[pic] | KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH |

Bruksela, dnia 7.10.2008

KOM(2008) 618 wersja ostateczna

2008/0188 (COD)

Wniosek

DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

zmieniająca dyrektywę 98/8/WE dotyczącą wprowadzania do obrotu produktów biobójczych w odniesieniu do przedłużenia niektórych terminów

(Tekst mający znaczenie dla EOG)

(przedstawiona przez Komisję)

UZASADNIENIE

1. KONTEKST WNIOSKU |

Podstawa i cele wniosku Wniosek dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającej dyrektywę 98/8/WE z dnia 16 lutego 1998 r. dotyczącą wprowadzania do obrotu produktów biobójczych (zwanej dalej dyrektywą) przedkładany jest w następstwie sprawozdania przekazanego przez Komisję Parlamentowi Europejskiemu i Radzie na temat postępów w 10-letnim programie prac, do którego odnosi się art. 16 ust. 2 dyrektywy, a którego celem jest badanie substancji czynnych zawartych w produktach biobójczych, oraz na temat wdrażania dyrektywy w zgodnie z jej art. 18 ust. 5. |

Kontekst ogólny Jak przedstawiono w wyżej wymienionym sprawozdaniu, obecne tempo postępów w ramach programu przeglądu nie pozwoli na jego ukończenie w planowanym terminie do dnia 14 maja 2010 r. Wynika to głównie stąd, że zanim mógł rozpocząć się jakikolwiek przegląd, niezbędne było przygotowanie wykazu substancji czynnych używanych w produktach biobójczych wprowadzonych na europejski rynek produktów biobójczych i sporządzenie wykazu tych produktów, które sektor bądź poszczególne państwa członkowskie chciały zbadać w celu ich ewentualnego włączenia do załącznika I lub IA do dyrektywy (pozytywny wykaz wspólnotowy). Ukończenie tego skomplikowanego zadania zajęło całe trzy lata. Dopiero pod koniec 2003 r. mógł zostać ustalony harmonogram, priorytety, wykaz państw członkowskich pełniących rolę sprawozdawców programu przeglądu, a pierwsze dokumentacje z badaniami do oceny zostały przesłane dopiero w 2004 r. Ogółem zidentyfikowano 964 substancje czynne, z których 468 zostało zgłoszonych do oceny. Dotychczasowe doświadczenia z programem przeglądu pokazują, iż na przeprowadzenie oceny dokumentacji typowej substancji czynnej zawsze potrzebne jest co najmniej trzy lata, nawet w warunkach optymalnych, a średni czas na to potrzebny to cztery lata. Artykuł 16 ust. 1 dyrektywy przewiduje dziesięcioletni okres przejściowy (od dnia 14 maja 2000 r. do dnia 14 maja 2010 r.), w trakcie którego rynek produktów biobójczych będzie nadal regulowany przez przepisy krajowe. W miarę jak coraz więcej produktów będzie poddane ocenie i umieszczone w pozytywnym wykazie wspólnotowym, krajowe przepisy dotyczące produktów biobójczych będą stopniowo zastępowane zharmonizowanymi przepisami ustanowionymi przez dyrektywę. Ponieważ jednak koniec okresu przejściowego zbiega się z końcem programu przeglądu, oznacza to w praktyce, że w dzień po ich zakończeniu na rynek będzie można legalnie wprowadzać jedynie te produkty, które zawierają substancje czynne znajdujące się w pozytywnym wykazie wspólnotowym i które są urzędowo dopuszczone do użytku zgodnie z dyrektywą. Z powodów wymienionych powyżej jest niemal pewne, że przegląd znacznej części substancji czynnych nie zostanie zakończony przed dniem 14 maja 2010 r. W konsekwencji wszystkie produkty zawierające substancje czynne, które nie zostały jeszcze poddane ocenie, musiałyby zostać wycofane z rynku. Nawet gdyby wszystkie substancje czynne zostały ocenione i decyzja o ich włączeniu, bądź nie, do pozytywnego wykazu wspólnotowego zostałaby podjęta do dnia 14 maja 2010 r., decyzje te musiałyby być transponowane przez państwa członkowskie, a dopuszczanie do stosowania produktów biobójczych zawierających te substancje lub rejestracja tych produktów musiałyby odbywać się zgodnie z art. 16 ust. 3 dyrektywy. Oznacza to przygotowanie i dostarczenie przez sektor pełnych dokumentacji dotyczących poszczególnych produktów biobójczych, konieczność ich oceny przez właściwe organy oraz wydanie nowych zezwoleń lub rejestracji na szczeblu danego państwa członkowskiego, a następnie ich wzajemne uznawanie przez inne państwa członkowskie. Jedynie wtedy rynek będzie regulowany przez zharmonizowane przepisy. W obecnym kształcie dyrektywa nie zezwala jednak na taki okres przejściowy i wymaga, aby rynek został całkowicie zharmonizowany do dnia 14 maja 2010 r. Artykuł 12 dyrektywy, dotyczący ochrony danych, również będzie musiał zostać dostosowany do nowego terminu zakończenia programu przeglądu, ponieważ w przeciwnym razie istnieje ryzyko, że nie będą chronione informacje przekazywane dla potrzeb dyrektywy począwszy od dnia 14 maja 2010 r. do proponowanego terminu zakończenia programu przeglądu, tj. do dnia 14 maja 2013 r. Zważywszy na wnioski płynące z wyżej wymienionego sprawozdania, może okazać się, że proponowane przedłużenie terminu o trzy lata nie wystarczy, aby dokończyć program przeglądu. Przyjęcie znacznie późniejszego terminu może jednak wpłynąć niekorzystnie na zintensyfikowanie wysiłków zmierzających do terminowego zakończenia oceny. Z tego powodu proponuje się, aby uwzględnić procedurę środków wykonawczych uwzględniającą elastyczność programu przeglądu i stosownego okresu przejściowego dla dokumentacji produktów, które nie zostały jeszcze poddane ocenie. |

Obowiązujące przepisy w dziedzinie, której dotyczy wniosek Dyrektywa 98/8/WE Parlamenty Europejskiego i Rady z dnia 16 lutego 1998 r. dotycząca wprowadzania do obrotu produktów biobójczych. Niektóre terminy i jedna procedura mają być zmienione w dyrektywie 98/8/WE przez niniejszy wniosek. |

Spójność z pozostałymi obszarami polityki i celami Unii Nie dotyczy. |

2. KONSULTACJE Z ZAINTERESOWANYMI STRONAMI I OCENA SKUTKÓW |

Konsultacje z zainteresowanymi stronami |

Metody konsultacji, główne sektory objęte konsultacjami i ogólny profil respondentów Przeprowadzono szeroko zakrojone konsultacje nieformalne z państwami członkowskimi na temat przewidywanych postępów w realizacji programu przeglądu, zwłaszcza podczas spotkań właściwych władz w Brukseli (4 spotkania każdego roku), w których biorą również udział przedstawiciele sektora w charakterze obserwatorów. W trakcie specjalnego seminarium zatytułowanego „Post Annex I Inclusion” (Procedura po włączeniu do załącznika I), które odbyło się dnia 13 marca 2007 r. w ramach 24. spotkania właściwych władz w Brukseli, analizowano sposoby przyspieszenia oceny substancji czynnych i organizowania skoordynowanego udzielania zezwoleń dla produktów biobójczych i dyskutowano nad tą kwestią. |

Streszczenie odpowiedzi oraz sposób ich uwzględniania Państwa członkowskie również uważają, że ukończenie programu przeglądu wszystkich zgłoszonych do oceny substancji czynnych przed dniem 14 maja 2010 r. jest bardzo mało prawdopodobne. Jako powody podkreśliły one niedostateczną jakość bądź niekompletność przekazanych informacji, co znacząco opóźnia procedurę, niewystarczające środki na prowadzenie prac zarówno obecnie jak i tych przewidywanych w przyszłości, uwzględniając zwłaszcza dodatkowe zapotrzebowanie na personel naukowy, które pojawiły się niedawno w wyniku rozporządzenia REACH, a także trudności we wdrożeniu postanowień dyrektywy, które są bardzo wymagające pod względem technicznym. Wszystkie opinie wyrażone przez państwa członkowskie zostały w pełni wzięte pod uwagę, podobnie jak cel, jakim jest możliwie jak najszybsze zakończenie harmonizacji rynku produktów biobójczych. |

Gromadzenie i wykorzystanie wiedzy specjalistycznej |

Nie zaistniała potrzeba skorzystania z pomocy ekspertów zewnętrznych. |

Ocena skutków Na podstawie doświadczeń zdobytych do tej pory w trakcie realizacji programu przeglądu i najbardziej ostrożnych szacunkowych ocen przewiduje się, że do ukończenia programu przeglądu i osiągnięcia rzeczywistej harmonizacji rynku potrzeba co najmniej trzech lat. Jeśli termin nie zostanie przedłużony, obrót znaczną częścią wszystkich produktów biobójczych znajdujących się obecnie na rynku stanie się nielegalny, gdyż przepisy krajowe przestaną obowiązywać z dniem 14 maja 2010 r., a począwszy od tego dnia dyrektywa zezwala na umieszczanie na rynku jedynie tych produktów biobójczych, które zawierają substancje czynne znajdujące się w pozytywnym wykazie wspólnotowym i które zostały dopuszczone lub zostały zarejestrowane zgodnie z postanowieniami tej dyrektywy. Z tego właśnie powodu Komisja postanowiła zaproponować w trybie pilnym zmianę dyrektywy w zakresie długości trwania programu przeglądu i okresu przejściowego niezależnie od przeglądu dyrektywy dokonywanego w procedurze współdecyzji (jego początek przewidziano na koniec 2008 r.), który nastąpi później, gdy wszystkie możliwości rozwiązania zidentyfikowanych problemów i wyeliminowania słabych stron zostaną dokładnie przeanalizowane w ocenie wpływu. Brak tych zmian spowoduje niekorzystne skutki gospodarcze dla przedsiębiorców (którzy nie będą mogli sprzedawać znacznej części swych produktów) oraz niekorzystne skutki dla ludzkiego zdrowia spowodowane brakiem dostępu do produktów zwalczających wiele szkodliwych organizmów. Mając na względzie propozycję stosunkowo niewielkiego wydłużenia terminu realizacji programu i okresu przejściowego, Komisja proponuje ponadto, jako środek ostrożności, aby przewidzieć możliwość przedłużenia programu przeglądu i odpowiadającego mu okresu przejściowego dla dokumentacji wszystkich produktów, które nie zostały poddane ocenie, po 14 maja 2013 r. decyzjami podejmowanymi w ramach procedury komitetowej. |

3. ASPEKTY PRAWNE WNIOSKU |

Krótki opis proponowanych działań Proponowane zmiany dyrektywy 98/8/WE dotyczą art. 12 ust. 1 lit. c) ppkt (i) oraz ust. 2 lit. c) ppkt (i), art. 16 ust. 1 i 2. Zasadniczo 10-letni program prac, o którym mowa w art. 16 ust. 2 staje się programem 13-letnim, a wyrażenie „data określona w art. 34 ust. 1”, tj. dzień 14 maja 2000 r., faktyczna data wejścia dyrektywy w życie, oraz wyrażenie „10 lat licząc od daty określonej w art. 34 ust. 1” w wyżej wymienionych postanowieniach zastępuje się faktyczną datą w taki sposób, aby koniec programu przeglądu został przesunięty o trzy lata. Prawa do ochrony danych, o których mowa w art. 12 ust. 1 lit. c) ppkt (i) oraz ust. 2 lit. c) ppkt (i) także będą musiały zostać przedłużone o trzy lata jako niezbędny środek zabezpieczający prawa własności danych poddawanych ocenie w okresie od obecnego terminu zakończenia projektu (dnia 14 maja 2010 r.) do proponowanego terminu zakończenia (dnia 14 maja 2013 r.). Ponadto proponuje się procedurę komitetową aby, w razie potrzeby, wydłużyć po roku 2013 program przeglądu i okres przejściowy dla jakichkolwiek pozostających do oceny problematycznych dokumentacji dotyczących substancji czynnych. |

Podstawa prawna Artykuł 95 TWE |

Zasada pomocniczości Niniejszy wniosek wchodzi w zakres wyłącznych kompetencji Wspólnoty. Zasada pomocniczości nie ma zatem zastosowania. |

Zasada proporcjonalności Wniosek jest zgodny z zasadą proporcjonalności z następującego względu (następujących względów). |

Jeśli obecnie obowiązujące postanowienia dyrektywy odnoszące się do programu przeglądu i okresu przejściowego nie zostaną w porę zmienione, spowoduje to niekorzystne skutki gospodarcze dla przedsiębiorców (którzy nie będą mogli sprzedawać znacznej części swych produktów) oraz niekorzystne skutki dla ludzkiego zdrowia spowodowane brakiem dostępu do produktów zwalczających wiele szkodliwych organizmów. Proponowane zmiany są najprostszym rozwiązaniem pozwalającym na utrzymanie status quo do momentu, gdy program przeglądu zostanie zakończony w sposób zorganizowany. |

Nie przewiduje się, aby proponowane środki spowodowały dodatkowe obciążenia finansowe lub administracyjne dla Wspólnoty, władz krajowych, regionalnych lub lokalnych, ani dla podmiotów gospodarczych czy obywateli UE. |

Wybór instrumentów |

Proponowane instrumenty: dyrektywa. |

Inne instrumenty byłyby niewłaściwe z następującego względu (następujących względów). Ponieważ instrumentem, który ma być zmieniony jest dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady najbardziej odpowiednim aktem prawodawczym do jej zmiany byłaby kolejna dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady, biorąc zwłaszcza pod uwagę ograniczony zakres zmian. Wybór instrumentu prawnego może jednakże być ponownie rozpatrzony w przewidywanej (na listopad 2008 r.) istotnej zmianie dyrektywy, która zmodyfikuje obecnie obowiązujące przepisy w znacznie większym stopniu. |

4. WPłYW NA BUDżET |

Wniosek nie ma wpływu finansowego na budżet Wspólnoty, z wyjątkiem środków niezbędnych do monitorowania wdrażania dyrektywy i jej programu przeglądu, które są przewidziane lub które należało przewidzieć na ten cel. |

5. INFORMACJE DODATKOWE |

Tabela korelacji Państwa członkowskie mają obowiązek przekazania Komisji treści przepisów prawa krajowego transponujących dyrektywę, jak również tabeli korelacji pomiędzy tymi przepisami a niniejszą dyrektywą. |

Europejski Obszar Gospodarczy Proponowany akt prawny ma znaczenie dla EOG i w związku z tym jego zakres powinien obejmować Europejski Obszar Gospodarczy. |

2008/0188 (COD)

Wniosek

DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

zmieniająca dyrektywę 98/8/WE dotyczącą wprowadzania do obrotu produktów biobójczych w odniesieniu do przedłużenia niektórych terminów

(Tekst mający znaczenie dla EOG)

PARLAMENT EUROPEJSKI I RADA UNII EUROPEJSKIEJ,

uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, w szczególności jego art. 95,

uwzględniając wniosek Komisji[1],

uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego[2],

uwzględniając opinię Komitetu Regionów[3],

stanowiąc zgodnie z procedurą określoną w art. 251 Traktatu[4],

a także mając na uwadze, co następuje:

(1) Artykuł 16 ust. 1 dyrektywy 98/8/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 lutego 1998 r. dotyczącej wprowadzania do obrotu produktów biobójczych[5] przewiduje dziesięcioletni okres przejściowy, począwszy od dnia 14 maja 2000 r., daty wejścia w życie wymienionej dyrektywy, w trakcie którego państwa członkowskie mogą stosować krajowe przepisy lub praktyki dotyczące wprowadzania na rynek produktów biobójczych, zwłaszcza wydawania zezwoleń na obrót produktami biobójczymi zawierającymi substancje czynne, które nie znajdują się w pozytywnym wykazie wymienionej dyrektywy, tj. załącznikach I, IA lub IB.

(2) Artykuł 16 ust. 2 dyrektywy 98/8/WE ustanawia dziesięcioletni program prac, również rozpoczynający się dnia 14 maja 2000 r., w trakcie którego wszystkie substancje czynne zawarte w produktach biobójczych, które były obecne na rynku przed tą datą, będą systematycznie badane, będą włączone do pozytywnego wykazu wspólnotowego, jeśli zostaną uznane za dopuszczalne z punktu widzenia zdrowia ludzi i zwierząt oraz ochrony środowiska.

(3) Artykuł 12 ust. 1 lit. c) ppkt (i) oraz ust. 2 lit. c) ppkt (i) dyrektywy 98/8/WE przewidują ochronę wszystkich informacji przesłanych dla potrzeb wymienionej dyrektywy przez okres 10 lat, również począwszy od dnia 14 maja 2000 r., chyba że w danym państwie członkowskim obowiązuje krótszy okres ochrony, w tym przypadku będzie on obowiązywał na terytorium tego państwa. Ochrona ta dotyczy jedynie informacji przekazanych na poparcie wniosku o włączenie do pozytywnego wykazu dyrektywy 98/8/WE substancji czynnych zawartych w produktach biobójczych, które były obecne na rynku przed datą wejścia w życie dyrektywy 98/8/WE, tj. tzw. „istniejących” substancji czynnych.

(4) Gdy istniejąca substancja czynna zostanie oceniona i dołączona do pozytywnego wykazu dyrektywy 98/8/WE, jej rynek uważa się za zharmonizowany, a przejściowe zasady wprowadzania na rynek produktów zawierających tę substancję czynną zastępowane są przez przepisy tej dyrektywy.

(5) Zgodnie z art. 16 ust. 2 dyrektywy 98/8/WE, Komisja przedstawiła sprawozdanie[6] z postępów osiągniętych w dziesięcioletnim programie pracy na dwa lata przed jego zakończeniem. Przewiduje się na podstawie wniosków płynących ze sprawozdania, że ocena znaczącej liczby substancji czynnych nie zostanie ukończona przed dniem 14 maja 2010 r. Co więcej, nawet w przypadku substancji, które zostaną dołączone do pozytywnego wykazu dyrektywy 98/8/WE decyzją przyjętą przed 14 maja 2010 r., państwa członkowskie będą potrzebowały czasu na transpozycję odpowiednich przepisów oraz na przyznanie, cofnięcie bądź zmodyfikowanie odpowiednich zezwoleń dla produktów, aby zastosować się do zharmonizowanych przepisów dyrektywy 98/8/WE. Istnieje poważne ryzyko, że wraz z końcem okresu przejściowego w dniu 14 maja 2010 r. przestaną obowiązywać przepisy krajowe, podczas gdy odpowiednie zharmonizowane przepisy nie zostaną jeszcze przyjęte. Przedłużenie dziesięcioletniego programu prac uważa się więc za konieczne, aby umożliwić ukończenie przeglądu wszystkich substancji czynnych zgłoszonych do oceny.

(6) Konieczne jest również, aby koniec programu przeglądu zbiegł się z końcem okresu przejściowego tak, aby krajowe systemy lub praktyki regulowały wprowadzanie produktów biobójczych na rynek dopóki nie zastąpią ich zharmonizowane przepisy.

(7) Z uwagi na spójność oraz w celu uniknięcia utraty ochrony danych, gdy niektóre substancje czynne będą jeszcze oceniane, ochrona danych przekazanych dla potrzeb dyrektywy 98/8/WE powinna zostać przedłużona tak, aby zbiegała się z końcem programu przeglądu.

(8) Przedłużenie programu przeglądu może nie wystarczyć do dokończenia oceny szeregu substancji czynnych. Z drugiej strony, wyznaczenie znacznie późniejszego terminu może wpłynąć niekorzystnie na intensyfikację wysiłków zmierzających do terminowego ukończenia programu przeglądu. Zważywszy, że należy przewidzieć bardziej elastyczną procedurę, która pozwalałaby na wydłużenie po 14 maja 2013 r. programu przeglądu i odpowiadającego mu okresu przejściowego dla jakichkolwiek substancji będących przedmiotem oceny,

PRZYJMUJĄ NINIEJSZĄ DYREKTYWĘ:

Artykuł 1

W dyrektywie 98/8/WE wprowadza się następujące zmiany:

1. W art. 12 wprowadza się następujące zmiany:

a) ust. 1 lit. c) ppkt (i) otrzymuje brzmienie:

„(i) do dnia 14 maja 2013 r. w odniesieniu do wszystkich informacji przekazywanych do celów niniejszej dyrektywy, z wyjątkiem przypadku, gdy informacje te są już chronione na podstawie obowiązujących przepisów krajowych, dotyczących produktów biobójczych. W takich wypadkach, informacje pozostają chronione w tym państwie członkowskim, aż do upływu okresu ochrony informacji określonego w przepisach krajowych, jednakże nie dłużej niż do dnia 14 maja 2013 r.”

b) ust. 2 lit. c) ppkt (i) otrzymuje brzmienie:

„(i) do dnia 14 maja 2013 r. w odniesieniu do wszystkich informacji przekazywanych do celów niniejszej dyrektywy, z wyjątkiem przypadku, gdy informacje te są już chronione zgodnie z obowiązującymi przepisami krajowymi, które stosuje się do produktów biobójczych, w którym to wypadku informacje te podlegają ochronie w tym państwie członkowskim, aż do upływu okresu ochrony informacji określonego w przepisach krajowych, jednakże nie dłużej niż do dnia 14 maja 2013 r.”

2. W art. 16 wprowadza się następujące zmiany:

a) w ust. 1 pierwsze zdanie otrzymuje brzmienie:

„W drodze dalszych odstępstw od przepisów art. 3 ust. 1, art. 5 ust. 1 i art. 8 ust. 2 i 4, i bez uszczerbku dla przepisów ust. 2 i 3, państwo członkowskie może, do dnia 14 maja 2013 r., w dalszym ciągu stosować swój system i praktykę obowiązującą przy wprowadzaniu na rynek produktów biobójczych.”

b) w ust. 2 wprowadza się następujące zmiany:

(i) w pierwszym akapicie pierwsze zdanie otrzymuje brzmienie:

„Po przyjęciu niniejszej dyrektywy, Komisja rozpocznie 13-letni program, którego celem jest systematyczne badanie wszystkich substancji czynnych, które w dniu, określonym w art. 34, już znajdowały się na rynku jako substancje czynne produktu biobójczego przeznaczone do innych celów, niż określone w art. 2 ust. 2 lit. c) i d).”

(ii) na końcu akapitu pierwszego dodaje się zdanie w brzmieniu:

„W zależności od wniosków płynących ze sprawozdania, zgodnie z procedurą opisaną w art. 28 ust. 3, może zostać podjęta decyzja o wydłużeniu okresu przejściowego, o którym mowa w ust. 1 i 13-letniego okresu programu prac o określony czas.”

(iii) w drugim akapicie wyrazy „W okresie tego 10-letniego okresu” zastępuje się wyrazami „W okresie tego 13-letniego okresu”.

Artykuł 2 Transpozycja

1. Państwa członkowskie wprowadzają w życie przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne niezbędne do wykonania niniejszej dyrektywy najpóźniej do dnia 14 maja 2010 r. Państwa członkowskie niezwłocznie przekażą Komisji tekst tych przepisów oraz tabelę korelacji pomiędzy tymi przepisami a niniejszą dyrektywą.

Przepisy przyjęte przez państwa członkowskie zawierają odniesienie do niniejszej dyrektywy lub odniesienie takie towarzyszy ich urzędowej publikacji. Metody dokonywania takiego odniesienia określane są przez państwa członkowskie.

2. Państwa członkowskie przekazują Komisji tekst głównych przepisów prawa krajowego przyjętych w dziedzinie objętej niniejszą dyrektywą.

Artykuł 3

Niniejsza dyrektywa wchodzi w życie dwudziestego dnia po jej opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

Artykuł 4

Niniejsza dyrektywa skierowana jest do państw członkowskich.

Sporządzono w Brukseli dnia […[ r.

W imieniu Parlamentu Europejskiego W imieniu Rady

Przewodniczący Przewodniczący

[1] Dz.U. C , , s.

[2] Dz.U. C , , s.

[3] Dz.U. C , , s.

[4] Dz.U. C , , s.

[5] Dz.U. L 123 z 24.4.1998, s.1, dyrektywa ostatnio zmieniona dyrektywą 2008/31/WE (Dz.U. L 81 z 20.3.2008, s. 57).

[6] Dz.U. C , s.