórych problemów, jednak przyniesie on ze sobą własne wyzwania, z których niektóre będą bezpośrednio dotyczyć nas wszystkich. Dla przykładu, niektóre zastosowania mogą być ściśle powiązane z infrastrukturą o znaczeniu krytycznym, np. z sieciami elektroenergetycznymi, podczas gdy inne będą wykorzystywać informacje o miejscu przebywania osób.

W obliczu głębokich zmian społecznych, jakie niesie za sobą Internet przedmiotów, nie wydaje się rozsądne pozostawienie jego rozwoju w rękach sektora prywatnego, a być może również innym częściom świata[23],[24]. Europejscy politycy i europejskie organy władzy publicznej muszą uwzględnić wiele z tych procesów celem zapewnienia, że wykorzystanie technologii i zastosowań Internetu przedmiotów prowadzi do wyższego wzrostu gospodarczego, służy dobru jednostek i przyczynia się do rozwiązania aktualnych problemów społecznych.

Należy wreszcie podkreślić, że wiele zasad, które powinny również znaleźć zastosowanie w zarządzaniu Internetem przedmiotów, było już dyskutowanych podczas Światowego Szczytu Społeczeństwa Informacyjnego (WSIS)[25]. Unia Europejska była jednym z głównych autorów tego międzynarodowego porozumienia, odzwierciedlającego jej pierwotne stanowisko[26]. Istotnym aspektem jest przy tym, że na szczycie WSIS uznano odpowiedzialność rządów w kwestiach o znaczeniu publicznym[27]: organy władzy publicznej nie mogą uciec od odpowiedzialności, jaką mają względem własnych obywateli. W szczególności zarządzanie Internetem przedmiotów musi być sformułowane i realizowane w sposób spójny ze wszystkimi działaniami polityki publicznej związanymi z zarządzaniem Internetem.

Co należy objąć zarządzaniem?

Zazwyczaj przedmioty zostają włączone do sieci po tym jak przypisano im identyfikator oraz środki służące połączeniu z innymi przedmiotami lub z siecią. Ilość informacji w samym przedmiocie jest z reguły ograniczona, przy czym pozostałe informacje znajdują się w innych miejscach sieci. Oznacza to, że dostęp do informacji związanych z przedmiotem wymaga stworzenia połączenia poprzez sieć. Wiążą się z tym bezpośrednio następujące kwestie:

- W jaki sposób identyfikacja ta jest ustrukturyzowana? (określenie przedmiotu)

- Kto przypisuje identyfikator? (organ przyznający)

- W jaki sposób i gdzie można uzyskać dodatkowe informacje na temat danego przedmiotu, w tym jego historii? (mechanizm adresowania oraz repozytorium informacji)

- W jaki sposób zapewnione jest bezpieczeństwo informacji?

- Jakie podmioty są odpowiedzialne w przypadku każdej z powyższych kwestii i jakie są mechanizmy rozliczalności?

- Jakie ramy etyczne i prawne obowiązują poszczególne podmioty?

Systemy Internetu przedmiotów, w przypadku których powyższe kwestie nie są właściwie uregulowane, mogą mieć negatywne następstwa, np.:

- Niewłaściwe przetwarzanie danych może skutkować ujawnieniem danych osobowych lub naruszeniem poufności informacji handlowych.

- Niewłaściwe przypisanie praw i obowiązków podmiotom sektora prywatnego może hamować innowacje.

- Brak rozliczalności może zagrażać funkcjonowaniu samego systemu stanowiącego część Internetu przedmiotów.

Obszar działań nr 1 – Zarządzanie Komisja będzie inicjować i wspierać na wszystkich właściwych forach dyskusje i podejmowanie decyzji w zakresie: określenia zbioru zasad leżących u podstaw zarządzania Internetem przedmiotów; stworzenia „architektury” o wystarczająco zdecentralizowanej strukturze zarządzania, tak by organy władzy publicznej na całym świecie mogły sprostać spoczywającej na nich odpowiedzialności w zakresie przejrzystości, konkurencji i rozliczalności. |

USUNIęCIE PRZESZKÓD STOJąCYCH PRZED WPROWADZENIEM INTERNETU PRZEDMIOTÓW

- W miarę jak Internet przedmiotów będzie stawał się rzeczywistością, oprócz omówionych w pkt 3 kwestii zarządzania pojawiać się będą kolejne nierozwiązane problemy, z których każdy może stanowić przeszkodę na drodze do wprowadzenia Internetu przedmiotów. W niniejszym punkcie przedstawione zostaną najważniejsze z nich, wraz z działaniami, które Komisja zamierza podjąć celem ich przezwyciężenia.

Prywatność i ochrona danych osobowych

Społeczna akceptacja Internetu przedmiotów jest ściśle powiązana z kwestią poszanowania prywatności i ochrony danych osobowych, które w UE mają charakter praw podstawowych[28]. Z jednej strony, ochrona prywatności i danych osobowych będzie miała wpływ na to, w jaki sposób postrzegany jest Internet przedmiotów. Przykładowo, w mieszkaniu wyposażonym w system monitorowania zdrowia może mieć miejsce przetwarzanie niektórych poufnych danych mieszkających w nim osób. Warunkiem zaufania do tych systemów i ich akceptacji jest zastosowanie odpowiednich środków ochrony danych, wykluczających ewentualne nadużycia i inne rodzaje ryzyka związane z ochroną danych osobowych.

Z drugiej strony pojawienie się Internetu przedmiotów zmieni prawdopodobnie nasze wyobrażenia na temat prywatności. Trafność tych przypuszczeń potwierdzają najnowsze zmiany na rynku technologii teleinformatycznych, takie jak formy korzystania z telefonów komórkowych i społeczności sieciowych, szczególnie wśród młodszych generacji.

Obszar działań nr 2 – Bieżące monitorowanie kwestii związanych z prywatnością i ochroną danych osobowych Komisja przyjęła niedawno zalecenie[29] zawierające wytyczne dotyczące korzystania z zastosowań RFID w zgodzie z zasadami poszanowania prywatności i ochrony danych osobowych; w 2010 r. Komisja zamierza opublikować szerszy komunikat poświęcony kwestiom poszanowania prywatności i zaufania we wszechobecnym społeczeństwie informacyjnym. Te dwa przykłady ilustrują, w jaki sposób Komisja będzie nadzorować w praktyce stosowanie przepisów z zakresu ochrony danych osobowych w odniesieniu do Internetu przedmiotów: poprzez konsultowanie, w razie konieczności, Grupy Roboczej ds. Ochrony Danych ustanowionej na mocy art. 29; poprzez udzielanie wskazówek co do właściwej interpretacji przepisów wspólnotowych; poprzez wspieranie dialogu między uczestniczącymi podmiotami; poprzez propozycje dodatkowych instrumentów regulacyjnych, o ile zajdzie taka konieczność. |

Obszar działań nr 2 – „Milczenie czipów” Komisja zainicjuje debatę nad na temat technicznych i prawnych aspektów „prawa do milczenia czipów”, na które – posługując się różnymi określeniami – wskazywało wielu autorów[30] i za którym kryje się idea, że jednostki powinny mieć prawo do odłączenia się w dowolnym momencie od swojego sieciowego otoczenia. |

- Zaufanie, akceptacja i bezpieczeństwo

Bezpieczeństwo informacji stanowi wymóg, z którego nie można zrezygnować, i jest postrzegane przez większość zainteresowanych stron jako główny problem wiążący się z Internetem przedmiotów.

W sferze prywatnej bezpieczeństwo informacji wiąże się ściśle z kwestiami zaufania i wspomnianej wyżej ochrony prywatności. Dotychczasowe doświadczenia związane z rozwojem technik teleinformatycznych pokazują, że w fazie projektu aspekty te są czasami lekceważone, a późniejsza integracja mechanizmów ochrony stwarza problemy, jest kosztowna i może istotnie pogorszyć jakość całego systemu. Niezwykle istotne jest zatem, by poszczególne elementy Internetu przedmiotów były od początku projektowane z wbudowanymi funkcjami ochrony prywatności i zapewnienia bezpieczeństwa danych oraz w szerokiej mierze uwzględniały wymagania użytkowników.

W ramach wsparcia polityki UE, w swoim programie prac na rok 2009 Europejska Agencja ds. Bezpieczeństwa Sieci i Informacji (ENISA) podjęła się zadania określenia wyłaniających się zagrożeń dla zaufania, w szczególności w odniesieniu do technologii RFID. Jest to pierwszy krok na drodze do zrozumienia zagrożeń dla prywatności i bezpieczeństwa, które wiążą się z Internetem przedmiotów.

Innym kluczowym aspektem budowy zaufania jest możliwość dostosowywania sposobu funkcjonowania i właściwości systemów technicznych do indywidualnych potrzeb (w bezpiecznych granicach). Jak potwierdzają analizy[31], wystarczające możliwości kontroli zwiększają poziom zaufania użytkowników i odgrywają istotną rolę przy wprowadzaniu nowych technologii.

W sferze gospodarki bezpieczeństwo informacji przekłada się na dostępność, wiarygodność i poufność informacji handlowych. Dla przedsiębiorstw istotne są kwestie: kto ma dostęp do ich danych i w jaki sposób mogą one przyznać częściowy dostęp do swoich danych stronie trzeciej. Kwestie te wydają się banalne, ale komplikują się w obliczu złożoności dzisiejszych procesów gospodarczych[32].

Obszar działań nr 4 – Określenie nowych zagrożeń Komisja będzie śledzić wspomniane wyżej prace ENISA i w razie potrzeby podejmie dalsze działania, w tym wykorzysta środki regulacyjne i nieregulacyjne, celem stworzenia właściwych ram politycznych, dzięki którym Internet przedmiotów spełni wymagania pod względem zaufania, akceptacji i bezpieczeństwa. |

Obszar działań nr 5 – Internet przedmiotów jako istotny zasób dla gospodarki i społeczeństwa Jeżeli Internet przedmiotów rzeczywiście uzyska znaczenie zgodne z oczekiwaniami, wszelkie zakłócenia mogą mieć istotny wpływ na gospodarkę i społeczeństwo. Komisja będzie w związku z tym uważnie śledzić rozwój infrastruktury Internetu przedmiotów w kierunku istotnego dla Europy zasobu, szczególnie w związku ze swoją działalnością w zakresie ochrony krytycznej infrastruktury informatycznej[33]. |

Normalizacja

Normalizacja będzie odgrywać istotną rolę przy wprowadzaniu Internetu przedmiotów, gdyż prowadzi ona do ograniczenia barier wejścia na rynek dla nowych podmiotów i obniżenia kosztów ponoszonych przez użytkowników oraz stanowi warunek interoperacyjności i oszczędności skali, ułatwiając przedsiębiorstwom konkurowanie na międzynarodowych rynkach. Celem normalizacji Internetu przedmiotów powinna być racjonalizacja niektórych istniejących norm lub, jeśli zajdzie taka potrzeba, opracowanie nowych norm.

Internet przedmiotów skorzystałby również w dużym stopniu z szybkiego wprowadzenia protokołu IPv6, zgodnie z zatwierdzoną przez Radę propozycją Komisji[34], ponieważ umożliwiłoby to adresowanie dowolnej liczby niezbędnych obiektów bezpośrednio przez Internet.

Obszar działań nr 6 – Mandat w zakresie normalizacji Komisja dokona oceny, w jakim stopniu dodatkowe kwestie związane z Internetem przedmiotów mogą zostać objęte istniejącymi mandatami w zakresie normalizacji[35], oraz udzieli, w razie potrzeby, nowych mandatów. Komisja będzie również w dalszym ciągu śledzić prace europejskich organizacji normalizacyjnych (ETSI, CEN i CENELEC), międzynarodowych organizacji normalizacyjnych (ISO, ITU) oraz pozostałych organów normalizacyjnych i konsorcjów (IETF, EPCGlobal itp.), mając na uwadze, by normy dotyczące Internetu przedmiotów były opracowywane w sposób otwarty, przejrzysty i na zasadzie porozumienia przy udziale wszystkich zainteresowanych stron. Szczególną uwagę Komisja poświęci grupie roboczej pracującej nad zagadnieniami komunikacji maszyna-maszyna w ramach Europejskiego Instytutu Norm Telekomunikacyjnych (ETSI) oraz Grupie Roboczej ds. Technicznych sieci Internet (Internet Engineering Task Force – IETF) w zakresie usług wyszukiwawczych w sieci (discovery services). |

Badania i rozwój

Zaledwie przed kilkoma miesiącami[36] Komisja podkreślała swoje ambitne cele w zakresie badań nad technologiami teleinformatycznymi i zaproponowała szereg środków służących ich wzmocnieniu w Europie. Internet przedmiotów może wiele wnieść do tej inicjatywy, ponieważ może się przysłużyć rozwiązaniu ważnych problemów społecznych i stanowi obszar, w którym UE i państwa członkowskie osiągnęły już obiecujące rezultaty, aczkolwiek niezbędny jest w dalszym ciągu znaczny wysiłek naukowy[37], zanim Internet przedmiotów stanie się rzeczywistością.

Obszar działań nr 7 – Badania i rozwój Komisja będzie kontynuowała finansowanie projektów badawczych siódmego programu ramowego w obszarze Internetu przedmiotów, kładąc nacisk na istotne aspekty technologiczne, takie jak mikroelektronika, komponenty wykorzystujące materiały inne niż krzem, pozyskiwanie energii ze środowiska (energy harvesting), wszechobecne lokalizowanie, sieci inteligentnych systemów komunikujących się bezprzewodowo, semantyka, wbudowane bezpieczeństwo i prywatność, oprogramowanie służące emulacji ludzkiego myślenia oraz nowe zastosowania. |

Obszar działania nr 8 – partnerstwo publiczno-prywatne Komisja przygotowuje obecnie utworzenie czterech partnerstw publiczno-prywatnych, w przypadku których Internet przedmiotów może odgrywać ważną rolę. Trzy z nich, a mianowicie „ekologiczne samochody”, „energooszczędne budynki” oraz „fabryki jutra”, zostały zaproponowane przez Komisję w ramach europejskiego programu ożywienia koniunktury[38]. Czwarte partnerstwo, „Internet przyszłości”, ma na celu dalszą integrację prowadzonych już prac badawczo-rozwojowych w zakresie technologii teleinformatycznych pod kątem przyszłości Internetu[39]. |

Otwarcie na innowacje

Systemy Internetu przedmiotów będą projektowane, zarządzane i wykorzystywane przez wiele różnych zainteresowanych stron, posiadających różne modele biznesowe i interesy. Aby stać się katalizatorem wzrostu i innowacji, systemy te powinny umożliwiać:

- nakładanie nowych zastosowań na istniejące systemy oraz wprowadzenie nowych systemów równolegle do działania systemów już istniejących, bez stwarzania nadmiernych obciążeń dla wejścia na rynek lub innych barier operacyjnych, takich jak nadmierne licencje lub opłaty bądź nieodpowiednie regulacje kwestii własności intelektualnej[40];

- osiągnięcie właściwego stopnia interoperacyjności, tak by istniała możliwość opracowania nowatorskich i konkurencyjnych systemów i zastosowań wykraczających poza granice poszczególnych rodzajów systemów.

Wiele z technologii wspomnianych w pkt 2 jest już w pełni dopracowanych. W przypadku niektórych z nich nie istnieją jednak jeszcze zorientowane na użytkownika scenariusze rzeczywistych przypadków, co prowadzi do opóźnień we wprowadzeniu tych technologii. Do takiego stanu rzeczy przyczynia się również fakt, że nie istnieją jeszcze modele biznesowe dla Internetu przedmiotów, a przedsiębiorstwa czasami zwlekają z inwestycjami. W takiej sytuacji Europa może działać jako katalizator, jeśli będzie wspierać oraz, w odpowiednich przypadkach, finansować projekty mające na celu walidację takich zastosowań.

Obszar działania nr 9 – Innowacje i projekty pilotażowe W uzupełnieniu do wymienionych wyżej działań w zakresie badań naukowych Komisja rozważy wspieranie wprowadzania zastosowań Internetu przedmiotów poprzez uruchomienie projektów pilotażowych w ramach programu na rzecz konkurencyjności i innowacji[41]. Projekty pilotażowe powinny skupiać się na tych zastosowaniach Internetu przedmiotów, które przynoszą istotne korzyści społeczeństwu, takich jak e-zdrowie, eDostępność, zmiany klimatu lub działania na rzecz wyeliminowania tzw. „przepaści cyfrowej”. |

Budowanie świadomości w kręgach instytucjonalnych

Prace nad niniejszym komunikatem ujawniły, że tylko ograniczona liczba zainteresowanych podmiotów z kręgów gospodarki i instytucji politycznych jest w pełni świadoma wyzwań i szans, jakie wiążą się z Internetem przedmiotów.

Obszar działań nr 10 – Budowanie świadomości w kręgach instytucjonalnych Komisja będzie regularnie informować Parlament Europejski, Radę, Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny, Komitet Regionów, Grupę Roboczą ds. Ochrony Danych ustanowioną na mocy art. 29[42] oraz wszystkie inne zainteresowane strony o dalszym rozwoju Internetu przedmiotów. |

Dialog międzynarodowy

Szereg systemów i zastosowań Internetu przedmiotów będzie miało z natury charakter ponadgraniczny, w związku z czym konieczny będzie stały międzynarodowy dialog, w szczególności w kwestiach architektury, norm i zarządzania.

Obszar działań nr 11 – Dialog międzynarodowy Komisja zamierza pogłębić istniejący[43],[44] dialog ze swoimi partnerami międzynarodowymi na temat wszystkich aspektów Internetu przedmiotu, dążąc do uzgodnienia wspólnych działań, wymiany wzorcowych rozwiązań oraz wspierania obszarów działań przedstawionych w niniejszym komunikacie. |

Gospodarka odpadami

W wielu przypadkach połączenie między obiektami następować będzie przy pomocy wbudowanych w nie czujników lub identyfikatorów. W dającej się przewidzieć przyszłości tego rodzaju identyfikatory[45] będą produkowane z metalu (zazwyczaj krzemu, miedzi, srebra i aluminium), co może prowadzić do problemów przy recyklingu szkła, tworzyw sztucznych, aluminium i blachy.

Z drugiej strony zaletą jest możliwość dokładnej identyfikacji obiektów w procesie recyklingu, dzięki czemu mogłyby one być „wyławiane” z normalnych odpadów, co prowadziłoby do zwiększenia skuteczności recyklingu.

Obszar działania nr 12 – Technologia RFID w instalacjach recyklingu W ramach okresowego monitorowania sektora gospodarki odpadami Komisja zleci przeprowadzenie analizy mającej na celu wskazanie ewentualnych problemów przy recyklingu identyfikatorów RFID oraz określenie zalet i wad, jakie stosowanie takich identyfikatorów może mieć dla recyklingu obiektów. |

Dalszy rozwój sytuacji

Jak wspomniano powyżej, Internet przedmiotów nie stanowi jednej zamkniętej techniki, lecz jest nadrzędnym pojęciem obejmującym szeroki wachlarz technologii, systemów i zastosowań, podlegających ciągłym zmianom.

Komisja będzie na bieżąco obserwować dalszy rozwój Internetu przedmiotów, a jednocześnie kontynuować swoje działania w zakresie:

- dostępności właściwych częstotliwości radiowych w odpowiednim terminie. Większa liczba połączonych urządzeń wymaga nowego stopnia rozbudowy infrastruktury, zarówno jeśli chodzi o łączność przewodową, jak i bezprzewodową. W przypadku łączności bezprzewodowej istotne jest terminowe zapewnienie dostępności zasobów częstotliwości[46] i Komisja będzie w dalszym ciągu monitorowała i oceniała zapotrzebowanie na dodatkową harmonizację częstotliwości na szczególne potrzeby Internetu przedmiotów.

- pól elektromagnetycznych. Większość dających się dziś przewidzieć urządzeń Internetu przedmiotów będzie działać w zakresie częstotliwości radiowych (tj. >100 kHz) z niewielką mocą nadawanego sygnału, w związku z czym mało prawdopodobne są znaczne poziomy narażenia na działanie pól elektromagnetycznych. Obowiązujące ramy regulacyjne w zakresie pól elektromagnetycznych[47] są poddawane okresowym przeglądom i będą w dalszym ciągu gwarantować, że wszystkie urządzenia i systemy spełniają wymogi bezpieczeństwa i ochrony zdrowia ludności.

Obszar działań nr 13 – Pomiar wprowadzenia W grudniu 2009 r. Eurostat rozpocznie publikację danych statystycznych dotyczących wykorzystania technologii RFID. Monitorowanie wprowadzenia technologii powiązanych z Internetem przedmiotów dostarczy informacji na temat stopnia ich rozpowszechnienia i umożliwi ocenę ich wpływu na gospodarkę i społeczeństwo, a także skuteczności polityki wspólnotowej prowadzonej w powiązanych obszarach. |

Obszar działań nr 14 – Ocena rozwoju Oprócz szczególnych aspektów wspomnianych powyżej, istotne jest stworzenie na szczeblu europejskim, przy udziale wszystkich zainteresowanych stron, mechanizmu, którego celem byłoby: monitorowanie rozwoju Internetu przedmiotów; wspieranie Komisji w realizacji poszczególnych działań wymienionych w niniejszym komunikacie; dokonanie oceny, jakie dodatkowe środki powinny zostać zastosowane przez europejskie instytucje i organy. Komisja przeprowadzi odpowiednie prace w trakcie realizacji siódmego programu ramowego, przy udziale reprezentatywnej grupy zainteresowanych stron z całej Europy, gwarantując regularny dialog i wymianę sprawdzonych rozwiązań z innymi regionami świata. |

WNIOSKI

- Jak przedstawiono w niniejszym dokumencie, Internet przedmiotów nie stanowi jeszcze namacalnego elementu rzeczywistości, a raczej wizję przyszłości szeregu technologii, które wspólnie w ciągu nadchodzących 5 do 15 lat mogą radykalnie zmienić sposób funkcjonowania naszych społeczeństw.

Wybierając proaktywne podejście, Europa mogłaby odegrać wiodącą rolę w kształtowaniu Internetu przedmiotów i czerpać wiążące się z tym fenomenem korzyści w kategoriach wzrostu gospodarczego i indywidualnego komfortu, tym samym przekształcając Internet przedmiotów w Internet przedmiotów dla ludzi . Inaczej Europa może przegapić istotną szansę i znaleźć się w sytuacji, w której byłaby zmuszona do przyjęcia technologii, które nie zostały zaprojektowane z uwzględnieniem podstawowych europejskich wartości, takich jak ochrona prywatności i danych osobowych.

Inicjując szereg działań i pobudzając do refleksji, Komisja pragnie zostać siłą napędową dla tych wysiłków i w związku z tym wzywa Parlament Europejski, Radę i wszystkie zainteresowane strony do współpracy na rzecz osiągnięcia tych ambitnych, ale realistycznych celów.

[1] Zob. sprawozdanie Międzynarodowego Związku Telekomunikacyjnego (ITU) z 2005 r. www.itu.int/dms_pub/itu-s/opb/pol/S-POL-IR.IT-2005-SUM-PDF-E.pdf lub sprawozdanie Grupy Doradczej ds. Technologii Społeczeństwa Informacyjnego (ISTAG) ftp://ftp.cordis.europa.eu/pub/ist/docs/istagscenarios2010.pdf

[2] Zob. np.: www.aal-europe.eu/about-aal

[3] Zob. np.: www.planetaryskin.org/

[4] Zob. „Revising Europe’s ICT Strategy”, ftp://ftp.cordis.europa.eu/pub/ist/docs/istag-revising-europes-ict-strategy-final-version_en.pdf

[5] Liczbę tę wymienia szereg autorów, którzy wychodzą z założenia, że każdy człowiek jest otoczony przez około 10 maszyn.

[6] Zob. komunikat Komisji w sprawie przyszłości sieci i internetu, COM(2008) 594 wersja ostateczna

[7] Zob.: ec.europa.eu/information_society/eeurope/i2010/index_en.htm

[8] Zob. komunikat Komisji „Identyfikacja radiowa (RFID) w Europie: w stronę ram polityki”, COM(2007) 96 wersja ostateczna

[9] Zob. decyzja Komisji 2007/467/WE powołująca grupę ekspertów do spraw identyfikacji radiowej (RFID)

[10] Zob. opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego nr 1514 z 2008 r.

[11] Zob.: www.internet2008.eu

[12] Zob. konkluzje Rady 16616/08.

[13] Zob. dokument SEC/2008/2516, Early Challenges regarding the “Internet of Things”

[14] Zob.: ec.europa.eu/information_society/policy/rfid/library/index_en.htm

[15] Zob.: www.nfc-forum.org/home

[16] Zob. prace EFPIA: www.efpia.eu/Content/Default.asp?PageID=566

[17] Zob. roczne sprawozdanie RAPEX: ec.europa.eu/consumers/safety/rapex/docs/rapex_annualreport2009_en.pdf

[18] Zob.: www.esma-home.eu/default.asp

[19] Zob. komunikat Komisji „Plan działań na rzecz logistyki transportu towarowego”, COM(2007) 607 wersja ostateczna

[20] Zob. Fraunhofer-Institut für Materialfluss und Logistik IML: www.iml.fraunhofer.de/1327.html

[21] Zob. powiązane prace prowadzone przez IETF: tools.ietf.org/wg/6lowpan/

[22] Zob. komunikat Komisji „Plan działania na rzecz wdrażania inteligentnych systemów transportowych w Europie”, COM(2008) 886 wersja ostateczna

[23] Amerykańska „National Intelligence Council” uważa wszechobecną komputeryzację za jedną z dziewięciu technologii, które będą motorem przemian do roku 2025. Zob.: www.dni.gov/nic/NIC_2025_project.html

[24] Songdo (Korea Południowa) jest budowanym obecnie miastem o powierzchni 6 km², które będzie stanowiło pierwszą demonstrację wprowadzenia Internetu przedmiotów na dużą skalę. Zob.: www.songdo.com/page1992.aspx

[25] Podstawowe zasady nakreślono w programie z Tunisu na rzecz społeczeństwa informacyjnego, który jest jednym z głównych dokumentów opracowanych w ramach szczytu WSIS: www.itu.int/wsis/documents/doc_multi.asp?lang=fr&id=2266|2267

[26] Zob. komunikat Komisji „Ku globalnemu partnerstwu w społeczeństwie informacyjnym - Kontynuacja drugiej fazy Światowego Szczytu Społeczeństwa Informacyjnego”, COM(2006) 181 wersja ostateczna

[27] Punkt 35a programu z Tunisu stanowi, że „kompetencje regulacyjne w odniesieniu do związanych z Internetem kwestii o znaczeniu publicznym stanowią suwerenne prawo państw. Posiadają one prawa i obowiązki w odniesieniu do międzynarodowych kwestii o znaczeniu publicznym powiązanych z Internetem.”

[28] Zob. art. 7 i 8 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej

[29] Zob. zalecenie Komisji w sprawie wdrażania zasad ochrony prywatności i ochrony danych w zastosowaniach wspieranych identyfikacją radiową, C(2009) 3200

[30] Zob. Adam Greenfield, „Everyware”, ISBN 0321384016

[31] Zob. europejski projekt badawczy SWAMI: www.isi.fraunhofer.de/t/projekte/e-fri-swami.htm

[32] Zob. powiązane prace IETF: https://www.ietf.org/mailman/listinfo/esds

[33] Zob. komunikat Komisji „Ochrona Europy przed zakrojonymi na szeroką skalę atakami i zakłóceniami cybernetycznymi: zwiększenie gotowości, bezpieczeństwa i odporności”, COM(2009) 149 wersja ostateczna

[34] Zob. komunikat Komisji „Udoskonalenie techniki internetowej – Plan działania dotyczący wdrażania protokołu internetowego, wersja 6 (IPv6) w Europie”, COM(2008) 313 wersja ostateczna

[35] Zob. mandat EC/436 dotyczący RFID oraz mandat EC/441 dotyczący inteligentnych liczników

[36] Zob. komunikat Komisji „Strategia na rzecz badań i rozwoju oraz innowacji w sektorze technologii informacyjno-komunikacyjnych w Europie: Podnoszenie poprzeczki”, COM(2009) 116 wersja ostateczna

[37] Zob. sprawozdanie ze wspólnych warsztatów UE-EpoSS: www.iot-visitthefuture.eu/fileadmin/documents/researchforeurope/270808_IoT_in_2020_Workshop_Report_V1-1.pdf

[38] Zob. komunikat Komisji „Europejski plan naprawy gospodarczej”, COM(2008) 800 wersja ostateczna

[39] Zob.: www.future-Internet.eu

[40] Dla przykładu, starania posiadaczy istotnych patentów w dziedzinie technologii RFID w zakresie oferowania kompleksowych usług podmiotom korzystającym z patentów uwidaczniają złożoność i długość takiego procesu. Zob.: www.rfidlicensing.com/ lub RFID Journal z 13 kwietnia 2009 r., RFID Consortium Readies to Launch First Licenses — www.rfidjournal.com/article/view/4785

[41] Zob.: ec.europa.eu/cip/index_en.htm

[42] Zob.: ec.europa.eu/justice_home/fsj/privacy/workinggroup/index_en.htm

[43] Współpraca w zakresie technologii RFID, stanowiąca część uzgodnionego w 2007 r. przez Unię Europejską i Stany Zjednoczone ramowego porozumienia o wzmocnieniu transatlantyckiej integracji gospodarczej, jest traktowana w sposób szczególny i UE oraz USA wymieniają się obecnie wzorcowymi rozwiązaniami służącymi optymalizacji gospodarczych i społecznych następstw wprowadzenia RFID. Zob.: ec.europa.eu/enterprise/policies/international/cooperating-governments/usa/transatlantic-economic-council/index_en.htm

[44] Latem 2009 r. Dyrekcja Generalna ds. Społeczeństwa Informacyjnego i Mediów podpisze porozumienie o współpracy z japońskim ministerstwem gospodarki, handlu i przemysłu, dotyczące między innymi technologii RFID, bezprzewodowych sieci czujników oraz Internetu przedmiotów.

[45] Realizowane są długoterminowe projekty badawcze nad produkcją tych identyfikatorów z materiałów organicznych lub ulegających biodegradacji

[46] Planowane jest konkretnie okresowe aktualizowanie decyzji 2006/771/WE w sprawie harmonizacji widma radiowego na potrzeby urządzeń bliskiego zasięgu

[47] Zob. zalecenie Rady 1999/519/WE oraz dyrektywy 1999/5/WE, 2004/40/WE i 2006/95/WE. Zob. również opinię Komitetu Naukowego ds. Pojawiających się i Nowo Rozpoznanych Zagrożeń dla Zdrowia z dnia 19 stycznia 2009 r.