28.8.2014   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

L 257/135

(1)

Wysoki i szybko rosnący popyt na przestrzeń morską do wykorzystania w różnych celach, takich jak instalacje w celu wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych, poszukiwanie i eksploatacja ropy naftowej i gazu, transport morski i działalność połowowa, ochrona ekosystemu i różnorodności biologicznej, wydobycie surowców, turystyka, urządzenia akwakultury i podwodne dziedzictwo kulturowe, jak również występowanie licznych presji na zasoby przybrzeżne, wymagają zintegrowanego podejścia w zakresie planowania i zarządzania.

(2)

Takie podejście do zarządzania oceanami i morzami zostało przedstawione w Zintegrowanej polityce morskiej Unii Europejskiej („ZPM”), obejmującej – jako filar środowiskowy – dyrektywę 2008/56/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (4). Celem ZPM jest wspieranie zrównoważonego rozwoju mórz i oceanów oraz rozwijanie skoordynowanego, spójnego i przejrzystego procesu decyzyjnego w odniesieniu do unijnych polityk sektorowych dotyczących oceanów, mórz, wysp, obszarów przybrzeżnych i regionów najbardziej oddalonych oraz sektorów morskich, w tym poprzez strategie dotyczące basenów morskich lub strategie makroregionalne, a jednocześnie zapewnienie dobrego stanu środowiska zgodnie z dyrektywą 2008/56/WE.

(3)

W ZPM wskazano planowanie przestrzenne obszarów morskich za przekrojowe narzędzie prowadzenia polityki umożliwiające organom publicznym i zainteresowanym stronom stosowanie skoordynowanego, zintegrowanego i transgranicznego podejścia. Stosowanie podejścia ekosystemowego przyczyni się do propagowania zrównoważonego rozwoju i wzrostu gospodarki morskiej i przybrzeżnej oraz zrównoważonego wykorzystania zasobów morskich i przybrzeżnych.

(4)

Planowanie przestrzenne obszarów morskich wspiera i ułatwia realizację strategii „Europa 2020” na rzecz inteligentnego, trwałego i sprzyjającego włączeniu społecznemu wzrostu gospodarczego („strategia »Europa 2020« ”), przyjętej przez Radę Europejską w konkluzjach z dnia 17 czerwca 2010 r., która ma na celu zapewnienie wysokiego poziomu zatrudnienia, wydajności i spójności społecznej, w tym promowanie gospodarki bardziej konkurencyjnej, efektywnie korzystającej z zasobów i bardziej przyjaznej dla środowiska. Przybrzeżne i morskie sektory dysponują znacznym potencjałem w dziedzinie zrównoważonego rozwoju i mają kluczowe znaczenie dla wdrażania strategii „Europa 2020”.

(5)

W komunikacie zatytułowanym „ »Niebieski wzrost« szanse dla zrównoważonego wzrostu w sektorach morskich” Komisja wskazała liczne realizowane inicjatywy Unii, które służą wdrażaniu strategii „Europa 2020” oraz szereg działań, na których inicjatywy „niebieskiego wzrostu” mogłyby się koncentrować w przyszłości i które można odpowiednio wspierać poprzez zwiększenie zaufania inwestorów i zagwarantowanie im większej pewności za pośrednictwem planowania przestrzennego obszarów morskich.

(6)

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1255/2011 (5) wsparło i ułatwiło wdrażanie planowania przestrzennego obszarów morskich oraz zintegrowanego zarządzania strefą przybrzeżną. Europejskie fundusze strukturalne i inwestycyjne, w tym Europejski Fundusz Morski i Rybacki (6), dostarczą możliwości wsparcia wprowadzenia w życie niniejszej dyrektywy w latach 2014–2020.

(7)

Konwencja Narodów Zjednoczonych o prawie morza z 1982 r. („UNCLOS”) stanowi w preambule, że kwestie odnoszące się do wykorzystania obszarów morskich są ściśle ze sobą powiązane i wymagają rozpatrywania jako całość. Planowanie obszarów morskich stanowi logiczny postęp i element porządkujący zobowiązania i korzystanie z praw przyznanych na mocy konwencji UNCLOS i jest praktycznym narzędziem wspierania państw członkowskich w wypełnianiu ich obowiązków.

(8)

W celu propagowania zrównoważonego współistnienia różnych sposobów wykorzystania i, w stosownych przypadkach, odpowiedniego rozdziału przestrzeni morskiej między różne sposoby wykorzystania należy wprowadzić ramy przewidujące co najmniej tworzenie i wdrażanie przez państwa członkowskie systemu planowania przestrzennego obszarów morskich, w wyniku którego stworzone zostaną plany.

(9)

Planowanie przestrzenne obszarów morskich przyczyni się do skutecznego zarządzania działaniami morskimi i do zrównoważonego wykorzystania zasobów morskich i przybrzeżnych poprzez stworzenie ram spójnego, przejrzystego, zrównoważonego i opartego na dowodach procesu podejmowania decyzji. W dążeniu do realizacji celów określonych w niniejszej dyrektywie należy ustanowić zobowiązania do stworzenia procesu planowania w odniesieniu do obszarów morskich, w wyniku którego powstanie plan lub plany zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich; taki proces planowania powinien uwzględniać wzajemne oddziaływanie między lądem i morzem oraz wspierać współpracę między państwami członkowskimi. Bez uszczerbku dla dorobku prawnego Unii w dziedzinie energii, transportu, rybołówstwa i ochrony środowiska, niniejsza dyrektywa nie powinna nakładać żadnych nowych zobowiązań, szczególnie w odniesieniu do konkretnych wyborów państw członkowskich dotyczących sposobu realizacji polityki sektorowej w tych dziedzinach, a jej celem powinno być wsparcie tych dziedzin polityki w ramach procesu planowania.

(10)

W celu zapewnienia spójności i jasności prawnej należy określić zasięg geograficzny planowania przestrzennego obszarów morskich zgodnie z istniejącymi instrumentami prawnymi Unii oraz międzynarodowym prawem morskim, zwłaszcza konwencją UNCLOS. Niniejsza dyrektywa nie ma wpływu na kompetencje państw członkowskich w odniesieniu do granic morskich i jurysdykcji na obszarach morskich.

(11)

O ile zadaniem Unii jest ustanowienie ram dla planowania przestrzennego obszarów morskich, o tyle państwa członkowskie są nadal odpowiedzialne i kompetentne za wytworzenie i określenie, w granicach swoich wód morskich, formy i treści takich planów, w tym rozwiązań instytucjonalnych, a we właściwych przypadkach rozdziału przestrzeni morskiej odpowiednio między różne działania i sposoby jej wykorzystania.

(12)

W celu poszanowania zasady proporcjonalności i pomocniczości, jak również zminimalizowania dodatkowych obciążeń administracyjnych, transpozycja i wdrożenie niniejszej dyrektywy powinny w jak największym stopniu opierać się na istniejących przepisach i mechanizmach krajowych, regionalnych i lokalnych, w tym na postanowieniach zawartych w zaleceniu 2002/413/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (7) lub decyzji Rady 2010/631/UE (8).

(13)

W obszarach morskich ekosystemy oraz zasoby morskie podlegają znaczącym presjom. Działalność człowieka, ale także skutki zmiany klimatu, zagrożenia naturalne i zjawiska dynamiki linii brzegowej, takie jak erozja i akumulacja, mogą mieć zasadniczy wpływ na rozwój i wzrost gospodarczy w obszarach przybrzeżnych, jak również na ekosystemy morskie, prowadząc do pogorszenia się stanu środowiska, utraty różnorodności biologicznej i degradacji funkcji ekosystemu. Przy opracowywaniu planów zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich należy poświęcić tym różnym typom presji należytą uwagę. Ponadto zdrowe ekosystemy morskie oraz ich liczne usługi, o ile zostaną uwzględnione w decyzjach planistycznych, mogą przynieść znaczne korzyści w zakresie produkcji żywności, rekreacji i turystyki, łagodzenia skutków zmiany klimatu i dostosowania do niej, kontroli dynamiki linii brzegowej oraz zapobiegania klęskom żywiołowym.

(14)

W celu wspierania trwałego wzrostu gospodarek morskich, zrównoważonego rozwoju obszarów morskich oraz zrównoważonego wykorzystania zasobów morskich w planowaniu przestrzennym obszarów morskich należy stosować podejście ekosystemowe, o którym mowa w art. 1 ust. 3 dyrektywy 2008/56/WE, w celu zadbania o to, by zbiorowa presja wszystkich działań utrzymywała się w granicach poziomów odpowiadających osiągnięciu dobrego stanu środowiska oraz by zdolność adaptacyjna ekosystemów morskich do reagowania na zmiany antropogeniczne nie ulegała osłabieniu, a jednocześnie przyczyniając się do zrównoważonego użytkowania zasobów i usług morskich przez obecne i przyszłe pokolenia. Ponadto, podejście ekosystemowe powinno być realizowane w sposób dostosowany do poszczególnych ekosystemów i innych warunków charakterystycznych dla poszczególnych regionów morskich, a także uwzględniać bieżące prace nad regionalnymi konwencjami morskimi opierając się o istniejącą wiedzę i doświadczenie. Takie podejście pozwoli na zarządzanie adaptacyjne, które zapewni udoskonalenie i dalszy rozwój, w miarę jak zwiększają się doświadczenie i wiedza, przy uwzględnieniu dostępności danych i informacji na poziomie całego basenu morskiego służących zastosowaniu takiego podejścia. Państwa członkowskie powinny uwzględnić zasadę ostrożności oraz zasady działania zapobiegawczegozgodnie z art. 191 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.

(15)

Planowanie przestrzenne obszarów morskich będzie się między innymi przyczyniać do osiągnięcia celów dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE (9), rozporządzenia Rady (WE) nr 2371/2002 (10), dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE (11), dyrektywy Rady 92/43/EWG (12), decyzji nr 884/2004/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (13), dyrektywy 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (14), dyrektywy 2008/56/WE, przywołując komunikat Komisji z dnia 3 maja 2011 r. zatytułowany „Nasze ubezpieczenie na życie i nasz kapitał naturalny – unijna strategia ochrony różnorodności biologicznej na okres do 2020 r.”, komunikat Komisji z dnia 20 września 2011 r. zatutułowany „Europa efektywnie korzystająca z zasobów”, komunikat Komisji z dnia 16 kwietnia 2013 r. zatytułowany „Strategia UE w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu” oraz komunikat Komisji z dnia 21 stycznia 2009 r. zatytułowany „Strategiczne cele i zalecenia w zakresie polityki transportu morskiego UE do 2018 r.”, a także w stosownych przypadkach, celów polityki regionalnej Unii, w tym strategii dotyczących basenów morskich oraz strategii makroregionalnych.

(16)

Działania na morzu i w obszarach przybrzeżnych są często ściśle ze sobą powiązane. W celu promowania zrównoważonego wykorzystania przestrzeni morskiej, planowanie przestrzenne obszarów morskich powinno uwzględniać wzajemne oddziaływania między lądem a morzem. Dlatego też planowanie przestrzenne obszarów morskich może być bardzo przydatne w określaniu kierunków związanych ze zrównoważonym i zintegrowanym zarządzaniem działalnością człowieka na morzu, zachowaniem żywych zasobów, wrażliwością ekosystemów przybrzeżnych, erozją oraz czynnikami społecznymi i gospodarczymi. W planowaniu przestrzennym obszarów morskich należy mieć na celu integrację morskiego wymiaru niektórych zastosowań lub działalności przybrzeżnej oraz ich wpływu, a w konsekwencji umożliwić zintegrowaną strategiczną wizję.

(17)

Niniejsza dyrektywa ramowa nie narusza kompetencji państw członkowskich w zakresie planowania przestrzennego obszarów miejskich i wiejskich, w tym wszelkiego naziemnego lub lądowego systemu planowania przestrzennego stosowanego przy planowaniu sposobów wykorzystywania obszarów lądowych i przybrzeżnych. Jeżeli państwa członkowskie stosują planowanie naziemne do wód przybrzeżnych lub ich części, niniejsza dyrektywa nie ma zastosowania do tych wód.

(18)

Planowanie przestrzenne obszarów morskich powinno obejmować cały cykl identyfikacji problemu i możliwości, gromadzenia informacji, planowania, podejmowania decyzji, wdrażania, przeglądu lub aktualizacji i monitorowania wdrażania, oraz powinno uwzględniać należycie wzajemne oddziaływania między lądem i morzem oraz najlepszą dostępną wiedzę. Należy jak najlepiej wykorzystać mechanizmy ustanowione w aktualnych i przyszłych przepisach prawnych, w tym w decyzji Komisji 2010/477/UE (15) oraz inicjatywy Komisji „Wiedza o morzu 2020”.

(19)

Głównym celem planowania przestrzennego obszarów morskich jest promowanie zrównoważonego rozwoju i zdefiniowanie wykorzystania obszarów morskich do różnych celów oraz do zarządzania sposobami wykorzystania przestrzeni i konfliktami na obszarach morskich. Planowanie przestrzenne obszarów morskich służy także określeniu sposobów wielorakiego wykorzystywania obszaru morskiego i zachęcaniu do ich stosowania, zgodnie z odnośnymi strategiami i przepisami krajowymi. Aby osiągnąć ten cel, państwa członkowskie powinny przynajmniej zapewnić, że wynikiem procesu lub procesów planowania jest kompleksowy plan przedstawiający różne sposoby wykorzystania przestrzeni morskiej i uwzględniający długotrwałe zmiany spowodowane zmianą klimatu.

(20)

Państwa członkowskie powinny konsultować i koordynować swoje plany z właściwymi państwami członkowskimi i współpracować z organami państw trzecich w danym regionie morskim, zgodnie z prawami i zobowiązaniami tych państw członkowskich oraz zainteresowanych państw trzecich wynikającymi z prawa unijnego i międzynarodowego. Skuteczna współpraca transgraniczna między państwami członkowskimi oraz z sąsiadującymi państwami trzecimi wymaga wskazania właściwych organów w każdym państwie członkowskim. Państwa członkowskie wyznaczają w tym celu właściwy organ lub organy odpowiedzialne za wykonywanie niniejszej dyrektywy. Ze względu na różnice pomiędzy poszczególnymi regionami lub podregionami morskimi i obszarami przybrzeżnymi nie jest właściwe szczegółowe ustanawianie w niniejszej dyrektywie form, jakie te mechanizmy współpracy powinny przybierać.

(21)

Zarządzanie obszarami morskimi jest złożone i angażuje na różnych poziomach organy, podmioty gospodarcze i inne zainteresowane strony. W celu skutecznego wspierania zrównoważonego rozwoju istotne są konsultacje z zainteresowanymi stronami, organami i społeczeństwem na odpowiednim etapie opracowywania planów zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich w oparciu o niniejszą dyrektywę, zgodnie z odpowiednimi przepisami prawa Unii. Dobry przykład przepisów dotyczących konsultacji publicznych można znaleźć w art. 2 ust. 2 dyrektywy 2003/35/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (16).

(22)

Poprzez plany zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich państwa członkowskie mogą zmniejszyć obciążenie administracyjne i koszty wspierania swoich działań na rzecz wdrożenia innych stosownych aktów prawnych Unii. Harmonogramy dotyczące planów zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich powinny zatem być w miarę możliwości spójne z harmonogramami określonymi w innych powiązanych przepisach prawa, a w szczególności: dyrektywie 2009/28/WE, która wymaga, aby udział energii ze źródeł odnawialnych w końcowym zużyciu energii brutto w 2020 r., wyniósł co najmniej 20 % i która określa procedury koordynacji zatwierdzania, certyfikacji i planowania, w tym planowania przestrzennego, jako ważny wkład w osiągnięcie celów Unii w zakresie energii ze źródeł odnawialnych; dyrektywie 2008/56/WE i części A pkt 6 załącznika do decyzji 2010/477/UE, które wymagają od państw członkowskich podjęcia niezbędnych środków na rzecz osiągnięcia lub utrzymania dobrego stanu ekologicznego środowiska morskiego do 2020 r. i które określają morskie planowanie przestrzenne jako narzędzie wspierające podejście ekosystemowe do zarządzania działalnością człowieka w celu osiągnięcia dobrego stanu środowiska; decyzji nr 884/2004/WE, która nakłada obowiązek ustanowienia do 2020 r. transeuropejskiej sieci transportowej poprzez integrację europejskich sieci infrastruktury transportu lądowego, morskiego i lotniczego.

(23)

Dyrektywa 2001/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (17) ustanawia ocenę oddziaływania na środowisko jako ważne narzędzie umożliwiające uwzględnienie aspektów ochrony środowiska podczas przygotowywania i przyjmowania planów i programów. Plany zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich, które mogą mieć znaczący wpływ na środowisko, podlegają dyrektywie 2001/42/WE. W przypadku gdy plany zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich obejmują obszary Natura 2000, w celu uniknięcia powielania działań ocena oddziaływania na środowisko może zostać połączona z wymaganiami zawartymi w art. 6 dyrektywy 92/43/EWG.

(24)

W celu zadbania o to, by plany zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich opierały się na wiarygodnych danych, oraz w celu uniknięcia dodatkowych obciążeń administracyjnych konieczne jest wykorzystywanie przez państwa członkowskie najlepszych dostępnych danych i informacji poprzez zachęcanie odpowiednich zainteresowanych stron do dzielenia się danymi i informacjami oraz poprzez wykorzystanie istniejących instrumentów i narzędzi gromadzenia danych, takich jak normy opracowane w ramach inicjatywy „Wiedza o morzu 2020” i dyrektywy 2007/2/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (18).

(25)

W celu zapewnienia monitorowania przez Komisję wdrażania niniejszej dyrektywy państwa członkowskie powinny przesyłać Komisji kopie swoich planów zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich oraz wszelkich aktualizacji tych planów. Komisja będzie korzystać z informacji przekazanych przez państwa członkowskie oraz wszelkich istniejących informacji dostępnych na mocy przepisów prawa Unii w celu informowania Parlamentu Europejskiego i Rady o postępach dokonanych we wdrażaniu niniejszej dyrektywy.

(26)

Terminowa transpozycja niniejszej dyrektywy ma istotne znaczenie, ponieważ Unia przyjęła liczne inicjatywy polityczne, które winny być zrealizowane do roku 2020 i których wsparcie i uzupełnienie jest celem niniejszej dyrektywy.

(27)

Gdyby państwa członkowskie nieposiadające dostępu do morza musiały transponować i wprowadzić w życie niniejszą dyrektywę, stanowiłoby to nieproporcjonalny i niepotrzebny obowiązek. Takie państwa członkowskie powinny być zatem wyłączone z obowiązku transponowania i stosowania niniejszej dyrektywy,

1)

„zintegrowana polityka morska” (ZPM) oznacza politykę Unii, której celem jest wspieranie skoordynowanego i spójnego procesu podejmowania decyzji w celu osiągnięcia maksymalnego zrównoważonego rozwoju, wzrostu gospodarczego i spójności społecznej państw członkowskich, a w szczególności przybrzeżnych, wyspiarskich i najbardziej oddalonych regionów Unii, a także sektorów morskich, poprzez spójne strategie polityczne związane z sektorem morskim oraz odpowiednią współpracę międzynarodową;

2)

„planowanie przestrzenne obszarów morskich” oznacza proces, za pośrednictwem którego właściwe organy państw członkowskich analizują i organizują działalność ludzką na obszarach morskich aby osiągnąć cele ekologiczne, gospodarcze i społeczne;

3)

„region morski” oznacza region morski, o którym mowa w art. 4 dyrektywy 2008/56/WE;

4)

„wody morskie” oznaczają wody, dno morskie i skałę macierzystą, jak określono w art. 3 pkt 1 lit. a) dyrektywy 2008/56/WE, oraz wody przybrzeżne, jak określono w art. 2 pkt 7 dyrektywy 2000/60/WE, ich dno morskie i skałę macierzystą.

a)

uwzględniają wzajemne oddziaływanie lądu i morza;

b)

uwzględniają aspekty środowiskowe, gospodarcze i społeczne, jak też aspekty bezpieczeństwa;

c)

dążą do wspierania spójności między planowaniem przestrzennym obszarów morskich i wynikającym z niego planem lub planami a innymi procesami, takimi jak zintegrowane zarządzanie obszarami przybrzeżnymi lub równoważne działania formalne lub nieformalne;

d)

zapewniają zaangażowanie zainteresowanych stron, zgodnie z art. 9;

e)

organizują sposób wykorzystania najlepszych dostępnych danych, zgodnie z art. 10;

f)

zapewniają współpracę transgraniczną między państwami członkowskimi zgodnie z art. 11;

g)

propagują współpracę z państwami trzecimi, zgodnie z art. 12.

—

obszary akwakultury,

—

łowiska,

—

instalacje i infrastrukturę do poszukiwania, eksploatacji i wydobywania ropy naftowej, gazu oraz innych źródeł energii, minerałów i kruszy, a także wytwarzanie energii ze źródeł odnawialnych,

—

morskie trasy żeglugowe i ciągi ruchu,

—

poligony wojskowe,

—

obszary ochrony przyrody i gatunków oraz obszary chronione,

—

obszary wydobywania surowców,

—

badania naukowe,

—

przebieg podwodnych kabli i rurociągów,

—

turystykę,

—

podwodne dziedzictwo kulturowe.

a)

dane środowiskowe, społeczne i gospodarcze gromadzone zgodnie z przepisami prawa unijnego odnoszące się do działań, o których mowa w art. 8;

b)

morskie dane fizyczne odnoszące się do wód morskich.

a)

istniejące regionalne struktury współpracy instytucjonalnej takie jak regionalne konwencje morskie; lub

b)

sieci lub struktury właściwych organów państw członkowskich; lub

c)

wszelkie inne metody spełniające wymogi przedstawione w ust. 1, np. w kontekście strategii dotyczących basenów morskich.