DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY 98/30/WE

Z DNIA 22 CZERWCA 1998 R.

dotycząca wspólnych zasad w odniesieniu do rynku wewnętrznego gazu ziemnego

PARLAMENT EUROPEJSKI I RADA UNII EUROPEJSKIEJ,

uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, w szczególności jego art. 57 ust. 2, art. 66 i art. 100a,

uwzględniając wniosek Komisji[1],

uwzględniając opinię Komitetu Ekonomiczno-Społecznego[2],

stanowiąc zgodnie z procedurą, określoną w art. 189b Traktatu[3],

a także mając na uwadze, co następuje:

1. Zgodnie z art. 7a Traktatu rynek wewnętrzny stanowi przestrzeń bez granic wewnętrznych, na którym zapewniony jest wolny przepływ towarów, osób, usług i kapitału; ważne jest przyjęcie środków, które umożliwią kontynuację realizacji rynku wewnętrznego.

2. Na mocy art. 7c Traktatu należy uwzględnić różnice rozwoju niektórych gospodarek, ale przyjęte odstępstwa powinny mieć charakter czasowy i powinny powodować jak najmniej zakłóceń w funkcjonowaniu wspólnego rynku.

3. Stworzenie konkurencyjnego rynku gazu ziemnego jest istotnym czynnikiem w celu doprowadzenia do stworzenia wewnętrznego rynku energetycznego.

4. Dyrektywa Rady nr 91/296/EWG z dnia 31 maja 1991 r. w sprawie przesyłu gazu ziemnego poprzez sieci[4] i dyrektywa Rady 90/377/EWG z dnia 29 czerwca 1990 r. dotycząca wspólnotowej procedury na rzecz poprawy przejrzystości cen gazu i energii elektrycznej dla końcowych odbiorców przemysłowych[5] stanowią pierwszy etap na drodze do stworzenia wewnętrznego rynku gazu ziemnego.

5. W perspektywie stworzenia wewnętrznego rynku gazu ziemnego istnieje odtąd potrzeba podjęcia dodatkowych działań.

6. Przepisy niniejszej dyrektywy nie powinny naruszać pełnego stosowania Traktatu, w szczególności przepisów dotyczących wolnego przepływu towarów w obrębie wolnego rynku oraz przepisów dotyczących konkurencji, i w żadnym stopniu nie wpływać na kompetencje, które Traktat przyznaje Komisji.

7. Wewnętrzny rynek gazu ziemnego należy wprowadzać stopniowo, tak aby przemysł mógł w sposób elastyczny i racjonalny przystosować się do nowych warunków i w celu uwzględnienia różnego rodzaju struktury rynków istniejących w Państwach Członkowskich.

8. Ustanowienie rynku wewnętrznego w sektorze gazu ziemnego powinno sprzyjać połączeniom i możliwości współdziałania między sieciami, na przykład poprzez kompatybilność właściwości gazu.

9. Należy przyjąć pewną liczbę wspólnych zasad organizacji i funkcjonowania sektora gazu ziemnego; zgodnie z zasadą pomocniczości zasady te są jedynie ogólnymi zasadami ramowymi i sposób ich stosowania należy pozostawić Państwom Członkowskim, dając każdemu z nich możliwość utrzymywania lub wyboru procedury najlepiej odpowiadającej danej sytuacji, w szczególności w odniesieniu do pozwoleń i nadzoru kontraktów na dostawy.

10. Dostawy gazu ziemnego z zewnątrz stanowią znaczną część zakupów gazu ziemnego Państw Członkowskich, które są w wysokim stopniu uzależnione od przywozu.

11. Zasadą ogólną jest, że przedsiębiorstwa działające w sektorze gazu ziemnego muszą posiadać możliwość działania, nie podlegając w tym względzie dyskryminacji.

12.W przypadku niektórych Państw Członkowskich konieczne może okazać się określenie publicznego obowiązku zapewnienia bezpieczeństwa dostaw, ochrony konsumenta i ochrony środowiska naturalnego, które, ich zdaniem, pozostawione same sobie nie zapewniają wolnej konkurencji.

13. Jednym ze środków wypełniania wymienionych obowiązków publicznych może być długoterminowe planowanie, uwzględniające możliwość dopuszczenia dostępu do sieci dla stron trzecich, które mogą się o to zwrócić; aby sprostać potrzebom zaopatrzeniowym Państwa Członkowskie mogą nadzorować zawarte kontrakty "take-or-pay".

14. Artykuł 90 ust. 1 Traktatu zobowiązuje Państwa Członkowskie do przestrzegania reguł konkurencji w odniesieniu do przedsiębiorstw publicznych oraz przedsiębiorstw, którym udzielają one specjalnych praw lub praw na wyłączność.

15. Na mocy art. 90 ust. 2 Traktatu przedsiębiorstwa zobowiązane do zarządzania usługami świadczonymi w ogólnym interesie gospodarczym podlegają wymienionym regułom na szczególnych warunkach; wprowadzenie w życie niniejszej dyrektywy wywrze wpływ na działalność tych przedsiębiorstw; tak jak określa to art. 3 ust. 3, w szczególności Państwa Członkowskie nie są zobowiązane do stosowania postanowień art. 4 w odniesieniu do swojej infrastruktury dystrybucyjnej, aby nie utrudniać, faktycznie lub prawnie, spełniania obowiązków nałożonych w powszechnym interesie ekonomicznym na przedsiębiorstwa gazownicze.

16. Państwa Członkowskie, w przypadku gdy nakładają obowiązki świadczenia usług publicznych na przedsiębiorstwa działające w sektorze gazu ziemnego, muszą przestrzegać właściwych zapisów Traktatu w interpretacji przedstawionej przez Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich.

17. Należy określić podstawowe kryteria i procedury wydawania pozwoleń, których Państwa Członkowskie mogą udzielać na budowę lub eksploatację odnośnych instalacji w ramach swojego wewnętrznego systemu; przepisy te nie powinny naruszać właściwych przepisów ustawodawstwa krajowego uzależniających budowę lub eksploatację odnośnych instalacji od uzyskania pozwolenia; jednakże wymóg ten nie powinien ograniczać konkurencji między przedsiębiorstwami działającymi w tym sektorze.

18. Decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1254/96/WE z dnia 5 czerwca 1996 r. ustanawiająca zbiór wytycznych dla transeuropejskich sieci energetycznych[6] przyczynia się do rozwoju zintegrowanej infrastruktury sektora gazu ziemnego.

19. Techniczne zasady eksploatacji sieci i bezpośrednich rurociągów muszą być przejrzyste i muszą zapewniać możliwość współdziałania sieci.

20. Należy określić podstawowe zasady dla przedsiębiorstw zajmujących się transportem, składowaniem i skraplaniem gazu ziemnego, jak również przedsiębiorstw zajmujących się dystrybucją i dostawą.

21. Właściwym władzom należy, z zachowaniem zasady poufności, umożliwić dostęp do wewnętrznej księgowości przedsiębiorstw.

22. Księgowość wszystkich zintegrowanych przedsiębiorstw działających w sektorze gazu ziemnego musi zachowywać wysoki stopień przejrzystości; księgowość musi być prowadzona oddzielnie dla różnego rodzaju działalności, jeżeli okaże się to potrzebne, aby uniknąć dyskryminacji, nadmiernego subwencjonowania lub innych zaburzeń konkurencji, uwzględniając, w uzasadnionych wypadkach, fakt, że do celów księgowości transport zawiera w sobie ponowną gazyfikację; nie jest wymagane prowadzenie odrębnej księgowości jednostek prawnych takich jak giełdy lub rynki transakcji terminowych, które oprócz tego rodzaju działalności handlowej nie spełniają jakichkolwiek funkcji przedsiębiorstw działających w sektorze gazu ziemnego; w przypadku ekstrakcji węglowodorów i podobnej działalności pełna księgowość może być włączona do dokumentacji wymaganej przez niniejszą dyrektywę dla księgowości działalności niezwiązanej z gazem; do właściwych informacji, określonych w art. 23 ust. 3, zalicza się, o ile jest to konieczne, informacje na temat księgowości gazociągów.

23. Dostęp do sieci musi być otwarty zgodnie z niniejszą dyrektywą i musi umożliwiać osiągnięcie dostatecznego poziomu oraz, w zależności od przypadku, poziomu porównywalnego do istniejącego w chwili otwarcia rynków w poszczególnych Państwach Członkowskich; jednakże otwarcie rynków nie powinno spowodować niepotrzebnego zachwiania równowagi konkurencyjnej pozycji przedsiębiorstw w poszczególnych Państwach Członkowskich.

24. Ze względu na zróżnicowanie strukturalne i specyfikę systemów w Państwach Członkowskich należałoby wprowadzić różne procedury dostępu do sieci, które byłyby zarządzane na podstawie obiektywnych, przejrzystych i niedyskryminacyjnych kryteriów.

25. W celu stworzenia konkurencyjnego rynku w sektorze gazu ziemnego należy umożliwić dostęp do gazociągów; w celu umożliwienia tego rodzaju dostępu do sieci gazociągów należy wprowadzić odrębne procedury uwzględniające w szczególności określone cechy ekonomiczne, techniczne i eksploatacyjne, w których sieci te funkcjonują; postanowienia niniejszej dyrektywy w jakimkolwiek stopniu nie naruszają krajowych przepisów podatkowych.

26. Należy wprowadzić przepisy dotyczące pozwoleń, budowy i wykorzystania bezpośrednich rurociągów.

27. Należy wprowadzić klauzule ochronne i procedury rozwiązywania spraw spornych.

28. Trzeba zapobiegać wszelkiego rodzaju nadużyciom dominującej pozycji i próbom nieuczciwego przejmowania mniejszych firm.

29. Ze względu na fakt, że niektóre Państwa Członkowskie mogłyby dotknąć szczególne trudności przy przystosowywaniu ich sieci, należy ustalić tymczasowe odstępstwa.

30. Długoterminowe kontrakty "take-or-pay" stanowią rzeczywistość handlową mającą na celu zapewnienie zaopatrzenia w gaz Państw Członkowskich; w szczególności należy wprowadzić odstępstwa od niektórych postanowień niniejszej dyrektywy dla przedsiębiorstw z sektora gazu ziemnego, które mają lub które spotkały się z poważnymi trudnościami natury gospodarczej ze względu na zobowiązania wynikające z kontraktów "take-or-pay"; takie wyjątki nie powinny mieć szkodliwego wpływu na osiągnięcie celu niniejszej dyrektywy, którym jest liberalizacja rynku wewnętrznego w sektorze gazu ziemnego; każdy kontrakt zawarty lub odnowiony po wejściu w życie niniejszej dyrektywy powinien być zawarty z zachowaniem ostrożności, aby nie stwarzać przeszkód dla szerokiego otwarcia rynku; w związku z tym zakres i czas obowiązywania tego rodzaju odstępstw powinny być ograniczone i należy ich udzielać w warunkach przejrzystości, pod nadzorem Komisji.

31. W odniesieniu do rynków i inwestycji w pozostałych strefach, które nie osiągnęły jeszcze pełnego rozwoju, należy wprowadzić przepisy szczególne; odstępstwa przewidziane dla tego rodzaju rynków i stref powinny mieć ograniczony zakres czasowy; w celu zachowania przejrzystości i jednolitości Komisja musi odgrywać znaczącą rolę w udzielaniu tych odstępstw.

32. Niniejsza dyrektywa stanowi nowy etap liberalizacji; jednakże po jej wprowadzeniu w życie istnieć będą przeszkody dla obrotu gazem ziemnym między Państwami Członkowskimi; w świetle zdobytych doświadczeń należałoby przedstawić propozycję mającą na celu poprawę funkcjonowania rynku wewnętrznego gazu ziemnego; Komisja powinna więc Parlamentowi Europejskiemu i Radzie złożyć sprawozdanie na temat stosowania niniejszej dyrektywy,

PRZYJMUJĄ NINIEJSZĄ DYREKTYWĘ:

ROZDZIAŁ I

ZAKRES STOSOWANIA I DEFINICJE

Artykuł 1

Niniejsza dyrektywa określa wspólne zasady odnoszące się do transportu, dystrybucji, dostaw i składowania gazu ziemnego. Określa zasady organizacji i działania sektora gazu ziemnego, włączając w to skroplony gaz ziemny (GNL), dostępu do rynku i użytkowania sieci, jak również kryteria i procedury stosowane w przypadku udzielania zezwoleń na transport, dystrybucję, dostawy i składowanie gazu ziemnego.

Artykuł 2

Do celów niniejszej dyrektywy:

1. "przedsiębiorstwo gazu ziemnego" oznacza każdą osobę fizyczną lub prawną, która zajmuje się przynajmniej jednym z następujących rodzajów działalności: produkcja, transport, dystrybucja, dostawa, zakup lub składowanie gazu ziemnego, włączając w to skroplony gaz ziemny, i która spełnia zadania handlowe, techniczne i/lub zadania związane z obsługą wiążące się z tego rodzaju działalnością, z wyjątkiem ostatecznych odbiorców;

2. "sieć gazociągów" oznacza każdy gazociąg lub sieć gazociągów eksploatowanych i/lub zbudowanych w ramach projektu produkcyjnego ropy naftowej lub gazu, bądź wykorzystywany do transportu gazu ziemnego z jednego lub większej liczby takich miejsc wytwarzania do fabryki lub terminalu przetwórczego lub końcowego terminalu nadbrzeżnego;

3. "transport" oznacza transport gazu ziemnego przez sieć gazociągów pod wysokim ciśnieniem, inną niż sieć gazociągów, w celu dostarczenia go odbiorcom;

4. "przedsiębiorstwo transportowe" oznacza każdą osobę fizyczną lub prawną, która dokonuje transportu;

5. "dystrybucja" oznacza transport gazu ziemnego przez sieci lokalne lub regionalne gazociągów w celu dostarczenia go odbiorcom;

6. "przedsiębiorstwo dystrybucyjne" oznacza każdą osobę fizyczną lub prawną zajmującą się dystrybucją;

7. "dostawa" oznacza dostawę i/lub sprzedaż odbiorcom gazu ziemnego, włącznie ze skroplonym gazem ziemnym;

8. "przedsiębiorstwo dostawcze" oznacza każdą osobę fizyczną lub prawną dokonującą dostaw;

9. "miejsce składowania" oznacza instalacje wykorzystywane do składowania gazu ziemnego i będące w posiadaniu i/lub wykorzystywane przez przedsiębiorstwo gazu ziemnego, z wyjątkiem części wykorzystywanej do działalności produkcyjnej;

10. "przedsiębiorstwo zajmujące się składowaniem" oznacza każdą osobę fizyczną lub prawną zajmującą się składowaniem;

11. "instalacja skroplonego gazu ziemnego" oznacza terminal wykorzystywany do skraplania gazu ziemnego lub jego wyładunku, składowania i ponownej gazyfikacji skroplonego gazu ziemnego;

12. "sieć" oznacza każdą sieć transportową i/lub dystrybucyjną i/lub każdą instalację skroplonego gazu ziemnego, będącą w posiadaniu i/lub wykorzystywaną przez przedsiębiorstwo gazu ziemnego, włącznie z instalacjami dostarczającymi usługi pomocnicze i instalacjami przedsiębiorstw powiązanych, potrzebnymi do umożliwienia transportu i dystrybucji;

13. "sieć połączona" oznacza pewną liczbę połączonych ze sobą sieci;

14. "rurociąg bezpośredni" oznacza rurociąg służący do transportu gazu ziemnego, uzupełniający sieć połączoną;

15. "zintegrowane przedsiębiorstwo gazu ziemnego" oznacza przedsiębiorstwo zintegrowane pionowo lub poziomo;

16. "przedsiębiorstwo zintegrowane pionowo" oznacza przedsiębiorstwo gazu ziemnego realizujące przynajmniej dwie z następujących operacji: produkcja, transport, dystrybucja, dostawa lub składowanie gazu ziemnego;

17. "przedsiębiorstwo zintegrowane poziomo" oznacza przedsiębiorstwo gazu ziemnego realizujące przynajmniej dwa z następujących rodzajów operacji: produkcja, transport, dystrybucja, dostawa lub składowanie gazu ziemnego, i ponadto zajmujące się działalnością niemającą związku z gazem;

18. "przedsiębiorstwo powiązane" oznacza przedsiębiorstwa powiązane w rozumieniu art. 41 siódmej dyrektywy Rady 83/349/EWG z dnia 13 czerwca 1983 r. wydanej na podstawie art. 54 ust. 3 lit. g) Traktatu, w sprawie skonsolidowanych sprawozdań finansowych[7] i/lub przedsiębiorstwa stowarzyszone w rozumieniu art. 33 ust. 1 wymienionej dyrektywy i/lub przedsiębiorstwa należące do tych samych akcjonariuszy;

19. "użytkownik sieci" oznacza każdą osobę fizyczną lub prawną zasilającą sieć lub obsługiwaną przez sieć;

20. "odbiorcy" oznaczają hurtowników lub ostatecznych odbiorców gazu ziemnego i przedsiębiorstwa gazu ziemnego, które kupują gaz ziemny;

21. "ostateczny" oznacza odbiorcę, który kupuje gaz ziemny na własny użytek;

22. "hurtownik" oznacza, jeżeli Państwa Członkowskie uznają istnienie tego rodzaju kategorii odbiorcy, każdą osobę fizyczną lub prawną, która kupuje i sprzedaje gaz ziemny i która nie zapewnia jego transportu lub dystrybucji w obrębie sieci lub poza siecią, do której jest przyłączona;

23. "długoterminowe planowanie" oznacza długoterminowe planowanie możliwości dostawczych i transportowych przedsiębiorstw gazu ziemnego w celu sprostania popytowi na gaz ziemny pochodzący z sieci, zapewnienia innych źródeł i zaopatrzenia konsumentów;

24. "rynek wschodzący" oznacza Państwo Członkowskie, w którym pierwsza dostawa handlowa wynikająca z jego pierwszego długoterminowego kontraktu na dostawę gazu ziemnego została zrealizowana nie wcześniej niż przed 10 laty;

25. "bezpieczeństwo" oznacza jednocześnie bezpieczeństwo zaopatrzenia i dostaw jak i bezpieczeństwo techniczne.

ROZDZIAŁ II

OGÓLNE ZASADY ORGANIZACJI SEKTORA

Artykuł 3

1. Państwa Członkowskie, uwzględniając swoją organizację instytucjonalną i w poszanowaniu zasady pomocniczości, mają zapewnić, aby przedsiębiorstwa gazu ziemnego, bez uszczerbku dla ust. 2, działały zgodnie z zasadami niniejszej dyrektywy, w celu realizacji konkurencyjnego rynku gazu ziemnego i powstrzymywały się od wszelkiego rodzaju dyskryminacji w odniesieniu do praw i obowiązków tych przedsiębiorstw.

2. W całości uwzględniając właściwe postanowienia Traktatu, w szczególności jego art. 90, Państwa Członkowskie mogą nałożyć na przedsiębiorstwa gazu ziemnego, w ogólnym interesie ekonomicznym, obowiązki świadczenia usług publicznych, które mogą dotyczyć bezpieczeństwa, włączając w to bezpieczeństwo zaopatrzenia, regularności, jakości i cen dostaw oraz ochrony środowiska. Obowiązki te muszą zostać jasno określone, być przejrzyste, niedyskryminujące i łatwe do skontrolowania; obowiązki te, jak również ich możliwe zmiany są bezzwłocznie publikowane i podawane przez Państwa Członkowskie do wiadomości Komisji. Jako środek, który ma służyć spełnianiu obowiązków świadczenia usług publicznych w odniesieniu do zabezpieczenia zaopatrzenia, Państwa Członkowskie, które tego sobie życzą, mogą wprowadzić długoterminowe planowanie, uwzględniając fakt, że do sieci będą mogły chcieć uzyskać dostęp strony trzecie.

3. Państwa Członkowskie mogą podjąć decyzję o niestosowaniu przepisów art. 4 w stosunku do dystrybucji, w przypadku gdy stosowanie tych postanowień mogłoby stanowić faktyczną lub prawną przeszkodę w spełnianiu obowiązków nałożonych na przedsiębiorstwa gazu ziemnego w ogólnym interesie ekonomicznym i o ile nie będzie to miało szkodliwego wpływu na rozwój wymiany handlowej w stopniu naruszającym interesy Wspólnoty. Do interesów Wspólnoty zalicza się między innymi konkurencję w odniesieniu do kwalifikujących się odbiorców zgodnie z niniejszą dyrektywą i art. 90 Traktatu.

Artykuł 4

1. W przypadku gdy na budowę lub eksploatację instalacji gazu ziemnego wymagane jest uzyskanie pozwolenia (np. licencji, zezwolenia, koncesji, zgody lub aprobaty), Państwa Członkowskie lub każdy właściwy wyznaczony przez nie organ wydają pozwolenia na budowę i/lub eksploatację na ich obszarze tych instalacji, gazociągów i odpowiedniego wyposażenia, zgodnie z postanowieniami ust. 2-4. Państwa Członkowskie lub każdy wyznaczony przez nie właściwy organ mogą wydawać, na tej samej podstawie, pozwolenia na dostawę gazu ziemnego i pozwolenia dla hurtowników.

2. Jeżeli w Państwach Członkowskich istnieje system pozwoleń, określają one obiektywne i niedyskryminacyjne kryteria, których musi przestrzegać przedsiębiorstwo ubiegające się o uzyskanie pozwolenia na budowę i/lub eksploatację instalacji gazu ziemnego lub ubiegające się o uzyskanie pozwolenia na dostawę gazu ziemnego. Niedyskryminacyjne kryteria i procedury udzielania pozwoleń podawane są do wiadomości publicznej.

3. Państwa Członkowskie czuwają nad tym, aby powody, dla których odmawia się wydania pozwolenia, były obiektywne i niedyskryminujące i by wnioskodawca został o nich powiadomiony. Uzasadnienie odmowy przekazywane jest do wiadomości Komisji. Państwa Członkowskie przyjmują procedurę pozwalającą wnioskodawcy wnieść odwołanie od takiej decyzji.

4. W celu rozwinięcia stref, do których gaz dostarczany jest od niedawna, i ogólnie jego skutecznej eksploatacji, bez uszczerbku dla art. 20, Państwa Członkowskie mogą odmówić udzielenia nowego pozwolenia na budowę i eksploatację gazociągowej sieci dystrybucyjnej w określonej strefie, jeżeli tego rodzaju sieci zostały już zbudowane lub gdy przewiduje się ich budowę w tej strefie oraz gdy istniejąca lub przewidywana wydolność sieci wykazuje lub będzie wykazywała rezerwy.

Artykuł 5

Państwa Członkowskie zapewniają opracowanie i udostępnienie przepisów technicznych określających minimalne projektowe i funkcjonalne wymogi techniczne w zakresie podłączania do sieci instalacji skroplonego gazu ziemnego, instalacji do składowania, innych sieci transportowych lub dystrybucyjnych oraz bezpośrednich rurociągów. Tego rodzaju przepisy techniczne muszą zapewniać możliwość współdziałania między sieciami, być obiektywne i niedyskryminujące. Przekazuje się je do wiadomości Komisji zgodnie z art. 8 dyrektywy Rady 89/189/EWG z dnia 28 marca 1983 r. ustanawiającej procedurę udzielania informacji w dziedzinie norm i przepisów technicznych[8].

ROZDZIAŁ III

TRANSPORT, SKŁADOWANIE I SKRAPLANIE GAZU ZIEMNEGO

Artykuł 6

Państwa Członkowskie podejmują działania niezbędne do tego, aby przedsiębiorstwa zajmujące się transportem, składowaniem i skraplaniem gazu ziemnego działały zgodnie z postanowieniami art. 7 i 8.

Artykuł 7

1. Każde przedsiębiorstwo zajmujące się transportem, składowaniem i/lub skraplaniem gazu ziemnego utrzymuje i rozwija, w ekonomicznie dopuszczalnych warunkach, pewne, niezawodne i skuteczne instalacje służące do transportu, składowania i/lub skraplania gazu ziemnego, zwracając przy tym należytą uwagę na środowisko.

2. Przedsiębiorstwo zajmujące się transportem, składowaniem i/lub skraplaniem gazu ziemnego dostarcza innym przedsiębiorstwom przewozowym, innym przedsiębiorstwom zajmującym się składowaniem i/lub przedsiębiorstwom dystrybucyjnym informacje wystarczające do zapewnienia tego, aby transport i składowanie gazu ziemnego mogły odbywać się w sposób spójny z pewnym i skutecznym funkcjonowaniem połączonej sieci.

Artykuł 8

1. Bez uszczerbku dla art. 12 lub jakiegokolwiek innego prawnego obowiązku rozpowszechniania informacji każde przedsiębiorstwo zajmujące się transportem, składowaniem i/lub skraplaniem gazu ziemnego chroni poufny charakter informacji, których charakter handlowy jest wrażliwy i które zgromadziło w trakcie swojej działalności.

2. Przedsiębiorstwa transportowe, w ramach transakcji sprzedaży lub zakupów gazu realizowanych samodzielnie lub poprzez przedsiębiorstwa powiązane, nie mogą wykorzystywać w niewłaściwy sposób informacji handlowo wrażliwych, które uzyskały od osób trzecich przy udostępnianiu lub negocjowaniu spraw związanych z udostępnianiem sieci.

ROZDZIAŁ IV

DYSTRYBUCJA I DOSTAWA

Artykuł 9

1. Państwa Członkowskie czuwają nad tym, aby przedsiębiorstwa zajmujące się dystrybucją działały zgodnie z postanowieniami art. 10 i 11.

2. Państwa Członkowskie mogą zobowiązać przedsiębiorstwa zajmujące się dystrybucją i/lub przedsiębiorstwa dostawcze do zaopatrywania odbiorców umiejscowionych w danej strefie lub należących do pewnej ich kategorii bądź charakteryzujących się obydwoma wymienionymi cechami jednocześnie. Opłaty za tego rodzaju zaopatrzenie mogą być regulowane, na przykład w celu zapewnienia równego traktowania kwalifikujących się odbiorców.

Artykuł 10

1. Każde przedsiębiorstwo dystrybucyjne eksploatuje, utrzymuje i rozwija, w ekonomicznie dopuszczalnych warunkach, pewną, niezawodną i skuteczną sieć, zwracając należytą uwagę na środowisko.

2. Niezależnie od sytuacji przedsiębiorstwo dystrybucyjne nie może w jakikolwiek sposób dyskryminować użytkowników lub kategorii użytkowników sieci, w szczególności na korzyść powiązanych z nim przedsiębiorstw.

3. Każde przedsiębiorstwo dystrybucyjne dostarcza innym przedsiębiorstwom dystrybucyjnym i/lub przedsiębiorstwom transportowym, i/lub przedsiębiorstwom zajmującym się składowaniem informacje wystarczające do zapewnienia tego, aby transport gazu mógł odbywać się w sposób spójny z pewnym i skutecznym funkcjonowaniem połączonej sieci.

Artykuł 11

1. Bez uszczerbku dla art. 12 lub jakiegokolwiek innego wynikającego z prawa obowiązku rozpowszechniania informacji, każde przedsiębiorstwo dystrybucyjne chroni poufny charakter informacji, których charakter handlowy jest wrażliwy i które zgromadziło w trakcie swojej działalności.

2. Przedsiębiorstwa dystrybucyjne, w ramach transakcji sprzedaży lub zakupów gazu realizowanych samodzielnie lub za pośrednictwem przedsiębiorstw powiązanych, nie mogą wykorzystywać w niewłaściwy sposób informacji handlowo wrażliwych, które uzyskały od osób trzecich przy udostępnianiu lub negocjowaniu spraw związanych z udostępnianiem sieci.

ROZDZIAŁ V

ROZDZIAŁ KSIĘGOWOŚCI I JEJ PRZEJRZYSTOŚĆ

Artykuł 12

Państwa Członkowskie lub każdy wyznaczony przez nie właściwy organ, w szczególności organy zajmujące się rozstrzyganiem spraw spornych określonych w art. 21 ust. 2 i w art. 23 ust. 3, mają prawo wglądu do księgowości przedsiębiorstw gazu ziemnego, określonych w art. 13, jeżeli okaże się to im potrzebne do wykonywania swoich zadań. Państwa Członkowskie i każdy właściwy wyznaczony organ, w szczególności organy zajmujące się rozstrzyganiem spraw spornych, chronią poufny charakter informacji handlowo wrażliwych. Państwa Członkowskie mogą wprowadzać odstępstwa od zasady poufności, jeżeli okaże się to konieczne, aby umożliwić właściwym organom wykonywanie swoich zadań.

Artykuł 13

1. Państwa Członkowskie przyjmują konieczne środki mające zagwarantować to, że księgowość przedsiębiorstw gazu ziemnego jest prowadzona zgodnie z przepisami ust. 2-5 niniejszego artykułu.

2. Niezależnie od rodzaju własności i statusu prawnego przedsiębiorstwa gazu ziemnego sporządzają, przedkładają do kontroli publikują roczne sprawozdania księgowe zgodnie z przepisami krajowymi dotyczącymi rocznych sprawozdań spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, przyjętych zgodnie z czwartą dyrektywą Rady nr 78/660/EWG z dnia 25 lipca 1978 r. wydaną na podstawie art. 54 ust. 3 lit. g) Traktatu, w sprawie rocznych sprawozdań finansowych niektórych rodzajów spółek[9].

Przedsiębiorstwa, które zgodnie z prawem nie są zobowiązane do publikowania rocznych sprawozdań, przechowują jeden egzemplarz takiego sprawozdania w swojej głównej siedzibie, publicznie go udostępniając.

3. Zintegrowane przedsiębiorstwa gazu ziemnego przechowują w swojej wewnętrznej księgowości oddzielne sprawozdania odnoszące się do działalności transportowej, dystrybucyjnej, składowania gazu ziemnego i, w zależności od przypadku, skonsolidowane sprawozdania na temat działalności niezwiązanej z gazem, tak jak powinny to robić w przypadku, gdy tego rodzaju formy działalności byłyby prowadzone przez odrębne przedsiębiorstwa w celu uniknięcia działań dyskryminujących, nadmiernego subwencjonowania i zaburzeń konkurencji. W tego rodzaju wewnętrznych sprawozdaniach umieszcza się bilans i rozliczenie wyników każdej z form działalności.

Jeżeli stosuje się przepisy art. 16 i gdy dostęp do sieci realizowany jest na podstawie jednej opłaty odnoszącej się jednocześnie do działalności transportowej i dystrybucyjnej, sprawozdania dotyczące działalności transportowej i dystrybucyjnej mogą być wspólne.

4. W swojej wewnętrznej księgowości przedsiębiorstwa określają zasady obliczania aktywów i pasywów, wydatków i wpływów, jak również spadków wartości, nie naruszając zasad prowadzenia księgowości obowiązujących na poziomie krajowym, które mają zastosowanie przy sporządzaniu oddzielnych sprawozdań, określonych w ust. 3. Zasady te mogą zostać zmienione jedynie w wyjątkowych przypadkach. Wprowadzenie tego rodzaju zmian jest odnotowywane i należycie uzasadniane.

5. W załączniku do rocznych sprawozdań wyszczególnia się wszystkie operacje o pewnym znaczeniu zrealizowane z powiązanymi przedsiębiorstwami.

ROZDZIAŁ VI

DOSTĘP DO SIECI

Artykuł 14

Organizując dostęp do sieci, Państwa Członkowskie mogą przyjąć jedną z formuł określonych w art. 15 i 16 bądź też z skorzystać z obydwu jednocześnie. Formuły te należy stosować zgodnie z obiektywnymi, przejrzystymi i niedyskryminującymi kryteriami.

Artykuł 15

1.W przypadku negocjowanego dostępu do sieci Państwa Członkowskie przyjmują niezbędne środki, aby przedsiębiorstwa gazu ziemnego i kwalifikujący się odbiorcy z obszaru lub spoza obszaru objętego połączoną siecią mieli możliwość negocjowania dostępu do sieci w celu zawierania między sobą kontraktów na dostawy na podstawie dobrowolnych umów handlowych. Strony zobowiązane są do negocjowania w dobrej wierze dostępu do sieci.

2. Kontrakty dotyczące dostępu do sieci są negocjowane z właściwymi przedsiębiorstwami gazu ziemnego. Państwa Członkowskie wymagają od przedsiębiorstw gazu ziemnego publikowania, w pierwszym roku po wprowadzeniu w życie niniejszej dyrektywy i w każdym następnym roku, głównych warunków handlowych, które należy spełnić w celu uzyskania dostępu do sieci.

Artykuł 16

Państwa Członkowskie, które wybrały procedurę reglamentowanego dostępu do sieci, przyjmują środki mające na celu dopuszczenie do sieci przedsiębiorstw gazu ziemnego i kwalifikujących się odbiorców z obszaru lub spoza obszaru objętego połączoną siecią, na podstawie opublikowanych stawek opłat i/lub warunków i obowiązków, które należy spełnić w celu korzystania z tej sieci. Dostęp do sieci może zostać umożliwiony kwalifikującym się odbiorcom, pozwalając im na zawieranie kontraktów na dostawy z konkurencyjnymi przedsiębiorstwami gazu ziemnego, innymi niż przedsiębiorstwo będące właścicielem i/lub zarządzającym siecią bądź przedsiębiorstwem powiązanym.

Artykuł 17

1. Przedsiębiorstwa gazu ziemnego mogą odmówić udostępnienia sieci ze względu na jej ograniczone możliwości lub, jeżeli udostępnienie sieci miałoby przeszkodzić w spełnianiu nałożonych na nie obowiązków świadczenia usług publicznych, określonych w art. 3 ust. 2, bądź ze względu na poważne trudności natury gospodarczej lub finansowej związane z kontraktem "take-or-pay", uwzględniając kryteria i procedury określone w art. 25 i rozwiązanie wybrane przez Państwo Członkowskie zgodnie z ust. 1 tego artykułu. Odmowa jest należycie uzasadniana.

2. Państwa Członkowskie mogą przyjąć środki potrzebne do zapewnienia, aby przedsiębiorstwo, które odmawia udzielenia dostępu do sieci ze względu na jej ograniczone możliwości lub brak połączenia, dokonało niezbędnych udoskonaleń, o ile jest to ekonomicznie uzasadnione lub jeżeli potencjalny odbiorca stwierdzi, że jest w stanie ponieść koszty ich wykonania. W przypadku stosowania postanowień art. 4 ust. 4 Państwa Członkowskie przyjmują tego rodzaju środki.

Artykuł 18

1. Państwa Członkowskie wyznaczają kwalifikujących się odbiorców, to znaczy odbiorców mających siedzibę na ich obszarze, którzy posiadają zdolność prawną do zawierania kontraktów na dostawy gazu ziemnego lub zakup gazu ziemnego zgodnie z przepisami art. 15 i 16, przy czym wśród nich muszą znajdować się wszyscy odbiorcy określeni w ust. 2 niniejszego artykułu.

2. Państwa Członkowskie przyjmują środki niezbędne do zapewnienia, aby przynajmniej następujący odbiorcy zostali wyznaczeni w charakterze kwalifikujących się odbiorców:

- producenci energii elektrycznej wytwarzanej z gazu, niezależnie od ich rocznego poziomu zużycia; jednakże aby zachować równowagę na swoich rynkach energii elektrycznej, Państwa Członkowskie mogą określić próg, który nie może przekroczyć poziomu przewidzianego dla pozostałych odbiorców ostatecznych, w odniesieniu do możliwości wyboru źródeł i producentów energii. Wysokość tych progów podawana jest do wiadomości Komisji,

- pozostali ostateczni odbiorcy zużywający ponad 2,5 miliona metrów sześciennych gazu rocznie w jednym miejscu użytkowania.

3. Państwa Członkowskie zapewniają, żeby zdefiniowanie kwalifikujących się odbiorców, określonych w ust. 1, doprowadziło do otwarcia rynku w wysokości równej co najmniej 20 % całkowitej rocznej konsumpcji gazu na krajowym rynku gazowniczym.

4. Po upływie 5 lat od wejścia w życie niniejszej dyrektywy odsetek określony w ust. 3, zwiększany jest do 28 % całkowitej rocznej konsumpcji gazu na krajowym rynku gazowniczym, a po 10 latach od jej wejścia w życie do 33 %.

5. Jeżeli definicja kwalifikujących się odbiorców określona w ust.1 skutkuje otwarciem rynku dla więcej niż 30% całkowitej rocznej konsumpcji gazu na krajowym rynku gazowniczym, zainteresowane Państwo Członkowskie może zmienić definicję kwalifikujących się odbiorców w takim stopniu, by to otwarcie rynku zmniejszyło się do nie mniej niż 30% tej konsumpcji. Państwa Członkowskie zmieniają definicję kwalifikujących się odbiorców w sposób zrównoważony, nie tworząc szczególnych niedogodności dla niektórych typów lub kategorii kwalifikujących się odbiorców, lecz z uwzględnieniem istniejących struktur rynku.

6. Państwa Członkowskie przyjmują następujące środki mające na celu zapewnienie wzrostu otwarcia swoich rynków gazu ziemnego w okresie 10-letnim:

- próg wyznaczony w tiret drugim ust. 2 dla kwalifikujących się odbiorców innych niż elektrownie gazowe jest obniżany 5 lat po wejściu w życie niniejszej dyrektywy do 15 milionów metrów sześciennych rocznie w jednym miejscu konsumpcji i po 10 latach po tym wejściu w życie do 5 milionów metrów sześciennych rocznie w jednym miejscu konsumpcji;

- po upływie 5 lat od wejścia w życie niniejszej dyrektywy odsetek, o którym mowa w ust. 5, zwiększany jest do 38 % całkowitej rocznej konsumpcji gazu na krajowym rynku gazowniczym, a po 10 latach od jej wejścia w życie do 43 % tej konsumpcji.

7. W przypadku rynków wschodzących stopniowe otwarcie rynku przewidziane w niniejszym artykule następuje po upływie obowiązywania odstępstwa określonego w art. 26 ust. 2.

8.Przedsiębiorstwa dystrybucyjne, jeżeli nie zostały już na podstawie ust. 1 wyznaczone jako kwalifikujący się odbiorcy, mają zdolność prawną do zawierania kontraktów na dostawy gazu ziemnego zgodnie z art. 15 i 16 na ilość gazu ziemnego konsumowaną przez swoich klientów, którzy zostali wyznaczeni jako kwalifikujący się w swoich sieciach dystrybucyjnych, w celu zaopatrzenia tych odbiorców.

9. Państwa Członkowskie publikują do dnia 31 stycznia każdego roku kryteria wyznaczania kwalifikujących się odbiorców, określonych w ust. 1. Informacja jest przesyłana do Komisji w celu opublikowania w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich, wraz ze wszystkimi innymi właściwymi informacjami uzasadniającymi przewidziane w niniejszym artykule doprowadzenie do otwarcia rynku. Komisja może zwrócić się do Państwa Członkowskiego o zmianę jej definicji, jeżeli stanowią one przeszkodę dla prawidłowego stosowania niniejszej dyrektywy w zakresie właściwego funkcjonowania rynku wewnętrznego gazu ziemnego. Jeżeli Państwo Członkowskie nie zastosuje się do żądania Komisji w terminie trzech miesięcy, ostateczna decyzja podejmowana jest zgodnie z procedurą I opisaną w art. 2 decyzji Rady nr 87/373/EWG z dnia 13 lipca 1987 r. ustanawiającą warunki wykonywania uprawnień wykonawczych przyznanych Komisji[10].

Artykuł 19

1. Aby w okresie określonym w art. 28 nie została zachwiana równowaga w zakresie otwarcia rynków gazu:

a) kontrakty na dostawy gazu zawierane zgodnie z postanowieniami art. 15, 16 i 17 z kwalifikującym się odbiorcą sieci innego Państwa Członkowskiego nie są zabronione, w przypadku gdy odbiorca w obydwu tych sieciach uważany jest za kwalifikującego się;

b) w przypadku gdy nie wyrażono zgody na zawarcie transakcji określonych w lit. a) ze względu na to, że odbiorca kwalifikuje się do korzystania tylko z jednej z sieci, Komisja może, uwzględniając sytuację rynkową i wspólny interes, zobowiązać, na wniosek Państwa Członkowskiego, w którym umiejscowiony jest kwalifikujący się klient, stronę, która nie wyraziła zgody na transakcję, do realizacji żądanej dostawy gazu.

2. Równolegle z procedurą i kalendarzem określonym w art. 28 i najpóźniej po upływie połowy okresu przewidzianego w tym artykule Komisja bada stosowanie niniejszego artykułu ust. 1 lit. b) na podstawie zmian zachodzących na rynku i z uwzględnieniem wspólnego interesu. W świetle zdobytego doświadczenia Komisja ocenia sytuację i przedstawia sprawozdanie na temat każdego ewentualnego zachwiania równowagi w zakresie otwarcia rynku gazu w odniesieniu do ust. 1 lit. b).

Artykuł 20

1. Państwa Członkowskie przyjmują niezbędne środki, aby umożliwić:

- przedsiębiorstwom gazu ziemnego mającym siedziby na ich obszarze zaopatrywanie klientów, określonych w art. 18 niniejszej dyrektywy, bezpośrednimi rurociągami,

- każdemu tego rodzaju kwalifikującemu się odbiorcy mającemu siedzibę na ich obszarze na zaopatrywanie się w przedsiębiorstwach gazu ziemnego bezpośrednimi rurociągami.

2. W przypadku gdy na budowę lub eksploatację bezpośrednich rurociągów wymagane jest uzyskanie pozwolenia (np. licencji, zezwolenia, koncesji, zgody lub aprobaty), Państwa Członkowskie lub każdy właściwy wyznaczony przez nie organ wyznaczają kryteria wydawania pozwoleń na budowę lub eksploatację bezpośrednich rurociągów na ich obszarze. Kryteria te są obiektywne, przejrzyste i niedyskryminujące.

3. Państwa Członkowskie mogą uzależnić udzielenie pozwolenia na budowę bezpośredniego rurociągu od odmowy dostępu do sieci na podstawie art. 17 lub od otwarcia procedury rozstrzygania sporów zgodnie z art. 21.

Artykuł 21

1.Państwa Członkowskie czuwają nad tym, aby strony w dobrej wierze negocjowały udzielenie dostępu do sieci i aby żadna z nich nie nadużywała swojej pozycji w negocjacjach ażeby nie dopuścić do ich pomyślnego zakończenia.

2.Państwa Członkowskie wyznaczają organ, który musi być organem niezależnym od stron, właściwy dla szybkiego rozstrzygania sporów negocjacyjnych. Organ ten w szczególności rozstrzyga spory odnoszące się do negocjacji i odmowy udostępniania sieci wchodzące w zakres niniejszej dyrektywy. Właściwy organ bezzwłocznie przedstawia swoje wnioski lub, o ile jest to możliwe, nie później niż w okresie 12 tygodni po otrzymaniu powiadomienia o zaistniałym sporze. Odwołanie się do tego organu nie stanowi przeszkody dla skorzystania ze środków odwoławczych przewidzianych prawem Wspólnoty.

3. W przypadku sporów transgranicznych, organ powołany do rozstrzygania sporów jest organem powołanym do rozstrzygania sporów obejmujących sieć przedsiębiorstwa gazu ziemnego, które nie wyraża zgody na korzystanie z sieci lub odmawia dostępu do niej. Jeżeli w sporach trans granicznych dana sieć podlega większej liczbie organów rozstrzygania sporów konsultują się one między sobą w celu zapewnienia spójnego stosowania przepisów niniejszej dyrektywy.

Artykuł 22

Państwa Członkowskie tworzą odpowiednie i skuteczne mechanizmy regulowania, kontroli i przejrzystości w celu niedopuszczenia do nadużyć dominującej pozycji, w szczególności na szkodę konsumentów, i nieuczciwego przejmowania mniejszych firm. Mechanizmy te uwzględniają postanowienia Traktatu, w szczególności jego art. 86.

Artykuł 23

1. Państwa Członkowskie przyjmują środki potrzebne do zagwarantowania tego, aby przedsiębiorstwa gazu ziemnego i odbiorcy, którzy muszą zostać wyznaczeni na mocy art. 18 jako kwalifikujący się na mocy art. 18, mogli, w miejscu gdzie są usytuowani, uzyskać, zgodnie z postanowieniami niniejszego artykułu, dostęp do sieci gazociągowej, włącznie z dostępem do urządzeń obsługi technicznej, z wyjątkiem części tych sieci i urządzeń wykorzystywanych do lokalnej produkcji w miejscu, gdzie gaz jest wydobywany. O zastosowaniu takich środków należy, zgodnie z przepisami art. 29, powiadomić Komisję.

2. Dostęp, określony w ust. 1, udzielany jest w sposób określany przez Państwo Członkowskie, zgodnie z właściwymi instrumentami prawnymi. Państwa Członkowskie mają uwzględniać cele, którymi są należyte udostępnienie i otwarcie, stworzenie konkurencyjnego rynku gazu ziemnego i zapobieganie nadużyciom dominującej pozycji, z uwzględnieniem bezpieczeństwa i regularności zaopatrzenia, stopnia wykorzystania, w jakim jest lub może zostać udostępniona oraz ochrony środowiska. Następujące elementy mogą zostać wzięte pod uwagę:

a) konieczność odmowy udzielenia dostępu, jeżeli plany techniczne nie są kompatybilne i nie można tego w racjonalny sposób przezwyciężyć;

b) konieczność uniknięcia trudności, których nie można w racjonalny sposób przezwyciężyć i które mogłyby spowodować pogorszenie skuteczności produkcji węglowodorów, aktualnej lub przewidywanej, włącznie ze złożami o niewielkiej żywotności ekonomicznej;

c) konieczność przestrzegania racjonalnych i właściwie umotywowanych potrzeb właściciela lub zarządzającego siecią gazociągów w zakresie transportu i przetwarzania gazu oraz interesów wszystkich innych użytkowników sieci gazociągów lub instalacji służących do przetwarzania lub obsługi; i

d) konieczność stosowania, zgodnie z prawem Wspólnoty, ich prawodawstwa i procedur administracyjnych obowiązujących w zakresie udzielania pozwoleń na produkcję lub rozbudowę gazociągów.

3. Państwa Członkowskie czuwają nad tym, aby został wprowadzony w życie system rozstrzygania sporów, w skład którego wchodzić ma niezależny od stron organ posiadający dostęp do wszystkich potrzebnych informacji w celu umożliwienia szybkiego rozwiązywania sporów w zakresie dostępu do sieci, uwzględniający kryteria określone w ust. 2 i liczbę stron, które mogą być zaangażowane w negocjacje w sprawie udostępnienia tego rodzaju sieci.

4. W przypadku sporów transgranicznych stosuje się system rozstrzygania sporów Państwa Członkowskiego, w którego jurysdykcji znajduje się sieć gazociągów, do których odmówiono dostępu. Jeżeli w sporach transgranicznych dana sieć podlega kilku Państwom Członkowskim, powinny one, w celu zapewnienia spójnego stosowania postanowień niniejszej dyrektywy, przeprowadzić konsultacje.

ROZDZIAŁ VII

PRZEPISY KOŃCOWE

Artykuł 24

1. W przypadku nagłego kryzysu na rynku energetycznym lub zagrożenia bezpieczeństwa fizycznego lub bezpieczeństwa osobistego, wyposażenia lub instalacji bądź też integralności sieci Państwo Członkowskie może czasowo zastosować niezbędne środki ochronne.

2. Środki te powodują jak najmniejsze zakłócenia w funkcjonowaniu wspólnego rynku wewnętrznego i ograniczają się do niezbędnie koniecznych w celu zaradzenia nagłym trudnościom, które wystąpiły.

3. Dane Państwo Członkowskie bezzwłocznie powiadamia o zastosowaniu takich środków pozostałe Państwa Członkowskie, jak również Komisję, która może podjąć decyzję, że środki te należy zmienić lub uchylić, w przypadku gdy powodują zaburzenia konkurencji i zakłócają wymianę handlową w sposób niewspółmierny do wspólnego interesu.

Artykuł 25

1. Jeżeli przedsiębiorstwo gazu ziemnego napotyka lub twierdzi, że napotyka poważne trudności natury ekonomicznej i finansowej z powodu zobowiązań "take-or-pay", które przyjęło w ramach jednego lub większej liczby kontraktów na zakup gazu, może zwrócić się do właściwego Państwa Członkowskiego lub właściwego wyznaczonego organu z wnioskiem o zastosowanie czasowego odstępstwa od postanowień art. 15 i/lub 16. W zależności od wyboru Państwa Członkowskiego wnioski przedstawia się, w zależności od przypadku, przed lub po odmowie dostępu do sieci. Państwa Członkowskie mogą również pozostawić przedsiębiorstwu gazu ziemnego możliwość wyboru przedstawienia wniosku przed lub po odmowie dostępu do sieci. Jeżeli przedsiębiorstwo gazu ziemnego odmówiło dostępu, wniosek przedstawia się bezzwłocznie. Do wniosków dołącza się wszystkie potrzebne informacje na temat charakteru i znaczenia problemu oraz wysiłków, jakie podjęło przedsiębiorstwo gazowe w celu jego rozwiązania.

Jeżeli brak jest jakiegokolwiek racjonalnego rozwiązania i uwzględniając przepisy ust. 3, Państw Członkowskie lub właściwy wyznaczony organ może podjąć decyzję o zastosowaniu odstępstwa.

2. Państwo Członkowskie lub właściwy wyznaczony organ bezzwłocznie przekazuje do wiadomości Komisji decyzję o zastosowaniu tego rodzaju odstępstwa wraz ze wszystkimi potrzebnymi informacjami, które jej dotyczą. Informacje te mogą zostać przekazane Komisji w skróconej formie, co pozwoli jej na zajęcie stanowiska po zaznajomieniu się z danym przypadkiem. W terminie czterech tygodni od otrzymania powiadomienia, Komisja może zażądać, aby Państwo Członkowskie lub właściwy wyznaczony organ zmienił lub cofnął decyzję o zastosowaniu odstępstwa. Jeżeli Państwo Członkowskie lub właściwy wyznaczony organ nie spełni w terminie czterech tygodni tego żądania, zgodnie z procedurą I przewidzianą w art. 2 decyzji 87/373/EWG podejmuje się decyzję ostateczną.

Zadaniem Komisji jest zapewnienie poufności handlowo wrażliwych informacji.

3. W celu zajęcia stanowiska w sprawie odstępstw określonych w ust. 1 Państwo Członkowskie lub właściwy wyznaczony organ oraz Komisja uwzględnia w szczególności następujące kryteria:

a. istniejący cel, jakim jest realizacja konkurencyjnego rynku gazu;

b. konieczność wypełnienia obowiązku świadczenia usług publicznych i zapewnienie bezpieczeństwa zaopatrzenia;

c. sytuację przedsiębiorstwa gazu ziemnego na rynku gazu i rzeczywisty stan konkurencji na tym rynku;

d. wagę trudności natury ekonomicznej i finansowej, które napotkały przedsiębiorstwa gazu ziemnego i przedsiębiorstwa transportowe lub kwalifikujący się odbiorcy;

e. datę złożenia podpisu i warunki danej umowy lub umów, włączając w to zakres, w jakim pozwalają one uwzględniać ewolucję rynku;

f. wysiłki podjęte w celu rozwiązania problemu;

g. zakres, w którym w chwili przyjęcia danego zobowiązania "take-or-pay" przedsiębiorstwo będzie mogło racjonalnie przewidzieć, mając na uwadze postanowienia niniejszej dyrektywy, że istnieje prawdopodobieństwo pojawienia się poważnych trudności;

h. stopień połączeń sieci z innymi sieciami i stopień możliwości współdziałania tych sieci; oraz

i. wpływ zastosowania odstępstwa na właściwe stosowanie dyrektywy w odniesieniu do prawidłowego funkcjonowania rynku wewnętrznego gazu ziemnego.

Decyzja dotycząca wniosku o zastosowanie odstępstwa w sprawie kontraktów "take-or-pay" zawartych przed wejściem w życie niniejszej dyrektywy nie może doprowadzić do sytuacji, w której niemożliwe jest znalezienie innych opłacalnych rozwiązań. W żadnym wypadku nie można uważać, że poważne trudności istnieją, gdy sprzedaż gazu ziemnego nie spadnie poniżej poziomu gwarancji minimalnego zaopatrzenia określonego w kontraktach "take-or-pay" na zakup gazu lub w przypadku gdy przyjęty może być właściwy kontrakt "take-or-pay" na zakup gazu bądź przedsiębiorstwo gazu ziemnego może znaleźć inne rozwiązania.

4. Przedsiębiorstwa gazu ziemnego, które nie korzystały z odstępstwa określonego w ust. 1, nie mogą odmówić lub już nie mogą odmówić udostępnienia sieci ze względu na zobowiązania "take-or-pay" przyjęte w umowie na zakup gazu. Państwa Członkowskie czuwają nad właściwym przestrzeganiem postanowień rozdziału VI.

5. Każde odstępstwo udzielone na mocy powyższych postanowień jest należycie uzasadnione. Komisja publikuje decyzję w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich.

6. W terminie pięciu lat od dnia wejścia w życie niniejszej dyrektywy Komisja przedkłada sprawozdanie z oceny doświadczeń zdobytych w wyniku stosowania niniejszego artykułu, aby w dowolnym czasie umożliwić Parlamentowi Europejskiemu i Radzie zbadanie, czy istnieje potrzeba jego zmiany.

Artykuł 26

1. Państwa Członkowskie, które nie są bezpośrednio przyłączone do połączonej sieci innego Państwa Członkowskiego i które mają tylko jednego głównego dostawcę zewnętrznego, mogą odstąpić od stosowania art. 4, art. 18 ust. 1, 2, 3, 4 i 6 i/lub art. 20 niniejszej dyrektywy. Dostawcę posiadającego część rynku większą niż 75 % uważa się za dostawcę głównego. Odstępstwo to przestaje automatycznie obowiązywać w chwili, w której co najmniej jeden z tych warunków przestaje być spełniany. O tego rodzaju odstępstwie należy powiadomić Komisję.

2. Państwo Członkowskie uważane za rynek wschodzący i które, ze względu na wprowadzenie w życie niniejszej dyrektywy, miałoby znaczące problemy niezwiązane ze zobowiązaniami kontraktowymi "take-or-pay" określonymi w art. 25, może odstąpić od stosowania art. 4, art. 18 ust. 1, 2, 3, 4 i 6 i/lub art. 20 niniejszej dyrektywy. Odstępstwo to przestaje automatycznie obowiązywać z chwilą, gdy Państwo Członkowskie traci status rynku wschodzącego. O tego rodzaju odstępstwie należy powiadomić Komisję.

3. W przypadku gdy wprowadzenie w życie niniejszej dyrektywy spowodowałoby znaczące problemy w geograficznie ograniczonej strefie Państwa Członkowskiego, w szczególności dotyczące rozwoju infrastruktury transportowej, i mając na uwadze przyciągnięcie inwestycji, Państwa Członkowskie mogą, w celu polepszenia sytuacji w tej strefie, zwrócić się do Komisji o zastosowanie czasowego odstępstwa od postanowień art. 4, art. 18 ust. 1, 2, 3, 4 i 6 i/lub art. 20.

4. Komisja może wyrazić zgodę na zastosowanie odstępstwa określonego w ust. 3, uwzględniając w szczególności następujące kryteria:

- konieczność inwestowania w infrastrukturę, która nie byłaby opłacalna na rynku, na którym obowiązują zasady konkurencji,

- stopień i perspektywy amortyzacji potrzebnych inwestycji,

- rozmiar i dojrzałość sieci gazowej w danej strefie,

- perspektywy danego rynku gazowego,

- wielkość i charakterystykę geograficzną danej strefy lub regionu, jak również

- czynniki społeczno-ekonomiczne i demograficzne.

Odstępstwo może zostać zastosowane, jedynie jeżeli w strefie tej nie istnieje infrastruktura gazowa lub gdy jedna tego rodzaju infrastruktura istnieje tam dopiero nie dłużej niż 10 lat. Czasowe odstępstwo może mieć zastosowanie przez okres nieprzekraczający 10 lat od pierwszej dostawy gazu do strefy.

5. Przed podjęciem decyzji zgodnie z ust. 4, zachowując zasadę poufności, Komisja informuje Państwa Członkowskie o wnioskach przedstawionych z zastosowaniem ust. 3. Decyzja oraz odstępstwa określone w ust. 1 i 2 publikowane są w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich.

Artykuł 27

1. Przed końcem pierwszego roku po roku wejścia w życie niniejszej dyrektywy Komisja przedstawi Parlamentowi Europejskiemu i Radzie sprawozdanie na temat niezbędnych środków harmonizacyjnych, które nie mają związku z postanowieniami niniejszej dyrektywy. O ile zaistnieje taka potrzeba, Komisja dołączy do tego sprawozdania każdą propozycję harmonizacji potrzebną do prawidłowego funkcjonowania rynku wewnętrznego gazu ziemnego.

2. Parlament Europejski i Rada wypowiedzą się na temat wymienionych propozycji w terminie 2 lat od ich przedstawienia.

Artykuł 28

Komisja ponownie przeanalizuje stosowanie niniejszej dyrektywy i przedstawi sprawozdanie na temat zdobytych doświadczeń w zakresie funkcjonowania rynku wewnętrznego gazu ziemnego i stosowania ogólnych zasad wymienionych w art. 3, aby umożliwić Parlamentowi Europejskiemu i Radzie, w świetle zdobytego doświadczenia, we właściwym czasie zbadanie możliwości przyjęcia przepisów, których celem będzie jeszcze większe udoskonalenie rynku wewnętrznego gazu ziemnego, i które pozostałyby skuteczne 10 lat po wejściu w życie niniejszej dyrektywy.

Artykuł 29

Państwa Członkowskie wprowadzają w życie, najpóźniej w ciągu 12 miesięcy od wejścia w życie niniejszej dyrektywy, przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne konieczne do jej wykonania i niezwłocznie informują o tym Komisję.

Przepisy przyjęte przez Państwa Członkowskie zawierają odniesienie do niniejszej dyrektywy lub odniesienie takie towarzyszy ich urzędowej publikacji. Metody dokonywania takiego odniesienia określane są przez Państwa Członkowskie.

Artykuł 30

Niniejsza dyrektywa wchodzi w życie dwudziestego dnia po jej opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich.

Artykuł 31

Niniejsza dyrektywa skierowana jest do Państw Członkowskich.

Sporządzono w Luksemburgu, dnia 22 czerwca 1998 r.

W imieniu Parlamentu Europejskiego J.M. GIL-ROBLES Przewodniczący W imieniu Rady J. CUNNINGHAM Przewodniczący

[1] Dz.U. C 65 z 14.3.1992, str. 14 oraz Dz.U. C 123 z 4.5.1994, str. 26.

[2] Dz.U. C 73 z 15.3.1993, str. 31 oraz Dz.U. C 195 z 18.7.1994, str. 82.

[3] Opinia Parlamentu Europejskiego z dnia 17 listopada 1993 r. (Dz.U. C 329 z 6.12.1993, str. 182), wspólne stanowisko Rady (WE) nr 17/98 z dnia 12 lutego 1998 r. (Dz.U. C 91 z 26.3.1998, str. 46) i decyzja Parlamentu Europejskiego z dnia 30 kwietnia 1998 r. (Dz.U. C 152 z 18.5.1998). Decyzja Rady z dnia 11 maja 1998 r.

[4] Dz.U. L 147 z 12.6.1991, str. 37. Dyrektywa ostatnio zmieniona dyrektywą 95/49/WE (Dz.U. L 233 z 30.9.1995, str. 86).

[5] Dz.U. L 185 z 17.7.1990, str.16. Dyrektywa ostatnio zmieniona Aktem Przystąpienia z 1994 r.

[6] Dz.U. L 161 z 29.6.1996, str. 147. Decyzja ostatnio zmieniona decyzją 1047/97/WE (Dz.U. L 152 z 11.6.1997, str. 12).

[7] Dz.U. L 193 z 18.7.1983, str.1. Dyrektywa ostatnio zmieniona Aktem Przystąpienia z 1994 r.

[8] Dz.U. L 109 z 26.4.1983, str. 8. Dyrektywa ostatnio zmieniona dyrektywą 96/139/WE (Dz.U. L 32 z 10.2.1996, str..31).

[9] Dz.U. L 222 z 14.8.1978, str. 11. Dyrektywa ostatnio zmieniona dyrektywą 94/8/EWG (Dz.U. L 82 z 25.3.1994, str. 33).

[10] Dz.U. L 197 z 18.7.1987, str. 33.