a)

Belgia odnotowuje trend wzrostu zadłużenia gospodarstw domowych, który w dużym stopniu wynika z nieprzerwanego i gwałtownego wzrostu wolumenu udzielanych kredytów mieszkaniowych. Trend ten wyhamował w ostatnim czasie wraz z zaostrzeniem standardów kredytowych w ostatnich latach. Jednocześnie dane z poziomu mikro sugerują, że istnieją szczególne grupy gospodarstw domowych posiadających duże kredyty hipoteczne w relacji do wartości nieruchomości, wydających dużą część dochodów na obsługę zadłużenia lub mających niski poziom bogactwa finansowego netto w porównaniu do poziomu zadłużenia.

b)

W przypadku wystąpienia wstrząsów gospodarczych lub finansowych – takich jak wzrost bezrobocia lub spadek tempa wzrostu dochodów – wysoko zadłużone gospodarstwa domowe mogą napotkać szczególne trudności w obsłudze swojego zadłużenia, przez co zwiększeniu może ulec liczba niespłacanych kredytów hipotecznych, co doprowadzi do bezpośrednich strat kredytowych w bankach, w szczególności w przypadku spadku cen nieruchomości mieszkalnych. Ponadto, jeżeli zrealizuje się niekorzystny scenariusz dla gospodarki, powiązane negatywne konsekwencje dla dochodów i bogactwa gospodarstw domowych mogą wzmocnić początkowe wstrząsy, dodatkowo zwiększając negatywne bezpośrednie i pośrednie konsekwencje dla stabilności finansowej (np. w sytuacji, gdy obsługiwanie kredytów hipotecznych zmusza gospodarstwa domowe do ograniczenia konsumpcji).

c)

Dodatkowo ceny nieruchomości mieszkalnych, które znacząco wzrosły w ostatnich 30 lat, w ostatnich latach rosną szybciej niż dochody i czynsze. W ujęciu nominalnym ceny nieruchomości mieszkalnych są obecnie na poziomie zbliżonym do tego sprzed kryzysu finansowego. Istnieją pewne oznaki przeszacowania cen, choć alternatywne modele wyceny nie wykazują tego w jednoznaczny sposób. Już wysokie i stale rosnące ceny nieruchomości mieszkalnych mogą prowadzić do dalszego wzrostu ogólnego poziomu zadłużenia gospodarstw domowych oraz wzrostu liczby gospodarstw domowych podatnych na zagrożenia.

d)

Jednocześnie ERRS dostrzega szereg czynników ograniczających podatności na zagrożenia na rynku nieruchomości mieszkalnych w Belgii. Po pierwsze, belgijskie gospodarstwa domowe w ujęciu zagregowanym mają stosunkowo wysoki poziom wartości aktywów finansowych w relacji do zadłużenia. Po drugie, kredyty hipoteczne są zazwyczaj amortyzowane z terminem zapadalności poniżej 25 lat, co oznacza, że belgijskie gospodarstwa domowe zmniejszają swoje zadłużenie stosunkowo szybko w porównaniu z gospodarstwami domowymi w innych krajach Unii.

e)

ERRS odnotowała rozwiązania wprowadzone w Belgii w odniesieniu do sektora nieruchomości mieszkalnych. Ogólnie rzecz biorąc władze belgijskie skupiły się na zapewnieniu odporności banków na ryzyka związane z sektorem nieruchomości mieszkalnych. Działaniami zmierzającymi do ograniczenia istniejących obszarów podatności na zagrożenia są także podjęta w grudniu 2013 r. decyzja Nationale Bank van België/Banque Nationale de Belgique (NBB/BNB) o nałożeniu dodatkowego narzutu na wymogi adekwatności kapitałowej w odniesieniu do ekspozycji hipotecznych banków wykorzystujących systemy ratingów wewnętrznych (2) oraz komunikaty NBB/BNB wzywające do zwiększonego wyczulenia na ryzyka płynące z sektora nieruchomości mieszkalnych. Ograniczono również możliwość zaliczania odsetek od kredytów hipotecznych do kosztów uzyskania przychodów. Dalsze narastanie podatności na zagrożenia może także w pewnym stopniu ograniczyć ogłoszony opinii publicznej zamiar NBB/BNB podjęcia dodatkowych środków w zakresie wymogów kapitałowych dotyczących kredytów wysokiego ryzyka (np. kredytów o wysokim wskaźniku wysokości kredytu do wartości zabezpieczenia), jeżeli nadal będą one stanowić znaczącą część nowo udzielanych kredytów. Z drugiej jednak strony nie wprowadzono żadnych środków skupiających się bezpośrednio na obszarach podatności na zagrożenia dotyczących wysoko zadłużonych gospodarstw domowych oraz nieprzerwanego wzrostu cen nieruchomości mieszkalnych. Wprowadzone rozwiązania są właściwe biorąc pod uwagę charakter występującej w belgijskim sektorze nieruchomości mieszkalnych podatności na zagrożenia, mogą one być jednak niewystarczające,