(1)

W dniu 29 marca 2017 r. Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej („Zjednoczone Królestwo”) przekazało notyfikację o zamiarze wystąpienia z Unii na podstawie art. 50 Traktatu o Unii Europejskiej. W dniu 17 października 2019 r. Unia i Zjednoczone Królestwo osiągnęły porozumienie w sprawie umowy o wystąpieniu (2), do której dołączono zmieniony protokół w sprawie Irlandii i Irlandii Północnej oraz zmienioną deklarację polityczną (3). Zgodnie z tą umową i po tym, jak została ona ratyfikowana przez Izbę Gmin w Zjednoczonym Królestwie, przyjęta przez Parlament Europejski i zawarta przez Radę, Zjednoczone Królestwo stało się w dniu 1 lutego 2020 r. państwem trzecim, a prawo Unii przestało mieć zastosowanie do Zjednoczonego Królestwa i w Zjednoczonym Królestwie w dniu 31 grudnia 2020 r.

(2)

Rozliczanie centralne zwiększa przejrzystość rynku, zmniejsza ryzyko kredytowe oraz ogranicza ryzyko wystąpienia efektu domina w przypadku niewykonania zobowiązania przez jednego uczestnika kontrahenta centralnego („CCP”) lub większą ich liczbę. Świadczenie tego rodzaju usług ma zatem zasadnicze znaczenie dla utrzymania stabilności finansowej. Ponadto instrumenty finansowe rozliczane przez CCP mają również zasadnicze znaczenie dla pośredników finansowych i ich klientów, np. jako zabezpieczenie ryzyka stopy procentowej, co ma wpływ na funkcjonowanie gospodarki realnej Unii.

(3)

Na dzień 31 grudnia 2020 r. wartość nominalna nierozliczonych instrumentów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym wynosiła – według Banku Rozrachunków Międzynarodowych – około 477 bln EUR w skali światowej, z czego instrumenty pochodne na stopę procentową stanowiły około 80 %, a walutowe instrumenty pochodne – niemal 17 %. Ponad 30 % wszystkich instrumentów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym jest denominowanych w euro i innych walutach emitowanych w Unii. Rynek centralnego rozliczania instrumentów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym jest wysoce skoncentrowany, co dotyczy w szczególności rynku centralnego rozliczania instrumentów pochodnych na stopę procentową będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym i denominowanych w euro, z których ponad 90 % jest rozliczanych w jednym CCP mającym siedzibę w Zjednoczonym Królestwie („CCP ze Zjednoczonego Królestwa”).

(4)

W sytuacji gdy tak znaczna liczba transakcji finansowych denominowanych w walutach Unii jest rozliczana za pośrednictwem CCP ze Zjednoczonego Królestwa, wystąpienie Zjednoczonego Królestwa z rynku wewnętrznego i powiązanych unijnych ram w zakresie regulacji, nadzoru i egzekwowania przepisów w sektorze finansowym stworzyło poważne wyzwania dla organów Unii i państw członkowskich w zakresie utrzymywania stabilności finansowej.

(5)

W celu wyeliminowania ewentualnych zagrożeń dla stabilności finansowej, które mogą powstać w wyniku nagłego zakłócenia w świadczeniu przez CCP ze Zjednoczonego Królestwa usług rozliczania instrumentów pochodnych na rzecz unijnych członków rozliczających i klientów, w dniu 21 września 2020 r. Komisja przyjęła decyzję wykonawczą (UE) 2020/1308 (4). W decyzji tej określono, że ramy regulacyjne mające zastosowanie do CCP ze Zjednoczonego Królestwa uznaje się za równoważne z wymogami określonymi w rozporządzeniu (UE) nr 648/2012. Decyzję tę stosuje się jedynie przez ograniczony okres i ma ona wygasnąć w dniu 30 czerwca 2022 r.

(6)

Skutki wystąpienia Zjednoczonego Królestwa z Unii były przedmiotem kilku komunikatów Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady i Europejskiego Banku Centralnego, w tym komunikatu na temat wspierania otwartości, wytrzymałości i odporności (5). W tym komunikacie przedstawiono wyraźne oczekiwanie, że uczestnicy rozliczający z Unii ograniczą swoje ekspozycje wobec CCP ze Zjednoczonego Królestwa o znaczeniu systemowym dla Unii, w szczególności ekspozycje związane z instrumentami pochodnymi będącymi przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym, które są denominowane w euro i innych walutach Unii, a także zmniejszą zależność od tych CCP.

(7)

W następstwie tego komunikatu na początku 2021 r. Komisja powołała grupę roboczą ds. możliwości i wyzwań związanych z przeniesieniem rozliczania instrumentów pochodnych ze Zjednoczonego Królestwa do Unii. Grupa robocza skoncentrowała się na sposobach ograniczenia nadmiernej zależności Unii od usług rozliczeniowych świadczonych przez CCP mających siedzibę w Zjednoczonym Królestwie, określiła ewentualne przeszkody w ograniczaniu ekspozycji na te CCP oraz poszukiwała sposobów przezwyciężenia tych przeszkód i zachęt do przenoszenia usług rozliczeniowych do CCP mających siedzibę w Unii.

(8)

W dyskusjach na forum grupy roboczej stwierdzono, że na chwilę obecną niektóre transakcje rozliczane przez CCP ze Zjednoczonego Królestwa po prostu nie mogą być rozliczane w innym miejscu oraz że konieczne będzie zastosowanie zestawu różnych środków w celu rozwoju własnej zdolności rozliczeniowej Unii i ograniczenia w nadchodzących latach nadmiernej ekspozycji uczestników rynku z Unii na CCP ze Zjednoczonego Królestwa o znaczeniu systemowym. W świetle tych dyskusji data wygaśnięcia decyzji wykonawczej (UE) 2020/1308 jest zbyt bliska, aby zwiększyć zdolność rozliczeniową Unii do odpowiedniego poziomu. Ponieważ nie uległo zmianie uzasadnienie przyjęcia tej decyzji, która miała służyć uniknięciu potencjalnego ryzyka dla stabilności finansowej w przypadku nagłego zakłócenia dostępu unijnych członków rozliczających do CCP ze Zjednoczonego Królestwa, konieczne jest przyjęcie niniejszej decyzji, która przedłuża na ograniczony okres uznanie, że ramy regulacyjne mające zastosowanie do kontrahentów centralnych w Zjednoczonym Królestwie są równoważne z ramami ustanowionymi rozporządzeniem (UE) nr 648/2012.

(9)

Zgodnie z art. 25 ust. 6 rozporządzenia (UE) nr 648/2012, aby funkcjonujące w państwie trzecim rozwiązania prawne i nadzorcze dotyczące CCP, którzy uzyskali zezwolenie w tym państwie trzecim, zostały uznane za równoważne z rozwiązaniami ustanowionymi w tym rozporządzeniu, muszą być spełnione trzy warunki.

(10)

Po pierwsze, rozwiązania prawne i nadzorcze państwa trzeciego muszą gwarantować, że CCP z tego państwa trzeciego spełniają prawnie wiążące wymogi równoważne z wymogami ustanowionymi w tytule IV rozporządzenia (UE) nr 648/2012. Zjednoczone Królestwo włączyło odpowiednie przepisy rozporządzenia (UE) nr 648/2012 do swojego prawa krajowego ze skutkiem od dnia wystąpienia Zjednoczonego Królestwa z Unii (6), a zatem prawo krajowe Zjednoczonego Królestwa można uznać za równoważne wymogom ustanowionym w tytule IV rozporządzenia (UE) nr 648/2012.

(11)

Po drugie, rozwiązania prawne i nadzorcze państwa trzeciego muszą gwarantować, że CCP mający siedzibę w danym państwie trzecim podlegają na bieżąco skutecznemu nadzorowi i egzekwowaniu prawa. Do dnia 31 grudnia 2020 r. CCP ze Zjednoczonego Królestwa znajdowali się pod nadzorem Banku Anglii, jak przewidziano w przepisach prawa krajowego Zjednoczonego Królestwa zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 648/2012 (7). Włączenie przepisów rozporządzenia (UE) nr 648/2012 do prawa krajowego Zjednoczonego Królestwa wiąże się między innymi z tym, że Bank Anglii pozostaje odpowiedzialny za nadzór nad CCP po tej dacie i nie przewiduje się żadnych istotnych zmian tego trybu nadzoru.

(12)

Po trzecie, ramy prawne państwa trzeciego muszą przewidywać skuteczny równoważny system uznawania CCP, którzy uzyskali zezwolenie na gruncie systemu prawnego państwa, które w stosunku do danego państwa trzeciego jest państwem trzecim. Zjednoczone Królestwo włączyło kluczowe elementy systemu równoważności ustanowionego w art. 25 rozporządzenia (UE) nr 648/2012 do swojego prawa krajowego. Zjednoczone Królestwo wprowadziło jednak system tymczasowego uznawania, który zawiesza kluczowe zmiany w rozporządzeniu (UE) nr 648/2012 na okres co najmniej trzech lat. Ten system tymczasowego uznawania daje również Bankowi Anglii szeroką swobodę decyzyjną, która pozwala mu na cofnięcie „tymczasowego domniemanego uznania”, co powoduje brak pewności prawa dla CCP uznanych na podstawie tego systemu. Pomijając tę niepewność, można uznać, że w chwili obecnej trzeci warunek jest spełniony.

(13)

Ponieważ te trzy warunki uznaje się za spełnione, rozwiązania prawne i nadzorcze Zjednoczonego Królestwa, które mają zastosowanie do CCP ze Zjednoczonego Królestwa, którzy mieli już siedzibę i uzyskali zezwolenie na dzień 31 grudnia 2020 r., należy uznać za równoważne z wymogami określonymi w rozporządzeniu (UE) nr 648/2012.

(14)

Niniejsza decyzja opiera się na obecnie dostępnych Komisji informacjach na temat rozwiązań prawnych i nadzorczych, które mają zastosowanie do CCP ze Zjednoczonego Królestwa. Rozwiązania te należy uznać za równoważne jedynie w zakresie, w jakim wymogi prawa krajowego Zjednoczonego Królestwa mające zastosowanie do CCP w są utrzymywane, stosowane i egzekwowane. Uznanie równoważności może zostać utrzymane tylko wówczas, gdy jakiekolwiek przyszłe zmiany ram regulacyjnych i nadzorczych Zjednoczonego Królestwa nie będą miały negatywnego wpływu na równoważność w zakresie regulacji lub nadzoru i nie będą prowadziły do nierównych warunków działania dla CCP ze Zjednoczonego Królestwa i CCP mających siedzibę w Unii („unijni CCP”) ani do zagrożeń dla stabilności finansowej Unii. Ponieważ Komisja może w dowolnym momencie zmienić, zawiesić, zweryfikować lub uchylić niniejszą decyzję, w szczególności w przypadku wystąpienia zmian mających wpływ na stwierdzenie równoważności, skuteczna wymiana informacji i koordynacja działań nadzorczych między Europejskim Urzędem Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych (ESMA) a Bankiem Anglii jest niezbędnym warunkiem utrzymania stwierdzonej równoważności do dnia wygaśnięcia niniejszej decyzji.

(15)

Taka wymiana informacji między ESMA a Bankiem Anglii wymaga zawarcia kompleksowych i skutecznych uzgodnień dotyczących współpracy zgodnie z art. 25 ust. 7 rozporządzenia (UE) nr 648/2012. Te uzgodnienia dotyczące współpracy mają zapewnić proaktywną wymianę wszelkich istotnych informacji z organami, o których mowa w art. 25 ust. 3 rozporządzenia (UE) nr 648/2012, w tym z EBC i innymi członkami Europejskiego Systemu Banków Centralnych, do celów konsultowania się z tymi organami w kwestii statusu uznania CCP ze Zjednoczonego Królestwa lub w przypadku gdy informacje te są niezbędne tym organom do wykonywania ich zadań nadzorczych.

(16)

Uzgodnienia dotyczące współpracy dokonane na podstawie art. 25 ust. 7 rozporządzenia (UE) nr 648/2012 mają zapewniać ESMA natychmiastowy i stały dostęp do wszystkich informacji, w tym informacji umożliwiających ocenę wszelkich istotnych zagrożeń, które CCP ze Zjednoczonego Królestwa stwarzają, bezpośrednio lub pośrednio, dla Unii lub jej państw członkowskich. W uzgodnieniach dotyczących współpracy należy zatem określić mechanizmy i procedury szybkiej wymiany informacji dotyczących: działalności rozliczeniowej CCP ze Zjednoczonego Królestwa w odniesieniu do instrumentów finansowych denominowanych w walutach emitowanych w Unii, systemów obrotu, uczestników rozliczających oraz jednostek zależnych unijnych instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych; uzgodnień interoperacyjnych z innymi CCP; zasobów własnych; składu i kalibracji funduszy na wypadek niewykonania zobowiązania, depozytów zabezpieczających, płynnych zasobów i portfeli zabezpieczeń, w tym kalibracji redukcji wartości i testów warunków skrajnych. Uzgodnienia te muszą również określać mechanizmy i procedury szybkiego powiadamiania o wszelkich zmianach mających wpływ na CCP ze Zjednoczonego Królestwa lub na rozwiązania prawne i nadzorcze Zjednoczonego Królestwa mające zastosowanie do CCP ze Zjednoczonego Królestwa, a także mechanizmy i procedury szybkiego powiadamiania ESMA o wszelkich zmianach dotyczących CCP ze Zjednoczonego Królestwa, które mogłyby mieć wpływ na politykę pieniężną w Unii. Bank Anglii musi również ściśle współpracować z organami Unii zgodnie z art. 25 ust. 7. W szczególności ważne jest, aby istniały skuteczne ustalenia dotyczące współpracy między ESMA a właściwymi organami Zjednoczonego Królestwa w odniesieniu do koordynacji ich działań nadzorczych, w tym w szczególności procedury postępowania w sytuacjach nadzwyczajnych związanych z uznanymi CCP ze Zjednoczonego Królestwa, którzy mają lub mogą mieć niekorzystny wpływ na płynność rynku lub stabilność systemu finansowego Unii.

(17)

Oczekuje się, że organy Zjednoczonego Królestwa będą informować Unię o wszelkich zmianach ram regulacyjnych lub nadzorczych Zjednoczonego Królestwa mających wpływ na świadczenie usług rozliczeniowych w Zjednoczonym Królestwie. Komisja, we współpracy z ESMA, będzie monitorować wszelkie zmiany wprowadzone w rozwiązaniach prawnych i nadzorczych mające wpływ na świadczenie usług rozliczeniowych w Zjednoczonym Królestwie, rozwój sytuacji rynkowej, jak również skuteczność współpracy w zakresie nadzoru, w tym szybką wymianę informacji między ESMA a Bankiem Anglii. Komisja może dokonać w dowolnym momencie przeglądu, w przypadku gdy rozwój sytuacji powoduje konieczność przeprowadzenia ponownej oceny równoważności stwierdzonej niniejszą decyzją, w tym w przypadku gdy organy Zjednoczonego Królestwa nie współpracują skutecznie lub ich postępowanie uniemożliwia skuteczną ocenę ryzyka, jakie CCP ze Zjednoczonego Królestwa stwarzają dla Unii lub jej państw członkowskich, bądź też w przypadku gdy działania podejmowane przez CCP ze Zjednoczonego Królestwa lub Bank Anglii sprzyjają niewłaściwej i nieuczciwej konkurencji.

(18)

Obecna nadmierna zależność unijnych członków rozliczających od usług świadczonych przez CCP ze Zjednoczonego Królestwa nadal stanowi zagrożenie dla stabilności finansowej Unii oraz dla transmisji i prowadzenia polityki pieniężnej Unii, zwłaszcza w przypadku napięć. Zostało to potwierdzone w ocenie ESMA z grudnia 2021 r. (8). W ocenie tej stwierdzono, że trzy usługi rozliczeniowe świadczone przez CCP ze Zjednoczonego Królestwa mają istotne znaczenie systemowe dla Unii lub co najmniej jednego państwa członkowskiego. Chociaż w ocenie tej uznano, że w chwili obecnej koszty zaprzestania uznawania tych usług rozliczeniowych przeważyłyby nad korzyściami, wskazano w niej jednak istotne zagrożenia i słabości związane z dalszym uznawaniem tych usług rozliczeniowych, w szczególności w okresach napięć na rynku.

(19)

W związku z tym, jak podkreślono w komunikacie na temat „wspierania otwartości, wytrzymałości i odporności” (9), ekspozycje wobec CCP ze Zjednoczonego Królestwa o znaczeniu systemowym dla Unii, w szczególności ekspozycje z tytułu instrumentów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym i denominowanych w euro i innych walutach Unii, powinny być nadal ograniczane.

(20)

Okres obowiązywania niniejszej decyzji powinien zatem zapewnić wystarczająco dużo czasu na rozwój zdolności unijnych CCP w zakresie rozliczania, zbadania sposobów zwiększenia płynności tych CCP i rozszerzenia zakresu rozwiązań rozliczeniowych oferowanych przez infrastrukturę unijną, w tym poprzez przyjęcie środków regulacyjnych ułatwiających ten proces, aby umożliwić znaczne ograniczenie ekspozycji unijnych członków rozliczających wobec CCP ze Zjednoczonego Królestwa. Niniejsza decyzja powinna również zapewnić wystarczająco dużo czasu na dokonanie przeglądu unijnych ram nadzoru nad CCP. W związku z tym niniejsza decyzja powinna wygasnąć po upływie trzech lat od daty rozpoczęcia jej stosowania.

(21)

Niniejsza decyzja powinna wejść w życie w trybie pilnym, aby zapewnić członkom rozliczającym i systemom obrotu mającym siedzibę w Unii pewność prawa jeszcze przed wygaśnięciem decyzji wykonawczej (UE) 2020/1308. Aby uniknąć zakłóceń w uznawaniu CCP ze Zjednoczonego Królestwa przez ESMA, powinna ona mieć zastosowanie od dnia następującego po dniu, w którym wygasa decyzja wykonawcza (UE) 2020/1308.

(22)

Środki przewidziane w niniejszej decyzji są zgodne z opinią Europejskiego Komitetu Papierów Wartościowych,