31.7.2009   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

L 200/25

(1)

Tytuł IV części trzeciej Traktatu stanowi podstawę prawną do przyjmowania wspólnotowych aktów prawnych w dziedzinie współpracy sądowej w sprawach cywilnych.

(2)

Tradycyjnie współpraca sądowa w sprawach cywilnych pomiędzy państwami członkowskimi a państwami trzecimi była regulowana przez umowy między państwami członkowskimi a państwami trzecimi. Umów takich jest wiele i często odzwierciedlają one szczególne relacje między państwem członkowskim a państwem trzecim, a także mają na celu zapewnienie odpowiednich ram prawnych spełniających określone potrzeby umawiających się stron.

(3)

Zgodnie z art. 307 Traktatu państwa członkowskie zobowiązane są zastosować wszelkie właściwe środki w celu wyeliminowania wszelkich niezgodności między wspólnotowym dorobkiem prawnym a umowami międzynarodowymi zawartymi pomiędzy państwami członkowskimi a państwami trzecimi. Może to się wiązać z koniecznością renegocjowania tych umów.

(4)

W celu zapewnienia odpowiednich ram prawnych spełniających określone potrzeby danego państwa członkowskiego w jego stosunkach z państwem trzecim, może zaistnieć wyraźna potrzeba zawarcia nowych umów z państwami trzecimi dotyczących dziedzin prawa cywilnego wchodzących w zakres tytułu IV części trzeciej Traktatu.

(5)

W opinii 1/03 z dnia 7 lutego 2006 r. dotyczącej zawarcia nowej konwencji z Lugano Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich potwierdził, że Wspólnota uzyskała wyłączną kompetencję do zawierania umów międzynarodowych, takich jak konwencja z Lugano, z państwami trzecimi w sprawach mających wpływ na zasady zawarte w rozporządzeniu Rady (WE) nr 44/2001 z dnia 22 grudnia 2000 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (2) („Bruksela I”).

(6)

Zatem zgodnie z art. 300 Traktatu zawieranie takich umów między Wspólnotą a państwem trzecim w sprawach należących do wyłącznej kompetencji Wspólnoty leży w gestii Wspólnoty.

(7)

Zgodnie z art. 10 Traktatu państwa członkowskie mają obowiązek ułatwiania Wspólnocie wypełniania jej zadań oraz obowiązek powstrzymywania się od podejmowania wszelkich działań, które mogłyby zagrozić urzeczywistnieniu celów Traktatu. Ten obowiązek lojalnej współpracy ma zastosowanie ogólne i nie zależy od tego, czy kompetencja Wspólnoty jest wyłączna.

(8)

W odniesieniu do umów z państwami trzecimi, dotyczących szczególnych kwestii prawa cywilnego należących do wyłącznej kompetencji Wspólnoty, należy stworzyć spójną i przejrzystą procedurę upoważniania państw członkowskich do zmiany obowiązujących umów lub do negocjowania i zawierania nowych umów, szczególnie wtedy, gdy Wspólnota nie wyraziła zamiaru wykonywania swojej kompetencji zewnętrznej do zawarcia umowy w ramach istniejącego lub przewidywanego mandatu negocjacyjnego. Procedura ta nie powinna naruszać wyłącznej kompetencji Wspólnoty ani postanowień art. 300 i art. 307 Traktatu. Procedurę tę należy traktować jako środek wyjątkowy oraz ograniczyć jej zakres i czas obowiązywania.

(9)

Niniejsze rozporządzenie nie powinno mieć zastosowania, jeżeli Wspólnota zawarła już z danym państwem trzecim umowę dotyczącą tego samego przedmiotu. Dwie umowy należy uważać za dotyczące tego samego przedmiotu wyłącznie wtedy, gdy – i w takim zakresie, w jakim – regulują one merytorycznie te same szczególne kwestie prawne. Postanowień, w których jedynie jest mowa o ogólnym zamiarze współpracy w takich kwestiach, nie należy uważać za dotyczące tego samego przedmiotu.

(10)

W wyjątkowych przypadkach niniejsze rozporządzenie powinno obejmować niektóre umowy regionalne zawarte przez kilka państw członkowskich z kilkoma państwami trzecimi, na przykład dwoma lub trzema, z myślą o rozwiązaniu problemów lokalnych i bez możliwości przystąpienia do tych umów innych państw.

(11)

Aby umowa planowana przez państwo członkowskie nie czyniła prawa wspólnotowego nieskutecznym i nie uniemożliwiała właściwego funkcjonowania systemu ustanowionego na podstawie jego przepisów ani nie podważała ustalonej przez Wspólnotę polityki w zakresie stosunków zewnętrznych, dane państwo członkowskie powinno mieć obowiązek powiadamiania Komisji o swoich zamiarach w celu uzyskania upoważnienia do rozpoczęcia lub kontynuowania formalnych negocjacji dotyczących umowy oraz do zawarcia umowy. Powiadomienie to powinno zostać przekazane listownie lub drogą elektroniczną. Powinno zawierać wszystkie odnośne informacje i dokumenty umożliwiające Komisji ocenę przewidywanego wpływu wyniku negocjacji na prawo wspólnotowe.

(12)

Należy ocenić, czy istnieje dostateczny wspólnotowy interes uzasadniający zawarcie umowy dwustronnej między Wspólnotą a danym państwem trzecim lub, w stosownych przypadkach, zastąpienie umową wspólnotową istniejącej umowy dwustronnej między państwem członkowskim a państwem trzecim. W tym celu należy informować wszystkie państwa członkowskie o każdym otrzymanym przez Komisję powiadomieniu w sprawie umowy planowanej przez państwo członkowskie, aby mogły one wyrazić swoje zainteresowanie przyłączeniem się do inicjatywy państwa członkowskiego, które przekazało powiadomienie. Jeżeli wskutek takiej wymiany informacji wyłoni się dostateczny wspólnotowy interes, Komisja powinna rozważyć zaproponowanie mandatu negocjacyjnego w celu zawarcia umowy między Wspólnotą a danym państwem trzecim.

(13)

Jeżeli Komisja wystąpi do państwa członkowskiego z wnioskiem o dodatkowe informacje w związku ze swoją oceną możliwości upoważnienia tego państwa członkowskiego do podjęcia negocjacji z państwem trzecim, wniosek taki nie powinien mieć wpływu na termin, w którym Komisja zobowiązana jest wydać decyzję wraz z uzasadnieniem co do wniosku tego państwa.

(14)

Komisja, wydając upoważnienie do podjęcia formalnych negocjacji, powinna w razie konieczności mieć możliwość proponowania wytycznych negocjacyjnych lub występowania o wprowadzenie do planowanej umowy określonych klauzul. Na każdym etapie negocjacji Komisja powinna być w pełni informowana o wszelkich sprawach objętych zakresem stosowania niniejszego rozporządzenia i powinna być dopuszczana do uczestnictwa w negocjacjach dotyczących tych kwestii w charakterze obserwatora.

(15)

Powiadamiając Komisję o zamiarze rozpoczęcia negocjacji z państwem trzecim, państwa członkowskie powinny być jedynie zobowiązane do informowania Komisji o elementach istotnych dla oceny, którą Komisja ma przeprowadzić. Upoważnienie wydane przez Komisję oraz wszelkie ewentualne wytyczne negocjacyjne, lub, zależnie od okoliczności, odmowa wydania upoważnienia przez Komisję, powinny dotyczyć wyłącznie spraw objętych zakresem stosowania niniejszego rozporządzenia.

(16)

Wszystkie państwa członkowskie powinny być informowane o wszelkich powiadomieniach przekazanych Komisji dotyczących planowanych lub negocjowanych umów oraz o wszelkich decyzjach wraz z uzasadnieniem podjętych przez Komisję na podstawie niniejszego rozporządzenia. Informacje takie powinny jednak w pełni uwzględniać ewentualne wymogi dotyczące poufności.

(17)

Parlament Europejski, Rada i Komisja powinny zapewniać traktowanie wszelkich informacje określonych jako poufne zgodnie z treścią rozporządzenia (WE) nr 1049/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 30 maja 2001 r. w sprawie publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji (3).

(18)

W przypadkach gdy Komisja, na podstawie swojej oceny, zamierza odmówić upoważnienia do rozpoczęcia formalnych negocjacji lub do zawarcia wynegocjowanej umowy, powinna ona przedłożyć danemu państwu członkowskiemu swoją opinię przed przekazaniem decyzji wraz z uzasadnieniem. W przypadku odmowy upoważnienia do zawarcia wynegocjowanej umowy opinię należy przedstawić Parlamentowi Europejskiemu i Radzie.

(19)

Aby wynegocjowana umowa nie stanowiła przeszkody w realizacji polityki zewnętrznej Wspólnoty w dziedzinie współpracy sądowej w sprawach cywilnych i handlowych, w umowie tej powinno się przewidzieć albo jej rozwiązanie w całości lub w części w przypadku zawarcia późniejszej umowy w tym samym przedmiocie między Wspólnotą lub Wspólnotą i jej państwami członkowskimi z jednej strony a tym samym państwem trzecim z drugiej, albo bezpośrednie zastąpienie odnośnych postanowień tej umowy postanowieniami umowy późniejszej.

(20)

Należy przewidzieć przepisy przejściowe znajdujące zastosowanie, jeżeli w chwili wejścia w życie niniejszego rozporządzenia dane państwo członkowskie jest w trakcie negocjacji umowy z państwem trzecim bądź też zakończyło negocjacje, ale nie wyraziło jeszcze zgody na przyjęcie zobowiązań wynikających z umowy.

(21)

Aby zapewnić uzyskanie wystarczającego doświadczenia w związku ze stosowaniem niniejszego rozporządzenia, Komisja powinna przedstawić swoje sprawozdanie dotyczące jego stosowania najwcześniej po 8 latach od przyjęcia przedmiotowego rozporządzenia. W sprawozdaniu tym Komisja powinna, w ramach wykonywania swych uprawnień, potwierdzić tymczasowy charakter niniejszego rozporządzenia lub zbadać, czy rozporządzenie to należy zastąpić nowym rozporządzeniem w tym samym przedmiocie lub uwzględniającym także szczególne kwestie należące do wyłącznej kompetencji Wspólnoty i regulowane innymi aktami Wspólnoty, o których mowa w motywie 5.

(22)

Jeżeli sprawozdanie przedstawione przez Komisję potwierdzi tymczasowy charakter niniejszego rozporządzenia, państwa członkowskie powinny nadal mieć możliwość, po przedstawieniu takiego sprawozdania, powiadomić Komisję o trwających lub zapowiedzianych już negocjacjach w celu uzyskania upoważnienia do rozpoczęcia formalnych negocjacji.

(23)

Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w art. 5 Traktatu niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest niezbędne do osiągnięcia swojego celu.

(24)

Zgodnie z art. 3 Protokołu w sprawie stanowiska Zjednoczonego Królestwa i Irlandii, który jest dołączony do Traktatu o Unii Europejskiej oraz Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, Zjednoczone Królestwo i Irlandia powiadomiły o swoim zamiarze uczestniczenia w przyjęciu i stosowaniu niniejszego rozporządzenia.

(25)

Zgodnie z art. 1 i 2 Protokołu w sprawie stanowiska Danii, który jest dołączony do Traktatu o Unii Europejskiej oraz Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, Dania nie uczestniczy w przyjęciu niniejszego rozporządzenia, nie jest nim związana ani go nie stosuje,

a)

umowę dwustronną zawartą między państwem członkowskim a państwem trzecim;

b)

umowę regionalną między ograniczoną liczbą państw członkowskich i państw trzecich sąsiadujących z państwami członkowskimi zawartą z myślą o rozwiązaniu konkretnych problemów lokalnych, która nie przewiduje możliwości przystąpienia do niej innych państw.

a)

dane państwo członkowskie przekazało informacje wskazujące, że ma szczególny interes w zawarciu umowy wynikający z istniejących między tym państwem członkowskim a danym państwem trzecim więzów gospodarczych, geograficznych, kulturowych, historycznych, społecznych lub politycznych;

b)

z informacji przekazanych przez to państwo członkowskie wynika, że planowana umowa nie czyni prawa wspólnotowego nieskutecznym ani nie podważa właściwego funkcjonowania systemu ustanowionego na podstawie jego przepisów; oraz

c)

planowana umowa nie zaszkodzi przedmiotowi ani celowi wspólnotowej polityki zewnętrznej określonej przez Wspólnotę.

a)

całkowite lub częściowe wypowiedzenie umowy w przypadku zawarcia późniejszej umowy dotyczącej tego samego przedmiotu między Wspólnotą lub Wspólnotą i jej państwami członkowskimi z jednej strony a tym samym państwem trzecim z drugiej; albo

b)

bezpośrednie zastąpienie odnośnych postanowień tej umowy postanowieniami późniejszej umowy dotyczącej tego samego przedmiotu zawartej między Wspólnotą lub Wspólnotą i jej państwami członkowskimi z jednej strony a tym samym państwem trzecim z drugiej.

Klauzula, o której mowa w akapicie pierwszym lit. a), powinna mieć następujące brzmienie: „(nazwa(-y) państwa członkowskiego lub państw członkowskich) wypowiada niniejszą umowę częściowo lub całkowicie, jeżeli i w momencie, gdy Wspólnota Europejska lub Wspólnota Europejska i jej państwa członkowskie zawrą umowę z (nazwa(-y) państwa trzeciego lub państw trzecich) dotyczącą tych samych kwestii prawa cywilnego, które reguluje niniejsza umowa”.

Klauzula, o której mowa w akapicie pierwszym lit. b), powinna mieć następujące brzmienie: „Niniejsza umowa lub niektóre postanowienia niniejszej umowy przestaje(-ją) obowiązywać w dniu, w którym wejdzie w życie umowa zawarta między Wspólnotą Europejską lub Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi z jednej strony a (nazwa(-y) państwa trzeciego lub państw trzecich) z drugiej, w odniesieniu do spraw regulowanych w tej ostatniej umowie”.

a)

spełnia warunek określony w art. 4 ust. 2 lit. b);

b)

spełnia warunek określony w art. 4 ust. 2 lit. c), o ile w odniesieniu do tego warunku zachodzą nowe, wyjątkowe okoliczności; oraz

c)

spełnia wymóg przewidziany w art. 5 ust. 2.

a)

potwierdzić, że właściwe jest, aby niniejsze rozporządzenie przestało obowiązywać w dniu określonym zgodnie z art. 14 ust. 1; albo

b)

zalecić zastąpienie niniejszego rozporządzenia od tego dnia nowym rozporządzeniem.