(1)

Od września 2021 r. na rynkach energii elektrycznej obserwuje się bardzo wysokie ceny. Jak stwierdziła unijna Agencja ds. Współpracy Organów Regulacji Energetyki (ACER) ustanowiona rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/942 (1) w swojej ostatecznej ocenie struktury hurtowego rynku energii elektrycznej w Unii w kwietniu 2022 r., jest to głównie konsekwencją wysokiej ceny gazu, który jest wykorzystywany jako materiał do wytwarzania energii elektrycznej. Elektrownie opalane gazem ziemnym są często potrzebne do zaspokojenia zapotrzebowania na energię elektryczną, gdy zapotrzebowanie jest najwyższe w ciągu dnia lub gdy ilości energii elektrycznej wytworzonej w wyniku zastosowania innych technologii, takich jak energia jądrowa, wodna lub energia odnawialna o nieprzewidywalnej charakterystyce produkcji, nie wystarczają do pokrycia zapotrzebowania. Od lutego 2022 r. eskalacja rosyjskiej wojny napastniczej przeciwko Ukrainie, będącej umawiającą się stroną Traktatu o Wspólnocie Energetycznej (2), doprowadziła do znacznego spadku dostaw gazu. Rosyjska wojna napastnicza przeciwko Ukrainie spowodowała również niepewność odnośnie dostaw innych towarów, takich jak węgiel kamienny i ropa naftowa, wykorzystywanych w instalacjach wytwarzających energię. Doprowadziło to do znacznego dodatkowego wzrostu i zmienności cen energii elektrycznej.

(2)

Niedawne znacznie niższe poziomy dostaw gazu i intensyfikacja zakłóceń w dostawach gazu z Rosji wskazują na znaczne ryzyko całkowitego wstrzymania dostaw rosyjskiego gazu w najbliższej przyszłości. Aby zwiększyć bezpieczeństwo dostaw energii w Unii, Rada przyjęła rozporządzenie (UE) 2022/1369 (3), które przewiduje dobrowolne zmniejszenie zapotrzebowania na gaz ziemny o co najmniej 15 % od dnia 1 sierpnia 2022 r. do dnia 31 marca 2023 r. i przyznaje Radzie możliwość ogłoszenia unijnego stanu alarmowego dotyczącego bezpieczeństwa dostaw gazu, uruchamiając obowiązkowe zmniejszenie zapotrzebowania na gaz w całej Unii.

(3)

Jednocześnie wyjątkowo wysokie temperatury zaobserwowane latem 2022 r. zwiększyły zapotrzebowanie na energię elektryczną do celów chłodzenia, zwiększając presję na wytwarzanie energii elektrycznej, podczas gdy ze względu na okoliczności techniczne i wynikające z pogody wytwarzanie energii elektrycznej przy pomocy niektórych technologii było znacznie niższe od poziomów historycznych. Wynikało to głównie z wyjątkowej suszy, która doprowadziła do: (i) niedoboru w produkcji energii elektrycznej przez elektrownie jądrowe w różnych państwach członkowskich, spowodowanego brakiem wody chłodzącej, (ii) spadku wytwarzania energii wodnej oraz (iii) niskiego poziomu wody w głównych rzekach, co miało negatywny wpływ na transport towarów wykorzystywanych jako paliwo wsadowe do wytwarzania energii elektrycznej. Ta bezprecedensowa sytuacja spowodowała, że ilość energii elektrycznej wytwarzanej przez elektrownie opalane gazem ziemnym utrzymywała się na stałym wysokim poziomie, co przyczyniło się do wyjątkowych i rażąco wysokich hurtowych cen energii elektrycznej. Mimo ograniczonej dostępności zdolności wytwórczych w niektórych państwach członkowskich wymiana energii elektrycznej między państwami członkowskimi pomogła uniknąć incydentów związanych z bezpieczeństwem dostaw i pomogła złagodzić zmienność cen na rynkach unijnych, zwiększając tym samym odporność każdego państwa członkowskiego na wstrząsy cenowe.

(4)

Skok cen na hurtowych rynkach energii elektrycznej doprowadził do gwałtownego wzrostu cen detalicznych energii elektrycznej, który zgodnie z przewidywaniami utrzyma się przed kolejnym sezonem grzewczym, stopniowo dotykając większości umów konsumenckich. Gwałtowny wzrost cen gazu i wynikające z niego zapotrzebowanie na paliwa alternatywne doprowadziły też do wzrostu cen innych surowców, takich jak ceny ropy naftowej i węgla.

(5)

Obecny kryzys energetyczny dotknął wszystkie państwa członkowskie, choć w różnym stopniu. Gwałtowny wzrost cen energii w znacznym stopniu przyczynia się do ogólnej inflacji w strefie euro i spowolnienia wzrostu gospodarczego w Unii.

(6)

Konieczna jest zatem szybka i skoordynowana reakcja na poziomie Unii. Ustanowienie narzędzia interwencji w sytuacji nadzwyczajnej pozwoliłoby na tymczasowe ograniczenie ryzyka, że ceny energii elektrycznej i koszt energii elektrycznej dla odbiorców końcowych osiągną jeszcze mniej zrównoważone poziomy oraz że państwa członkowskie przyjmą nieskoordynowane środki krajowe, które mogłyby zagrozić bezpieczeństwu dostaw na szczeblu Unii i stanowić dodatkowe obciążenie dla unijnego przemysłu i odbiorców końcowych. W duchu solidarności między państwami członkowskimi konieczne jest skoordynowanie wysiłków państw członkowskich w sezonie zimowym 2022–23 w celu złagodzenia skutków wysokich cen energii i zapewnienia, aby obecny kryzys nie spowodował trwałych szkód dla odbiorców i gospodarki, przy jednoczesnym zachowaniu stabilności finansów publicznych.

(7)

Obecne zakłócenia w dostawach gazu, ograniczona dostępność niektórych elektrowni oraz wpływ tych zjawisk na ceny gazu i energii elektrycznej stanowią poważne trudności w dostawach gazu i produktów energetycznych w rozumieniu art. 122 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). Istnieje poważne ryzyko, że w przypadku dalszych zakłóceń w dostawach gazu w sezonie 202-2023 i wystąpienia mroźnej zimyzwiększających zapotrzebowanie na gaz i energię elektryczną w nadchodzącym sezonie zimowym sytuacja może ulec dalszemu pogorszeniu. Takie dalsze pogorszenie może doprowadzić do większej presji na wzrost cen gazu i innych surowców energetycznych, co wpłynie na ceny energii elektrycznej.

(8)

Zakłócenia na rynku energii spowodowane przez jednego z głównych uczestników rynku, który sztucznie ograniczył dostawy gazu w kontekście rosyjskiej wojny napastniczej przeciwko Ukrainie, oraz prowadzona w ten sposób wojna hybrydowa doprowadziły do sytuacji kryzysowej wymagającej przyjęcia szeregu pilnych, tymczasowych i wyjątkowych środków o charakterze gospodarczym w celu zaradzenia niemożliwym do udźwignięcia skutkom dla konsumentów i przedsiębiorstw. Jeżeli ta sytuacja kryzysowa nie zostanie szybko rozwiązana, może mieć szkodliwy negatywny wpływ w postaci inflacji, oddziaływanie na płynność operatorów rynkowych oraz na całą gospodarkę.

(9)

Konieczna jest zjednoczona i dobrze skoordynowana ogólnounijna reakcja, aby stawić czoła gwałtownemu wzrostowi cen energii elektrycznej i jego wpływowi na gospodarstwa domowe i przemysł. Nieskoordynowane środki krajowe mogłyby mieć wpływ na funkcjonowanie wewnętrznego rynku energii, zagrozić bezpieczeństwu dostaw i prowadzić do dalszego wzrostu cen w państwach członkowskich najbardziej dotkniętych kryzysem. Ochrona integralności wewnętrznego rynku energii elektrycznej ma zatem kluczowe znaczenie dla zachowania i wzmocnienia niezbędnej solidarności między państwami członkowskimi.

(10)

Chociaż niektóre państwa członkowskie mogą być bardziej narażone na skutki zakłóceń dostaw gazu z Rosji i wynikające z nich podwyżek cen, wszystkie państwa członkowskie mogą przyczynić się do ograniczenia szkód gospodarczych spowodowanych tymi zakłóceniami, podejmując odpowiednie środki ograniczania zapotrzebowania. Zmniejszenie zapotrzebowania na energię elektryczną na szczeblu krajowym może mieć pozytywny, ogólnounijny wpływ na ceny energii elektrycznej, ponieważ rynki energii elektrycznej są ze sobą powiązane, a oszczędności w jednym państwie członkowskim przynoszą korzyści również innym państwom członkowskim.

(11)

Nieskoordynowane pułapy dochodów rynkowych z energii elektrycznej wytwarzanej przez wytwórców o niższych kosztach krańcowych, wykorzystujących np. odnawialne źródła energii, energię jądrową i węgiel brunatny (wytwórcy inframarginalni) mogą prowadzić do znaczących zakłóceń między wytwórcami w Unii, ponieważ konkurują oni w całej Unii na połączonych rynkach energii elektrycznej. Zobowiązanie do ustanowienia wspólnego ogólnounijnego pułapu dochodów rynkowych od wytwórców inframarginalnych powinno umożliwić uniknięcie takich zakłóceń. Ponadto nie wszystkie państwa członkowskie mogą wspierać konsumentów w takim samym zakresie ze względu na ograniczone zasoby finansowe, a jednocześnie niektórzy wytwórcy energii elektrycznej mogą nadal uzyskiwać znaczne nadwyżki dochodu. Solidarność między państwami członkowskimi, dzięki pułapowi dochodów rynkowych na poziomie Uniipowinno przynieść państwom członkowskim dochody umożliwiające sfinansowanie środków przeznaczonych na wsparcie końcowych odbiorców energii elektrycznej, takich jak gospodarstwa domowe, małe i średnie przedsiębiorstwa (zwane dalej „MŚP”) i energochłonne sektory przemysłu, przy jednoczesnym zachowaniu sygnałów cenowych na rynkach w całej Unii i utrzymaniu handlu transgranicznego.

(12)

W świetle drastycznego wzrostu cen detalicznych gazu i energii elektrycznej szczególne znaczenie mają interwencje państwowe i publiczne mające na celu ochronę konsumentów. Jednak wpływ niedoborów dostaw gazu na ceny energii elektrycznej, a także możliwość finansowania środków wsparcia z budżetu państwa różnią się w poszczególnych państwach członkowskich. Gdyby jedynie te państwa członkowskie, które dysponują wystarczającymi zasobami, mogły chronić tych odbiorców i dostawców, doprowadziłoby to do poważnych zakłóceń na rynku wewnętrznym. Jednolity obowiązek przenoszenia nadwyżki dochodu na konsumentów umożliwiłby wszystkim państwom członkowskim ochronę ich konsumentów. Pozytywny wpływ na ceny energii miałby pozytywny wpływ na wzajemnie połączony unijny rynek energii i przyczyniłby się do obniżenia stopy inflacji. W związku z tym oraz w duchu solidarności środki przyjęte w jednym państwie członkowskim – we wzajemnie połączonym rynku unijnym – powinny również wywrzeć pozytywny wpływ na inne państwa członkowskie.

(13)

W obecnej sytuacji właściwe wydaje się podjęcie działań na szczeblu Unii poprzez wprowadzenie składki solidarnościowej od unijnych przedsiębiorstw i stałych zakładów prowadzących działalność w sektorze ropy naftowej, gazu ziemnego, węgla i rafinacji w celu złagodzenia bezpośrednich skutków gospodarczych gwałtownego wzrostu cen energii dla budżetów organów publicznych, odbiorców końcowych i przedsiębiorstw w całej Unii. Taka składka solidarnościowa powinna być środkiem wyjątkowym i ściśle tymczasowym.

(14)

Składka solidarnościowa jest odpowiednim środkiem umożliwiającym rozwiązanie problemu nadwyżek zysków wynikających z nieprzewidzianych okoliczności. Zyski te nie odpowiadają żadnemu stałemu zyskowi, na który unijne przedsiębiorstwa i stałe zakłady prowadzące działalność w sektorze ropy naftowej, gazu ziemnego, węgla i rafinacji liczyłyby lub mogłyby liczyć w normalnych okolicznościach, gdyby na rynkach energii nie zaszły nieprzewidziane zdarzenia. W związku z tym wprowadzenie składki solidarnościowej stanowi wspólny i skoordynowany środek, który umożliwia – w duchu solidarności – generowanie dodatkowych wpływów dla organów krajowych na udzielenie wsparcia finansowego gospodarstwom domowym i przedsiębiorstwom poważnie dotkniętym drastycznym wzrostem cen energii, a jednocześnie zapewnia równe warunki działania w całej Unii. Powinien on być stosowany równolegle do zwykłych podatków od osób prawnych nakładanych przez każde państwo członkowskie na dane przedsiębiorstwa.

(15)

Aby zapewnić spójność w różnych obszarach polityki energetycznej, środki przewidziane w niniejszym rozporządzeniu powinny funkcjonować jako wzajemnie zależny pakiet, wzmacniając siebie nawzajem. Wszystkie państwa członkowskie powinny być w stanie w ukierunkowany sposób wspierać konsumentów poprzez nadwyżki dochodu wynikające z wprowadzenia pułapu dochodów rynkowych , poprzez zmniejszenie zapotrzebowania na energię elektryczną, co przyczyni się do obniżenia cen energii, oraz poprzez wpływy ze składki solidarnościowej nałożonej na unijne przedsiębiorstwa i stałe zakłady prowadzące działalność w sektorze ropy naftowej, gazu ziemnego, węgla i rafinacji. Jednocześnie niższe zapotrzebowanie powinno mieć pozytywny wpływ na zmniejszenie ryzyka dla bezpieczeństwa dostaw, zgodnie z celami określonymi w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/944 (4).

(16)

Państwa członkowskie powinny zatem dążyć do zmniejszenia całkowitego zużycia energii elektrycznej brutto przez wszystkich konsumentów, również tych, którzy nie są jeszcze wyposażeni w inteligentne systemy pomiarowe lub urządzenia umożliwiające im monitorowanie ich zużycia w określonych godzinach dnia.

(17)

W celu zachowania zapasów paliw na potrzeby wytwarzania energii elektrycznej, a w szczególności w odniesieniu do godzin o najwyższej cenie lub najwyższym zużyciu energii elektrycznej, w przypadku gdy wytwarzanie energii elektrycznej w elektrowniach opalanych gazem ma szczególnie znaczący wpływ na cenę krańcową, każde państwo członkowskie powinno zmniejszyć swoje zużycie energii elektrycznej brutto w zidentyfikowanych godzinach szczytu.

(18)

W oparciu o typowy profil zużycia energii elektrycznej w godzinach szczytu wiążący cel redukcji popytu wynoszący 5 % w godzinach szczytu zapewniłby większe ukierunkowanie państw członkowskich na konsumentów, którzy mogą być elastyczni, jeżeli zaproponuje im się oferty skłaniające do ograniczenia zużycia w pewnych godzinach, w tym za pośrednictwem niezależnych agregatorów. W związku z tym zmniejszenie zapotrzebowania na energię elektryczną o co najmniej 5 % w wybranych godzinach powinno przyczynić się do zmniejszenia zużycia paliwa i ułatwić rozłożenie zapotrzebowania na poszczególne godziny, co będzie miało wpływ na godzinowe ceny rynkowe.

(19)

Państwa członkowskie powinny mieć swobodę wyboru odpowiednich środków służących osiągnięciu celów w zakresie ograniczenia zapotrzebowania, tak aby mogły one odzwierciedlać specyfikę krajową. Opracowując środki na rzecz ograniczenia zapotrzebowania na energię elektryczną, państwa członkowskie powinny zapewnić, by takie środki były zaprojektowane tak, aby nie podważać unijnych celów w zakresie elektryfikacji określonych w komunikacie Komisji z dnia 8 lipca 2020 r. pt. „Impuls dla gospodarki neutralnej dla klimatu: strategia UE dotycząca integracji systemu energetycznego”. Elektryfikacja ma kluczowe znaczenie dla zmniejszenia zależności Unii od paliw kopalnych i zapewnienia długoterminowej strategicznej autonomii Unii Europejskiej, ponieważ prowadzi ona do ograniczenia skali obecnego kryzysu energetycznego i zapobieżenia przyszłym kryzysom energetycznym. Środki mające na celu zmniejszenie zużycia energii elektrycznej brutto mogą obejmować krajowe kampanie informacyjne, publikowanie ukierunkowanych informacji na temat prognozowanej sytuacji w systemie elektroenergetycznym, środki regulacyjne ograniczające zużycie energii innej niż niezbędna oraz ukierunkowane zachęty do ograniczania zużycia energii elektrycznej.

(20)

Określając odpowiednie środki ograniczania zapotrzebowania w godzinach szczytu, państwa członkowskie powinny w szczególności rozważyć środki rynkowe, takie jak aukcje lub systemy przetargów, za pomocą których mogłyby zachęcać do zmniejszenia zużycia w sposób efektywny ekonomicznie. Aby zapewnić skuteczność i szybkie wdrożenie, państwa członkowskie mogłyby wykorzystywać istniejące inicjatywy i rozszerzać istniejące systemy, aby rozwijać reakcję strony popytowej. Środki podejmowane na szczeblu krajowym mogłyby również obejmować zachęty finansowe lub rekompensatę dla uczestników rynku, jeżeli będą wymiernie zmniejszać zapotrzebowanie w stosunku do oczekiwanego normalnego zużycia.

(21)

Aby pomóc państwom członkowskim w osiągnięciu niezbędnego zmniejszenia zapotrzebowania, jak określono w niniejszym rozporządzeniu, i dostarczyć im wskazówek, Komisja powinna ułatwić wymianę najlepszych praktyk między państwami członkowskimi.

(22)

Biorąc pod uwagę nadzwyczajny i nagły wzrost cen energii elektrycznej oraz bezpośrednie ryzyko dalszego ich wzrostu, konieczne jest, aby państwa członkowskie niezwłocznie ustanowiły środki niezbędne do osiągnięcia ograniczenia zużycia energii elektrycznej brutto, aby ułatwić szybkie obniżki cen i zminimalizować wykorzystanie paliw kopalnych.

(23)

Na rynku hurtowym dnia następnego oferty najtańszych elektrowni są wysyłane w pierwszej kolejności, ale cena dla wszystkich uczestników rynku jest ustalana przez ostatni zakład niezbędny do pokrycia zapotrzebowania, czyli zakład, który ma najwyższe koszty krańcowe w momencie rozliczenia rynku. Niedawny gwałtowny wzrost cen gazu i węgla kamiennego przełożył się na wyjątkowy i trwały wzrost cen ofert, które zakłady wytwarzania energii opalane gazem i węglem składają na rynku hurtowym dnia następnego. To z kolei doprowadziło do wyjątkowo wysokich cen na rynku dnia następnego w całej Unii, ponieważ są to często elektrownie o najwyższych kosztach krańcowych, niezbędne do zaspokojenia zapotrzebowania na energię elektryczną.

(24)

Biorąc pod uwagę rolę ceny na rynku dnia następnego jako punktu odniesienia dla cen na innych hurtowych rynkach energii elektrycznej oraz fakt, że wszyscy uczestnicy rynku otrzymują cenę rozliczeniową, technologie o znacznie niższych kosztach krańcowych stale odnotowywały wysokie dochody od czasu rosyjskiej agresji zbrojnej na Ukrainę w lutym 2022 r., znacznie powyżej ich oczekiwań przy podejmowaniu decyzji o inwestycjach.

(25)

W sytuacji, w której konsumenci są narażeni na wyjątkowo wysokie ceny szkodzące również gospodarce Unii, konieczne jest tymczasowe ograniczenie nadzwyczajnych dochodów rynkowych producentów o niższych kosztach krańcowych poprzez zastosowanie pułapu dochodów rynkowych uzyskanych ze sprzedaży energii elektrycznej w Unii.

(26)

Aby uniknąć obchodzenia stosowania pułapu dochodów rynkowych, państwa członkowskie powinny wprowadzić skuteczne środki w celu zapewnienia skutecznego stosowania pułapu dochodów rynkowych w sytuacjach, gdy producenci należą do grupy przedsiębiorstw.

(27)

Poziom, na którym ustala się pułap dochodów rynkowych, nie powinien zagrażać zdolności producentów, wobec których jest stosowany – w tym producentów energii ze źródeł odnawialnych – do odzyskania kosztów inwestycji i kosztów operacyjnych oraz powinien chronić przyszłe inwestycje w zdolności wytwórcze niezbędne do utworzenia niezawodnego systemu elektroenergetycznego o obniżonej emisyjności i zachęcać do takich inwestycji. Zachowaniu funkcjonowania wewnętrznego rynku energii elektrycznej najlepiej służy pułap dochodów rynkowych, będący pułapem jednolitym w całej Unii, ponieważ pozwala on utrzymać konkurencję cenową między producentami energii elektrycznej wykorzystującymi różne technologie, w szczególności odnawialne źródła energii.

(28)

Chociaż sporadyczne i krótkoterminowe ceny szczytowe można uznać za normalną cechę na rynku energii elektrycznej i mogą one być przydatne dla niektórych inwestorów w celu odzyskania inwestycji w wytwarzanie energii elektrycznej, skrajny i trwały wzrost cen obserwowany od lutego 2022 r. znacznie różni się od normalnej sytuacji rynkowej okazjonalnych cen szczytowych. W związku z tym pułapu dochodów rynkowych nie należy ustalać poniżej uzasadnionych oczekiwań uczestników rynku co do średniego poziomu cen energii elektrycznej w godzinach, w których zapotrzebowanie na energię elektryczną było najwyższe przed rozpoczęciem wojny napastniczej Rosji przeciw Ukrainie. Przed lutym 2022 r. średnie ceny szczytowe na hurtowym rynku energii elektrycznej w Unii w ostatnich dziesięcioleciach utrzymywały się konsekwentnie znacznie poniżej 180 EUR/MWh, pomimo różnic w cenach energii elektrycznej między regionami w Unii. Ponieważ uczestnicy rynku podejmowali początkowe decyzje dotyczące inwestycji w oparciu o oczekiwanie, że średnio ceny będą niższe od tego poziomu w godzinach szczytu, ustalenie pułapu dochodów rynkowych na poziomie 180 EUR/MWh znacznie przewyższa pierwotne oczekiwania rynku. Pozostawiając margines w odniesieniu do ceny, jakiej inwestorzy mogliby racjonalnie oczekiwać, należy jednocześnie zapewnić, aby pułap dochodów rynkowych nie był sprzeczny z początkową oceną rentowności inwestycji.

(29)

Ponadto pułap dochodów rynkowych w wysokości 180 EUR/MWh uwzględnienia rozsądny margines i jest zdecydowanie wyższy niż obecne uśrednione koszty wytworzenia energii (LCOE) dla istotnych technologii wytwarzania, co umożliwia objętym nim producentom pokrycie ich inwestycji i kosztów operacyjnych. Biorąc pod uwagę, że pułap dochodów rynkowych pozostawia znaczny margines między rozsądnymi LCOE a pułapem dochodów rynkowych, nie można zatem oczekiwać, że zaszkodzi on inwestycjom w nowe zdolności inframarginalne.

(30)

Aby uniknąć znaczącego wpływu na początkowo oczekiwaną rentowność projektu, pułap dochodów rynkowych powinien być ustalany raczej w odniesieniu do dochodów rynkowych, a nie całkowitych dochodów z wytwarzania (w tym innych potencjalnych źródeł dochodów, takich jak premia gwarantowana). Niezależnie od formy umowy, na podstawie której może odbywać się obrót energią elektryczną, pułap dochodów rynkowych powinien mieć zastosowanie wyłącznie do zrealizowanych dochodów rynkowych. Jest to konieczne, aby nie szkodzić producentom, którzy nie czerpią korzyści z obecnych wysokich cen energii elektrycznej, ponieważ zabezpieczyli swoje dochody przed wahaniami na hurtowym rynku energii elektrycznej. W związku z tym w zakresie, w jakim istniejące lub przyszłe zobowiązania umowne, takie jak umowy zakupu energii ze źródeł odnawialnych i inne rodzaje umów zakupu energii lub terminowe zabezpieczenia, skutkują dochodami rynkowymi z produkcji energii elektrycznej do poziomu pułapu dochodów rynkowych, takie dochody nie powinny być objęte niniejszym rozporządzeniem. Środek wprowadzający pułap dochodów rynkowych nie powinien zatem zniechęcać uczestników rynku do zawierania takich zobowiązań umownych.

(31)

Chociaż stosowanie pułapu dochodów rynkowych w momencie rozliczania transakcji może być bardziej efektywne, to jednak może nie zawsze być możliwe, na przykład ze względu na różnice w organizacji hurtowych rynków energii elektrycznej w państwach członkowskich i w różnych ramach czasowych. Aby uwzględnić specyfikę krajową i ułatwić stosowanie pułapu dochodów rynkowych na szczeblu krajowym, państwa członkowskie powinny mieć swobodę decydowania o tym, czy zastosować ten pułap w momencie rozliczania wymiany energii elektrycznej czy po takim rozliczeniu. Państwa członkowskie powinny również zachować swobodę w zakresie prefinansowania środków wsparcia dla końcowych odbiorców energii elektrycznej i pobierania dochodów rynkowych na późniejszym etapie Komisja powinna udzielać państwom członkowskim wskazówek dotyczących wykonywania tego środka.

(32)

Pułap dochodów rynkowych powinien mieć zastosowanie do technologii o kosztach krańcowych niższych od tego pułapu dochodów rynkowych, takich jak energia wiatrowa, słoneczna, jądrowa lub węgiel brunatny.

(33)

Pułap dochodów rynkowych nie powinien mieć zastosowania do technologii o wysokich kosztach krańcowych związanych z ceną paliwa wsadowego niezbędnego do produkcji energii elektrycznej, takich jak elektrownie gazowe i opalane węglem kamiennym, ponieważ ich koszty operacyjne znacznie przekraczałyby poziom pułapu dochodów rynkowych, a jego stosowanie zagroziłoby ich rentowności. Aby utrzymać zachęty do ogólnego zmniejszenia zużycia gazu, pułap dochodów rynkowych nie powinien również mieć zastosowania do technologii, które bezpośrednio konkurują z elektrowniami gazowymi w celu zapewnienia elastyczności systemu elektroenergetycznego i ofert na rynku energii elektrycznej w oparciu o ich koszty alternatywne, takie jak reakcja strony popytowej i magazynowanie.

(34)

Pułap dochodów rynkowych nie powinien mieć zastosowania do technologii wykorzystujących jako paliwo wsadowe paliwa zastępujące gaz ziemny, takie jak biometan, aby nie zagrażać konwersji istniejących elektrowni gazowych zgodnie z celami REPowerEU określonymi w szczególności w komunikacie Komisji z dnia 18 maja 2022 r. pt. „Plan REPowerEU” (zwanego dalej „planem REPowerEU”).

(35)

Aby utrzymać zachęty do rozwoju innowacyjnych technologii, pułap dochodów rynkowych nie powinien mieć zastosowania do projektów demonstracyjnych.

(36)

W niektórych państwach członkowskich przychody uzyskiwane od niektórych wytwórców są już ograniczone za pomocą środków państwowych i publicznych, takich jak taryfy gwarantowane i dwukierunkowe kontrakty różnicowe. Wytwórcy ci nie czerpią korzyści ze wzrostu dochodów wynikającego z niedawnego gwałtownego wzrostu cen energii elektrycznej. W związku z tym producenci objęci tego rodzaju środkami państwowymi, które nie zostały przyjęte w reakcji na obecny kryzys energetyczny, powinni być wyłączeni ze stosowania pułapu dochodów rynkowych. Podobnie pułap dochodów rynkowych nie powinien mieć zastosowania do producentów, których dochody rynkowe podlegają innym środkom regulacyjnym przyjętym przez organy publiczne, na mocy których dochody są przekazywane bezpośrednio konsumentom.

(37)

Aby zapewnić skuteczne egzekwowanie pułapu dochodów rynkowych, producenci, pośrednicy i właściwi uczestnicy rynku powinni przekazywać niezbędne dane właściwym organom państw członkowskich oraz, w stosownych przypadkach, operatorom systemów i wyznaczonym operatorom rynku energii elektrycznej. Ze względu na dużą liczbę indywidualnych transakcji, w odniesieniu do których właściwe organy państw członkowskich muszą zapewnić egzekwowanie pułapu dochodów rynkowych, organy te powinny mieć możliwość użycia racjonalnych szacunków do obliczenia pułapu dochodów rynkowych.

(38)

Aby zaradzić sytuacjom, w których stosowanie pułapu dochodów rynkowych może osłabić zachęty dla uczestników rynku do dostarczania energii bilansującej lub redysponowania i zakupów przeciwnych, państwa członkowskie powinny mieć możliwość podjęcia decyzji o niestosowaniu pułapu dochodów rynkowych ze sprzedaży energii elektrycznej na rynku energii bilansującej oraz z rekompensaty finansowej z tytułu redysponowania i zakupów przeciwnych.

(39)

Aby uwzględnić obawy dotyczące bezpieczeństwa dostaw, państwa członkowskie powinny mieć możliwość ustalenia pułapu dochodów rynkowych w sposób umożliwiający producentom energii elektrycznej zatrzymanie 10 % nadwyżki dochodów powyżej pułapu dochodów rynkowych.

(40)

Biorąc pod uwagę, że koszyk energetyczny i struktura kosztów zakładów wytwarzania energii znacznie się różnią w poszczególnych państwach członkowskich, należy zezwolić im na utrzymanie lub wprowadzenie krajowych środków kryzysowych na określonych warunkach.

(41)

W szczególności państwa członkowskie powinny zachować możliwość dalszego ograniczania dochodów producentów, do których ma zastosowanie pułap dochodów rynkowych, oraz ustalania odrębnego pułapu dochodów rynkowych uzyskanych ze sprzedaży energii elektrycznej wyprodukowanej z węgla kamiennego, której cena może być znacznie niższa niż cena technologii krańcowych w niektórych państwach członkowskich. Aby zapewnić pewność prawa, państwa członkowskie powinny mieć również możliwość utrzymania lub wprowadzenia krajowych środków kryzysowych, które ograniczają dochody rynkowe producentów innych niż producenci podlegający ogólnounijnemu pułapowi dochodów rynkowych.

(42)

Aby zapewnić bezpieczeństwo dostaw, państwa członkowskie powinny mieć możliwość ustalenia wyższego pułapu dochodów rynkowych dla producentów, którzy w przeciwnym razie podlegaliby ogólnounijnemu pułapowi dochodów rynkowych, gdy ich koszty inwestycji i koszty operacyjne są wyższe niż ogólnounijny pułap dochodów rynkowych.

(43)

Zwiększone przepływy handlowe między obszarami rynkowymi ze względu na związane z kryzysem duże różnice cenowe między tymi obszarami doprowadziły w niektórych państwach członkowskich do znacznego wzrostu opłat z tytułu alokacji zdolności przesyłowych. Dochody z ograniczeń przesyłowych powinny być nadal przydzielane na realizację celów priorytetowych określonych w art. 19 ust. 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/943 (5). Państwa członkowskie powinny jednak wyjątkowo, w należycie uzasadnionych przypadkach i pod kontrolą swoich organów regulacyjnych, mieć możliwość bezpośredniego podziału pozostałych nadwyżek dochodu między odbiorców końcowych energii elektrycznej, zamiast wykorzystywać je wyłącznie do celów, o których mowa w art. 19 ust. 3 tego rozporządzenia.

(44)

Biorąc pod uwagę, że poprzez zastosowanie pułapu dochodów rynkowych nie wszystkie państwa członkowskie mogą wspierać swoich odbiorców końcowych w takim samym zakresie ze względu na ich zależność od importu energii elektrycznej z innych państw, konieczne jest, aby państwa członkowskie, w których import netto energii elektrycznej jest równy lub wyższy niż 100 %, miały dostęp do umów o podziale – w duchu solidarności – nadwyżki dochodu z głównym eksportującym państwem członkowskim. Zachęca się również do zawierania takich umów solidarnościowych, w szczególności w celu odzwierciedlenia niezrównoważonych stosunków handlowych.

(45)

Praktyki handlowe, a także ramy regulacyjne w sektorze energii elektrycznej znacznie różnią się od tych w sektorze paliw kopalnych. Biorąc pod uwagę, że pułap dochodów rynkowych ma naśladować wynik rynkowy, którego producenci mogliby oczekiwać, gdyby globalne łańcuchy dostaw funkcjonowały normalnie w przypadku braku zakłóceń w dostawach gazu w okresie od lutego 2022 r., konieczne jest, aby środek dotyczący producentów energii elektrycznej miał zastosowanie do dochodów wynikających z wytwarzania energii elektrycznej. Z drugiej strony, ponieważ tymczasowa składka solidarnościowa jest ukierunkowana na rentowność unijnych przedsiębiorstw i stałych zakładów prowadzących działalność w sektorze ropy naftowej, gazu ziemnego, węgla i rafinacji, która znacznie wzrosła w porównaniu z poprzednimi latami, konieczne jest zastosowanie go do ich zysków.

(46)

Państwa członkowskie powinny zapewnić, aby nadwyżki dochodu wynikające z zastosowania pułapu dochodów rynkowych w dziedzinie energii elektrycznej były przekazywane końcowym odbiorcom energii elektrycznej w celu złagodzenia skutków wyjątkowo wysokich cen energii elektrycznej. Nadwyżki dochodu powinny być skierowane do odbiorców szczególnie dotkniętych wysokimi cenami energii elektrycznej, w tym zarówno gospodarstw domowych, jak i przedsiębiorstw. Bez proponowanych środków istnieje ryzyko, że tylko bogatsze państwa członkowskie będą miały zasoby na ochronę swoich konsumentów, a to doprowadzi do poważnych zakłóceń na rynku wewnętrznym.

(47)

Dochody z pułapu powinny pomóc państwom członkowskim w finansowaniu środków, takich jak transfery dochodów, rabaty na rachunki, rekompensaty dla dostawców za dostawy poniżej kosztów, a także inwestycje, które doprowadziłyby do strukturalnego zmniejszenia zużycia, w szczególności energii elektrycznej wytwarzanej ze źródeł kopalnych. Jeżeli wsparcia udziela się odbiorcom niebędącym gospodarstwami domowymi, powinni oni podejmować działania mające na celu inwestowanie w technologie obniżania emisyjności, w tym w energię ze źródeł odnawialnych, na przykład w drodze umów zakupu energii lub za pomocą bezpośrednich inwestycji w wytwarzanie energii ze źródeł odnawialnych lub podejmując inwestycje w efektywność energetyczną.

(48)

Interwencje publiczne w zakresie ustalania cen za dostawy energii elektrycznej stanowią co do zasady środek zakłócający rynek. Takie interwencje mogą zatem być realizowane jedynie jako obowiązki użyteczności publicznej i powinny podlegać szczególnym warunkom. Obecnie na mocy dyrektywy (UE) 2019/944 ceny regulowane mogą być stosowane w odniesieniu do gospodarstw domowych i mikroprzedsiębiorstw, a także mogą być stosowane, w tym poniżej kosztów, w odniesieniu do odbiorców dotkniętych ubóstwem energetycznym i odbiorców wrażliwych. Jednak w związku z obecnym wyjątkowym wzrostem cen energii elektrycznej należy tymczasowo rozszerzyć zestaw dostępnych środków, którymi dysponują państwa członkowskie w celu wspierania konsumentów, poprzez zapewnienie możliwości rozszerzenia regulowanych cen na MŚP i umożliwienie stosowania cen regulowanych poniżej kosztów. Takie rozszerzenie mogłoby być finansowane z pułapu dochodów rynkowych.

(49)

Ważne jest, aby regulowane ceny detaliczne – w przypadku gdy będą niższe od kosztów – nie dyskryminowały dostawców ani nie nakładały na nich niesprawiedliwych kosztów. Dostawcy prowadzący dostawy po cenach regulowanych powinni zatem – bez uszczerbku dla stosowania zasad pomocy państwa – otrzymać sprawiedliwą rekompensatę za poniesione przez siebie koszty. Koszt cen regulowanych poniżej kosztów powinien być finansowany z dochodów powstałych w wyniku stosowania pułapu dochodów rynkowych. Aby takie środki nie powodowały wzrostu zapotrzebowania na energię elektryczną, a jednak zaspokajały potrzeby energetyczne konsumentów, ceny regulowane poniżej kosztów powinny pokrywać jedynie ograniczoną ilość zużycia. Niniejsze rozporządzenie nie powinno mieć wpływu na dostawcę systemów stosowanych w ostateczności ani na dokonany przez państwa członkowskie wybór dostawcy wykorzystywanego w ostateczności.

(50)

Nie zmieniając znacząco struktury kosztów i nie zwiększając inwestycji, unijne przedsiębiorstwa i stałe zakłady generujące co najmniej 75 % obrotu z działalności w sektorze ropy naftowej, gazu ziemnego, węgla i rafinacji odnotowały wzrost zysków na skutek nagłych i nieprzewidywalnych okoliczności spowodowanych przez wybuch wojny napastniczej Rosji przeciwko Ukrainie, ograniczenie dostaw energii i rosnące zapotrzebowanie ze względu na rekordowo wysokie temperatury.

(51)

Tymczasowa składka solidarnościowa powinna stanowić środek redystrybucyjny w celu zapewnienia, aby zainteresowane przedsiębiorstwa, które osiągnęły nadwyżki zysków w wyniku nieoczekiwanych okoliczności, przyczyniały się proporcjonalnie do poprawy sytuacji na rynku wewnętrznym objętym kryzysem energetycznym.

(52)

Podstawę obliczania tymczasowej składki solidarnościowej stanowią podlegające opodatkowaniu dochody przedsiębiorstw i stałych zakładów będących rezydentami do celów podatkowych w Unii w sektorach ropy naftowej, gazu ziemnego, węgla i rafinacji, jak określono w umowach dwustronnych lub krajowych przepisach podatkowych państw członkowskich za rok podatkowy rozpoczynający się w dniu 1 stycznia 2022 r. lub później lub w dniu 1 stycznia 2023 r. i przez cały okres ich trwania. Państwa członkowskie, które opodatkowują tylko wypłacane zyski przedsiębiorstw, powinny zastosować tymczasową składkę solidarnościową do obliczonych zysków niezależnie od tego, czy zostały one wypłacone. Rok podatkowy określa się poprzez odniesienie do przepisów obowiązujących na mocy prawa krajowego państw członkowskich.

(53)

Składce solidarnościowej powinny podlegać jedynie zyski uzyskane w 2022 r. lub 2023 r. wykraczające poza 20-procentowy wzrost średnich dochodów podlegających opodatkowaniu, osiągniętych w ciągu czterech lat podatkowych rozpoczynających się w dniu 1 stycznia 2018 r. lub później.

(54)

Podejście to zapewniłoby, aby część marży zysku, która nie wynika z nieprzewidywalnego rozwoju sytuacji na rynkach energii na skutek trwającej wojny napastniczej Rosji przeciwko Ukrainie, mogła być wykorzystana przez unijne przedsiębiorstwa i stałe zakłady na przyszłe inwestycje lub do zapewnienia ich stabilności finansowej podczas trwającego kryzysu energetycznego, w tym w sektorach energochłonnych. Dzięki takiemu podejściu do określania podstawy obliczeniowej zapewniona byłaby proporcjonalność składki solidarnościowej w różnych państwach członkowskich. Jednocześnie ustalenie stawki minimalnej powinno zapewnić zarówno sprawiedliwy, jak i proporcjonalny charakter składki solidarnościowej. Państwa członkowskie powinny zachować swobodę stosowania stawki wyższej niż 33 % dla ich składki solidarnościowej. Powinno to umożliwić tym państwom członkowskim ustalenie preferowanej stawki, którą uznają za akceptowalną i odpowiednią na mocy swoich krajowych systemów prawnych.

(55)

Państwa członkowskie powinny podjąć środki niezbędne do zapewnienia pełnego stosowania składki solidarnościowej przewidzianej w niniejszym rozporządzeniu i powinny wprowadzić niezbędne dostosowania w prawie krajowym, w szczególności w celu zapewnienia terminowego pobierania składki solidarnościowej, w tym na podstawie dochodów netto, z których można kompensować składkę solidarnościową, w celu przewidzenia możliwości odliczenia składki solidarnościowej lub braku tej możliwości lub w celu uwzględnienia traktowania strat w poprzednich latach podatkowych, spójnego traktowania skróconych lat podatkowych w odniesieniu do przedsiębiorstw utworzonych w 2022 r. lub 2023 r., lub w przypadku restrukturyzacji lub połączeń przedsiębiorstw, do celów obliczenia składki solidarnościowej.

(56)

Składkę solidarnościową należy wykorzystać na: (i) środki wsparcia finansowego dla końcowych odbiorców energii, a w szczególności znajdujących się w trudnej sytuacji gospodarstw domowych, w celu złagodzenia skutków wysokich cen energii; (ii) środki wsparcia finansowego mające na celu zmniejszenie zużycia energii; (iii) środki wsparcia finansowego w celu wsparcia przedsiębiorstw w energochłonnych sektorach przemysłu; oraz (iv) środki wsparcia finansowego na rzecz rozwoju autonomii energetycznej Unii. Państwa członkowskie powinny mieć również możliwość przeznaczenia części wpływów z tymczasowej składki solidarnościowej na wspólne finansowanie. Środki te wymagają znacznej elastyczności, aby uwzględnić procesy budżetowe państw członkowskich.

(57)

Wykorzystanie tych wpływów na te cele odzwierciedla wyjątkowy i tymczasowy charakter składki solidarnościowej jako środka, który ma na celu ograniczenie i złagodzenie szkodliwych skutków kryzysu energetycznego dla gospodarstw domowych i przedsiębiorstw w całej Unii, aby ochronić rynek wewnętrzny i zapobiec ryzyku dalszej fragmentacji. Drastyczny wzrost cen energii ma wpływ na wszystkie państwa członkowskie. Uwzględniając jednak różnice w ich właściwych koszykach energetycznych, nie wszystkie państwa członkowskie odczuwają ten wpływ w taki sam sposób i nie wszystkie dysponują taką samą przestrzenią fiskalną, umożliwiającą im wprowadzenie niezbędnych środków w celu ochrony znajdujących się w trudnej sytuacji gospodarstw domowych i przedsiębiorstw. Wobec braku unijnego środka, takiego jak składka solidarnościowa, istnieje wysokie ryzyko zakłócenia i dalszej fragmentacji rynku wewnętrznego, co byłoby szkodliwe dla wszystkich państw członkowskich, biorąc pod uwagę integrację rynków energii i łańcuchów wartości. Przeciwdziałanie ubóstwu energetycznemu i radzenie sobie ze społecznymi skutkami kryzysu energetycznego, w szczególności w celu ochrony pracowników w narażonych sektorach przemysłu, jest również kwestią solidarności między państwami członkowskimi. Aby zmaksymalizować ich wpływ, wykorzystanie wpływów ze składki solidarnościowej powinno odbywać się w duchu solidarności w sposób skoordynowany lub za pośrednictwem unijnych instrumentów finansowych.

(58)

W szczególności państwa członkowskie powinny ukierunkować środki wsparcia finansowego na znajdujące się w najtrudniejszej sytuacji gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa, które najbardziej odczuwają skutki gwałtownego wzrostu cen energii. Pozwoli to zachować zachętę cenową do zmniejszania zapotrzebowania na energię i oszczędzania energii. Ponadto ukierunkowanie wsparcia na znajdujące się w najtrudniejszej sytuacji i mające ograniczoną płynność gospodarstwa domowe miałoby pozytywny wpływ na ogólne zużycie (poprzez zapobieganie nadmiernemu wypieraniu wydatków na towary nieenergetyczne), biorąc pod uwagę narażenie tej grupy gospodarstw domowych na nadmierne wydatki. Ponadto wpływy ze składki solidarnościowej powinny być wykorzystywane do wspierania zmniejszenia zużycia energii. W związku z tym takie wpływy powinny być wykorzystywane na przykład do zorganizowania aukcji lub systemów przetargowych na rzecz zmniejszenia zapotrzebowania, obniżania kosztów zakupu energii przez końcowych odbiorców energii w odniesieniu do określonych wielkości zużycia energii lub promowania inwestycji realizowanych przez końcowych odbiorców energii, zarówno znajdujących się w trudnej sytuacji gospodarstw domowych, jak i przedsiębiorstw, w odnawialne źródła energii, efektywność energetyczną lub inne technologie obniżania emisyjności. Wpływy ze składki solidarnościowej powinny być również wykorzystywane do wspierania finansowego przedsiębiorstw w energochłonnych sektorach przemysłu oraz w regionach zależnych od tych sektorów. Koszty w sektorach energochłonnych, takich jak przemysł nawozowy rosną w zawrotnym tempie z powodu stopniowego wzrostu cen energii. Należy uzależnić środki wsparcia finansowego od inwestycji w odnawialne źródła energii, efektywność energetyczną lub inne technologie obniżania emisyjności. Ponadto środki, które przyczyniają się do zwiększenia autonomii energetycznej, Unii powinny być wspierane inwestycjami zgodnie z celami określonymi w komunikacie Komisji z dnia 8 marca 2022 r w sprawie REPowerEU: Wspólne europejskie działania w kierunku bezpiecznej i zrównoważonej energii po przystępnej cenie” (zwanym dalej „wspólnymi europejskimi działaniami REPowerEU”) oraz planie REPowerEU, w szczególności w odniesieniu do projektów o wymiarze transgranicznym.

(59)

Państwa członkowskie mogłyby również podjąć decyzję o przeznaczeniu części wpływów ze składki solidarnościowej na wspólne finansowanie środków, które mają na celu ograniczenie szkodliwych skutków kryzysu energetycznego, w tym na wsparcie ochrony zatrudnienia oraz przekwalifikowania i podnoszenia kwalifikacji siły roboczej, lub na promowanie inwestycji w efektywność energetyczną i energię ze źródeł odnawialnych, w tym w projekty transgraniczne. Aspekt wspólnego finansowania obejmuje zarówno podział kosztów poszczególnych projektów między państwa członkowskie, jak i ukierunkowywanie za pośrednictwem instrumentu Unii dochodów przekazywanych dobrowolnie w duchu solidarności przez państwa członkowskie do budżetu Unii.

(60)

Regularne i skuteczne monitorowanie i składanie sprawozdań Komisji mają zasadnicze znaczenie dla oceny postępów poczynionych przez państwa członkowskie w realizacji celów w zakresie ograniczenia zapotrzebowania, wdrożenia pułapu dochodów rynkowych, wykorzystania nadwyżki dochodów oraz stosowania cen regulowanych.

(61)

Państwa członkowskie powinny składać Komisji sprawozdania na temat stosowania składki solidarnościowej na swoich terytoriach, a także na temat wszelkich zmian, jakie wprowadzają w tym celu w swoich krajowych ramach prawnych, w tym dodatkowego ustawodawstwa, które może być potrzebne w celu zapewnienia spójnego krajowego wdrażania składki solidarnościowej.

(62)

Państwa członkowskie powinny również składać sprawozdania z wykorzystania wpływów ze składki solidarnościowej. W szczególności ma to na celu zapewnienie, aby państwa członkowskie wykorzystywały te wpływy zgodnie z wykorzystaniem przewidzianym w niniejszym rozporządzeniu.

(63)

Państwa członkowskie powinny stosować na swoich terytoriach składkę solidarnościową określoną w niniejszym rozporządzeniu, chyba że wprowadziły równoważne środki krajowe. Cel środka krajowego powinien zostać uznany za podobny do ogólnego celu składki solidarnościowej określonej w niniejszym rozporządzeniu, gdy polega on na przyczynianiu się do przystępności cenowej energii. Należy uznać, że środek krajowy podlega podobnym przepisom co składka solidarnościowa, w przypadku gdy obejmuje on działalność w sektorach ropy naftowej, gazu ziemnego, węgla lub rafinacji, określa podstawę, przewiduje stawkę i zapewnia, aby wpływy ze środka krajowego były wykorzystywane do celów porównywalnych z celami składki solidarnościowej.

(64)

Składka solidarnościowa i unijne ramy prawne regulujące tę składkę powinny mieć charakter tymczasowy, aby zaradzić wyjątkowej i pilnej sytuacji, jaka wystąpiła w Unii na skutek gwałtownie rosnących cen energii. Składka solidarnościowa powinna mieć zastosowanie do nadwyżek zysków wygenerowanych w 2022 r. lub 2023 r., aby wykorzystać je na rzecz zaradzenia szkodliwym skutkom obecnego kryzysu energetycznego dla gospodarstw domowych i przedsiębiorstw oraz złagodzenia tych skutków. Stosowanie składki solidarnościowej w odniesieniu do całego roku podatkowego powinno umożliwić wykorzystanie nadwyżki zysków w danym okresie w interesie publicznym, jakim jest łagodzenie skutków kryzysu energetycznego, przy jednoczesnym pozostawieniu zainteresowanym przedsiębiorstwom odpowiedniej części zysków.

(65)

Składka solidarnościowa powinna mieć zastosowanie wyłącznie do roku podatkowego 2022 lub 2023. Do dnia 15 października 2023 r. i do dnia 15 października 2024 r., po uzyskaniu od organów krajowych ich opinii na temat pobierania składki solidarnościowej, Komisja powinna dokonać przeglądu sytuacji i przedłożyć Radzie sprawozdanie.

(66)

W przypadku gdy państwo członkowskie napotka trudności w stosowaniu niniejszego rozporządzenia, a w szczególności tymczasowej składki solidarnościowej, powinno ono w stosownych przypadkach skonsultować się z Komisją Europejską zgodnie z art. 4 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE).

(67)

Biorąc pod uwagę strukturalną sytuację gospodarczą i społeczną, jak również ich fizyczne cechy charakterystyczne, regiony najbardziej oddalone w rozumieniu art. 349 TFUE nie mogą być połączone z unijnym rynkiem energii elektrycznej. Z tego powodu nie powinny stosować przepisów dotyczących zmniejszenia zużycia energii elektrycznej brutto w godzinach szczytu ani dotyczących pułapu dochodów rynkowych. Oprócz tego, państwa członkowskie powinny mieć możliwość wyłączenia stosowania tych przepisów do energii elektrycznej wytwarzanej w małych systemach wydzielonych lub małych systemach połączonych w rozumieniu dyrektywy (UE) 2019/944. Ponadto Cypr i Malta, ze względu na swoje odrębne cechy charakterystyczne, nie stosują w pełni unijnego dorobku prawnego dotyczącego rynku energii. Cypr jest całkowicie odizolowany od transeuropejskich sieci energetycznych, natomiast Malta ma jedynie ograniczone połączenia międzysystemowe z nimi. Ponieważ zróżnicowane podejście w przypadku tych państw członkowskich miałoby jedynie ograniczony wpływ na wewnętrzny rynek energii, Cypr i Malta powinny mieć możliwość dobrowolnego stosowania przepisów dotyczących zmniejszenia swojego zużycia energii elektrycznej brutto w godzinach szczytu oraz pułapu dochodów rynkowych. Ponadto, jeżeli Cypr postanowi stosować przepisy dotyczące pułapu dochodów rynkowych oraz aby zapewnić stabilność swojego systemu elektroenergetycznego, nie powinien być zobowiązany do stosowania tego pułapu dochodów rynkowych do energii elektrycznej wyprodukowanej z produktów ropopochodnych.

(68)

Zmienność cen bazowych gazu stwarza trudności przedsiębiorstwom energetycznym działającym na rynkach kontraktów terminowych na energię elektryczną, w szczególności w dostępie do odpowiednich zabezpieczeń. Komisja, we współpracy z Europejskim Urzędem Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych i Europejskim Urzędem Nadzoru Bankowego, ocenia kwestie dotyczące kwalifikowalności zabezpieczeń i depozytów zabezpieczających oraz możliwości ograniczenia nadmiernej zmienności śróddziennej.

(69)

Ponadto środki przewidziane w niniejszym rozporządzeniu są spójne z uzupełniającymi i bieżącymi pracami Komisji dotyczącymi długoterminowej struktury rynku, zapowiedzianymi w jej komunikacie z dnia 18 maja 2022 r. w sprawie krótkoterminowych interwencji na rynku energii i długoterminowych udoskonaleń struktury rynku energii elektrycznej, który został opublikowany wraz z planem REPowerEU.

(70)

Biorąc pod uwagę skalę kryzysu energetycznego, jego skutki społeczne, gospodarcze i finansowe oraz potrzebę jak najszybszego podjęcia działań, niniejsze rozporządzenie powinno wejść w życie w trybie pilnym następnego dnia po jego opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

(71)

Biorąc pod uwagę wyjątkowy charakter środków określonych w niniejszym rozporządzeniu oraz konieczność ich stosowania w szczególności w sezonie zimowym 2022–2023, niniejsze rozporządzenie powinno być stosowane do dnia 31 grudnia 2023 r.

(72)

Ponieważ cel niniejszego rozporządzenia, a mianowicie ustanowienie interwencji w sytuacji nadzwyczajnej w celu złagodzenia skutków wysokich cen energii, nie może zostać osiągnięty w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast ze względu na jego rozmiary i skutki możliwe jest jego lepsze osiągnięcie na poziomie Unii, może ona podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 TUE. Zgodnie z zasadą proporcjonalności, określoną w tym artykule, niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tego celu,