30.3.2012   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

L 94/22

(1)

Aby rynek wewnętrzny funkcjonował właściwie, konieczne jest stworzenie zintegrowanego rynku płatności elektronicznych w euro, na którym nie będzie istniało rozróżnienie między płatnościami krajowymi i płatnościami transgranicznymi. Osiągnięciu tego celu służy projekt jednolitego obszaru płatności w euro („SEPA”), w którego ramach opracowywane są wspólne ogólnounijne usługi płatnicze, które mają zastąpić obecne krajowe usługi płatnicze. W wyniku wprowadzenia otwartych, wspólnych standardów, zasad i praktyk w zakresie płatności, a także dzięki zintegrowanemu przetwarzaniu płatności, SEPA powinien zapewnić obywatelom Unii i unijnym przedsiębiorstwom bezpieczne, konkurencyjne cenowo, przyjazne dla użytkowników oraz niezawodne usługi płatnicze w euro. Powinno się to stosować do płatności SEPA, krajowych i transgranicznych, na tych samych podstawowych warunkach i w ramach takich samych praw i obowiązków, bez względu na lokalizację na terytorium Unii. SEPA powinien zostać zrealizowany w taki sposób, aby ułatwiać dostęp nowym podmiotom wchodzącym na rynek oraz opracowywanie nowych produktów, a także tworzyć korzystne warunki sprzyjające zwiększeniu konkurencji w usługach płatniczych oraz ułatwiające rozwój i szybkie, ogólnounijne wdrażanie innowacji w zakresie płatności. W związku z tym rosnące korzyści skali, wzrost wydajności operacyjnej i zwiększenie konkurencji powinny doprowadzić do presji na spadek cen elektronicznych usług płatniczych w euro, na zasadzie wyboru najlepszej usługi w danej kategorii. Skutki tego powinny być znaczące, szczególnie w tych państwach członkowskich, w których płatności wiążą się – w porównaniu z innymi państwami członkowskimi – ze stosunkowo wysokimi kosztami. Przejściu na SEPA nie powinien zatem towarzyszyć ogólny wzrost cen dla ogółu użytkowników usług płatniczych, a w szczególności dla konsumentów. Natomiast w przypadku gdy użytkownik usług płatniczych jest konsumentem, należy wspierać zasadę niepobierania wyższych opłat. Komisja będzie nadal monitorowała ewolucję cen w sektorze płatności; wzywa się ją do przedstawiania rocznej analizy w tym zakresie.

(2)

Sukces SEPA jest bardzo ważny z gospodarczego i politycznego punktu widzenia. SEPA jest w pełni zgodny ze strategią Europa 2020, która ma na celu stworzenie bardziej inteligentnej gospodarki, w której źródłem dobrobytu są innowacje i bardziej efektywne wykorzystywanie dostępnych zasobów. Zarówno Parlament Europejski w swoich dwóch rezolucjach z dnia 12 marca 2009 r. (4) i 10 marca 2010 r. (5) w sprawie realizacji SEPA, jak i Rada w swoich konkluzjach przyjętych w dniu 2 grudnia 2009 r., podkreśliły wagę osiągnięcia szybkiej migracji do SEPA.

(3)

Dyrektywa 2007/64/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 listopada 2007 r. w sprawie usług płatniczych w ramach rynku wewnętrznego (6) stwarza nowoczesne podstawy prawne umożliwiające stworzenie wewnętrznego rynku płatności, którego podstawowym elementem jest SEPA.

(4)

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 924/2009 z dnia 16 września 2009 r. w sprawie płatności transgranicznych we Wspólnocie (7) również ustanawia szereg środków ułatwiających pomyślną realizację SEPA, takich jak rozszerzenie zasady jednakowych opłat za transgraniczne polecenia zapłaty oraz zdolność odbiorczą w zakresie poleceń zapłaty.

(5)

Wysiłki na rzecz samoregulacji podejmowane przez europejską branżę bankową w ramach inicjatywy SEPA okazały się niewystarczające do przyspieszenia uzgodnionego przejścia do ogólnounijnych schematów poleceń przelewu i poleceń zapłaty zarówno po stronie podaży, jak i popytu. W szczególności nie uwzględniono interesów konsumentów i innych użytkowników w sposób wystarczający i przejrzysty. Należy wysłuchać opinii wszystkich zainteresowanych podmiotów. Ten proces samoregulacji nie podlegał ponadto żadnym odpowiednim mechanizmom zarządzania, co może częściowo wyjaśniać powolne tempo wzrostu zainteresowania po stronie popytu. O ile niedawne ustanowienie Rady SEPA stanowi znaczące usprawnienie zarządzania projektem SEPA, zasadniczo i formalnie zarządzanie wciąż pozostaje w znacznej mierze w rękach Europejskiej Rady ds. Płatności (EPC). Dlatego Komisja powinna dokonać przeglądu ustaleń dotyczących zarządzania całym projektem SEPA przed końcem 2012 r. i w razie konieczności przedstawić odpowiedni wniosek. W przeglądzie tym należy między innymi ocenić skład EPC, interakcję między EPC i całościową strukturą zarządzania, taką jak Rada SEPA, oraz rolę tej całościowej struktury.

(6)

Jedynie szybka i powszechna migracja do ogólnounijnych poleceń przelewu i poleceń zapłaty przyniesie pełne korzyści wynikające ze zintegrowanego rynku płatności, tak aby można było wyeliminować wysokie koszty związane z jednoczesnym wykorzystywaniem instrumentów dotychczasowych oraz instrumentów SEPA. Należy zatem ustanowić przepisy obejmujące wykonywanie wszystkich transakcji poleceń przelewu i poleceń zapłaty w euro w ramach Unii. Jednakże na tym etapie nie powinno się uwzględniać w tych przepisach transakcji kartami płatniczymi, ponieważ wspólne standardy dla płatności kartami w Unii są dopiero opracowywane. Przepisy te nie powinny również obejmować usług przekazu pieniężnego, płatności przetwarzanych wewnętrznie, wysokokwotowych transakcji płatniczych, płatności między dostawcami usług płatniczych na ich własny rachunek oraz płatności przy użyciu telefonu komórkowego lub wszelkich innych urządzeń telekomunikacyjnych, cyfrowych lub informatycznych, gdyż te usługi płatnicze nie są porównywalne z poleceniami przelewu lub poleceniami zapłaty. W przypadku gdy korzysta się z karty płatniczej lub innego urządzenia, takiego jak telefon komórkowy, w celu rozpoczęcia transakcji płatniczej w punkcie sprzedaży albo na odległość, co bezpośrednio skutkuje poleceniem przelewu lub poleceniem zapłaty na rachunek płatniczy określony za pomocą istniejącego krajowego podstawowego numeru rachunku bankowego (BBAN) lub międzynarodowego numeru rachunku bankowego (IBAN), taka transakcja płatnicza powinna być jednak objęta tymi przepisami. Ponadto z uwagi na specyficzne cechy płatności realizowanych w systemach obsługujących płatności wysokokwotowe, a mianowicie ich wysoki priorytet, pilny charakter i głównie wysokie kwoty, nie jest właściwe objęcie takich płatności zakresem niniejszego rozporządzenia. Odstępstwo to nie powinno obejmować bezpośrednich poleceń zapłaty, chyba że płatnik wyraźnie zażądał dokonania płatności w systemie obsługującym płatności wysokokwotowe.

(7)

W chwili obecnej istnieje szereg usług płatniczych, służących głównie do celów płatności w internecie, które również wykorzystują IBAN oraz kod identyfikujący instytucję (BIC) i są oparte na poleceniu przelewu lub poleceniu zapłaty, ale posiadają także dodatkowe cechy. Oczekuje się, że te usługi będą z czasem coraz częściej wykonywane transgranicznie i mogłyby stanowić odpowiedź na zapotrzebowanie konsumentów na innowacyjne, bezpieczne i przystępne cenowo usługi płatnicze. Aby nie zamykać rynku dla tego rodzaju usług, końcowe terminy w odniesieniu do poleceń przelewu i poleceń zapłaty przewidziane w niniejszym rozporządzeniu powinny mieć zastosowanie jedynie do poleceń przelewu lub poleceń zapłaty leżących u podstawy tych transakcji.

(8)

W zdecydowanej większości transakcji płatniczych w Unii można zidentyfikować indywidualny rachunek płatniczy, korzystając jedynie z IBAN, bez dodatkowego podawania BIC. W związku z tym banki w szeregu państw członkowskich już stworzyły katalog, bazę danych lub inne środki techniczne mające na celu zidentyfikowanie BIC, który odpowiada konkretnemu IBAN. BIC wymagany jest w bardzo niewielkiej liczbie pozostałych przypadków. Zobowiązywanie wszystkich płatników i odbiorców w całej Unii, aby zawsze podawali BIC obok IBAN w tych nielicznych przypadkach, w których jest to obecnie konieczne, wydaje się nieuzasadnione i nadmiernie obciążające. Podejściem znacznie prostszym dla dostawców usług płatniczych i innych podmiotów byłoby rozwiązywanie i eliminowanie przypadków, w których rachunku płatniczego nie można jednoznacznie zidentyfikować dzięki danemu IBAN. Z tego względu należy opracować niezbędne środki techniczne, aby umożliwić wszystkim użytkownikom jednoznaczną identyfikację rachunku płatniczego za pomocą samego IBAN.

(9)

Aby polecenie przelewu mogło zostać wykonane, rachunek płatniczy odbiorcy musi mieć zdolność odbiorczą. Dlatego też, aby zachęcić do skutecznego wprowadzenia ogólnounijnych usług polecenia przelewu i polecenia zapłaty, należy wprowadzić w całej Unii wymóg posiadania zdolności odbiorczej. W celu zwiększenia przejrzystości właściwe jest ponadto dokonanie w jednym akcie prawnym konsolidacji tego wymogu oraz obowiązku posiadania zdolności odbiorczej na potrzeby poleceń zapłaty, ustanowionego w rozporządzeniu (WE) nr 924/2009. Wszystkie rachunki płatnicze odbiorcy posiadające zdolność odbiorczą wobec krajowego polecenia przelewu powinny mieć również zdolność odbiorczą w ogólnounijnym schemacie polecenia przelewu. Wszystkie rachunki płatnicze płatników posiadające zdolność odbiorczą wobec krajowego polecenia zapłaty powinny mieć również zdolność odbiorczą w ogólnounijnym schemacie polecenia zapłaty. Powinno to mieć zastosowanie niezależnie od tego, czy dostawca usług płatniczych decyduje się na uczestniczenie w danym schemacie polecenia przelewu lub polecenia zapłaty.

(10)

Warunkiem wstępnym konkurencji jest interoperacyjność techniczna. Stworzenie zintegrowanego rynku płatności elektronicznych w euro wymaga, aby przetwarzanie poleceń przelewu i poleceń zapłaty nie było utrudniane przez zasady realizowania transakcji i nie napotykało barier technicznych, takich jak obowiązkowe uczestnictwo w więcej niż jednym systemie realizacji płatności transgranicznych. Polecenia przelewu i polecenia zapłaty powinny być dokonywane w ramach schematu, do którego podstawowych zasad przystąpili dostawcy usług płatniczych stanowiący większość dostawców usług płatniczych w większości państw członkowskich oraz większość dostawców usług płatniczych w Unii, przy czym te podstawowe zasady są takie same zarówno w odniesieniu do transgranicznych, jak i czysto krajowych transakcji polecenia przelewu i polecenia zapłaty. W przypadku gdy istnieje więcej niż jeden system płatności na potrzeby przetwarzania takich płatności, takie systemy płatności powinny być interoperacyjne dzięki zastosowaniu ogólnounijnych i międzynarodowych standardów, tak aby wszyscy użytkownicy i wszyscy dostawcy usług płatniczych mogli korzystać z zalet przejrzystych płatności detalicznych w euro w całej Unii.

(11)

Mając na uwadze szczególne cechy rynku przedsiębiorstw, o ile schematy polecenia przelewu lub polecenia zapłaty między przedsiębiorstwami muszą być zgodne ze wszystkimi innymi przepisami niniejszego rozporządzenia, w tym również mieć takie same zasady dla transakcji transgranicznych i krajowych, wymóg, aby uczestnicy schematu stanowili większość dostawców usług płatniczych w większości państw członkowskich powinien mieć zastosowanie jedynie w takim zakresie, w jakim dostawcy usług płatniczych wykonujący usługi polecenia przelewu lub polecenia zapłaty między przedsiębiorstwami stanowią większość dostawców usług płatniczych w większości państw członkowskich, w których takie usługi są dostępne, oraz stanową większość dostawców usług płatniczych świadczących takie usługi w Unii.

(12)

Szczególnie istotne jest wskazanie wymogów technicznych jednoznacznie określających cechy, jakie w celu zapewnienia interoperacyjności między systemami płatności muszą spełniać ogólnounijne schematy płatności, które mają zostać opracowane w ramach odpowiednich ustaleń dotyczących zarządzania. Takie wymogi techniczne nie powinny ograniczać elastyczności i innowacji oraz powinny mieć charakter otwarty i neutralny względem potencjalnych nowych rozwiązań i ulepszeń na rynku płatności. Wymogi techniczne powinny być zaprojektowane z uwzględnieniem szczególnych cech poleceń przelewu i poleceń zapłaty, zwłaszcza w odniesieniu do elementów danych zawartych w informacji o płatności.

(13)

Ważne jest podjęcie środków w celu wzmocnienia zaufania użytkowników usług płatniczych do korzystania z takich usług, zwłaszcza w przypadku poleceń zapłaty. Takie środki powinny umożliwić płatnikom zlecanie swoim dostawcom usług płatniczych ograniczenia pobrania z tytułu polecenia zapłaty do określonej kwoty lub określonej częstotliwości oraz sporządzenie specjalnych list pozytywnych i negatywnych odbiorców. W ramach ustanowienia ogólnounijnych schematów poleceń zapłaty właściwe jest, aby konsumenci mogli korzystać z tego rodzaju kontroli. Jednakże dla praktycznego wdrożenia tego rodzaju kontroli nad odbiorcami ważne jest, aby dostawcy usług płatniczych mogli przeprowadzać takie kontrole na podstawie IBAN oraz – w okresie przejściowym i tylko w razie konieczności – BIC lub innego unikatowego identyfikatora wierzyciela określonych odbiorców. Inne odpowiednie prawa użytkowników ustanowiono już w dyrektywie 2007/64/WE i powinny być one w pełni zapewnione.

(14)

Techniczna standaryzacja stanowi podwaliny integracji sieci takich jak unijny rynek płatności. Począwszy od wyznaczonej daty, wszystkie stosowne transakcje powinny być obowiązkowo realizowane przy użyciu standardów opracowanych przez międzynarodowe lub europejskie organy normalizacyjne. W kontekście płatności takimi obowiązkowymi standardami są IBAN, BIC oraz służąca do przekazywania danych i dyspozycji płatniczych norma „ISO 20022 XML”. Stosowanie tych standardów przez wszystkich dostawców usług płatniczych stanowi zatem warunek osiągnięcia pełnej interoperacyjności w całej Unii. W szczególności obowiązkowe stosowanie IBAN i BIC należy w razie potrzeby propagować w państwach członkowskich za pomocą kompleksowych kampanii informacyjnych i innych działań wspierających, tak aby umożliwić sprawne i łatwe przejście na ogólnounijne polecenia przelewu i polecenia zapłaty, zwłaszcza w przypadku konsumentów. Dostawcy usług płatniczych powinni móc uzgadniać – dwustronnie lub wielostronnie – poszerzanie podstawowego alfabetu łacińskiego, aby umożliwić stosowanie regionalnych odmian standardowych informacji SEPA.

(15)

Absolutnie niezbędne jest, by wszystkie podmioty, zwłaszcza obywateli Unii, należycie i terminowo informowano, tak aby były one w pełni przygotowane na zmiany wynikające z SEPA. Kluczowe zainteresowane podmioty, takie jak dostawcy usług publicznych, administracje publiczne i krajowe banki centralne oraz inni użytkownicy dokonujący często regularnych płatności, powinny zatem przeprowadzać specjalne i szeroko zakrojone kampanie informacyjne, proporcjonalne do potrzeb i dostosowane do odbiorców, aby zwiększyć świadomość społeczną i przygotować obywateli do migracji do SEPA. W szczególności trzeba zaznajomić obywateli z kwestią migracji z BBAN na IBAN. Do koordynacji takich kampanii informacyjnych najbardziej nadają się krajowe komitety koordynacyjne SEPA.

(16)

Aby umożliwić przeprowadzenie wspólnego procesu przejścia, mając na uwadze zapewnienie konsumentom przejrzystości i prostoty, właściwe jest określenie jednego terminu migracji, z którego upływem wszystkie transakcje polecenia przelewu i polecenia zapłaty powinny spełniać te wymogi techniczne, przy czym rynek powinien pozostać otwarty na dalszy rozwój i innowacje.

(17)

W okresie przejściowym państwa członkowskie powinny móc zezwalać dostawcom usług publicznych na umożliwienie konsumentom dalszego stosowania BBAN w krajowych transakcjach płatniczych, pod warunkiem zapewnienia interoperacyjności poprzez techniczną i bezpieczną konwersję BBAN na odpowiedni unikatowy identyfikator rachunku płatniczego przez danego dostawcę usług płatniczych. Dostawca usług płatniczych nie powinien pobierać żadnych bezpośrednich ani pośrednich opłat lub innych prowizji związanych z tą usługą.

(18)

Chociaż poziom rozwoju usług poleceń przelewu i poleceń zapłaty jest zróżnicowany w poszczególnych państwach członkowskich, wspólny termin zakończenia odpowiedniego okresu wdrażania, umożliwiający przeprowadzenie wszystkich niezbędnych procesów, przyczyniłby się do skoordynowanej, spójnej i zintegrowanej migracji do SEPA i pomógłby w zapobieżeniu powstania SEPA dwóch prędkości, które wywołałoby większe zamieszanie wśród konsumentów.

(19)

Dostawcy usług płatniczych i użytkownicy usług płatniczych powinni mieć wystarczająco dużo czasu na dostosowanie się do wymogów technicznych. Jednakże okres adaptacyjny nie powinien niepotrzebnie opóźniać korzyści dla konsumentów ani niweczyć wysiłków podejmowanych przez podmioty, które już przeszły na SEPA. W przypadku krajowych i transgranicznych transakcji płatniczych dostawcy usług płatniczych powinni zapewnić swoim klientom detalicznym niezbędne usługi techniczne w celu zapewnienia sprawnego i bezpiecznego przejścia na wymogi techniczne określone w niniejszym rozporządzeniu.

(20)

Ważne jest zapewnienie branży płatności pewności prawa w odniesieniu do modeli działalności dla poleceń zapłaty. Uregulowanie wielostronnych opłat interchange za polecenia zapłaty ma istotne znaczenie dla stworzenia neutralnych warunków konkurencji między dostawcami usług płatniczych, a tym samym dla umożliwienia rozwoju jednolitego rynku poleceń zapłaty. Takie opłaty za transakcje, które nie mogą być należycie wykonane, co skutkuje odrzuceniem, odmową, odesłaniem lub odwróceniem transakcji lub obsługą wyjątków (tzw. „R-transakcje”, gdzie litera „R” może oznaczać w języku angielskim „reject”, „refusal”, „return”, „reversal”, „revocation” lub „request for cancellation”), mogłyby pomóc w efektywnej alokacji kosztów w ramach rynku wewnętrznego. Dla stworzenia efektywnego europejskiego rynku poleceń zapłaty korzystne wydaje się zatem wprowadzenie zakazu pobierania wielostronnych opłat interchange za pojedyncze transakcje. Opłaty takie powinny być jednak dopuszczalne w przypadku R-transakcji, pod warunkiem że spełniają one określone warunki. Dostawcy usług płatniczych muszą dostarczać konsumentom jasnych i zrozumiałych informacji na temat opłat związanych z R-transakcjami, mając na uwadze przejrzystość i ochronę konsumenta. W każdym przypadku przepisy regulujące R-transakcje pozostają bez uszczerbku dla stosowania art. 101 i 102 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). Ponadto należy zauważyć, że na ogół polecenia zapłaty i płatności kartą mają różne cechy, w szczególności z uwagi na to, że odbiorcy mają większe możliwości zachęcania płatników do korzystania z poleceń zapłaty dzięki umowie zawartej między odbiorcą i płatnikiem, podczas gdy w przypadku płatności kartą nie ma takiej uprzednio zawartej umowy, a transakcja płatnicza jest często działaniem pojedynczym i nieregularnym. Z tego względu przepisy regulujące wielostronne opłaty interchange za polecenia zapłaty pozostają bez uszczerbku dla oceny wielostronnych opłat interchange za transakcje płatności kartą, w świetle prawa konkurencji Unii. Zakaz przewidziany w niniejszym rozporządzeniu nie obejmuje dodatkowych usług fakultatywnych w przypadku, gdy usługi te zostały jasno i jednoznacznie odróżnione od zasadniczych usług polecenia zapłaty i w przypadku gdy dostawcy usług płatniczych i użytkownicy usług płatniczych mają całkowitą swobodę oferowania takich usług i korzystania z nich. Podlegają one jednak unijnym i krajowym przepisom o ochronie konkurencji.

(21)

W związku z tym należy ograniczyć w czasie możliwość stosowania wielostronnych opłat interchange za pojedyncze transakcje w przypadku krajowych i transgranicznych poleceń zapłaty oraz ustanowić warunki ogólne w odniesieniu do stosowania opłat interchange za R-transakcje.

(22)

Komisja powinna monitorować poziom opłat za R-transakcje w całej Unii. Z upływem czasu powinno nastąpić zbliżenie opłat za R-transakcje na rynku wewnętrznym, tak aby nie różniły się one w poszczególnych państwach członkowskich w stopniu zagrażającym równym warunkom konkurencji.

(23)

W niektórych państwach członkowskich istnieją pewne dotychczasowe usługi płatnicze, które są poleceniami przelewu lub poleceniami zapłaty, ale posiadają bardzo szczególne funkcje, często ze względów historycznych lub prawnych. Wolumen transakcji przypadających na te usługi jest zazwyczaj bardzo niewielki. Usługi te można więc zaklasyfikować jako produkty niszowe. Okres przejściowy dla tego rodzaju produktów niszowych – wystarczająco długi, aby zminimalizować skutki migracji dla użytkowników usług płatniczych – powinien pomóc obu stronom rynku w skoncentrowaniu się w pierwszym rzędzie na migracji najistotniejszej części poleceń przelewu i poleceń zapłaty, dzięki czemu większość potencjalnych korzyści płynących ze zintegrowanego rynku płatności w Unii urzeczywistniłaby się wcześniej. W niektórych państwach członkowskich istnieją szczególne instrumenty polecenia zapłaty, które w dużej mierze przypominają transakcje przy użyciu kart płatniczych – płatnik w punkcie sprzedaży korzysta z karty, aby zainicjować transakcję płatniczą, ale u podstaw transakcji płatniczej leży polecenie zapłaty. W ramach takich transakcji płatniczych karta jest wykorzystywana jedynie do odczytu w celu ułatwienia elektronicznego wygenerowania upoważnienia, które musi zostać podpisane przez płatnika w punkcie sprzedaży. Chociaż takich usług płatniczych nie można sklasyfikować jako produktu niszowego, istnieje potrzeba zapewnienia okresu przejściowego w odniesieniu do takich usług płatniczych ze względu na znaczny wolumen transakcji. Aby umożliwić zainteresowanym stronom wdrożenie odpowiedniej zamiennej usługi płatniczej opartej o standard SEPA, taki okres przejściowy powinien być wystarczająco długi.

(24)

Dla właściwego funkcjonowania wewnętrznego rynku płatności istotne jest zapewnienie, aby płatnicy tacy jak konsumenci, przedsiębiorstwa lub organy publiczne mogli dokonywać poleceń przelewu na rachunki płatnicze odbiorców prowadzone przez dostawców usług płatniczych znajdujących się w innym państwie członkowskim, którzy mają zdolność odbiorczą zgodnie z niniejszym rozporządzeniem.

(25)

W celu zagwarantowania sprawnego przejścia na SEPA, autoryzacja dla odbiorcy w ramach stałego polecenia zapłaty ważna w ramach dotychczasowego schematu powinna pozostać ważna po terminie migracji określonym w niniejszym rozporządzeniu. Taka autoryzacja powinna być uznawana za odpowiednik udzielonej dostawcy usług płatniczych płatnika zgody na wykonywanie powtarzających się poleceń zapłaty na rzecz odbiorcy zgodnie z niniejszym rozporządzeniem, w przypadku braku przepisów krajowych dotyczących utrzymania ważności upoważnienia lub umów konsumenckich zmieniających upoważnienia w ramach polecenia zapłaty w celu umożliwienia ich kontynuowania. Prawa konsumenta muszą być jednak chronione, a w przypadku gdy istniejące upoważnienia w ramach polecenia zapłaty przewidują prawa do bezwarunkowego zwrotu kwoty transakcji, należy takie prawa utrzymać.

(26)

Właściwe organy powinny mieć uprawnienia umożliwiające im skuteczne wykonywanie zadań z zakresu monitorowania oraz podejmowanie wszystkich niezbędnych środków, w tym rozpatrywanie skarg, aby zapewnić przestrzeganie niniejszego rozporządzenia przez dostawców usług płatniczych. Ponadto państwa członkowskie powinny zapewnić, aby można było wnosić skargi dotyczące użytkowników usług płatniczych, którzy nie przestrzegają niniejszego rozporządzenia, a niniejsze rozporządzenie mogło być egzekwowane w sposób efektywny i skuteczny za pomocą środków administracyjnych lub sądowych. W celu zapewnienia przestrzegania niniejszego rozporządzenia właściwe organy poszczególnych państw członkowskich powinny współpracować ze sobą, a w stosownych przypadkach – z Europejskim Bankiem Centralnym (EBC) i krajowymi bankami centralnymi państw członkowskich oraz z innymi stosownymi właściwymi organami, takimi jak Europejski Urząd Nadzoru (Europejski Urząd Nadzoru Bankowego – EUNB) ustanowiony na mocy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1093/2010 (8), wyznaczonymi na mocy przepisów unijnych lub krajowych mających zastosowanie do dostawców usług płatniczych.

(27)

Państwa członkowskie powinny ustanowić przepisy dotyczące sankcji mających zastosowanie w przypadku naruszeń niniejszego rozporządzenia oraz zapewnić, aby były one skuteczne, proporcjonalne i odstraszające oraz aby były stosowane. Sankcje te nie powinny mieć zastosowania do konsumentów.

(28)

Aby zapewnić możliwość dochodzenia praw w przypadku niewłaściwego stosowania niniejszego rozporządzenia lub w przypadku powstania sporów między użytkownikami usług płatniczych i dostawcami usług płatniczych, dotyczących praw i obowiązków wynikających z niniejszego rozporządzenia, państwa członkowskie powinny ustanowić odpowiednie i skuteczne pozasądowe procedury wnoszenia skarg i dochodzenia praw. Państwa członkowskie powinny móc postanowić, że procedury te stosuje się jedynie do konsumentów lub jedynie do konsumentów i mikroprzedsiębiorstw.

(29)

Komisja powinna przedłożyć Parlamentowi Europejskiemu, Radzie, Europejskiemu Komitetowi Ekonomiczno-Społecznemu, EUNB i EBC sprawozdanie dotyczące stosowania niniejszego rozporządzenia. Sprawozdaniu powinien towarzyszyć, w razie konieczności, wniosek dotyczący zmiany niniejszego rozporządzenia.

(30)

Aby zapewnić aktualizację wymogów technicznych dla poleceń przelewu i poleceń zapłaty w euro, należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjęcia aktów zgodnie z art. 290 TFUE w odniesieniu do tych wymogów technicznych. W deklaracji (nr 39) dotyczącej art. 290 TFUE, załączonej do aktu końcowego konferencji międzyrządowej, która przyjęła Traktat z Lizbony, uczestnicy konferencji odnotowali wyrażony przez Komisję zamiar dalszego konsultowania się z ekspertami powołanymi przez państwa członkowskie podczas przygotowywania projektów aktów delegowanych w dziedzinie usług finansowych, zgodnie z jej ustaloną praktyką. Szczególnie ważne jest, aby w czasie prac przygotowawczych Komisja prowadziła stosowne i przejrzyste konsultacje, w tym z EBC i wszystkimi zainteresowanymi podmiotami. Przygotowując i opracowując akty delegowane, Komisja powinna zapewnić jednoczesne, terminowe i odpowiednie przekazywanie stosownych dokumentów Parlamentowi Europejskiemu i Radzie.

(31)

Ponieważ dostawcy usług płatniczych znajdujący się w państwach członkowskich, których walutą nie jest euro, będą potrzebowali przeprowadzić specjalne prace przygotowawcze poza rynkiem płatności dla ich waluty krajowej, należy umożliwić takim dostawcom usług płatniczych odroczenie stosowania tych wymogów technicznych na określony czas. Państwa członkowskie, których walutą nie jest euro, powinny jednak spełnić wymogi techniczne w celu utworzenia prawdziwego europejskiego obszaru płatności, który wzmocni rynek wewnętrzny.

(32)

W celu zapewnienia szerokiego poparcia dla SEPA istotne znaczenie ma zapewnienie wysokiego poziomu ochrony płatników, w szczególności przy transakcjach polecenia zapłaty. Obecny i jedyny ogólnoeuropejski schemat polecenia zapłaty dla konsumentów opracowany przez EPC przewiduje niekwestionowalne, bezwarunkowe prawo zwrotu kwoty transakcji w odniesieniu do autoryzowanych płatności w okresie ośmiu tygodni od dnia, w którym środki przelano, przy czym to prawo zwrotu kwoty transakcji podlega określonym warunkom na mocy art. 62 i 63 dyrektywy 2007/64/WE. Biorąc pod uwagę aktualną sytuację rynkową i konieczność zapewnienia wysokiego poziomu ochrony konsumenta, skutki tych przepisów powinny zostać ocenione w sprawozdaniu, które zgodnie z art. 87 dyrektywy 2007/64/WE Komisja przedstawi, do dnia 1 listopada 2012 r., Parlamentowi Europejskiemu, Radzie, Europejskiemu Komitetowi Ekonomiczno-Społecznemu i EBC, w stosownych przypadkach wraz z wnioskiem dotyczącym ich zmiany.

(33)

Przetwarzanie danych osobowych na mocy niniejszego rozporządzenia podlega przepisom dyrektywy 95/46/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24 października 1995 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych i swobodnego przepływu tych danych (9). Migracja do SEPA i wprowadzenie wspólnych standardów i przepisów dla płatności powinny być oparte na przestrzeganiu przepisów krajowych w zakresie ochrony wrażliwych danych osobowych w państwach członkowskich, a także zabezpieczać interesy obywateli Unii.

(34)

Komunikaty finansowe dotyczące płatności i przelewów SEPA nie są objęte zakresem umowy między Unią Europejską a Stanami Zjednoczonymi Ameryki z dnia 28 czerwca 2010 r. w sprawie przetwarzania i przekazywania danych z komunikatów finansowych z Unii Europejskiej do Stanów Zjednoczonych do celów Programu śledzenia środków finansowych należących do terrorystów (10).

(35)

Ponieważ cel niniejszego rozporządzenia, a mianowicie ustanowienie wymogów technicznych i handlowych w odniesieniu do poleceń przelewu i poleceń zapłaty w euro, nie może zostać osiągnięty w stopniu wystarczającym przez państwa członkowskie, natomiast z uwagi na jego skalę i skutki możliwe jest lepsze jego osiągnięcie na poziomie Unii, Unia może podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości, o której mowa w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej. Zgodnie z zasadą proporcjonalności, określoną w tym artykule, niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tego celu.

(36)

Zgodnie z art. 5 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 924/2009 państwa członkowskie mają znieść krajowe obowiązki sprawozdawcze oparte na danych rozrachunkowych nałożone na dostawców usług płatniczych do celów statystyk bilansu płatniczego związanych z transakcjami płatniczymi ich klientów do 50 000 EUR. Gromadzenie danych statystycznych dotyczących bilansu płatniczego w oparciu o dane rozrachunkowe rozpoczęło się po zakończeniu kontroli wymiany walut i jest jak dotąd głównym źródłem danych obok innych, takich jak bezpośrednie badania, przyczyniając się do uzyskiwania danych statystycznych wysokiej jakości. Od początku lat 90. niektóre państwa członkowskie postanowiły opierać się raczej na informacjach przekazywanych bezpośrednio przez przedsiębiorstwa i gospodarstwa domowe niż na danych przekazywanych przez banki w imieniu ich klientów. Mimo że sprawozdawczość oparta na danych rozrachunkowych jest rozwiązaniem, które w odniesieniu do całego społeczeństwa zmniejsza koszt statystyk bilansu płatniczego, zapewniając jednocześnie wysoką jakość danych statystycznych, utrzymanie takiej sprawozdawczości w niektórych państwach członkowskich może zmniejszyć skuteczność i zwiększyć koszty w ścisłym zakresie płatności transgranicznych. Ponieważ jednym z celów SEPA jest zmniejszenie kosztów płatności transgranicznych, sprawozdawczość dotycząca bilansu płatniczego oparta na danych rozrachunkowych powinna zostać całkowicie zniesiona.

(37)

W celu zwiększenia pewności prawa właściwe jest dostosowanie terminów dotyczących opłat interchange określonych w art. 7 rozporządzenia (WE) nr 924/2009 do przepisów niniejszego rozporządzenia.

(38)

Należy zatem odpowiednio zmienić rozporządzenie (WE) nr 924/2009,

a)

transakcji płatniczych przeprowadzanych między dostawcami usług płatniczych i w ramach dostawców usług płatniczych, w tym również między ich agentami lub filiami, na ich własny rachunek;

b)

transakcji płatniczych przetwarzanych i rozliczanych przez systemy obsługujące płatności wysokokwotowe, z wyłączeniem transakcji polecenia zapłaty, w odniesieniu do których płatnik nie zażądał wyraźnie, aby zrealizowano je w systemie obsługującym płatności wysokokwotowe;

c)

transakcji płatniczych przy użyciu karty płatniczej lub podobnego urządzenia, w tym również wypłaty gotówki, chyba że karty płatniczej lub podobnego urządzenia używa się jedynie w celu wygenerowania informacji wymaganej do bezpośredniego dokonania polecenia przelewu lub polecenia zapłaty na rachunek płatniczy identyfikowany przez BBAN lub IBAN oraz z takiego rachunku płatniczego;

d)

transakcji płatniczych przy użyciu jakiegokolwiek urządzenia telekomunikacyjnego, cyfrowego lub informatycznego, jeżeli takie transakcje płatnicze nie skutkują poleceniem przelewu lub poleceniem zapłaty na rachunek płatniczy identyfikowany przez BBAN lub IBAN oraz z takiego rachunku płatniczego;

e)

transakcji przekazu pieniężnego określonych w art. 4 pkt 13 dyrektywy 2007/64/WE;

f)

transakcji płatniczych, w których przypadku przekazywany jest pieniądz elektroniczny określony w art. 2 pkt 2 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/110/WE z dnia 16 września 2009 r. w sprawie podejmowania i prowadzenia działalności przez instytucje pieniądza elektronicznego oraz nadzoru ostrożnościowego nad ich działalnością (11), chyba że takie transakcje skutkują poleceniem przelewu lub poleceniem zapłaty na rachunek płatniczy identyfikowany przez BBAN lub IBAN oraz z takiego rachunku płatniczego.

1)

„polecenie przelewu” oznacza krajową lub transgraniczną usługę płatniczą polegającą na uznaniu rachunku płatniczego odbiorcy, w przypadku gdy transakcja płatnicza lub seria transakcji płatniczych z rachunku płatniczego płatnika są dokonywane przez dostawcę usług płatniczych prowadzącego rachunek płatniczy płatnika, na podstawie dyspozycji udzielonych przez płatnika;

2)

„polecenie zapłaty” oznacza krajową lub transgraniczną usługę płatniczą polegającą na obciążeniu rachunku płatniczego płatnika, w przypadku gdy transakcja płatnicza została zainicjowana przez odbiorcę na podstawie zgody udzielonej przez płatnika;

3)

„płatnik” oznacza osobę fizyczną lub prawną, która jest posiadaczem rachunku płatniczego i która składa zlecenie płatnicze z tego rachunku płatniczego, lub – w przypadku braku rachunku płatniczego płatnika – osobę fizyczną lub prawną, która składa zlecenie płatnicze na rachunek płatniczy odbiorcy;

4)

„odbiorca” oznacza osobę fizyczną lub prawną, która jest posiadaczem rachunku płatniczego i która jest zamierzonym odbiorcą środków stanowiących przedmiot transakcji płatniczej;

5)

„rachunek płatniczy” oznacza rachunek prowadzony w imieniu jednego lub większej liczby użytkowników usług płatniczych, który jest wykorzystywany do wykonywania transakcji płatniczych;

6)

„system płatności” oznacza system transferu środków oparty na formalnych i znormalizowanych regułach i wspólnych przepisach dotyczących przetwarzania, rozliczeń lub rozrachunku transakcji płatniczych;

7)

„schemat płatności” oznacza jednolity zbiór zasad, praktyk, standardów lub wytycznych wdrożeniowych uzgodnionych przez dostawców usług płatniczych w odniesieniu do wykonywania płatności w całej Unii i w państwach członkowskich, który jest odrębny od wszelkiej infrastruktury lub wszelkich systemów płatności, które umożliwiają jego stosowanie;

8)

„dostawca usług płatniczych” oznacza dostawcę usług płatniczych mieszczącego się w którejkolwiek z kategorii, o których mowa w art. 1 ust. 1 dyrektywy 2007/64/WE, oraz osoby fizyczne lub prawne, o których mowa w art. 26 dyrektywy 2007/64/WE, jednak z wyłączeniem podmiotów wymienionych w art. 2 dyrektywy 2006/48/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 czerwca 2006 r. w sprawie podejmowania i prowadzenia działalności przez instytucje kredytowe (12), korzystających z wyłączenia na mocy art. 2 ust. 3 dyrektywy 2007/64/WE;

9)

„użytkownik usług płatniczych” oznacza osobę fizyczną lub prawną korzystającą z usług płatniczych w charakterze płatnika lub odbiorcy;

10)

„transakcja płatnicza” oznacza działanie zainicjowane przez płatnika lub odbiorcę transferowanych środków pomiędzy rachunkami płatniczymi w Unii, niezależnie od rodzaju leżących u ich podstaw zobowiązań między płatnikiem a odbiorcą;

11)

„zlecenie płatnicze” oznacza dyspozycję płatnika lub odbiorcy dla jego dostawcy usług płatniczych z żądaniem wykonania transakcji płatniczej;

12)

„opłata interchange” oznacza opłatę za transakcje polecenia zapłaty uiszczaną pomiędzy dostawcą usług płatniczych płatnika i dostawcą usług płatniczych odbiorcy płatności;

13)

„wielostronna opłata interchange” oznacza wielostronną opłatę interchange, która jest przedmiotem umowy między co najmniej dwoma dostawcami usług płatniczych;

14)

„BBAN” oznacza numer identyfikacyjny rachunku płatniczego, który jednoznacznie wskazuje indywidualny rachunek płatniczy u dostawcy usług płatniczych w państwie członkowskim i który może być stosowany wyłącznie w krajowych transakcjach płatniczych, przy czym ten sam rachunek płatniczy jest identyfikowany przy pomocy IBAN na potrzeby transgranicznych transakcji płatniczych;

15)

„IBAN” oznacza międzynarodowy numer identyfikacyjny rachunku płatniczego, który jednoznacznie wskazuje indywidualny rachunek płatniczy w państwie członkowskim i którego elementy są określone w normie Międzynarodowej Organizacji Normalizacyjnej (ISO);

16)

„BIC” oznacza kod identyfikacyjny instytucji, który jednoznacznie wskazuje dostawcę usług płatniczych i którego elementy są określone w normie ISO;

17)

„norma ISO 20022 XML” oznacza ustanowioną przez ISO normę formułowania elektronicznych komunikatów finansowych, obejmującą fizyczne przedstawienie transakcji płatniczych w składni XML, zgodnie z zasadami realizowania transakcji oraz wytycznymi wdrożeniowymi w zakresie ogólnounijnych schematów w zakresie transakcji płatniczych wchodzących w zakres niniejszego rozporządzenia;

18)

„system płatności wysokokwotowych” oznacza systemy płatności, których głównym przeznaczeniem jest przetwarzanie, rozliczanie lub rozrachunek pojedynczych transakcji płatniczych o wysokim priorytecie, pilnych i przede wszystkim o dużej wartości;

19)

„data rozrachunku” oznacza datę wypełnienia obowiązków związanych z transferem środków pomiędzy dostawcą usług płatniczych płatnika a dostawcą usług płatniczych odbiorcy;

20)

„pobranie” oznacza część transakcji polecenia zapłaty rozpoczynającą się wraz z zainicjowaniem transakcji przez odbiorcę i trwającą do jej zakończenia poprzez zwykłe obciążenie rachunku płatniczego płatnika;

21)

„upoważnienie” oznacza wyrażenie zgody i autoryzację ze strony płatnika udzieloną odbiorcy i (bezpośrednio lub pośrednio za pośrednictwem odbiorcy) dostawcy usług płatniczych odbiorcy w celu umożliwienia odbiorcy zainicjowania pobrania środków ze wskazanego rachunku płatniczego płatnika oraz w celu umożliwienia dostawcy usług płatniczych odbiorcy wykonania takich dyspozycji;

22)

„system płatności detalicznych” oznacza system płatności niebędący systemem płatności wysokokwotowych, którego głównym przeznaczeniem jest przetwarzanie, rozliczanie lub rozrachunek poleceń przelewu lub poleceń zapłaty, które podczas przesyłania są na ogół ze sobą łączone, i które przede wszystkim są małej wartości i mają niski priorytet;

23)

„mikroprzedsiębiorstwo” oznacza przedsiębiorstwo, które w chwili zawarcia umowy o usługę płatniczą jest przedsiębiorstwem określonym w art. 1 i art. 2 ust. 1 i 3 załącznika do zalecenia Komisji 2003/361/WE (13);

24)

„konsument” oznacza w umowach o usługę płatniczą osobę fizyczną działającą w celach innych niż działalność handlowa, gospodarcza lub zawodowa;

25)

„R-transakcja” oznacza transakcję płatniczą, która nie może być właściwie wykonana przez dostawcę usług płatniczych lub która skutkuje obsługą wyjątków, między innymi z powodu braku środków, odwołania, błędnej kwoty lub błędnej daty, braku upoważnienia lub niewłaściwego lub zamkniętego rachunku;

26)

„płatność transgraniczna” oznacza transakcję płatniczą zainicjowaną przez płatnika lub odbiorcę, w przypadku gdy dostawca usług płatniczych płatnika i dostawca usług płatniczych odbiorcy znajdują się w różnych państwach członkowskich;

27)

„płatność krajowa” oznacza transakcję płatniczą zainicjowaną przez płatnika lub odbiorcę, w przypadku gdy dostawca usług płatniczych płatnika i dostawca usług płatniczych odbiorcy znajdują się w tym samym państwie członkowskim;

28)

„podmiot powiązany” oznacza osobę fizyczną lub prawną, w której imieniu płatnik dokonuje płatności lub odbiorca otrzymuje płatność.

a)

ich zasady są takie same w odniesieniu do krajowych i transgranicznych transakcji poleceń przelewu w Unii, jak również krajowych i transgranicznych transakcji poleceń zapłaty w Unii; oraz

b)

uczestnicy schematu płatniczego stanowią większość dostawców usług płatniczych z większości państw członkowskich oraz stanowią większość dostawców usług płatniczych w Unii, uwzględniając jedynie dostawców usług płatniczych, którzy realizują odpowiednio polecenia przelewu lub polecenia zapłaty.

a)

muszą oni stosować identyfikator rachunku płatniczego określony w pkt 1 lit. a) załącznika w celu identyfikacji rachunków płatniczych, niezależnie od tego gdzie znajduje się dany dostawca usług płatniczych;

b)

muszą oni stosować formaty komunikatów określone w pkt 1 lit. b) załącznika przy przekazywaniu transakcji płatniczych do innego dostawcy usług płatniczych lub za pośrednictwem systemu płatności detalicznych;

c)

muszą oni zapewnić, aby użytkownicy usług płatniczych stosowali identyfikator rachunku płatniczego określony w pkt 1 lit. a) załącznika w celu identyfikacji rachunków płatniczych, niezależnie od tego, czy dostawca usług płatniczych płatnika i dostawca usług płatniczych odbiorcy, lub jedyny dostawca usług płatniczych w transakcji płatniczej, znajdują się w tym samym państwie członkowskim czy w różnych państwach członkowskich;

d)

muszą oni zapewnić, aby w przypadku gdy użytkownik usług płatniczych, który nie jest konsumentem ani mikroprzedsiębiorstwem, zainicjuje lub otrzyma indywidualne polecenie przelewu lub indywidualne polecenie zapłaty, które nie są przesyłane indywidualnie, ale łączone ze sobą na potrzeby przekazu, stosowano formaty komunikatów określone w pkt 1 lit. b) załącznika.

a)

dostawca usług płatniczych płatnika musi zapewnić, aby płatnik przekazał elementy danych określone w pkt 2 lit. a) załącznika;

b)

dostawca usług płatniczych płatnika musi przekazać elementy danych określone w pkt 2 lit. b) załącznika dostawcy usług płatniczych odbiorcy;

c)

dostawca usług płatniczych odbiorcy musi przekazać lub udostępnić odbiorcy elementy danych określone w pkt 2 lit. d) załącznika.

a)

dostawca usług płatniczych odbiorcy musi zapewnić, aby:

b)

dostawca usług płatniczych odbiorcy musi przekazać elementy danych określone w pkt 3 lit. b) załącznika dostawcy usług płatniczych płatnika;

c)

dostawca usług płatniczych płatnika musi przekazać lub udostępnić płatnikowi elementy danych określone w pkt 3 lit. c) załącznika;

d)

płatnik musi mieć prawo zlecić swojemu dostawcy usług płatniczych:

a)

umowa służy skutecznemu przypisaniu kosztów dostawcy usług płatniczych, który zainicjował R-transakcję lub którego użytkownik usług płatniczych zainicjował taką transakcję, w zależności od przypadku, przy jednoczesnym uwzględnieniu kosztów transakcji, oraz zapewnienia, aby płatnik nie został automatycznie obciążony, a dostawca usług płatniczych nie mógł obciążać użytkowników usług płatniczych w odniesieniu do opłat za danego rodzaju R-transakcje, które przekraczają koszty poniesione przez dostawcę usług płatniczych w związku z takimi transakcjami;

b)

opłaty za R-transakcje opierają się ściśle na kosztach;

c)

wysokość opłat nie przekracza rzeczywistych kosztów obsługi R-transakcji przez najbardziej efektywnego pod względem kosztów porównywalnego dostawcę usług płatniczych, który pod względem wolumenu transakcji i charakteru usług jest reprezentatywną stroną umowy;

d)

stosowanie opłat zgodnie z lit. a), b) i c) zapobiega nakładaniu przez dostawcę usług płatniczych na ich użytkowników usług płatniczych dodatkowych opłat związanych z kosztami, które są pokryte przez te opłaty interchange;

e)

nie istnieje praktyczna i ekonomicznie opłacalna alternatywa dla umowy, która umożliwiałaby równie skuteczną lub bardziej skuteczną obsługę R-transakcji przy takich samych lub niższych kosztach dla konsumentów.

1)

art. 2 pkt 10 otrzymuje brzmienie:

2)

art. 3 ust. 1 otrzymuje brzmienie:

„1.   Opłaty nakładane przez dostawcę usług płatniczych na użytkownika usług płatniczych w odniesieniu do płatności transgranicznych są takie same jak opłaty nakładane przez tego dostawcę usług płatniczych na użytkowników usług płatniczych w odniesieniu do odpowiadających im płatności krajowych o tej samej wartości i w tej samej walucie.”;

3)

w art. 4 wprowadza się następujące zmiany:

4)

art. 5 ust. 1 otrzymuje brzmienie:

„1.   Ze skutkiem od dnia 1 lutego 2016 r. państwa członkowskie znoszą krajowe obowiązki sprawozdawcze oparte na danych rozrachunkowych nałożone na dostawców usług płatniczych do celów statystyk bilansu płatniczego w związku z transakcjami płatniczymi przeprowadzanymi przez ich klientów.”;

5)

w art. 7 wprowadza się następujące zmiany:

6)

skreśla się art. 8.