9.10.2009   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

L 266/11

(1)

W celu umożliwienia właściwego funkcjonowania rynku wewnętrznego oraz ułatwienia transgranicznego handlu we Wspólnocie konieczne jest, aby opłaty za płatności transgraniczne dokonywane w euro były równe opłatom za odpowiadające im płatności w obrębie danego państwa członkowskiego. Powyższa zasada równych opłat została określona w rozporządzeniu (WE) nr 2560/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 19 grudnia 2001 r. w sprawie płatności transgranicznych dokonywanych w euro (4), która odnosi się do płatności transgranicznych w euro i koronach szwedzkich do kwoty 50 000 EUR lub ich równowartości.

(2)

W sprawozdaniu Komisji z dnia 11 lutego 2008 r. w sprawie stosowania rozporządzenia (WE) nr 2560/2001 w sprawie płatności transgranicznych dokonywanych w euro potwierdzono, że dzięki stosowaniu tego rozporządzenia opłaty za płatności transgraniczne w euro zostały skutecznie zmniejszone do poziomu opłat za płatności krajowe, a w wyniku rozporządzenia europejski sektor płatności został zachęcony do podjęcia wysiłków koniecznych do stworzenia ogólnowspólnotowej infrastruktury w zakresie płatności.

(3)

W sprawozdaniu Komisji przeanalizowano praktyczne problemy, jakie napotkano w związku z wdrożeniem rozporządzenia (WE) nr 2560/2001. W wyniku tej analizy zaproponowano dokonanie szeregu zmian w tym rozporządzeniu, tak by rozwiązać problemy zidentyfikowane w trakcie przeglądu. Problemy te dotyczą zakłóceń wewnętrznego rynku usług płatniczych w wyniku różnych wymogów w zakresie sprawozdawczości do celów statystycznych, trudności z egzekwowaniem przepisów rozporządzenia (WE) nr 2560/2001 w związku z brakiem wyznaczonych właściwych organów krajowych, braku pozasądowych organów rozjemczych właściwych w sporach związanych z rozporządzeniem oraz faktu, iż rozporządzenie nie dotyczy poleceń zapłaty.

(4)

Dyrektywa 2007/64/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 listopada 2007 r. w sprawie usług płatniczych w ramach rynku wewnętrznego (5) stwarza nowoczesne podstawy prawne umożliwiające utworzenie ogólnowspólnotowego wewnętrznego rynku usług płatniczych. Celem zagwarantowania spójności prawnej między tymi dwoma aktami prawnymi należy dokonać zmian odpowiednich przepisów rozporządzenia (WE) nr 2560/2001, w szczególności definicji.

(5)

Rozporządzenie (WE) nr 2560/2001 dotyczy transgranicznych poleceń przelewu i transgranicznych elektronicznych transakcji płatniczych. Aby zgodnie z celem dyrektywy 2007/64/WE umożliwić także transgraniczne polecenia zapłaty, należy rozszerzyć zakres stosowania rozporządzenia (WE) nr 2560/2001. Zasady równych opłat nie należy w dalszym ciągu stosować do instrumentów płatniczych istniejących zasadniczo lub wyłącznie w formie papierowej, takich jak czeki, ponieważ ze względu na ich charakter nie można ich przetwarzać w sposób równie wydajny jak płatności elektronicznych.

(6)

Zasada równych opłat powinna mieć zastosowanie do płatności, które są inicjowane lub zakańczane w formie papierowej lub w gotówce, które na określonym etapie łańcucha płatności są przetwarzane w sposób elektroniczny, z wyłączeniem czeków, oraz do wszelkich opłat związanych bezpośrednio lub pośrednio z transakcją płatniczą, łącznie z opłatami związanymi z umową, ale z wyłączeniem opłat za przeliczenie waluty. Opłaty pośrednie obejmują opłaty za złożenie dyspozycji stałego zlecenia płatniczego lub opłaty za używanie karty płatniczej, karty debetowej lub kredytowej, które powinny być takie same dla płatności krajowych i transgranicznych w obrębie Wspólnoty.

(7)

W celu zapobieżenia fragmentacji rynków usług płatniczych właściwe jest stosowanie zasady równych opłat. W tym celu dla każdej kategorii płatności transgranicznej należy wskazać płatność krajową, która wykazuje takie same lub bardzo podobne cechy co płatność transgraniczna. Do określenia płatności krajowej odpowiadającej płatności transgranicznej można zastosować, między innymi, następujące kryteria: sposób rozpoczęcia, wykonania i zakończenia płatności, stopień automatyzacji, gwarancja płatności, status klienta oraz związek z dostawcą usług płatniczych lub wykorzystany instrument płatniczy, zgodnie z definicją zawartą w art. 4 ust. 23 dyrektywy 2007/64/WE. Kryteriów tych nie należy traktować jako wyczerpujących.

(8)

Właściwe organy powinny w przypadkach, gdy uznają to za konieczne, wydać wytyczne w zakresie określenia odpowiadających sobie płatności. Komisja, wspomagana w stosownych przypadkach przez Komitet ds. Płatności, powinna zapewnić stosowne wskazówki i pomoc właściwym organom.

(9)

Istotne jest ułatwienie wykonywania płatności transgranicznych przez dostawców usług płatniczych. W tym celu należy wspierać normalizację, w szczególności w odniesieniu do wykorzystania międzynarodowego numeru rachunku bankowego (IBAN) oraz kodu identyfikującego bank (BIC). Właściwe jest zatem udostępnianie przez dostawców usług płatniczych użytkownikom usług płatniczych IBAN i BIC danego konta.

(10)

Zróżnicowane wymogi w zakresie sprawozdawczości do celów statystyki bilansu płatniczego, które dotyczą wyłącznie płatności transgranicznych, utrudniają rozwój zintegrowanego rynku usług płatniczych, w szczególności w ramach jednolitego obszaru płatności w euro (SEPA). W odniesieniu do SEPA właściwe jest zatem przeprowadzenie do dnia 31 października 2011 r. ponownej oceny zasadności likwidacji tych wymogów w zakresie sprawozdawczości opartych na bankowych danych rozrachunkowych. Celem zagwarantowania ciągłego, terminowego i wydajnego dostarczania statystyk na temat bilansu płatniczego należy również zapewnić, by nadal było możliwe gromadzenie łatwo dostępnych danych dotyczących płatności, takich jak IBAN, BIC oraz kwota transakcji, bądź podstawowych, zagregowanych danych o płatnościach dotyczących poszczególnych instrumentów płatniczych, jeżeli proces gromadzenia danych może być w pełni zautomatyzowany i nie utrudnia automatycznego przetwarzania płatności. Niniejsze rozporządzenie nie ma wpływu na obowiązki w zakresie sprawozdawczości, służące realizacji innych istotnych celów politycznych, takich jak zapobieganie praniu pieniędzy lub finansowaniu działalności terrorystycznej, lub służące celom fiskalnym.

(11)

Istniejące już krajowe schematy polecenia zapłaty funkcjonują w oparciu o różne modele działalności. Aby ułatwić wprowadzenie schematu polecenia zapłaty w ramach SEPA, konieczne jest wprowadzenie wspólnego modelu działalności oraz zagwarantowanie większej przejrzystości prawnej w zakresie wielostronnych opłat interchange. W przypadku transgranicznych poleceń zapłaty można to osiągnąć poprzez ustalenie w drodze wyjątku maksymalnej kwoty wielostronnej opłaty interchange od transakcji w okresie przejściowym. Jednakże strony porozumienia wielostronnego powinny ustalić niższą kwotę lub uzgodnić, że kwota wielostronnej opłaty interchange będzie równa zeru. W przypadku krajowych poleceń zapłaty w ramach SEPA stosować można tę samą krajową opłatę interchange lub inne uzgodnione wynagrodzenie międzybankowe pomiędzy dostawcami usług płatniczych odbiorcy płatności i płatnika, jakie obowiązywało w kraju przed rozpoczęciem stosowania niniejszego rozporządzenia. W przypadku obniżenia lub zniesienia w okresie przejściowym krajowej wielostronnej opłaty interchange lub innego uzgodnionego wynagrodzenia międzybankowego, przykładowo wskutek zastosowania prawa konkurencji, do krajowych poleceń zapłaty w ramach SEPA powinno stosować się w tym okresie zmienione ustalenia. Niemniej jednak w przypadku gdy transakcja polecenia zapłaty podlega porozumieniu dwustronnemu, warunki tego porozumienia powinny mieć pierwszeństwo przed jakimikolwiek wielostronnymi opłatami interchange lub innym uzgodnionym wynagrodzeniem międzybankowym. Sektor może wykorzystać pewność prawną gwarantowaną w okresie przejściowym, aby opracować i uzgodnić wspólny, długoterminowy model obsługi poleceń zapłaty w ramach SEPA. Pod koniec okresu przejściowego powinno już istnieć długoterminowe rozwiązanie modelu poleceń zapłaty w ramach SEPA, zgodne ze wspólnotowymi przepisami dotyczącymi konkurencji oraz wspólnotowymi ramami regulacyjnymi. W ramach stałego dialogu z sektorem bankowym oraz w oparciu o wkład ze strony właściwych podmiotów rynkowych Komisja zamierza w trybie pilnym przedstawić wytyczne co do obiektywnych i wymiernych kryteriów zgodności takich wielostronnych opłat międzybankowych, które mogłyby obejmować wielostronne opłaty interchange, ze wspólnotowymi przepisami dotyczącymi konkurencji oraz wspólnotowymi ramami regulacyjnymi.

(12)

Aby transakcja polecenia zapłaty mogła zostać wykonana, konto płatnika musi mieć zdolność odbiorczą. Dlatego też, aby zachęcić do coraz szerszego korzystania z poleceń zapłaty w ramach SEPA, konieczne jest zapewnienie zdolności odbiorczej wszystkich kont płatników tam, gdzie ma to miejsce w przypadku stosowanych już krajowych poleceń zapłaty nominowanych w euro, w przeciwnym wypadku płatnik i odbiorca płatności nie będą mogli korzystać z dobrodziejstw transgranicznego polecenia zapłaty. W przypadku gdy konto płatnika nie posiada zdolności odbiorczej w schemacie polecenia zapłaty w ramach SEPA, płatnik (dłużnik) oraz odbiorca płatności (wierzyciel) nie będą mogli skorzystać z dostępnych nowych możliwości wykonania płatności za pomocą polecenia zapłaty. Ma to szczególne znaczenie w przypadkach, gdy odbiorca płatności inicjuje zbiorcze polecenie zapłaty, przykładowo co miesiąc lub co kwartał, w przypadku rachunków za elektryczność lub inne media, a nie obciąża osobno rachunku każdego klienta. Jeżeli wierzyciele nie będą w stanie dotrzeć do wszystkich swych dłużników za pomocą pojedynczej operacji, konieczna będzie dodatkowa interwencja ręczna, co prawdopodobnie podwyższy koszty. Stąd w przypadku braku obowiązku posiadania zdolności odbiorczej przez dostawcę usług płatniczych płatnika skuteczność poleceń zapłaty nie poprawi się w pełni, a konkurencja na poziomie ogólnoeuropejskim pozostanie ograniczona. Biorąc jednak pod uwagę szczególne cechy polecenia zapłaty realizowanego pomiędzy przedsiębiorcami, przepis ten powinien mieć zastosowanie jedynie do podstawowego schematu poleceń zapłaty w ramach SEPA, a nie do schematu poleceń zapłaty w ramach SEPA realizowanych pomiędzy przedsiębiorstwami. Obowiązek posiadania zdolności odbiorczej obejmuje prawo dostawcy usług płatniczych dłużnika do niewykonania transakcji polecenia zapłaty zgodnie z regułami schematu poleceń zapłaty na przykład w związku z odrzuceniem, odmową lub zwrotem transakcji. Ponadto obowiązek posiadania zdolności odbiorczej nie powinien odnosić się do dostawców usług płatniczych, którzy są uprawnieni do oferowania i realizacji transakcji poleceń zapłaty, ale którzy nie zajmują się zarobkowo tego rodzaju działalnością.

(13)

Ponadto, mając na uwadze wymogi techniczne niezbędne dla wprowadzenia obowiązku posiadania zdolności odbiorczej, ważne jest, aby dostawca usług płatniczych płatnika posiadał wystarczającą ilość czasu, aby przygotować się do spełnienia obowiązku posiadania zdolności odbiorczej. Aby dostawcy usług płatniczych mogli spełnić to zobowiązanie, należy przewidzieć okres przejściowy trwający nie dłużej niż rok od daty rozpoczęcia stosowania niniejszego rozporządzenia. Ponieważ dostawcy usług płatniczych z państw członkowskich spoza obszaru euro mogą potrzebować przeprowadzić dodatkowe prace przygotowawcze, powinni oni uzyskać możliwość późniejszego dostosowania się do obowiązku posiadania zdolności odbiorczej, nie później niż pięć lat od daty rozpoczęcia stosowania niniejszego rozporządzenia. Jednakże dostawcy usług płatniczych mieszczący się w państwie członkowskim, które wprowadziło euro jako swoją walutę w terminie czterech lat od daty rozpoczęcia stosowania niniejszego rozporządzenia, powinni być zobowiązani do spełnienia obowiązku posiadania zdolności odbiorczej w okresie roku od daty wejścia tego państwa członkowskiego do strefy euro.

(14)

Właściwe organy powinny mieć uprawnienia umożliwiające im skuteczne wykonywanie zadań z zakresu nadzoru oraz podejmowanie wszelkich niezbędnych środków, aby zapewnić przestrzeganie niniejszego rozporządzenia przez dostawców usług płatniczych.

(15)

W celu zapewnienia możliwości dochodzenia swoich praw w przypadkach niewłaściwego stosowania niniejszego rozporządzenia państwa członkowskie powinny opracować odpowiednie i skuteczne procedury wnoszenia skarg lub odwołań dla rozstrzygania wszelkich sporów między użytkownikiem usług płatniczych a dostawcą usług płatniczych. Ważne jest również, by powołane zostały właściwe organy i pozasądowe organy rozjemcze, albo poprzez wyznaczenie istniejących organów, albo, w odpowiednich przypadkach, poprzez ustanowienie nowych organów.

(16)

Konieczne jest zapewnienie aktywnej współpracy właściwych organów i pozasądowych organów rozjemczych w obrębie Wspólnoty, tak by sprawnie i w odpowiednim czasie rozstrzygać transgraniczne spory związane z niniejszym rozporządzeniem. Powinno być możliwe, aby taka współpraca polegała na wymianie informacji dotyczących prawa lub praktyki prawnej w ich jurysdykcjach lub na przenoszeniu bądź przejmowaniu postępowań w sprawie skarg i postępowań rozjemczych.

(17)

Konieczne jest, by państwa członkowskie ustanowiły w prawie krajowym skuteczne, proporcjonalne i odstraszające sankcje za nieprzestrzeganie niniejszego rozporządzenia.

(18)

Rozszerzenie stosowania niniejszego rozporządzenia na waluty inne niż euro przyniosłoby wyraźne korzyści, w szczególności pod względem liczby objętych płatności. W związku z tym należy wprowadzić procedurę powiadamiania umożliwiającą państwom członkowskim, które nie wprowadziły euro jako swojej waluty, rozszerzenie zakresu stosowania niniejszego rozporządzenia na płatności transgraniczne nominowane w ich walucie krajowej. Należy jednak przy tym zagwarantować, by państwa członkowskie, które zastosowały już tę procedurę powiadamiania, nie musiały przedstawiać nowego powiadomienia.

(19)

Pożądane jest, by Komisja przedstawiła sprawozdanie na temat zasadności zniesienia krajowych wymogów sprawozdawczych opartych na danych rozrachunkowych. Komisja powinna również przedstawić sprawozdanie ze stosowania niniejszego rozporządzenia, oceniając w szczególności wykorzystanie numerów IBAN i BIC na potrzeby ułatwienia płatności w obrębie Wspólnoty, jak również postępy w zakresie stosowania przepisów dotyczących transakcji polecenia zapłaty. W kontekście rozwoju SEPA pożądane jest również, by sprawozdanie takie zawierało ocenę, czy pułap 50 000 EUR, który obecnie ma zastosowanie do zasady równych opłat, jest odpowiedni.

(20)

W celu zapewnienia pewności i jasności prawa rozporządzenie (WE) nr 2560/2001 powinno zostać uchylone.

(21)

W celu zapewnienia spójności prawnej między niniejszym rozporządzeniem i dyrektywą 2007/64/WE, w szczególności w odniesieniu do przejrzystości warunków i wymogów informacyjnych dotyczących usług płatniczych oraz w odniesieniu do praw i obowiązków związanych ze świadczeniem usług płatniczych i korzystaniem z nich, właściwe jest, by niniejsze rozporządzenie obowiązywało od dnia 1 listopada 2009 r. Właściwe jest umożliwienie państwom członkowskim wprowadzenia środków przewidujących sankcje za naruszenie niniejszego rozporządzenia w terminie do dnia 1 czerwca 2010 r.

(22)

Ponieważ cele niniejszego rozporządzenia nie mogą zostać osiągnięte w stopniu wystarczającym przez państwa członkowskie, natomiast z uwagi na skalę i skutki proponowanego działania możliwe jest lepsze ich osiągnięcie na poziomie wspólnotowym, Wspólnota może podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości, o której mowa w art. 5 Traktatu. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tych celów,

1)

„płatność transgraniczna” oznacza przetwarzaną w sposób elektroniczny transakcję płatniczą inicjowaną przez płatnika albo przez odbiorcę lub za jego pośrednictwem, w której przypadku dostawca usług płatniczych płatnika oraz dostawca usług płatniczych odbiorcy znajdują się w innych państwach członkowskich;

2)

„płatność krajowa” oznacza przetwarzaną w sposób elektroniczny transakcję płatniczą inicjowaną przez płatnika albo przez odbiorcę lub za jego pośrednictwem, w przypadku których dostawca usług płatniczych płatnika oraz dostawca usług płatniczych odbiorcy znajdują się w tym samym państwie członkowskim;

3)

„płatnik” oznacza osobę fizyczną lub prawną, która jest właścicielem rachunku płatniczego i składa zlecenie płatnicze z tego rachunku płatniczego, lub – w przypadku gdy rachunek płatniczy nie występuje – osoba fizyczna lub prawna, która składa zlecenie płatnicze;

4)

„odbiorca” oznacza osobę fizyczną lub prawną będącą zamierzonym odbiorcą środków stanowiących przedmiot transakcji płatniczej;

5)

„dostawca usług płatniczych” oznacza dowolną z kategorii osób prawnych, o których mowa w art. 1 ust. 1 dyrektywy 2007/64/WE, oraz osoby fizyczne lub prawne, o których mowa w art. 26 tej dyrektywy, jednak z wyłączeniem instytucji wymienionych w art. 2 dyrektywy 2006/48/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 czerwca 2006 r. w sprawie podejmowania i prowadzenia działalności przez instytucje kredytowe (6) korzystających z wyłączenia udzielonego przez państwo członkowskie na mocy art. 2 ust. 3 dyrektywy 2007/64/WE;

6)

„użytkownik usług płatniczych” oznacza osobę fizyczną lub prawną korzystającą z usług płatniczych w charakterze płatnika albo odbiorcy, lub obu łącznie;

7)

„transakcja płatnicza” oznacza działanie zainicjowane przez płatnika albo przez odbiorcę lub za jego pośrednictwem, polegające na lokowaniu, transferze lub wycofaniu środków, niezależnie od rodzaju zobowiązań między płatnikiem a odbiorcą stanowiących powód transakcji;

8)

„zlecenie płatnicze” oznacza każdą dyspozycję płatnika lub odbiorcy skierowaną do jego dostawcy usług płatniczych z żądaniem wykonania transakcji płatniczej;

9)

„opłata” oznacza każdą opłatę nałożoną przez dostawcę usług płatniczych na użytkownika usług płatniczych i bezpośrednio lub pośrednio związaną z transakcją płatniczą;

10)

„środki” oznaczają banknoty i monety, zapis księgowy i pieniądz elektroniczny określony w art. 1 ust. 3 lit. b) dyrektywy 2000/46/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 września 2000 r. w sprawie podejmowania i prowadzenia działalności przez instytucje pieniądza elektronicznego oraz nadzoru ostrożnościowego nad ich działalnością (7);

11)

„konsument” oznacza osobę fizyczną działającą w celach, które nie są związane z jej działalnością handlową, gospodarczą lub zawodową;

12)

„mikroprzedsiębiorstwo” oznacza przedsiębiorstwo, które w momencie zawarcia umowy o usługę płatniczą jest przedsiębiorstwem zdefiniowanym w art. 1 i art. 2 ust. 1 i 3 załącznika do zalecenia Komisji 2003/361/WE z dnia 6 maja 2003 r. dotyczącego definicji mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw (8);

13)

„opłata interchange” oznacza opłatę za każdą transakcję polecenia zapłaty uiszczaną pomiędzy dostawcami usług płatniczych płatnika i odbiorcy;

14)

„polecenie zapłaty” oznacza usługę płatniczą polegającą na obciążeniu rachunku płatniczego płatnika, w przypadku gdy transakcja płatnicza została zainicjowana przez odbiorcę na podstawie zgody płatnika udzielonej odbiorcy, dostawcy usług płatniczych odbiorcy albo własnemu dostawcy usług płatniczych płatnika;

15)

„schemat poleceń zapłaty” to wspólny zbiór zasad, praktyk i norm uzgodnionych pomiędzy dostawcami usług płatniczych w celu realizacji transakcji poleceń zapłaty.

a)

w odniesieniu do transakcji inicjowanych przez płatnika na żądanie przekazuje on swojemu dostawcy usług płatniczych IBAN odbiorcy oraz BIC dostawcy usług płatniczych odbiorcy;

b)

w odniesieniu do transakcji inicjowanych przez odbiorcę na żądanie przekazuje on swojemu dostawcy usług płatniczych IBAN płatnika oraz BIC dostawcy usług płatniczych płatnika.

a)

stosowanie numerów IBAN i BIC w związku z automatyzacją płatności;

b)

odpowiedniość pułapu, o którym mowa w art. 3 ust. 1; oraz

c)

zmiany zachodzące na rynku w odniesieniu do stosowania art. 6, 7 i 8.