[pic] | KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH |

Bruksela, dnia 18.2.2009

KOM(2009) 64 wersja ostateczna

KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW

Końcowa ocena realizacji wieloletniego programu wspólnotowego na rzecz promowania bezpieczniejszego korzystania z Internetu i nowych technologii sieciowych

KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW

Końcowa ocena realizacji wieloletniego programu wspólnotowego na rzecz promowania bezpieczniejszego korzystania z Internetu i nowych technologii sieciowych

1. WPROWADZENIE

Niniejszy komunikat dotyczy końcowej oceny wieloletniego programu „Bezpieczniejszy Internet Plus” (realizowanego w latach 2005-2008), zwanego w niniejszym komunikacie „programem”.

Jak określono w decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady[1], celem programu „Bezpieczniejszy Internet Plus” było promowanie bezpieczniejszego korzystania z Internetu i nowych technologii sieciowych, szczególnie przez dzieci, oraz zwalczanie treści sprzecznych z prawem i treści niechcianych przez użytkowników końcowych.

Program trwał cztery lata, od dnia 1 stycznia 2005 r. do dnia 31 grudnia 2008 r., a jego budżet wyniósł 45 mln EUR.

Program był realizowany poprzez działania w czerech głównych obszarach:

- zwalczanie treści sprzecznych z prawem;

- blokowanie treści niechcianych i szkodliwych;

- promowanie bezpieczniejszego otoczenia;

- podnoszenie poziomu świadomości.

Analogicznie do wcześniejszego planu działania „Bezpieczniejszy Internet” zasięg programu został rozszerzony na technologie sieciowe, w tym treści dostępne dzięki łączności ruchomej i szerokopasmowej, gry online, systemy wymiany plików peer-to-peer oraz wszystkie rodzaje komunikacji w czasie rzeczywistym, takie jak platformy dyskusyjne („czaty”) i komunikatory, mając na uwadze przede wszystkim poprawę stanu ochrony dzieci i nieletnich. Program uwzględniał szeroki zakres treści sprzecznych z prawem i szkodliwych, jak również budzących niepokój sposobów zachowania, w tym rasizm i przemoc.

Głównym mechanizmem realizacji programu było współfinansowanie projektów wybieranych na podstawie otwartych zaproszeń do składania wniosków. Doprowadziło to do powstania szeregu projektów finansowanych w ramach różnych obszarów działania, w stosownych przypadkach uzupełnianych działaniami nieobjętymi finansowaniem.

W ramach programu współfinansowana jest sieć INSAFE obejmująca ośrodki odpowiedzialne za skierowane do dzieci, rodzin i szkół działania podnoszące świadomość, a także linie zaufania umożliwiające dzieciom wyrażenie zastrzeżeń w stosunku wykorzystania przez nie technologii sieciowych oraz sieć INHOPE linii interwencyjnych pozwalających użytkownikom Internetu zgłosić treści sprzeczne z prawem[2].

Program wspiera również sieci tematyczne integrujące różne zainteresowane strony, tzn. naukowców, organizacje pozarządowe (NGO) i organy ścigania w celu ułatwienia dialogu i wymiany najlepszych praktyk, a także projekty ukierunkowane na udoskonalenie analizy sprzecznych z prawem materiałów przez organy ścigania oraz projekty mające na celu podniesienie poziomu wiedzy na temat różnych aspektów korzystania z Internetu przez dzieci, rodziców i przestępców. Unijny projekt Kids Online dostarcza nowych informacji na temat doświadczeń dzieci i rodziców w zakresie zagrożeń i bezpieczeństwa, natomiast projekt, który będzie stanowił jego kontynuację, zajmie się problemem braku danych porównawczych, stwierdzonym w ramach pierwszego projektu. Kolejny projekt ma na celu podniesienie poziomu wiedzy na temat seksualnego wykorzystywania dzieci w Internecie poprzez przeprowadzenie badań jakościowych na temat przestępczości dorosłych[3].

W ramach programu przeprowadzono dwa badania Eurobarometru w celu zbadania stosunku obywateli UE do sprzecznych z prawem i szkodliwych treści oraz ich wiedzy na temat sposobów ochrony przed nimi; kolejne badanie zostanie przeprowadzone jesienią 2008 r.

Dodatkowo Komisja przeprowadziła badanie skuteczności oprogramowania filtrującego. Dzięki programowi w lutym na całym świecie obchodzony jest Dzień Bezpiecznego Internetu, w którym w 2008 r. udział wzięło 56 krajów. Komisja rozpoczęła dialog z przedstawicielami branży i społeczeństwem obywatelskim, by wspierać samoregulację. W 2007 r. branża telefonii komórkowej przyjęła europejskie porozumienie ramowe na rzecz bezpiecznego korzystania z telefonów komórkowych przez dzieci i młodzież. Coroczne forum „Bezpieczny Internet” jest uznaną platformą spotkań wszystkich zainteresowanych stron umożliwiającą omówienie aktualnych problemów.

Zgodnie z art. 5 decyzji ustanawiającej program po jego zakończeniu Komisja składa Parlamentowi Europejskiemu i Radzie sprawozdanie zawierające końcową ocenę wyników osiągniętych dzięki realizacji programu.

Ocenę przeprowadził trzyosobowy panel niezależnych ekspertów[4] w okresie od maja do lipca 2008 r., działając w bliskiej współpracy z zainteresowanymi służbami Komisji[5].

2. CELE OCENY

Ocenie poddano następujące kwestie szczegółowe: adekwatność przyjętych w ramach programu celów, priorytetów i środków wdrażających oraz skuteczność programu, jego osiągnięcia, wpływ i trwałość, a także komplementarność programu z innymi inicjatywami prowadzonymi w ramach Unii Europejskiej i poza nią oraz z innymi inicjatywami krajowymi.

3. WYNIKI OCENY

Oceniający stwierdzili, że program z powodzeniem zrealizował cele wyznaczone w decyzji ustanawiającej program oraz w kolejnych rocznych programach prac. Dzięki przeprowadzaniu szeregu interwencji przyczynił się on do podniesienia bezpieczeństwa Internetu, a także wywarł znaczny wpływ i osiągnął duże znaczenie. Uwagi otrzymane od zainteresowanych stron świadczą wyraźnie o wysokiej ocenie programu, a w szczególności dostarczonej przez niego możliwości wymiany wiedzy, a także podkreślają znaczenie kontynuowania prac.

Konkretne wnioski były następujące:

Komisja zdołała dostosować priorytety programu do zmieniających się wyzwań i potrzeb , a program z powodzeniem zagwarantował, że tematy i działania są odpowiednie dla dynamicznego otoczenia społecznego i technologicznego, w którym jest on realizowany.

Program dostosował się w odpowiednim czasie i skutecznie również do zmiany swojego zakresu geograficznego. Szybkiemu rozszerzaniu UE na nowe kraje towarzyszyło niezwłoczne włączanie nowych członków do realizacji jego działań.

Program ma istotne znaczenie również ze względu na skoncentrowanie się w ostatnim czasie na konsultowaniu dzieci i młodzieży w celu zapewnienia, by zarówno ich prawa, jak i opinie zajmowały nadrzędne miejsce we wszystkich aspektach programu.

Zarządzanie programem było wydajne i skuteczne. Prawie we wszystkich państwach członkowskich istnieją linie interwencyjne i ośrodki odpowiedzialne za podnoszenie świadomości, stworzono szereg sieci tematycznych, kontynuowane są również prace nad opracowaniem rozwiązań technicznych w dziedzinach, takich jak rozpoznawanie obrazów. Trudniej jest jednak ilościowo określić szczegółowy poziom skuteczności w zakresie szerokich celów programu; należy zatem zebrać i przeanalizować łatwiejsze do zmierzenia dane w ramach kolejnych inicjatyw w celu zapewnienia skuteczności i wpływu finansowanych działań.

Program odnotował istotne osiągnięcia. Nie tylko utrzymał kwestię bezpieczniejszego Internetu na jednym z pierwszych miejsc programów politycznych w całej Europie i poza nią, ale również stał się motorem działań poza Europą. Inne kraje napotykające podobne wyzwania uważają, że wynikające z programu doświadczenia i najlepsze praktyki są bardzo pomocne i stymulujące. Liczni, pochodzący z wielu krajów członkowie sieci INHOPE również świadczą o znaczeniu programu w szerszym środowisku związanym z Internetem.

Wiele zainteresowanych stron wysoko ocenia zapewnioną przez program możliwość budowania sieci kontaktów, podkreślając, że program pozwala na współpracę między sektorami, takimi jak sektory dostawców usług telekomunikacyjnych i organizacji pozarządowych, które w przeciwnym wypadku nie połączyłyby sił.

Niewątpliwym osiągnięciem jest rozszerzenie dwóch wspomnianych sieci na praktycznie całą Europę i inne kraje. Zakres sieci INSAFE poszerzył się z 21 krajów w 2006 r. do 34 krajów w 2008 r. Sieć INHOPE odnotowała podobny wzrost – w trakcie trwania programu przyłączyło się do niej 13 nowych członków i obecnie liczy ona łącznie 33 członków.

Innym osiągnięciem jest zakres, w jakim program zachęcił do zbierania i analizy ogromnej ilości materiału badawczego na temat bezpieczniejszego Internetu poprzez sieć UE Kids Online.

Sukcesem zakończyło się podjęcie prac w zakresie wspierania dialogu w ramach poszczególnych sektorów i między nimi, a także w zakresie wspierania wysiłków branży telefonii komórkowej na rzecz przyjęcia skutecznych mechanizmów samoregulacyjnych w dziedzinie ochrony nieletnich.

W odniesieniu do działań mających na celu podnoszenie świadomości Dzień Bezpiecznego Internetu jest niewątpliwym sukcesem – wydarzenie to w kolejnych latach ma coraz więcej uczestników i coraz szerszy zakres geograficzny, a także zwiększający się wymiar międzynarodowy i zainteresowanie prasy i środków masowego przekazu.

Spójne podejście i przekaz w całej Europie mają podstawowe znaczenie dla wysokiego poziomu dokonań programu pod względem wywieranego wpływu.

Widoczność programu mogłaby zostać jednak udoskonalona poprzez większą obecność zarówno w sieci, jak i poza nią oraz w drodze promocji. Większa spójność pod względem znakowania zwiększyłaby znajomość i wiarygodność programu w różnych sektorach, krajach i regionach.

Poziom trwałości samego programu jest wysoki. Należy jednak monitorować rolę sieci w celu zapewnienia, by proponowany model nadal był najwłaściwszy. W szczególności wymóg w zakresie stworzenia przez linie interwencyjne, ośrodki odpowiedzialne za podnoszenie świadomości i linie zaufania spójnych ośrodków na poziomie krajowym celem zwiększenia skuteczności i wydajności, rodzi pytanie, czy obie sieci nie powinny zostać zobowiązane do połączenia się w jedną organizację celem koordynowania wszystkich działań w całej Europie.

Program uzupełnia szereg inicjatyw w ramach Unii Europejskiej i poza nią oraz z inicjatywami krajowymi w większości państw członkowskich , w szczególności w odniesieniu do zwalczania treści sprzecznych z prawem, wspierania umiejętności korzystania z mediów oraz promowania praw dzieci.

Zainteresowane strony kładą wyraźny nacisk na znaczenie programu jako czynnika wpływającego na zaangażowanie na poziomie międzynarodowym i krajowym. W przypadku braku wcześniejszego zaangażowania na poziomie krajowym program pomógł umieścić przedmiotowe zagadnienia w programie działań oraz zachęcić zainteresowane strony do dyskusji na ich temat. W krajach, w których odpowiednie organizacje zaczęły już działać, program pomógł koordynować ich podejście oraz uwiarygodnił organizacje, które w przeciwnym razie miałyby trudności ze wzbudzeniem zainteresowania organów krajowych i przemysłu.

4. ZALECENIA WYNIKAJĄCE Z OCENY

W sprawozdaniu z oceny przedstawiono szereg zaleceń, które należy uwzględnić w dalszych pracach:

1. Wszystkie działania w ramach programu powinny chronić i wspierać prawa i prywatność dzieci, młodzieży i innych korzystających z Inetrnetu w sposób zgodny z prawem. Możliwe jest dalsze stymulowanie zaangażowania młodzieży w dyskusję oraz w opracowywanie i dostarczanie narzędzi.

2. Mogłyby zostać podjęte dalsze wysiłki ukierunkowane na uzyskanie aktywnego wsparcia programu i poszczególnych projektów oraz zaangażowania w nie na poziomie krajowym wszystkich właściwych sektorów. Powinno to doprowadzić do utworzenia sieci na poziomie europejskim z udziałem wielu zainteresowanych stron w celu zintegrowania różnych podejść.

3. Nadrzędne znaczenie powinno zostać przypisane współpracy i współdziałaniu z krajami trzecimi, zarówno z Europy, jak i spoza niej, na poziomie politycznym i operacyjnym, w szczególności w odniesieniu do rozpoznawania, śledzenia i usuwania obrazów sprzecznego z prawem wykorzystania dzieci.

4. W celu określenia nowych obszarów synergii i innowacji oraz podniesienia skuteczności poszczególnych programów należy doprowadzić do wzmocnionego dialogu i współpracy między różnymi inicjatywami unijnymi wraz z włączeniem interesów lub potencjalnej współpracy z programem Bezpieczniejszy Internet Plus.

5. W celu zapewnienia właściwych i odpowiednich interwencji przyszłe rozwiązania powinny nadal uwzględniać uwarunkowania krajowe, kulturalne, językowe i społeczno-demograficzne, szczególnie w przypadku nowych państw członkowskich oraz krajów kandydujących i przystępujących.

6. Należy w dalszym ciągu rozbudowywać bazę wiedzy technicznej programu w celu utrzymania obecnego wysokiego poziomu wiedzy i wiarygodności.

7. Program prawdopodobnie skorzystałby z bardziej spójnego znakowania i wprowadzenia środków kontroli jakości dla stron internetowych wewnętrznych i partnerów oraz innych środków. Należy bardziej aktywnie korzystać z możliwości prasy i środków masowego przekazu w całej Europie.

8. W następujących dwóch kluczowych obszarach możliwe jest podjęcie dalszych działań w celu podniesienia poziomu wiedzy: kwestia problematycznych, ryzykownych i przestępczych zachowań w sieci samych dzieci i młodzieży oraz przyczyny zidentyfikowanych przez INHOPE tendencji w zakresie treści sprzecznych z prawem.

9. Role dwóch sieci (INHOPE i INSAFE) powinny zostać poddane przeglądowi, tak by zagwarantować, że sieci te stanowią najbardziej odpowiedni mechanizm koordynacji prac ośrodków krajowych. Należy rozważyć, czy te dwie sieci powinny zostać połączone, aby podkreślić całościowy charakter działania linii interwencyjnych, ośrodków podnoszących świadomość i linii zaufania oraz aby opracować odpowiednie podejście do planowanego rozszerzenia zakresu programu celem włączenia nękania i uwodzenia przez Internet.

10. Wysoki priorytet należy nadać zwiększaniu wiedzy na temat istnienia linii interwencyjnych, która wciąż jest niedostateczna ze względu na niski poziom świadomości społecznej. Uwagę należy również poświęcić kwestii wiedzy na temat istnienia linii zaufania w celu zapewnienia obywatelom UE odpowiednich punktów kontaktowych oraz celem uzupełnienia pracy linii interwencyjnych poprzez zajmowanie się kwestiami o szerszym charakterze.

11. Przemysł powinien zostać bardziej aktywnie zaangażowany w realizację programu. Nadrzędne znaczenie należy przypisać ustanowieniu wspólnego kodeksu praktyk między dostawcami usług internetowych w całej Europie, analogicznie do porozumienia ramowego podpisanego przez operatorów sieci telefonii komórkowej.

5. KOMENTARZE I WNIOSKI KOMISJI

Komisja w pełni przyjmuje do wiadomości ustalenia oceny końcowej programu i uwzględni przedstawione zalecenia podczas wdrażania programu, który będzie stanowił jego kontynuację. Działania w obszarach określonych w zaleceniach, w których osiągnięto już postępy, zostaną wzmocnione.

Mając na uwadze swoją opinię na temat sprawozdania z oceny, Komisja zwraca się do Parlamentu Europejskiego, Rady, Komitetu Ekonomiczno-Społeczny i Komitetu Regionów o:

12. odnotowanie, że program został z powodzeniem zrealizowany;

13. wsparcie Komisji w prowadzonych przez nią pracach na rzecz zwiększenia widoczności programu „Bezpieczniejszy Internet” i wspieranie stałego dialogu na temat bezpieczniejszego Internetu.

[1] Decyzja nr 854/2005/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 maja 2005 r. opublikowana w Dz.U. L 149 z 11.6.2005, s. 1

[2] Do końca 2008 r., uwzględniając projekty będące przedmiotem negocjacji, będzie 27 ośrodków odpowiedzialnych za podnoszenie świadomości w 25 państwach członkowskich oraz na Islandii i w Norwegii, 21 linii zaufania i 24 linii interwencyjnych.

[3] Pełna lista projektów współfinansowanych w ramach programu znajduje się na stronie internetowej http://ec.euroapa.eu/saferinternet.

[4] Ekspertów wyznaczono na podstawie ograniczonego przetargu przeprowadzonego wiosną 2008 r.

[5] Działy C3 i E6 DG INFSO.