13.6.2009 |
PL |
Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej |
L 150/11 |
DECYZJA KOMISJI
z dnia 5 czerwca 2009 r.
dotycząca przyjęcia wspólnej metody oceny bezpieczeństwa służącej stwierdzeniu, czy osiągnięto wymagania bezpieczeństwa, o której mowa w art. 6 dyrektywy 2004/49/WE Parlamentu Europejskiego i Rady
(notyfikowana jako dokument nr C(2009) 4246)
(Tekst mający znaczenie dla EOG)
(2009/460/WE)
KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH,
uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską,
uwzględniając dyrektywę 2004/49/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa kolei wspólnotowych oraz zmieniającą dyrektywę Rady 95/18/WE w sprawie przyznawania licencji przedsiębiorstwom kolejowym, oraz dyrektywę 2001/14/WE w sprawie alokacji zdolności przepustowej infrastruktury kolejowej i pobierania opłat za użytkowanie infrastruktury kolejowej oraz certyfikację w zakresie bezpieczeństwa (dyrektywa w sprawie bezpieczeństwa kolei) (1), w szczególności jej art. 6 ust. 1,
uwzględniając zalecenie Europejskiej Agencji Kolejowej dotyczące wspólnych metod oceny bezpieczeństwa stosowanych przy obliczaniu, ocenie i egzekwowaniu wspólnych wymagań bezpieczeństwa w ramach pierwszego pakietu, przedstawione Komisji w dniu 29 kwietnia 2008 r.,
a także mając na uwadze, co następuje:
(1) |
Zgodnie z dyrektywą 2004/49/WE wspólne wymagania bezpieczeństwa („CST”) i wspólne metody oceny bezpieczeństwa („CSM”) należy wprowadzać stopniowo, aby zapewnić zachowanie wysokiego poziomu bezpieczeństwa oraz jego poprawę, tam gdzie jest to konieczne i możliwe. |
(2) |
Komisja Europejska powinna przyjąć wspólne metody oceny bezpieczeństwa zgodnie z art. 6 ust. 1 dyrektywy 2004/49/WE. Metody te powinny opisywać, między innymi oraz zgodnie z art. 6 ust. 3 dyrektywy 2004/49/WE, w jaki sposób dokonuje się oceny poziomu bezpieczeństwa i osiągnięcia wspólnych wymagań bezpieczeństwa. |
(3) |
W celu zagwarantowania, że bezpieczeństwo systemu kolejowego nie ulegnie pogorszeniu w żadnym państwie członkowskim, należy wprowadzić pierwszy pakiet wspólnych wymagań bezpieczeństwa. Powinien on opierać się na ocenie obecnych wymagań i poziomu bezpieczeństwa systemów kolejowych w państwach członkowskich. |
(4) |
Ponadto w celu utrzymania obecnego poziomu bezpieczeństwa systemu kolejowego niezbędna jest harmonizacja poziomów bezpieczeństwa całych krajowych systemów kolejowych pod względem kryteriów akceptacji ryzyka. Zgodność z poziomami bezpieczeństwa należy monitorować w poszczególnych państwach członkowskich. |
(5) |
W celu ustanowienia pierwszego pakietu CST zgodnie z art. 7 ust. 3 dyrektywy 2004/49/WE niezbędne jest ilościowe określenie obecnego poziomu bezpieczeństwa systemów kolejowych państw członkowskich za pomocą krajowych wartości referencyjnych („NRV”), obliczanych i wykorzystywanych przez Europejską Agencję Kolejową („Agencję”) i Komisję. NRV powinny być obliczane wyłącznie w 2009 r. dla opracowania pierwszego pakietu CST i w 2011 r. dla opracowania drugiego pakietu CST. |
(6) |
W celu zapewnienia spójności NRV i uniknięcia nadmiernych obciążeń, z zakresu niniejszej decyzji należy wyłączyć systemy kolei lekkiej, sieci funkcjonalnie wyodrębnione, prywatną infrastrukturę kolejową wykorzystywaną wyłącznie przez właściciela oraz koleje zabytkowe, muzealne i turystyczne. |
(7) |
Ze względu na brak zharmonizowanych, wiarygodnych danych dotyczących poziomu bezpieczeństwa części systemu kolejowego, o których mowa w art. 7 ust 4 dyrektywy 2004/49/WE, stwierdzono, że opracowanie pierwszego pakietu CST wyrażonych w kryteriach akceptacji ryzyka dla określonych kategorii osób i ogółu społeczeństwa jest obecnie możliwe tylko dla całości systemu kolejowego, a nie jego części. |
(8) |
W związku z postępującą harmonizacją krajowych danych statystycznych dotyczących wypadków i ich skutków, zgodnie z przepisami rozporządzenia (WE) nr 91/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 grudnia 2002 r. w sprawie statystyki transportu kolejowego (2) i dyrektywy 2004/49/WE, przy opracowaniu wspólnych metod monitorowania i oceniania poziomu osiągnięcia bezpieczeństwa dla systemów kolejowych w państwach członkowskich należy uwzględnić brak pewności statystycznej i konieczność zastosowania kryterium oceny pozwalającego stwierdzić, czy poziom bezpieczeństwa danego państwa członkowskiego jest utrzymany. |
(9) |
Aby umożliwić sprawiedliwe i przejrzyste porównanie poziomów bezpieczeństwa systemów kolejowych w różnych państwach członkowskich, państwa członkowskie powinny dokonywać własnych ocen na podstawie wspólnego podejścia w zakresie określania wymagań bezpieczeństwa systemu kolejowego oraz wykazywania zgodności z tymi wymaganiami. |
(10) |
Środki przewidziane w niniejszej decyzji są zgodne z opinią komitetu powołanego zgodnie z art. 27 ust. 1 dyrektywy 2004/49/WE, |
PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DECYZJĘ:
Artykuł 1
Przedmiot
Niniejsza decyzja ustanawia wspólną metodę oceny bezpieczeństwa stosowaną przez Europejską Agencję Kolejową (zwaną dalej „Agencją”) w celu dokonania wyliczenia i oceny, na ile osiągnięte zostały wspólne wymagania bezpieczeństwa („CST”) zgodnie z art. 6 ust. 1 dyrektywy 2004/49/WE.
Artykuł 2
Zakres
Niniejsza decyzja ma zastosowanie do całego systemu kolejowego w każdym państwie członkowskim. Jednakże nie ma ona zastosowania do:
a) |
metra, tramwajów i innych systemów kolei lekkiej; |
b) |
sieci, które są funkcjonalnie wyodrębnione z systemu kolejowego i przeznaczone są tylko na potrzeby pasażerskich przewozów lokalnych, miejskich lub podmiejskich, a także przedsiębiorstw kolejowych prowadzących działalność wyłącznie w obrębie tych sieci; |
c) |
infrastruktury kolejowej należącej do właścicieli prywatnych, która jest użytkowana wyłącznie w ramach ich własnej działalności w zakresie transportu towarów; |
d) |
pojazdów zabytkowych eksploatowanych w sieciach krajowych, pod warunkiem że spełniają one krajowe przepisy i regulacje dotyczące bezpieczeństwa, aby zapewnić bezpieczne działanie tego rodzaju pojazdów; |
e) |
kolei zabytkowych, muzealnych i turystycznych działających w ramach własnej sieci, łącznie z warsztatami, pojazdami i personelem. |
Artykuł 3
Definicje
Do celów niniejszej decyzji stosuje się definicje dyrektywy 2004/49/WE i rozporządzenia (WE) nr 91/2003.
Stosuje się ponadto następujące definicje:
a) |
„krajowa wartość referencyjna (NRV)” oznacza wartość referencyjną wskazującą, dla przedmiotowego państwa członkowskiego, maksymalny tolerowany poziom dla kategorii ryzyka kolejowego; |
b) |
„kategoria ryzyka” oznacza jedną z kategorii ryzyka kolejowego określonych w art. 7 ust. 4 lit. a) i b) dyrektywy 2004/49/WE; |
c) |
„plan poprawy bezpieczeństwa” oznacza harmonogram wdrożenia struktury organizacyjnej, zadań, procedur, działań, możliwości i zasobów wymaganych dla zmniejszenia ryzyka w jednej lub większej ilości kategorii ryzyka; |
d) |
„ofiary śmiertelne i ważone poważne obrażenia (FWSI)” oznaczają pomiar skutków poważnych wypadków obejmujących ofiary śmiertelne i poważne obrażenia, gdzie 1 poważne obrażenie uznaje się za statystyczny odpowiednik 0,1 ofiary śmiertelnej; |
e) |
„użytkownicy przejazdu kolejowego” oznaczają wszystkie osoby korzystające z przejazdu kolejowego w celu przekroczenia linii kolejowej za pomocą wszelkich środków transportu lub pieszo; |
f) |
„personel” lub „pracownicy, łącznie z personelem podwykonawców” oznaczają wszystkie osoby, których zatrudnienie ma związek z koleją i które w czasie wypadku znajdują się w pracy; terminy te obejmują załogę pociągu oraz osoby odpowiadające za obsługę taboru kolejowego i elementów infrastruktury; |
g) |
„nieupoważnione osoby na terenie kolei” oznaczają wszystkie osoby obecne na należącym do kolei terenie w przypadku, w którym taka obecność jest niedozwolona, z wyjątkiem osób przekraczających przejazdy kolejowe; |
h) |
„inne osoby (osoby trzecie)” oznaczają wszystkie osoby, które nie zostały zdefiniowane jako „pasażerowie”, „pracownicy, łącznie z personelem podwykonawców”, „użytkownicy przejazdu kolejowego” lub „nieupoważnione osoby na terenie kolei”; |
i) |
„ryzyko dla ogółu społeczeństwa” oznacza łączne ryzyko dotyczące wszystkich kategorii osób wymienionych w art. 7 ust. 4 lit. a) dyrektywy 2004/49/WE; |
j) |
„pociąg pasażerski-km” oznacza jednostkę miary odpowiadającą ruchowi pociągu pasażerskiego na odcinku jednego kilometra; pod uwagę brany jest jedynie odcinek na terytorium kraju zgłaszającego; |
k) |
„tor-km” oznacza długość sieci kolejowej w państwach członkowskich w kilometrach, uwzględniającą każdy tor wielotorowej linii kolejowej. |
Artykuł 4
Metodyka obliczania NRV i CST w celu oceny poziomu ich osiągnięcia
1. W celu obliczenia i oceny poziomu osiągnięcia NRV i CST stosuje się metodykę opisaną w załączniku.
2. Agencja proponuje Komisji NRV obliczone zgodnie z sekcją 2.1 załącznika oraz CST oparte na KRW, zgodnie z metodyką określoną w sekcji 2.2 załącznika. Po przyjęciu NRV i CST przez Komisję Agencja ocenia poziom ich osiągnięcia przez państwa członkowskie zgodnie z rozdziałem 3 załącznika.
3. Ocena szacunkowych kosztów i korzyści wynikających z CST, o których mowa w art. 7 ust. 3 dyrektywy 2004/49/WE, ogranicza się do tych państw członkowskich, których NRV, dla którejkolwiek kategorii ryzyka, są wyższe niż odpowiadające im CST.
Artykuł 5
Działania w zakresie egzekwowania
Uwzględniając różne wyniki końcowe oceny poziomu osiągnięcia bezpieczeństwa, o których mowa w pkt 3.1.5 załącznika, podjęte zostaną następujące działania w zakresie egzekwowania:
a) |
w przypadku „możliwego pogorszenia poziomu bezpieczeństwa”: zainteresowane państwa członkowskie przesyłają Komisji sprawozdanie wyjaśniające prawdopodobne przyczyny otrzymanych wyników; |
b) |
w przypadku „prawdopodobnego pogorszenia poziomu bezpieczeństwa”: zainteresowane państwa członkowskie przesyłają Komisji sprawozdanie wyjaśniające prawdopodobne przyczyny otrzymanych wyników oraz, w razie konieczności, przedstawiają plan poprawy bezpieczeństwa. |
W celu oceny informacji i dowodów dostarczonych przez państwa członkowskie zgodnie z procesem, o którym mowa w lit. a) i b), Komisja może poprosić Agencję o przedstawienie opinii technicznych.
Artykuł 6
Adresaci
Niniejsza decyzja skierowana jest do państw członkowskich.
Sporządzono w Brukseli, dnia 5 czerwca 2009 r.
W imieniu Komisji
Antonio TAJANI
Wiceprzewodniczący
(1) Dz.U. L 164 z 30.4.2004, s. 44.
(2) Dz.U. L 14 z 21.1.2003, s. 1.
ZAŁĄCZNIK
1. Źródła statystyczne i jednostki obliczeniowe służące obliczaniu NRV i CST
1.1. Źródła statystyczne
1.1.1. |
NRV i CST oblicza się na podstawie danych dotyczących wypadków kolejowych i ich skutków, przedłożonych zgodnie z wymaganiami załącznika H do rozporządzenia (WE) nr 91/2003 oraz art. 5, 18 i załącznika I do dyrektywy 2004/49/WE. |
1.1.2. |
Przy określaniu pierwszego pakietu CST, w przypadku rozbieżności między danymi pochodzącymi z dwóch źródeł, o których mowa w pkt 1.1.1, dane przedłożone zgodnie z załącznikiem H do rozporządzenia (WE) nr 91/2003 mają pierwszeństwo przed innymi danymi. |
1.1.3. |
Szeregi czasowe danych stosowane przy kwalifikowaniu wartości dla NRV i CST obejmują cztery ostatnie lata, za które złożono sprawozdania. Najpóźniej do dnia 31 stycznia 2011 r. Agencja złoży Komisji wniosek dotyczący przyjęcia uaktualnionych wartości dla NRV i CST obliczonych na podstawie danych z sześciu ostatnich lat, za które złożono sprawozdania. |
1.2. Jednostki obliczeniowe dla NRV
1.2.1. |
Jednostki obliczeniowe dla NRV wyraża się zgodnie z matematyczną definicją ryzyka. Skutki wypadków rozważane dla każdej kategorii ryzyka wyraża się w FWSI. |
1.2.2. |
Jednostki obliczeniowe stosowane dla ilościowego określenia NRV dla każdej kategorii ryzyka są określone w dodatku 1 i wynikają z zastosowania zasad i definicji, o których mowa w pkt 1.2.1 oraz, w stosownych przypadkach, w pkt 1.2.3. Dla celów normalizacji NRV jednostki obliczeniowe uwzględniają podstawy wzorcowania wymienione w dodatku 1. |
1.2.3. |
Dla kategorii ryzyka „pasażerowie” i „użytkownicy przejazdu kolejowego” ustanowione zostaną dwie różne NRV stosujące dwie różne jednostki obliczeniowe, o których mowa w dodatku 1. Dla celów oceny poziomu osiągnięcia bezpieczeństwa, o której mowa w rozdziale 3, zgodność z co najmniej jedną z tych NRV uznaje się za wystarczającą. |
1.3. Jednostki obliczeniowe dla CST
1.3.1. |
Jednostki obliczeniowe stosowane dla ilościowego określenia CST dla każdej kategorii ryzyka są takie same jak jednostki opisane w sekcji 1.2 dla NRV. |
2. Metodyka obliczania NRV i wyprowadzania CST
2.1. Metodyka obliczania NRV
2.1.1. |
NRV dla każdego państwa członkowskiego i dla każdej kategorii ryzyka oblicza się poprzez zastosowanie następującego procesu według kolejności:
|
2.2. Metodyka wyprowadzania CST z NRV
2.2.1. |
Po obliczeniu NRV dla każdego państwa członkowskiego zgodnie z procedurą określoną w sekcji 2.1 dla każdej kategorii ryzyka odpowiednim CST nadaje się wartość równą niższej spomiędzy poniższych wartości:
|
2.2.2. |
Europejska średnia, o której mowa w pkt 2.2.1 lit. b), jest obliczana poprzez zebranie stosownych danych ze wszystkich państw członkowskich oraz zastosowanie odpowiednich jednostek obliczeniowych wymienionych w dodatku 1 oraz średniej ważonej opisanej w sekcji 2.3. |
2.3. Proces obliczania średniej ważonej w celu wyliczenia NRV
2.3.1. |
Dla każdego państwa członkowskiego oraz dla każdej kategorii ryzyka, do której można zastosować średnią ważoną zgodnie z pkt 2.1.1 lit. c) stosuje się następujące kroki w celu wyliczenia NRVY w roku Y (gdzie Y = 2009 i 2011):
|
3. Model ramowy oceny osiągnięcia NRV i CST
3.1. Metodyka oceny osiągnięcia NRV i CST
3.1.1. |
Ocena osiągnięcia NRV i CST przeprowadzana jest za pomocą następujących zasad:
|
3.1.2. |
Dla każdego państwa członkowskiego i dla każdej kategorii ryzyka ocenę osiągnięcia NRV i CST przeprowadza dorocznie Agencja, biorąc pod uwagę cztery ostatnie lata, za które złożono sprawozdania. |
3.1.3. |
Agencja przekazuje Komisji sprawozdanie dotyczące wyników oceny osiągnięcia NRV i CST najpóźniej do dnia 31 marca każdego roku. |
3.1.4. |
Zgodnie z przepisami określonymi w pkt 1.1.3 od roku 2012 Agencja przeprowadza dorocznie ocenę osiągnięcia NRV i CST, biorąc pod uwagę pięć ostatnich lat, za które złożono sprawozdania. |
3.1.5. |
Wynik oceny osiągnięcia, o której mowa w pkt 3.1.1, klasyfikuje się w następujący sposób:
|
3.2. Stopniowany opis procedury, o której mowa w pkt 3.1.1 lit. a)
3.2.1. |
Procedura oceny osiągnięcia NRV składa się z czterech etapów opisanych poniżej. W dodatku 2 umieszczono ogólny schemat procesu decyzyjnego, w którym strzałki przedstawiające decyzje pozytywne i negatywne odpowiadają pozytywnemu lub negatywnemu wynikowi poszczególnych etapów oceny. |
3.2.2. |
W pierwszym etapie oceny sprawdza się, czy obserwowany poziom bezpieczeństwa jest zgodny z NRV. Obserwowany poziom bezpieczeństwa mierzy się za pomocą jednostek obliczeniowych wymienionych w dodatku 1 oraz danych, o których mowa w sekcji 1.1, za pomocą szeregów czasowych obejmujących ostatnie lata obserwacji zgodnie z sekcją 3.1. Obserwowany poziom bezpieczeństwa wyraża się za pomocą:
Wartości uzyskane poprzez zastosowanie lit. a) i b) porównuje się następnie z NRV i jeżeli jedna z tych wartości nie przekracza NRV, poziom bezpieczeństwa zostaje uznany za dopuszczalny. W przeciwnym przypadku należy przejść do drugiego etapu oceny. |
3.2.3. |
W drugim etapie oceny poziom bezpieczeństwa uznaje się za dopuszczalny, jeżeli MWA nie przekracza NRV plus 20 % zakresu tolerancji. Jeżeli warunek ten nie zostanie spełniony, Agencja zwraca się do organu odpowiedzialnego za bezpieczeństwo w zainteresowanym państwie członkowskim o przekazanie danych dotyczących wypadku o najpoważniejszych skutkach (pod względem FWSI) w ostatnich latach obserwacji, zgodnie z sekcją 3.1, z wyjątkiem lat stosowanych do określenia NRV. Jeżeli ten pojedynczy wypadek ma poważniejsze skutki niż najpoważniejszy pojedynczy wypadek ujęty w danych służących do ustalenia NRV, zostaje on wyłączony ze statystyk. MWA jest następnie obliczana ponownie w celu sprawdzenia, czy znajduje się w wyżej wymienionym zakresie tolerancji. Jeżeli tak, poziom bezpieczeństwa zostaje uznany za dopuszczalny. W przeciwnym przypadku należy przejść do trzeciego etapu oceny. |
3.2.4. |
Trzeci etap oceny ma na celu sprawdzenie, czy fakt, że w drugim etapie oceny nie ustalono dopuszczalnego poziomu bezpieczeństwa, wystąpił po raz pierwszy w ciągu ostatnich trzech lat. Jeżeli tak, wynik trzeciego etapu oceny klasyfikuje się jako „pozytywny”. Bez względu na wynik trzeciego etapu należy przejść do etapu czwartego. |
3.2.5. |
W czwartym etapie oceny sprawdza się, czy liczba poważnych wypadków na pociąg-km w odniesieniu do poprzednich lat była stała (lub malała). Należy ocenić, czy nastąpił znaczący wzrost liczby poważnych wypadków na pociąg-km. Oceny dokonuje się z zastosowaniem górnego pułapu tolerancji rozkładu Poissona, który określi dopuszczalną zmienność w oparciu o liczbę wypadków, które miały miejsce w poszczególnych państwach członkowskich. Jeżeli liczba poważnych wypadków na pociąg-km nie przekroczy powyższego górnego pułapu tolerancji, zakłada się, że nie nastąpił statystycznie istotny wzrost, a wynik etapu oceny uznaje się za „pozytywny”. W zależności od kategorii ryzyka, do której odnoszą się poszczególne oceniane NRV, poważne wypadki, które należy uwzględnić w tym etapie oceny, są następujące:
|
3.3. Proces obliczania ważonej średniej kroczącej w celu dorocznej oceny osiągnięcia NRV
3.3.1. |
W przypadku każdego państwa członkowskiego i każdej kategorii ryzyka, do których stosuje się ważoną średnią kroczącą (MWA) dla przeprowadzenia, w każdym roku Y (począwszy od Y = 2010 r.), etapów oceny opisanych w sekcji 3.2, dla obliczenia MWAY stosuje się następujące etapy:
|
DODATEK 1
Jednostki obliczeniowe dla NRV i CST
Kategoria ryzyka |
Jednostka obliczeniowa |
Podstawa wzorcowania |
||||
|
|
pociąg pasażerski-km rocznie |
||||
|
pasażer-km rocznie |
|||||
|
Liczba FWSI wśród pracowników rocznie wynikająca z poważnych wypadków/liczba jednostek „pociąg-km” rocznie |
pociąg-km rocznie |
||||
|
|
pociąg-km rocznie |
||||
|
(liczba jednostek „pociąg-km” rocznie * liczba przejazdów kolejowych)/tor-km) |
|||||
|
Roczna liczba FWSI wśród osób w kategorii „inne osoby” wynikająca z poważnych wypadków/liczba jednostek „pociąg-km” rocznie |
pociąg-km rocznie |
||||
|
Liczba FWSI wśród nieupoważnionych osób na terenie kolei rocznie wynikająca z poważnych wypadków/liczba jednostek „pociąg-km” rocznie |
pociąg-km rocznie |
||||
|
Całkowita liczba FWSI rocznie wynikająca z poważnych wypadków/liczba jednostek „pociąg-km” rocznie |
pociąg-km rocznie |
DODATEK 2
Schemat procesu decyzyjnego procedury, o której mowa w pkt 3.1.1 lit. a) załącznika