Dokument ten służy wyłącznie do celów informacyjnych i nie ma mocy prawnej. Unijne instytucje nie ponoszą żadnej odpowiedzialności za jego treść. Autentyczne wersje odpowiednich aktów prawnych, włącznie z ich preambułami, zostały opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej i są dostępne na stronie EUR-Lex. Bezpośredni dostęp do tekstów urzędowych można uzyskać za pośrednictwem linków zawartych w dokumencie

w sprawie unijnego kodeksu zasad regulujących przepływ osób przez granice (kodeks graniczny Schengen)

Niniejsze rozporządzenie przewiduje brak kontroli granicznej osób przekraczających granice wewnętrzne pomiędzy państwami członkowskimi Unii.

Niniejsze rozporządzenie określa zasady regulujące kontrolę graniczną osób przekraczających granice zewnętrzne państw członkowskich Unii.

Niniejsze rozporządzenie stosuje się do każdej osoby przekraczającej granice wewnętrzne lub zewnętrzne państw członkowskich, bez uszczerbku dla:

Stosując niniejsze rozporządzenie, państwa członkowskie w pełni przestrzegają odpowiednich przepisów prawa Unii, w tym Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej „Kartą”), prawa międzynarodowego, w tym Konwencji dotyczącej statusu uchodźców sporządzonej w Genewie w dniu 28 lipca 1951 r. (zwanej dalej „konwencją genewską”), zobowiązań związanych z dostępem do ochrony międzynarodowej, w szczególności zasady non-refoulement, oraz praw podstawowych. Zgodnie z zasadami ogólnymi prawa Unii decyzje na podstawie niniejszego rozporządzenia podejmuje się w sposób indywidualny.

Przekraczanie granic zewnętrznych dozwolone jest jedynie na przejściach granicznych i w ustalonych godzinach ich otwarcia. Na przejściach granicznych, które nie są czynne całą dobę, udostępnia się widoczne informacje o godzinach ich otwarcia.

Państwa członkowskie przekazują Komisji wykaz swoich przejść granicznych zgodnie z art. 39.

Na zasadzie odstępstwa od ust. 1 można dopuścić wyjątki od obowiązku przekraczania granic zewnętrznych jedynie na przejściach granicznych i w ustalonych godzinach ich otwarcia:

dla osób lub grup osób – w przypadku gdy istnieje szczególny wymóg sporadycznego przekraczania granic zewnętrznych poza przejściami granicznymi lub poza ustalonymi godzinami ich otwarcia – pod warunkiem że posiadają zezwolenia wymagane na mocy prawa krajowego oraz że nie zachodzi sprzeczność z interesem porządku publicznego i bezpieczeństwa wewnętrznego państw członkowskich. Państwa członkowskie mogą dokonać szczegółowych ustaleń w umowach dwustronnych. Ogólne wyjątki przewidziane przez prawo krajowe i umowy dwustronne zgłasza się Komisji zgodnie z art. 39;

dla osób lub grup osób w przypadku nieprzewidzianej sytuacji wyjątkowej;

zgodnie z przepisami szczególnymi zawartymi w art. 19 i 20 w związku z załącznikami VI i VII.

Bez uszczerbku dla wyjątków przewidzianych w ust. 2 lub dla swoich zobowiązań w zakresie ochrony międzynarodowej, państwa członkowskie wprowadzają sankcje, zgodnie z ich prawem krajowym, za niedozwolone przekraczanie granic zewnętrznych w miejscach innych niż przejścia graniczne lub w godzinach innych niż ustalone godziny otwarcia. Sankcje te muszą być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające.

W przypadku planowanego pobytu na terytorium państw członkowskich nieprzekraczającego 90 dni w każdym okresie 180-dniowym, co oznacza wzięcie pod uwagę okresu 180-dniowego poprzedzającego każdy z dni pobytu, warunki wjazdu obywateli państw trzecich są następujące:

posiadają oni ważny dokument podróży uprawniający posiadacza do przekroczenia granicy i spełniający następujące kryteria:

(i)

jest on ważny przez przynajmniej trzy miesiące po planowanej dacie wyjazdu z terytorium państw członkowskich; w uzasadnionych pilnych przypadkach kryterium to może zostać pominięte;

(ii)

został wydany w okresie ostatnich 10 lat;

posiadają oni ważną wizę, jeżeli jest ona wymagana zgodnie z rozporządzeniem Rady (WE) nr 539/2001 ( 6 ), chyba że posiadają ważny dokument pobytowy lub ważną wizę długoterminową;

uzasadnią cel i warunki planowanego pobytu oraz posiadają wystarczające środki utrzymania, zarówno na czas trwania planowanego pobytu, jak i na powrót do ich państwa pochodzenia lub na tranzyt do państwa trzeciego, co do którego istnieje pewność, że uzyskają zezwolenie na wjazd na jego terytorium, lub jeżeli mają możliwość uzyskania takich środków zgodnie z prawem;

nie są osobami, wobec których dokonano wpisu do celów odmowy wjazdu w SIS;

nie są uważani za stanowiących zagrożenie dla porządku publicznego, bezpieczeństwa wewnętrznego, zdrowia publicznego lub stosunków międzynarodowych żadnego z państw członkowskich, a w szczególności nie dokonano wobec nich, na tej samej podstawie, wpisu do celów odmowy wjazdu w krajowych bazach danych państw członkowskich;

▼M3

przekazują oni dane biometryczne, jeżeli jest to wymagane do:

(i)

utworzenia rejestru indywidualnego w EES zgodnie z art. 16 i 17 rozporządzenia (UE) 2017/2226;

(ii)

dokonywania odpraw granicznych zgodnie z art. 8 ust. 3 lit. a) ppkt (i) i lit. g) ppkt (i) niniejszego rozporządzenia, art. 23 ust. 2 i 4 rozporządzenia (UE) 2017/2226 oraz, w stosownych przypadkach, art. 18 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 767/2008 ( 7 ).

1a.

Okres 90 dni w każdym okresie 180-dniowym, o którym mowa w ust. 1 niniejszego artykułu, oblicza się jako jeden okres dla państw członkowskich posługujących się EES na podstawie rozporządzenia (UE) 2017/2226. Okres ten oblicza się odrębnie dla każdego z państw członkowskich, które nie posługują się EES.

Do celów wykonania ust. 1 za datę wjazdu uważa się pierwszy dzień pobytu na terytorium państw członkowskich, a datę wyjazdu liczy się jako ostatni dzień pobytu na terytorium państw członkowskich. W obliczeniach długości pobytu na terytorium państw członkowskich nie uwzględnia się okresów pobytu dozwolonych na mocy zezwolenia na pobyt lub wizy długoterminowej.

Niewyczerpujący wykaz dokumentów uzupełniających, których okazania straż graniczna może wymagać od obywateli państw trzecich w celu weryfikacji spełnienia warunków określonych w ust. 1 lit. c), zawarty jest w załączniku I.

Środki utrzymania ocenia się stosownie do długości i celu pobytu oraz w stosunku do średnich kosztów taniego wyżywienia i zakwaterowania w danym państwie członkowskim lub danych państwach członkowskich, pomnożonych przez liczbę dni pobytu.

Ustalane przez państwa członkowskie kwoty referencyjne są przekazywane Komisji zgodnie z art. 39.

Podstawę do oceny, czy środki utrzymania są wystarczające, może stanowić gotówka, czeki podróżne i karty kredytowe znajdujące się w posiadaniu obywatela państwa trzeciego. Oświadczenia o sponsorowaniu, jeżeli takie oświadczenia są przewidziane przez prawo krajowe, oraz listy gwarancyjne od osób przyjmujących, określone przez prawo krajowe, w przypadku gdy obywatel państwa trzeciego zatrzymuje się u osoby przyjmującej, mogą również stanowić dowód dysponowania wystarczającymi środkami utrzymania.

Na zasadzie odstępstwa od ust. 1:

obywatelom państw trzecich, którzy nie spełniają wszystkich warunków ustanowionych w ust. 1, jednakże posiadają dokument pobytowy lub wizę długoterminową, zezwala się na wjazd na terytorium innych państw członkowskich w celu tranzytu, tak aby mogli oni dotrzeć na terytorium państwa członkowskiego, które wydało dokument pobytowy lub wizę długoterminową, chyba że ich nazwiska znajdują się w krajowym wykazie wpisów państwa członkowskiego, którego granice zewnętrzne usiłują przekroczyć, a wpisowi towarzyszy instrukcja odmowy wjazdu lub tranzytu;

obywatelom państw trzecich, którzy spełniają warunki ustanowione w ust. 1, z wyjątkiem warunku ustanowionego w lit. b), którzy zgłaszają się na granicy, można zezwolić na wjazd na terytorium państw członkowskich, jeżeli na granicy zostanie im wydana wiza zgodnie z art. 35 i 36 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 810/2009 ( 8 ).

Państwa członkowskie opracowują statystyki dotyczące wiz wydawanych na granicy zgodnie z art. 46 rozporządzenia (WE) nr 810/2009 i załącznikiem XII do tego rozporządzenia.

Jeżeli zamieszczenie wizy w dokumencie nie jest możliwe, wizę zamieszcza się wyjątkowo na oddzielnej karcie załączonej do dokumentu. W takim przypadku stosuje się jednolity wzór formularza, na którym umieszcza się wizę, określony w rozporządzeniu Rady (WE) nr 333/2002 ( 9 );

obywatele państw trzecich, którzy nie spełniają jednego lub większej liczby warunków ustanowionych w ust. 1, mogą uzyskać zezwolenie państwa członkowskiego na wjazd na jego terytorium ze względów humanitarnych, ze względu na interes narodowy lub zobowiązania międzynarodowe. W przypadku gdy wobec danego obywatela państwa trzeciego dokonano wpisu, o którym mowa w ust. 1 lit. d), państwo członkowskie wydające mu zezwolenie na wjazd na swoje terytorium informuje o tym odpowiednio pozostałe państwa członkowskie.

Zgodnie z art. 16, 17, 19 i 20 rozporządzenia (UE) 2017/2226 do EES wprowadza się dane dotyczące wjazdu i wyjazdu osób należących do następujących kategorii:

obywatele państw trzecich dopuszczeni do pobytu krótkoterminowego zgodnie z art. 6 ust. 1 niniejszego rozporządzenia;

obywatele państw trzecich będący członkami rodziny obywatela Unii, do którego ma zastosowanie dyrektywa 2004/38/WE, i którzy nie posiadają karty pobytowej przewidzianej w tej dyrektywie;

obywatele państw trzecich, którzy:

(i)

są członkami rodziny obywatela państwa trzeciego korzystającego – na mocy umowy między Unią i jej państwami członkowskimi z jednej strony a państwem trzecim z drugiej strony – z prawa do swobodnego przemieszczania się równoważnego prawu przysługującemu obywatelom Unii; oraz

(ii)

nie posiadają karty pobytowej przewidzianej w dyrektywie 2004/38/WE ani dokumentu pobytowego przewidzianego w rozporządzeniu (WE) nr 1030/2002.

Zgodnie z art. 18 rozporządzenia (UE) 2017/2226 do EES wprowadza się dane dotyczące obywateli państw trzecich, którym odmówiono wjazdu na pobyt krótkoterminowy zgodnie z art. 14 niniejszego rozporządzenia.

Do EES nie wprowadza się danych dotyczących następujących kategorii osób:

obywatele państw trzecich będący członkami rodziny obywatela Unii, do którego ma zastosowanie dyrektywa 2004/38/WE, i którzy posiadają kartę pobytową zgodnie z tą dyrektywą, niezależnie czy towarzyszą temu obywatelowi Unii lub do niego dołączają, czy nie;

obywatele państw trzecich, którzy są członkami rodziny obywatela państwa trzeciego, niezależnie czy towarzyszą temu obywatelowi Unii lub do niego dołączają, czy nie, jeżeli:

(i)

ten obywatel państwa trzeciego korzysta z prawa do swobodnego przemieszczania się równoważnego prawu przysługującemu obywatelom Unii na mocy umowy między Unią i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, a państwem trzecim, z drugiej strony, oraz

(ii)

ci obywatele państw trzecich posiadają kartę pobytową przewidzianą w dyrektywie 2004/38/WE lub dokument pobytowy przewidziany w rozporządzeniu (WE) nr 1030/2002;

posiadacze dokumentów pobytowych, o których mowa w art. 2 pkt 16, inni niż ci, którzy są objęci lit. a) i b) niniejszego ustępu;

posiadacze wiz długoterminowych;

obywatele państw trzecich korzystający z prawa do mobilności zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/66/UE ( *1 ) lub dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/801 ( *2 );

obywatele Andory, Monako i San Marino oraz ►C1 posiadacze paszportów wydanych przez Państwo Watykańskie lub Stolicę Apostolską; ◄

osoby lub kategorie osób zwolnione z odprawy granicznej lub korzystające ze szczególnych zasad w stosunku do odprawy granicznej, a mianowicie:

(i)

szefowie państw, szefowie rządów i członkowie rządów krajowych wraz z towarzyszącymi im małżonkami, oraz członkowie ich oficjalnych delegacji oraz monarchowie i inni wyżsi rangą członkowie rodziny królewskiej i – zgodnie z załącznikiem VII pkt 1;

(ii)

piloci samolotów i inni członkowie załogi – zgodnie z załącznikiem VII pkt 2;

(iii)

marynarze zgodnie z załącznikiem VII pkt 3 oraz marynarze, którzy przebywają na terytorium państwa członkowskiego tylko wtedy, kiedy przybija tam ich statek i tylko na obszarze portu zawinięcia;

(iv)

pracownicy transgraniczni – zgodnie z załącznikiem VII pkt 5;

(v)

służby ratownicze, policja, straż pożarna działające w sytuacjach wyjątkowych oraz funkcjonariusze straży granicznej – zgodnie z załącznikiem VII pkt 7;

(vi)

pracownicy zatrudnieni na urządzeniach oddalonych od brzegu – zgodnie z załącznikiem VII pkt 8;

(vii)

członkowie załogi i pasażerowie statków wycieczkowych – zgodnie z załącznikiem VI pkt 3.2.1, 3.2.2 i 3.2.3;

(viii)

osoby przebywające na pokładzie pływających jednostek rekreacyjnych niepodlegające odprawie granicznej – zgodnie z załącznikiem VI pkt 3.2.4, 3.2.5 i 3.2.6;

osoby, które korzystają z odstępstwa od obowiązku przekraczania granic zewnętrznych jedynie na przejściach granicznych i w ustalonych godzinach ich otwarcia zgodnie z art. 5 ust. 2;

osoby, które przedstawią ważne zezwolenie na przekraczanie granicy w ramach małego ruchu granicznego zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1931/2006 ( *3 );

członkowie załóg międzynarodowych pociągów pasażerskich i towarowych;

osoby, które na potrzeby przekroczenia granicy przedstawią:

(i)

ważny uproszczony kolejowy dokument tranzytowy wydany zgodnie z rozporządzeniem Rady (WE) nr 693/2003 ( *4 ); lub

(ii)

ważny uproszczony dokument tranzytowy wydany zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 693/2003, pod warunkiem że tranzyt odbywa się pociągiem i osoby te nie wysiadają z niego na terytorium państwa członkowskiego.

Straż graniczna podczas wykonywania swoich obowiązków w pełni szanuje ludzką godność, w szczególności w przypadkach, gdy ma do czynienia z osobami wymagającymi szczególnego traktowania.

Wszelkie środki podjęte podczas wykonywania zadań muszą być proporcjonalne do celów realizowanych za pomocą tych środków.

Podczas dokonywania odprawy granicznej straż graniczna nie może dyskryminować osób ze względu na płeć, rasę lub pochodzenie etniczne, religię lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną.

Ruch graniczny na granicach zewnętrznych podlega odprawom dokonywanym przez straż graniczną. Odprawy dokonywane są zgodnie z niniejszym rozdziałem.

Odprawom mogą podlegać również środki transportu i przedmioty będące w posiadaniu osób przekraczających granicę. Do przeszukań stosuje się prawo krajowe danego państwa członkowskiego.

Osoby korzystające z prawa do swobodnego przemieszczania się na mocy prawa Unii podlegają odprawie, przy wjeździe i wyjeździe, w następujący sposób:

weryfikacji tożsamości i obywatelstwa osoby oraz weryfikacji autentyczności i ważności dokumentu podróży uprawniającego do przekroczenia granicy, w tym również poprzez sprawdzenie w odpowiednich bazach danych, w szczególności:

w SIS;

w bazie danych Interpolu o skradzionych lub utraconych dokumentach podróży (SLTD);

w krajowych bazach danych zawierających informacje o skradzionych, przywłaszczonych, utraconych i unieważnionych dokumentach podróży.

▼M3

Jeżeli dokument podróży zawiera elektroniczny nośnik informacji (chip), autentyczność i integralność danych przechowywanych na chipie potwierdza się z wykorzystaniem kompletnego łańcucha ważnych certyfikatów, chyba że jest to technicznie niemożliwe lub, w przypadku dokumentu podróży wydanego przez państwo trzecie, niemożliwe ze względu na niedostępność ważnych certyfikatów;

▼M2

weryfikacji, czy osoba korzystająca z prawa do swobodnego przemieszczania się na mocy prawa Unii nie jest uznawana za stanowiącą zagrożenie dla porządku publicznego, bezpieczeństwa wewnętrznego, zdrowia publicznego lub stosunków międzynarodowych któregokolwiek z państw członkowskich, w tym również poprzez sprawdzenie w SIS i innych odpowiednich unijnych bazach danych. Odbywa się to bez uszczerbku dla sprawdzeń w krajowych bazach danych i bazach danych Interpolu.

W przypadku wątpliwości co do autentyczności dokumentu podróży lub tożsamości jego posiadacza weryfikuje się co najmniej jeden z identyfikatorów biometrycznych umieszczanych w paszportach i dokumentach podróży wydanych zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 2252/2004. W miarę możliwości weryfikacji takiej dokonuje się także w odniesieniu do dokumentów podróży nieobjętych tym rozporządzeniem.

▼M3

W przypadku osób, których wjazd podlega rejestracji w EES na podstawie art. 6a niniejszego rozporządzenia, przeprowadza się weryfikację ich tożsamości zgodnie z art. 23 ust. 2 rozporządzenia (UE) 2017/2226 i, w stosownych przypadkach, identyfikację zgodnie z art. 23 ust. 4 tego rozporządzenia.

▼M2

2a.

W przypadku gdy odprawy z wykorzystaniem baz danych, o których mowa w ust. 2 lit. a) i b), miałyby nieproporcjonalny wpływ na płynność ruchu, państwo członkowskie może zadecydować o dokonywaniu tych odpraw w sposób ukierunkowany na konkretnych przejściach granicznych, na podstawie oceny ryzyka w odniesieniu do porządku publicznego, bezpieczeństwa wewnętrznego, zdrowia publicznego lub stosunków międzynarodowych któregokolwiek z państw członkowskich.

Zakres i czas trwania tymczasowego ograniczania się do ukierunkowanych odpraw z wykorzystaniem baz danych nie mogą wykraczać poza to, co jest ściśle niezbędne, i określane są zgodnie z oceną ryzyka dokonaną przez dane państwo członkowskie. Ocena ryzyka zawiera uzasadnienie tymczasowego ograniczania się do ukierunkowanych odpraw z wykorzystaniem baz danych, uwzględnia między innymi nieproporcjonalny wpływ na płynność ruchu oraz zawiera dane statystyczne o pasażerach i incydentach związanych z przestępczością transgraniczną. Ocena ryzyka jest regularnie uaktualniana.

Osoby, które co do zasady nie podlegają ukierunkowanym odprawom z wykorzystaniem baz danych, podlegają co najmniej odprawie zmierzającej do ustalenia ich tożsamości na podstawie okazanego dokumentu podróży. Taka odprawa polega na szybkiej i bezpośredniej weryfikacji ważności dokumentu podróży uprawniającego do przekroczenia granicy oraz weryfikacji obecności śladów sfałszowania lub podrobienia, a w przypadku wątpliwości co do dokumentu podróży lub w przypadku gdy istnieją przesłanki, że taka osoba mogłaby stanowić zagrożenie dla porządku publicznego, bezpieczeństwa wewnętrznego, zdrowia publicznego lub stosunków międzynarodowych państw członkowskich, funkcjonariusz straży granicznej dokonuje sprawdzenia w bazach danych, o których mowa w ust. 2 lit. a) i b).

Dane państwo członkowskie niezwłocznie przekazuje swoją ocenę ryzyka i jej uaktualnienia do Europejskiej Agencji Straży Granicznej i Przybrzeżnej, (zwanej dalej „Agencją”), ustanowionej na mocy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1624 ( 10 ) i co sześć miesięcy składa Komisji oraz Agencji sprawozdanie na temat stosowania ukierunkowanych odpraw z wykorzystaniem baz danych. Dane państwo członkowskie może zadecydować o utajnieniu oceny ryzyka lub jej części.

2b.

W przypadku gdy państwo członkowskie zamierza prowadzić ukierunkowane odprawy z wykorzystaniem baz danych na mocy ust. 2a, niezwłocznie powiadamia o tym pozostałe państwa członkowskie, Agencję oraz Komisję. Dane państwo członkowskie może zadecydować o utajnieniu powiadomienia lub jego części.

W przypadku gdy państwa członkowskie, Agencja lub Komisja mają zastrzeżenia do zamiaru prowadzenia ukierunkowanych odpraw z wykorzystaniem baz danych, niezwłocznie powiadamiają o tych zastrzeżeniach dane państwo członkowskie. Dane państwo członkowskie bierze te zastrzeżenia pod uwagę.

2c.

Do dnia 8 kwietnia 2019 r. Komisja przekazuje Parlamentowi Europejskiemu i Radzie ocenę wykonania i skutków ust. 2.

2d.

W odniesieniu do granic powietrznych, ust. 2a i 2b mają zastosowanie przez okres przejściowy nieprzekraczający sześciu miesięcy od dnia 7 kwietnia 2017 r.

W wyjątkowych okolicznościach, w przypadku gdy – w danym porcie lotniczym – ze względu na szczególne trudności infrastrukturalne wymagany jest dłuższy okres czasu na dostosowania mające na celu umożliwienie prowadzenia systematycznych odpraw z wykorzystaniem baz danych bez nieproporcjonalnego wpływu na płynność ruchu, sześciomiesięczny okres przejściowy, o którym mowa w akapicie pierwszym, może zostać przedłużony dla tego konkretnego portu lotniczego o nie więcej niż 18 miesięcy, zgodnie z procedurą określoną w akapicie trzecim.

W tym celu państwo członkowskie powiadamia Komisję, Agencję oraz pozostałe państwa członkowskie, najpóźniej w terminie trzech miesięcy przed upływem okresu przejściowego, o którym mowa w akapicie pierwszym, o szczególnych trudnościach infrastrukturalnych w danym porcie lotniczym, o planowanych środkach ich rozwiązania oraz o okresie czasu potrzebnym na ich wdrożenie.

W przypadku gdy ze względu na szczególne trudności infrastrukturalne wymagany jest dłuższy okres czasu na dostosowania, Komisja upoważnia dane państwo członkowskie – w terminie jednego miesiąca od otrzymania powiadomienia, o którym mowa w akapicie trzecim, oraz po konsultacji z Agencją – do przedłużenia okresu przejściowego dla danego portu lotniczego i w stosownych przypadkach określa czas trwania takiego przedłużenia.

2e.

Odpraw z wykorzystaniem baz danych, o których mowa w ust. 2 lit. a) i b), można dokonywać z wyprzedzeniem w oparciu o dane dotyczące pasażerów otrzymane zgodnie z dyrektywą Rady 2004/82/WE ( 11 ) lub zgodnie z innymi przepisami prawa Unii lub prawa krajowego.

W przypadku gdy odpraw tych dokonuje się z wyprzedzeniem w oparciu o takie dane dotyczące pasażerów, dane otrzymane z wyprzedzeniem sprawdza się na przejściu granicznym porównując je z danymi zawartymi w dokumencie podróży. Weryfikuje się również tożsamość i obywatelstwo danej osoby, jak również autentyczność i ważność dokumentu podróży uprawniającego do przekroczenia granicy.

2f.

W drodze odstępstwa od ust. 2, osoby korzystające z prawa do swobodnego przemieszczania się na mocy prawa Unii, które przekraczają wewnętrzne granice lądowe państw członkowskich, których weryfikacja zgodnie z mającymi zastosowanie procedurami oceny Schengen została pomyślnie zakończona, ale w odniesieniu do których decyzja o zniesieniu kontroli na ich granicach wewnętrznych zgodnie z odpowiednimi postanowieniami odnośnych aktów przystąpienia jeszcze nie została podjęta, mogą zostać poddane odprawie przy wyjeździe, o której mowa w ust. 2, jedynie wyrywkowo, na podstawie oceny ryzyka.

Obywatele państw trzecich podlegają szczegółowej odprawie przy wjeździe i wyjeździe w następujący sposób:

szczegółowa odprawa przy wjeździe obejmuje weryfikację warunków regulujących wjazd określonych w art. 6 ust. 1 oraz, w stosownych przypadkach, dokumentów zezwalających na pobyt i prowadzenie działalności zawodowej. Weryfikacja ta dokonywana jest poprzez szczegółowe sprawdzenie następujących elementów:

▼M2

(i)

weryfikację tożsamości i obywatelstwa obywatela państwa trzeciego oraz autentyczności i ważności dokumentu podróży uprawniającego do przekroczenia granicy, w tym również poprzez sprawdzenie w odpowiednich bazach danych, w szczególności:

w SIS;

w bazie danych SLTD Interpolu;

w krajowych bazach danych zawierających informacje o skradzionych, przywłaszczonych, utraconych i unieważnionych dokumentach podróży.

▼M3

W przypadku paszportów i dokumentów podróży zawierających elektroniczny nośnik informacji (chip) sprawdza się autentyczność i integralność danych przechowywanych na chipie, o ile dostępne są ważne certyfikaty.

Z wyjątkiem obywateli państw trzecich, dla których w EES utworzono już rejestr indywidualny, jeżeli dokument podróży zawiera wizerunek twarzy zapisany na elektronicznym nośniku informacji (chipie) i ten wizerunek twarzy zapisany na chipie jest technicznie dostępny, weryfikacja ta obejmuje weryfikację tego wizerunku twarzy poprzez elektroniczne porównanie tego wizerunku twarzy z pobranym na miejscu wizerunkiem twarzy danego obywatela państwa trzeciego. Jeżeli jest to możliwe pod względem technicznym i prawnym, weryfikacji tej można dokonać poprzez porównanie odcisków palców pobranych na miejscu z odciskami palców zapisanymi na elektronicznym nośniku informacji (chipie);

▼M2

(ii)

weryfikację, czy dokumentowi podróży towarzyszą w stosownych przypadkach wymagana wiza lub dokument pobytowy;

▼M3

(iii)

w przypadku osób, odnośnie do których wjazd lub odmowa wjazdu podlega rejestracji w EES na podstawie art. 6a niniejszego rozporządzenia – weryfikację ich tożsamości zgodnie z art. 23 ust. 2 rozporządzenia (UE) 2017/2226 i, w stosownych przypadkach, identyfikację zgodnie z art. 23 ust. 4 tego rozporządzenia;

▼M3

(iiia)

w przypadku osób, odnośnie do których wjazd lub odmowa wjazdu podlega rejestracji w EES na podstawie art. 6a niniejszego rozporządzenia – weryfikację, czy obywatel państwa trzeciego nie wykorzystał lub nie przekroczył maksymalnego czasu dozwolonego pobytu na terytorium państw członkowskich, oraz w przypadku obywateli państw trzecich posiadających wizę wydaną na potrzeby jednokrotnego lub dwukrotnego wjazdu – weryfikację, czy nie przekroczyli oni maksymalnej liczby dozwolonych wjazdów, poprzez przeglądanie EES zgodnie z art. 23 rozporządzenia (UE) 2017/2226;

▼B

(iv)

weryfikację miejsca wyjazdu i przeznaczenia danego obywatela państwa trzeciego i celu planowanego pobytu, poprzez sprawdzenie, jeżeli jest to konieczne, odpowiednich dokumentów uzupełniających;

(v)

weryfikację, czy dany obywatel państwa trzeciego posiada wystarczające środki utrzymania na okres i do celów planowanego pobytu, na powrót do państwa pochodzenia lub na tranzyt do państwa trzeciego, co do którego istnieje pewność, że uzyska zezwolenie na wjazd na jego terytorium, lub jest w stanie uzyskać takie środki zgodnie z prawem;

▼M2

(vi)

weryfikację, czy dany obywatel państwa trzeciego, jego środek transportu i przewożone przez niego przedmioty nie stanowią potencjalnie niebezpieczeństwa dla porządku publicznego, bezpieczeństwa wewnętrznego, zdrowia publicznego lub stosunków międzynarodowych któregokolwiek z państw członkowskich. Weryfikacja taka obejmuje bezpośrednie sprawdzenie danych i wpisów o osobach oraz, jeśli to konieczne, o przedmiotach, w SIS i innych odpowiednich unijnych bazach danych, a także o działaniach, jakie należy ewentualnie podjąć w związku z wpisem. Pozostaje to bez uszczerbku dla sprawdzeń w krajowych bazach danych i bazach danych Interpolu;

▼B

jeżeli obywatel państwa trzeciego posiada wizę, o której mowa w art. 6 ust. 1 lit. b), szczegółowa odprawa przy wjeździe obejmuje także weryfikację tożsamości posiadacza wizy oraz autentyczności wizy, poprzez sprawdzenie w wizowym systemie informacyjnym (VIS) zgodnie z art. 18 rozporządzenia (WE) nr 767/2008;

w drodze odstępstwa sprawdzenie w VIS można przeprowadzić we wszystkich przypadkach tylko za pomocą numeru naklejki wizowej a wybiórczo za pomocą numeru naklejki wizowej łącznie z weryfikacją odcisków palców, jeżeli:

(i)

natężenie ruchu osiągnęło taki stopień, że czas oczekiwania na przejściu granicznym nadmiernie się wydłuża;

(ii)

wyczerpane zostały wszystkie zasoby w zakresie personelu, urządzeń i organizacji; oraz

(iii)

z przeprowadzonej analizy ryzyka wynika, że nie istnieje zagrożenie w odniesieniu do bezpieczeństwa wewnętrznego ani nielegalnej imigracji.

Jednakże w każdym przypadku zaistnienia jakichkolwiek wątpliwości w odniesieniu do tożsamości posiadacza wizy lub autentyczności wizy systematycznie dokonywane są sprawdzenia w VIS za pomocą numeru naklejki wizowej łącznie z weryfikacją odcisków palców.

Odstępstwo to może być stosowane jedynie na danym przejściu granicznym tak długo, jak długo spełnione są warunki, o których mowa w ppkt (i), (ii) oraz (iii);

decyzja o sprawdzeniu w VIS zgodnie z lit. c) jest podejmowana przez komendanta placówki straży granicznej na przejściu granicznym lub na wyższym szczeblu.

Zainteresowane państwo członkowskie powiadamia niezwłocznie pozostałe państwa członkowskie oraz Komisję o takiej decyzji;

każde z państw członkowskich przekazuje raz w roku Parlamentowi Europejskiemu i Komisji sprawozdanie ze stosowania lit. c), które zawiera liczbę obywateli państw trzecich sprawdzonych w VIS tylko za pomocą numeru naklejki wizowej, a także czas oczekiwania, o którym mowa w lit. c) ppkt (i);

lit. c) i d) mają zastosowanie przez maksymalny okres trzech lat, rozpoczynający się trzy lata po rozpoczęciu funkcjonowania VIS. Przed końcem drugiego roku stosowania lit. c) i d) Komisja przekazuje Parlamentowi Europejskiemu i Radzie ocenę ich wdrożenia. Na podstawie tej oceny Parlament Europejski lub Rada mogą zwrócić się do Komisji o zaproponowanie odpowiednich zmian do niniejszego rozporządzenia;

szczegółowa odprawa przy wyjeździe obejmuje:

▼M3

(i)

w SIS;

w bazie danych SLTD Interpolu;

w krajowych bazach danych zawierających informacje o skradzionych, przywłaszczonych, utraconych i unieważnionych dokumentach podróży.

Z wyjątkiem obywateli państw trzecich, dla których w EES utworzony jest rejestr indywidualny, jeżeli dokument podróży zawiera wizerunek twarzy zapisany na elektronicznym nośniku informacji (chipie) i ten wizerunek twarzy jest technicznie dostępny, weryfikacja ta obejmuje weryfikację tego wizerunku twarzy poprzez elektroniczne porównanie tego wizerunku twarzy z pobranym na miejscu wizerunkiem twarzy danego obywatela państwa trzeciego. Jeżeli jest to możliwe pod względem technicznym i prawnym, weryfikacji tej można dokonać poprzez porównanie odcisków palców pobranych na miejscu z odciskami palców zapisanymi na elektronicznym nośniku informacji (chipie);

▼M2

(ii)

weryfikację, czy dany obywatel państwa trzeciego nie jest uznawany za zagrożenie dla porządku publicznego, zdrowia publicznego, bezpieczeństwa wewnętrznego lub stosunków międzynarodowych któregokolwiek z państw członkowskich, w tym poprzez sprawdzenie w SIS i innych odpowiednich unijnych bazach danych. Pozostaje to bez uszczerbku dla sprawdzeń w krajowych bazach danych i bazach danych Interpolu;

▼M3

(iii)

w przypadku osób, których wyjazd podlega rejestracji w EES na podstawie art. 6a niniejszego rozporządzenia, weryfikację ich tożsamości zgodnie z art. 23 ust. 2 rozporządzenia (UE) 2017/2226 i, w stosownych przypadkach, identyfikację zgodnie z art. 23 ust. 4 tego rozporządzenia;

(iv)

w przypadku osób, których wyjazd podlega rejestracji w EES na podstawie art. 6a niniejszego rozporządzenia – weryfikację, czy obywatel państwa trzeciego nie przekroczył maksymalnego czasu dozwolonego pobytu na terytorium państw członkowskich, poprzez przeglądanie EES zgodnie z art. 23 ust. 3 rozporządzenia (UE) 2017/2226.

▼B

obok odprawy, o której mowa w lit. g), szczegółowa odprawa przy wyjeździe może również obejmować:

(i)

weryfikację, czy dana osoba posiada ważną wizę, jeżeli jest ona wymagana zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 539/2001, z wyjątkiem przypadku gdy posiada ona ważny dokument pobytowy; taka weryfikacja może obejmować sprawdzenie w VIS zgodnie z art. 18 rozporządzenia (WE) nr 767/2008;

▼M3 —————

▼M2 —————

▼M3

w celu identyfikacji osób, które nie spełniają warunków wjazdu, pobytu lub zamieszkania na terytorium państw członkowskich lub przestały spełniać te warunki, możliwe jest przeglądanie VIS zgodnie z art. 20 rozporządzenia (WE) nr 767/2008 i EES zgodnie z art. 27 rozporządzenia (UE) 2017/2226;

▼M2

ia)

odpraw z wykorzystaniem baz danych, o których mowa w lit. a) ppkt (i) i (vi) oraz w lit. g), można dokonywać z wyprzedzeniem, w oparciu o dane dotyczące pasażerów, otrzymane zgodnie z dyrektywą 2004/82/WE lub zgodnie z innymi przepisami prawa Unii lub prawa krajowego.

W przypadku gdy odpraw tych dokonuje się z wyprzedzeniem w oparciu o takie dane dotyczące pasażerów, dane otrzymane z wyprzedzeniem sprawdza się na przejściu granicznym porównując je z danymi zawartymi w dokumencie podróży. Weryfikuje się tożsamość i obywatelstwo danej osoby, jak również autentyczność i ważność dokumentu podróży uprawniającego do przekroczenia granicy;

ib)

w przypadku gdy istnieją wątpliwości co do autentyczności dokumentu podróży lub tożsamości obywatela państwa trzeciego, odprawy w miarę możliwości obejmują weryfikację co najmniej jednego z identyfikatorów biometrycznych umieszczonych w dokumencie podróży.

▼B

Takiej szczegółowej odprawy dokonuje się w miejscu niepublicznym, jeżeli istnieją odpowiednie pomieszczenia i jeżeli obywatel państwa trzeciego wyrazi takie życzenie.

4a.

Jeśli podczas wjazdu lub wyjazdu w wyniku sprawdzenia w stosownych bazach danych, w tym w detektorze wielokrotnych tożsamości za pośrednictwem europejskiego portalu wyszukiwania, o których mowa, odpowiednio, w art. 25 ust. 1 i art. 6 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/817 ( 12 ) wystąpi powiązanie żółte lub czerwone, straż graniczna dokonuje sprawdzenia we wspólnym repozytorium danych umożliwiających identyfikację ustanowionym w art. 17 ust. 1 tego rozporządzenia lub w SIS lub w obu, aby ocenić różnice w powiązanych danych dotyczących tożsamości lub danych dokumentu podróży. Straż graniczna dokonuje dodatkowej weryfikacji koniecznej do podjęcia decyzji w sprawie statusu i koloru powiązania.

Zgodnie z art. 69 ust. 1 rozporządzenia (UE) 2019/817 niniejszy ustęp obowiązuje wyłącznie od momentu rozpoczęcia funkcjonowania detektora wielokrotnych tożsamości na mocy art. 72 ust. 4 tego rozporządzenia.

Bez uszczerbku dla akapitu drugiego, obywatelom państw trzecich poddanym szczegółowej kontroli drugiej linii udziela się informacji na piśmie w języku, który rozumieją lub – jak można racjonalnie przypuszczać – powinni rozumieć, lub w inny skuteczny sposób, o celu i procedurze takiej odprawy.

Informacje te muszą być dostępne we wszystkich językach urzędowych Unii i w języku lub językach państwa lub państw graniczących z danym państwem członkowskim oraz wskazywać, że obywatel państwa trzeciego może zażądać podania nazwiska lub numeru identyfikacyjnego funkcjonariuszy straży granicznej dokonujących szczegółowej kontroli drugiej linii, jak również nazwy przejścia granicznego i daty przekroczenia granicy.

Odprawa osoby korzystającej z prawa do swobodnego przemieszczania się na mocy prawa Unii jest dokonywana zgodnie z dyrektywą 2004/38/WE.

Szczegółowe zasady dotyczące informacji podlegających rejestracji są określone w załączniku II.

W przypadkach gdy zastosowanie ma art. 5 ust. 2 lit. a) lub b), państwa członkowskie mogą również ustanowić odstępstwa od przepisów określonych w niniejszym artykule.

Obywatele państwa trzeciego są informowani o maksymalnej liczbie dni dozwolonego pobytu, która uwzględnia liczbę wjazdów i długość pobytu dozwolonych na podstawie wizy. Informacje takie zostają przekazane albo przez funkcjonariusza straży granicznej w momencie dokonywania odprawy granicznej, albo za pośrednictwem zainstalowanego na przejściu granicznym sprzętu umożliwiającego obywatelowi państwa trzeciego skorzystanie z usługi sieciowej, o której mowa w art. 13 ust. 1 i 2 rozporządzenia (UE) 2017/2226.

Korzystanie z systemów samoobsługi w celu wstępnego rejestrowania danych w EES

Osoby, w przypadku których przekroczenie granicy podlega rejestracji w EES na podstawie art. 6a, mogą korzystać z systemów samoobsługi w celu wstępnego zarejestrowania w EES danych, o których mowa w ust. 4 lit. a) niniejszego artykułu, pod warunkiem spełnienia wszystkich następujących warunków:

dokument podróży zawiera elektroniczny nośnik informacji (chip), a autentyczność i integralność danych przechowywanych na chipie potwierdza się z wykorzystaniem kompletnego łańcucha ważnych certyfikatów;

dokument podróży zawiera wizerunek twarzy zapisany na elektronicznym nośniku informacji (chipie), który to wizerunek jest technicznie dostępny z poziomu systemu samoobsługi do celów zweryfikowania tożsamości posiadacza dokumentu podróży poprzez porównanie wizerunku twarzy zapisanego na elektronicznym nośniku informacji (chipie) z wizerunkiem twarzy pobranym na miejscu; jeżeli jest to możliwe pod względem technicznym i prawnym, weryfikacji tej można dokonać poprzez porównanie odcisków palców pobranych na miejscu z odciskami palców zapisanymi na elektronicznym nośniku informacji (chipie) w dokumencie podróży.

Zgodnie z ust. 1 niniejszego artykułu system samoobsługi weryfikuje, czy dana osoba została wcześniej zarejestrowana w EES, a także weryfikuje tożsamość obywatela państwa trzeciego zgodnie z art. 23 ust. 2 rozporządzenia (UE) 2017/2226.

Zgodnie z art. 23 ust. 4 rozporządzenia (UE) 2017/2226 system samoobsługi przeprowadza identyfikację zgodnie z art. 27 tego rozporządzenia.

Ponadto zgodnie z art. 23 ust. 4 rozporządzenia (UE) 2017/2226 przy przeprowadzaniu identyfikacji w EES:

W przypadku gdy dane dotyczące osoby, o której mowa w ust. 1 niniejszego artykułu nie są zarejestrowane w EES zgodnie z ust. 2 i 3:

obywatele państw trzecich, którzy podlegają obowiązkowi wizowemu w celu przekroczenia granic zewnętrznych, wstępnie rejestrują w EES przy użyciu systemu samoobsługi dane wymienione w art. 16 ust. 1 oraz art. 16 ust. 2 lit. c)–f) rozporządzenia (UE) 2017/2226 oraz w stosownych przypadkach dane wymienione w art. 16 ust. 6 tego rozporządzenia, a obywatele państw trzecich, którzy nie podlegają obowiązkowi wizowemu w celu przekroczenia granic zewnętrznych, wstępnie rejestrują w EES przy użyciu systemu samoobsługi dane wymienione w art. 17 ust. 1 lit. a), b) i c) i w art. 16 ust. 2 lit. c) tego rozporządzenia oraz w stosownych przypadkach dane wymienione w art. 17 ust. 1 lit. d) tego rozporządzenia;

następnie daną osobę kieruje się do funkcjonariusza straży granicznej, który:

(i)

wstępnie rejestruje przedmiotowe dane w przypadku, gdy nie było możliwe pobranie w systemie samoobsługi wszystkich wymaganych danych;

(ii)

weryfikuje:

—

czy dokument podróży wykorzystany w systemie samoobsługi odpowiada dokumentowi, który osoba ta przedstawia osobiście funkcjonariuszowi straży granicznej,

—

czy pobrany na miejscu wizerunek twarzy tej osoby odpowiada wizerunkowi twarzy pobranemu przy użyciu systemu samoobsługi, oraz

—

w stosunku do osób, które nie posiadają wizy wymaganej na podstawie rozporządzenia (WE) nr 539/2001 – czy odciski palców tej osoby pobrane na miejscu odpowiadają odciskom palców pobranym przy użyciu systemu samoobsługi;

(iii)

w przypadku gdy podjęta została decyzja o zezwoleniu na wjazd lub odmowie wjazdu – potwierdza dane, o których mowa w lit. a) niniejszego ustępu, i wprowadza do EES dane, o których mowa w art. 16 ust. 2 lit. a) i b) oraz art. 18 ust. 6 lit. b), c) i d) rozporządzenia (UE) 2017/2226.

W przypadku gdy z operacji, o których mowa w ust. 2 i 3, wynika, że dane dotyczące danej osoby, o której mowa w ust. 1 zostały zarejestrowane w EES, system samoobsługi sprawdza, czy należy zaktualizować którekolwiek z danych, o których mowa w ust. 4 lit. a).

Jeżeli ocena, o której mowa w ust. 5 wykaże, że w systemie EES figuruje rejestr indywidualny dotyczący danej osoby, o której mowa w ust. 1, ale dane dotyczące tej osoby należy zaktualizować, dana osoba:

aktualizuje dane w EES poprzez wstępne zarejestrowanie ich przy użyciu systemu samoobsługi;

jest kierowana do funkcjonariusza straży granicznej, który weryfikuje prawidłowość aktualizacji zgodnie z lit. a) niniejszego ustępu oraz, jeżeli została podjęta decyzja o zezwoleniu na wjazd lub o odmowie wjazdu, aktualizuje rejestr indywidualny zgodnie z art. 14 ust. 2 rozporządzenia (UE) 2017/2226.

Systemy samoobsługi funkcjonują pod nadzorem funkcjonariusza straży granicznej, któremu powierza się zadanie wykrywania przypadków niewłaściwego, oszukańczego lub nieprawidłowego korzystania z systemu samoobsługi.

Korzystanie z systemów samoobsługi lub bramek elektronicznych do celu przekraczania granicy przez osoby, w przypadku których przekroczenie granicy podlega rejestracji w EES

Osobom, w przypadku których przekroczenie granicy podlega rejestracji w EES zgodnie z art. 6a, można zezwolić na korzystanie z systemu samoobsługi do celu przeprowadzenia odprawy granicznej, jeżeli spełnione są wszystkie następujące warunki:

dana osoba została już zarejestrowana lub wstępnie zarejestrowana w EES.

W przypadku gdy warunki określone w ust. 1 niniejszego artykułu są spełnione, odprawa graniczna przy wjeździe przewidziana w art. 8 ust. 2 i art. 8 ust. 3 lit. a) i b) oraz odprawa graniczna przy wyjeździe przewidziana w art. 8 ust. 2 i art. 8 ust. 3 lit. g) i h) może odbywać się przy użyciu systemu samoobsługi. W przypadku gdy odprawa graniczna przy wyjeździe dokonywana jest z wykorzystaniem systemu zautomatyzowanej kontroli granicznej, odprawa taka obejmuje odprawę, o której mowa w art. 8 ust. 3 lit. h).

Jeżeli danej osobie przyznano dostęp do krajowego programu ułatwień ustanowionego przez państwo członkowskie na mocy art. 8d, to przy przekraczaniu przez daną osobę granic zewnętrznych tego państwa członkowskiego lub granic zewnętrznych państwa członkowskiego, które zawarło umowę z państwem członkowskim przyznającym dostęp, o którym mowa w art. 8d ust. 9, podczas odprawy granicznej dokonywanej przy wjeździe przy użyciu systemu samoobsługi można pominąć sprawdzanie elementów, o których mowa w art. 8 ust. 3 lit. a) ppkt (iv) i (v).

Przy wjeździe i wyjeździe wyniki odprawy granicznej dokonywanej przy użyciu systemu samoobsługi są udostępniane funkcjonariuszowi straży granicznej. Ten funkcjonariusz straży granicznej monitoruje wyniki odprawy granicznej i, mając je na uwadze, zezwala na wjazd lub wyjazd lub kieruje daną osobę do funkcjonariusza straży granicznej, który dokonuje dalszej odprawy.

Daną osobę kieruje się do funkcjonariusza straży granicznej zgodnie z ust. 3 w każdej z następujących sytuacji:

w przypadku gdy nie został spełniony jeden lub więcej z warunków wymienionych w ust. 1;

w przypadku gdy odprawa przy wjeździe lub wyjeździe, określona w ust. 2, wykaże, że nie został spełniony co najmniej jeden z warunków wjazdu lub wyjazdu;

w przypadku gdy wyniki odprawy przy wjeździe lub wyjeździe, określonej w ust. 2, podają w wątpliwość tożsamość osoby lub wskazują na to, że dana osoba jest uznawana za stanowiącą zagrożenie dla bezpieczeństwa wewnętrznego, porządku publicznego lub stosunków międzynarodowych któregokolwiek z państw członkowskich lub dla zdrowia publicznego;

w razie wątpliwości;

w razie braku bramek elektronicznych.

Oprócz sytuacji, o których mowa w ust. 4, funkcjonariusz straży granicznej nadzorujący przekraczanie granicy może również postanowić, na podstawie innych przesłanek, o skierowaniu osób korzystających z systemu samoobsługi do innego funkcjonariusza straży granicznej.

Osobom, w przypadku których przekroczenie granicy podlega rejestracji w EES zgodnie z art. 6a ust. 1 i które skorzystały z systemu samoobsługi w celu dokonania odprawy granicznej, można zezwolić na korzystanie z bramki elektronicznej. W przypadku gdy wykorzystywana jest bramka elektroniczna, w momencie przekraczania granicy odpowiednio rejestruje ona wpis dotyczący wjazdu/wyjazdu i przypisuje go do odpowiedniego rejestru indywidualnego zgodnie z art. 14 rozporządzenia (UE) 2017/2226. W przypadku gdy bramka elektroniczna i system samoobsługi są fizycznie oddzielone, weryfikacja tożsamości użytkownika w celu sprawdzenia, czy osoba korzystająca z bramki elektronicznej jest osobą, która skorzystała z systemu samoobsługi odbywa się na stanowisku bramki elektronicznej. Weryfikacji dokonuje się przy użyciu co najmniej jednego identyfikatora biometrycznego.

W przypadku gdy nie są spełnione warunki wymienione w ust. 1 lit. a) lub b) niniejszego artykułu lub w obu tych literach, część odprawy granicznej przy wjeździe zgodnie z art. 8 ust. 3 lit. a) i b) oraz część odprawy granicznej przy wyjeździe zgodnie z art. 8 ust. 3 lit. g) i h) może zostać dokonana przy użyciu systemu samoobsługi. Funkcjonariusz straży granicznej może przeprowadzić wyłącznie te weryfikacje zgodnie z art. 8 ust. 3 lit. a) i b) oraz art. 8 ust. 3 lit. g) i h), których nie można przeprowadzić przy użyciu systemu samoobsługi. Ponadto funkcjonariusz straży granicznej weryfikuje, czy dokument podróży wykorzystany w systemie samoobsługi odpowiada dokumentowi, który osoba ta przedstawia osobiście temu funkcjonariuszowi straży granicznej.

Systemy samoobsługi i bramki elektroniczne funkcjonują pod nadzorem funkcjonariusza straży granicznej, któremu powierza się zadanie wykrywania wszelkich przypadków niewłaściwego, oszukańczego lub nieprawidłowego korzystania z systemu samoobsługi lub bramki elektronicznej

Niniejszy artykuł pozostaje bez uszczerbku dla możliwości zezwolenia przez państwa członkowskie na korzystanie z systemów samoobsługi lub bramek elektronicznych do celów przekraczania granicy przez obywateli Unii, obywateli państwa Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu Europejskiego Obszaru Gospodarczego, obywateli Szwajcarii i obywateli państw trzecich, w przypadku których przekroczenie granicy nie podlega zarejestrowaniu w EES.

Systemy zautomatyzowanej kontroli granicznej są zaprojektowane w miarę możliwości w taki sposób, aby mogły być używane przez wszystkie osoby, z wyjątkiem dzieci w wieku poniżej 12 roku życia. Powinny one być również zaprojektowane w sposób gwarantujący pełne poszanowanie godności ludzkiej, w szczególności w przypadkach osób wymagających szczególnego traktowania. Jeżeli państwa członkowskie podejmą decyzję o stosowaniu systemów zautomatyzowanej kontroli granicznej, zapewniają obecność wystarczającej liczby pracowników, którzy będą pomagać osobom korzystającym z takich systemów.

Każde państwo członkowskie może ustanowić dobrowolny program (zwany dalej „krajowym programem ułatwień”), aby umożliwić obywatelom państw trzecich lub obywatelom określonego państwa trzeciego, którzy nie korzystają z prawa do swobodnego przemieszczania się na mocy prawa Unii, korzystanie z ułatwień zgodnie z ust. 2 przy przekraczaniu granicy zewnętrznej państwa członkowskiego.

Na zasadzie odstępstwa od art. 8 ust. 3 lit. a), w przypadku obywateli państw trzecich, o których mowa w ust. 1 niniejszego artykułu i którym przyznano dostęp do krajowego programu ułatwień, przy przekraczaniu granicy zewnętrznej państwa członkowskiego przez takich obywateli państw trzecich odprawa szczegółowa przy wjeździe nie musi obejmować sprawdzenia elementów, o których mowa w art. 8 ust. 3 lit. a) ppkt (iv) i (v).

Państwa członkowskie przeprowadzają wstępną weryfikację obywateli państw trzecich, którzy ubiegają się o objęcie ich krajowym programem ułatwień – w celu zweryfikowania w szczególności, czy zostały spełnione warunki, o których mowa w ust. 4.

Wstępną weryfikację obywateli państw trzecich przeprowadzają funkcjonariusze straży granicznej, organy wizowe zdefiniowane w art. 4 pkt 3 rozporządzenia (WE) nr 767/2008 lub organy imigracyjne zdefiniowane w art. 3 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia (UE) 2017/2226.

Organy, o których mowa w ust. 3, przyznają osobie dostęp do krajowego programu ułatwień wyłącznie wówczas, gdy spełnione zostały wszystkie następujące warunki:

wnioskodawca spełnia warunki wjazdu określone w art. 6 ust. 1;

dokument podróży wnioskodawcy, oraz, w stosownych przypadkach, wiza, wiza długoterminowa lub dokument pobytowy są ważne i niesfałszowane, niepodrobione ani nieprzerobione;

wnioskodawca przedstawia dowody, że istnieje potrzeba częstego lub regularnego podróżowania lub uzasadnia zamiar częstego lub regularnego podróżowania;

wnioskodawca przedstawia dowody swojej uczciwości i wiarygodności, w szczególności w stosownych przypadkach wykazuje, że z wcześniejszych wiz lub wiz o ograniczonej ważności terytorialnej korzystał zgodnie z prawem, wskazuje sytuację ekonomiczną w kraju pochodzenia, i wykazuje, że ma rzeczywisty zamiar opuścić terytorium państw członkowskich przed upływem dozwolonego okresu pobytu. Zgodnie z art. 25 rozporządzenia (UE) 2017/2226 organy, o których mowa w ust. 3 niniejszego artykułu, mają dostęp do EES w celu zweryfikowania, czy wnioskodawca nie przekroczył wcześniej maksymalnego czasu dozwolonego pobytu na terytorium państw członkowskich;

wnioskodawca uzasadnia cel i warunki planowanych pobytów;

wnioskodawca posiada wystarczające środki utrzymania zarówno na czas trwania planowanych pobytów, jak i na powrót do państwa pochodzenia lub zamieszkania, lub wnioskodawca jest w stanie uzyskać takie środki zgodnie z prawem;

sprawdzono dane w SIS.

Pierwszy dostęp do krajowego programu ułatwień przyznaje się maksymalnie na jeden rok. Dostęp można przedłużyć maksymalnie o kolejnych 5 lat lub do czasu zakończenia okresu ważności dokumentu podróży, lub wydanych wiz wielokrotnego wjazdu, wiz długoterminowych i dokumentów pobytowych, w zależności od tego, który z tych okresów jest krótszy.

W przypadku przedłużenia państwo członkowskie co roku ponownie ocenia sytuację każdego obywatela państwa trzeciego, któremu przyznano dostęp do krajowego programu ułatwień, celem zapewnienia, na podstawie zaktualizowanych informacji, że dany obywatel państwa trzeciego nadal spełniał warunki określone w ust. 4. Ta ponowna ocena może być przeprowadzona przy dokonywaniu odprawy granicznej.

Szczegółowe odprawy przy wjeździe zgodnie z art. 8 ust. 3 lit. a) i art. 8 ust. 3 lit. b) i szczegółowe odprawy przy wyjeździe zgodnie z art. 8 ust. 3 lit. g) obejmują również weryfikację, czy obywatel państwa trzeciego ma ważny dostęp do krajowego programu ułatwień.

Funkcjonariusze straży granicznej mogą przeprowadzać weryfikację obywatela państwa trzeciego, który korzysta z krajowego programu ułatwień, przy wjeździe zgodnie z art. 8 ust. 3 lit. a) i b) i przy wyjeździe zgodnie z art. 8 ust. 3 lit. g) bez elektronicznego porównywania danych biometrycznych, lecz poprzez porównanie pasażera z wizerunkiem twarzy pobranym z elektronicznego nośnika informacji (chipa) i wizerunkiem twarzy z rejestru indywidualnego tego obywatela państwa trzeciego w EES. Pełna weryfikacja przeprowadzana jest wyrywkowo, na podstawie analizy ryzyka.

Organy, o których mowa w ust. 3, niezwłocznie cofają dostęp obywatela państwa trzeciego do krajowego programu ułatwień jeżeli okaże się, że warunki przyznania dostępu do programu nie zostały spełnione; lub przestały być spełniane.

W toku przeprowadzanej zgodnie z ust. 3 weryfikacji, czy wnioskodawca spełnia warunki określone w ust. 4, szczególną uwagę poświęca się ocenie, czy wnioskodawca nie stanowi zagrożenia pod względem nielegalnej imigracji lub zagrożenia dla bezpieczeństwa któregokolwiek z państw członkowskich oraz czy zamierza opuścić terytorium państw członkowskich podczas dozwolonego pobytu.

Środki utrzymania na planowane pobyty ocenia się, stosownie do czasu trwania i celu planowanego pobytu lub pobytów oraz w stosunku do średnich kosztów taniego wyżywienia i zakwaterowania w danych państwach członkowskich, na podstawie kwot referencyjnych ustalanych przez państwa członkowskie zgodnie z art. 39 ust. 1 lit. c). Dowód na dysponowanie wystarczającymi środkami utrzymania mogą stanowić również dokumenty o sponsorowaniu lub dokumenty o zakwaterowaniu prywatnym lub oba takie dokumenty.

Przy rozpatrywaniu wniosku bierze się pod uwagę w szczególności to, czy przedstawione dokumenty są autentyczne i wiarygodne oraz czy oświadczenia złożone przez wnioskodawcę są prawdziwe i wiarygodne. Jeżeli państwo członkowskie odpowiedzialne za rozpatrzenie wniosku ma wątpliwości co do wnioskodawcy lub złożonych przez wnioskodawcę oświadczeń lub dokumentów uzupełniających, przed podjęciem decyzji w sprawie wniosku może skonsultować się z innymi państwami członkowskimi.

Dwa państwa członkowskie lub większa ich liczba po ustanowieniu własnego krajowego programu ułatwień zgodnie z niniejszym artykułem mogą zawrzeć między sobą umowę w celu zapewnienia możliwości korzystania przez osoby objęte ich krajowymi programami ułatwień z ułatwień uznawanych przez inne programy krajowe. W terminie jednego miesiąca od zawarcia umowy kopię tej umowy przekazuje się Komisji.

10.

Przy ustanawianiu takiego krajowego programu ułatwień państwa członkowskie zapewniają, by ich system obsługujący ten program spełniał normy w zakresie bezpieczeństwa danych określone w art. 43 rozporządzenia (UE) 2017/2226. Państwa członkowskie dokonują odpowiedniej oceny ryzyka związanego z bezpieczeństwem informacji, przy czym jasno określa się obowiązki w zakresie bezpieczeństwa na wszystkich etapach procesu.

11.

Przed upływem trzeciego roku stosowania niniejszego artykułu Komisja przekazuje Parlamentowi Europejskiemu i Radzie ocenę jego wdrożenia. Na podstawie tej oceny Parlament Europejski lub Rada mogą zwrócić się do Komisji o przestawienie wniosku w sprawie ustanowienia programu unijnego dla często podróżujących osób będących obywatelami państw trzecich, którzy przeszli wstępną weryfikację.

Odprawa graniczna na granicach zewnętrznych może zostać uproszczona w następstwie wyjątkowych i nieprzewidzianych okoliczności. Uważa się, że takie wyjątkowe i nieprzewidziane okoliczności występują w przypadku, gdy niemożliwe do przewidzenia zdarzenia prowadzą do ruchu o takim natężeniu, że powoduje ono nadmierne wydłużenie czasu oczekiwania na przejściach granicznych, a wszystkie zasoby w zakresie personelu, wyposażenia i organizacji zostały wyczerpane.

W przypadku uproszczenia odprawy granicznej zgodnie z ust. 1 odprawa graniczna przy wjeździe ma z zasady pierwszeństwo przed odprawą graniczną przy wyjeździe.

Decyzja o uproszczeniu odprawy jest podejmowana przez komendanta straży granicznej na przejściu granicznym.

Uproszczenie takie jest tymczasowe, dostosowane do uzasadniających je okoliczności i wprowadzane stopniowo.

Nawet w przypadku uproszczenia odprawy funkcjonariusze straży granicznej wprowadzają dane do EES zgodnie z art. 6a. Jeżeli dane nie mogą zostać wprowadzone za pomocą środków elektronicznych, należy je wprowadzić ręcznie.

3a.

W przypadku braku technicznej możliwości wprowadzenia danych do systemu centralnego EES lub w przypadku awarii systemu centralnego EES stosuje się wszystkie następujące przepisy:

(i)

na zasadzie odstępstwa od art. 6a niniejszego rozporządzenia dane, o których mowa w art. 16– 20 rozporządzenia (UE) 2017/2226, przechowuje się tymczasowo w jednolitym interfejsie krajowym określonym w art. 7 tego rozporządzenia. Jeżeli nie jest to możliwe, dane tymczasowo przechowuje się lokalnie w formie elektronicznej. W obydwu przypadkach dane wprowadza się do systemu centralnego EES, gdy tylko rozwiązany zostanie problem braku technicznej możliwości wprowadzania danych lub zostanie usunięta awaria. Państwa członkowskie podejmują odpowiednie środki i udostępniają wymaganą infrastrukturę, sprzęt i zasoby w celu zapewnienia, by dane mogły być tymczasowo przechowywane lokalnie w każdym momencie i na każdym ich przejściu granicznym.

Bez uszczerbku dla obowiązku dokonywania odpraw granicznych na mocy niniejszego rozporządzenia, w sytuacji wyjątkowej, gdy nie ma technicznej możliwości wprowadzenia danych do systemu centralnego EES ani do jednolitego interfejsu krajowego oraz gdy nie ma technicznej możliwości tymczasowego lokalnego przechowywania danych w formacie elektronicznym, funkcjonariusz służby granicznej ręcznie przechowuje dane dotyczące wjazdu/wyjazdu zgodnie z art. 16–20 rozporządzenia (UE) 2017/2226, z wyjątkiem danych biometrycznych, oraz zamieszcza w dokumencie podróży obywatela państwa trzeciego stempel wjazdowy lub wyjazdowy. Dane takie należy wprowadzić do systemu centralnego EES, jak tylko będzie to technicznie możliwe.

Państwa członkowskie informują Komisję zgodnie z art. 21 ust. 2 rozporządzenia (UE) 2017/2226 o przypadkach stemplowania dokumentów podróży w razie wystąpienia sytuacji wyjątkowych, o których mowa w akapicie drugim niniejszego podpunktu.

(ii)

na zasadzie odstępstwa od art. 8 ust. 3 lit. a) ppkt (iii) i lit. g) ppkt (iv) niniejszego rozporządzenia w przypadku obywateli państw trzecich posiadających wizę, o której mowa w art. 6 ust. 1 lit. b), weryfikacja tożsamości posiadacza wizy odbywa się – jeżeli jest to technicznie możliwe – poprzez bezpośrednie przeglądanie VIS zgodnie z art. 18 rozporządzenia (WE) nr 767/2008.

Każde państwo członkowskie przekazuje co roku Parlamentowi Europejskiemu i Komisji sprawozdanie dotyczące stosowania niniejszego artykułu.

Państwa członkowskie zapewniają odrębne pasy ruchu, w szczególności na lotniczych przejściach granicznych, w celu dokonywania odprawy osób zgodnie z art. 8. Takie pasy ruchu są wyróżnione przy pomocy znaków z oznaczeniami określonymi w załączniku III.

Państwa członkowskie mogą zapewnić odrębne pasy ruchu na morskich i lądowych przejściach granicznych oraz na granicach pomiędzy państwami członkowskimi, które nie stosują art. 22 w odniesieniu do ich wspólnych granic. Znaki z oznaczeniami określonymi w załączniku III są stosowane, jeżeli państwa członkowskie zapewniają na tych granicach odrębne pasy ruchu.

Państwa członkowskie zapewniają wyraźne oznakowanie takich pasów ruchu, w tym w przypadku odstąpienia od zasad korzystania z różnych pasów ruchu przewidzianego w ust. 4, w celu zapewnienia optymalnych poziomów przepływu osób przekraczających granicę.

Osoby korzystające z prawa do swobodnego przemieszczania się na mocy prawa Unii są uprawnione do korzystania z pasów ruchu oznaczonych znakiem przedstawionym w załączniku III część A („UE, EOG, CH”). Mogą one również korzystać z pasów ruchu oznaczonych znakiem przedstawionym w załączniku III część B1 („wiza niewymagana”) oraz część B2 („wszystkie paszporty”).

Obywatele państw trzecich, którzy nie są zobowiązani do posiadania wizy podczas przekraczania granic zewnętrznych państw członkowskich zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 539/2001 oraz obywatele państw trzecich, którzy posiadają ważny dokument pobytowy lub wizę długoterminową, mogą korzystać z pasów ruchu oznaczonych znakiem oprzedstawionym w załączniku III część B1 do niniejszego rozporządzenia („wiza niewymagana”). Mogą oni również korzystać z pasów ruchu oznaczonych znakiem przedstawionym w załączniku III część B2 do niniejszego rozporządzenia („wszystkie paszporty”).

Wszystkie pozostałe osoby korzystają z pasów ruchu oznaczonych znakiem przedstawionym w załączniku III część B2 („wszystkie paszporty”).

Oznaczenia na znakach, o których mowa w akapicie pierwszym, drugim i trzecim, mogą zostać przedstawione w języku lub językach, które każde z państw członkowskich uzna za właściwe.

Zapewnienie osobnych pasów ruchu oznaczonych znakiem przedstawionym w załączniku III część B1 („wiza niewymagana”) nie jest obowiązkowe. Państwa członkowskie decydują zgodnie z potrzebami praktycznymi, czy wykorzystają ten wariant oraz których przejść granicznych będzie to dotyczyć.

Na morskich i lądowych przejściach granicznych państwa członkowskie mogą wydzielić różne pasy ruchu dla pojazdów osobowych i ciężarowych oraz autobusów za pomocą znaków przedstawionych w załączniku III część C.

Państwa członkowskie mogą wprowadzić zmiany oznaczeń na tych znakach, w przypadku gdy jest to właściwe ze względu na okoliczności lokalne.

3a.

Jeżeli państwa członkowskie podejmują decyzję o korzystaniu z bramek elektronicznych, systemów samoobsługi lub systemów zautomatyzowanej kontroli granicznej, stosują one znaki określone w części D załącznika III w celu oznaczenia odpowiednich pasów ruchu.

3b.

Jeżeli państwa członkowskie podejmują decyzję o ustanowieniu krajowego programu ułatwień zgodnie z art. 8d, mogą zdecydować o zastosowaniu określonych pasów ruchu dla obywateli państw trzecich korzystających z takiego krajowego programu ułatwień. Państwa członkowskie stosują znaki określone w części E załącznika III w celu oznaczenia odpowiednich pasów ruchu.

W przypadkach tymczasowego braku równowagi w natężeniu ruchu na poszczególnych przejściach granicznych właściwe organy mogą odstąpić od zasad korzystania z różnych pasów ruchu na czas niezbędny do zlikwidowania takiego braku równowagi.

W przypadkach wyraźnie przewidzianych w prawie krajowym państwo członkowskie może przy wjeździe i wyjeździe stemplować dokumenty podróży obywateli państw trzecich posiadających dokumenty pobytowe lub wizy długoterminowe wydane przez to państwo członkowskie.

Dokument podróży obywatela państwa trzeciego, który posiada uproszczony kolejowy dokument tranzytowy wydany zgodnie z rozporządzeniem (WE) 693/2003, jest stemplowany przy wjeździe i wyjeździe. Ponadto dokument podróży obywatela państwa trzeciego, który posiada ważny uproszczony dokument tranzytowy wydany zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 693/2003 oraz który odbywa tranzyt pociągiem i nie wysiada z tego pociągu na terytorium państwa członkowskiego – stemplowane są przy wjeździe i wyjeździe.

Dokumenty podróży obywateli państw trzecich, którzy na podstawie krajowej wizy krótkoterminowej wydanej na potrzeby jednokrotnego lub dwukrotnego wjazdu wjeżdżają na terytorium państwa członkowskiego niestosującego jeszcze w pełni dorobku Schengen, ale posługującego się EES, lub który na podstawie takiej wizy wyjeżdża z tego terytorium, stemplowane są przy wjeździe i wyjeździe.

Praktyczne ustalenia dotyczące stemplowania określono w załączniku IV.

Domniemanie spełniania warunków dotyczących czasu trwania pobytu krótkoterminowego

Bez uszczerbku dla art. 12a, jeżeli dla obywatela państwa trzeciego przebywającego na terytorium państwa członkowskiego nie utworzono rejestru indywidualnego w EES lub wpis dotyczący wjazdu/wyjazdu tego obywatela państwa trzeciego nie zawiera daty wyjazdu po dacie upłynięcia okresu dozwolonego pobytu, właściwe organy mogą domniemywać, że obywatel państwa trzeciego nie spełnia warunków dotyczących czasu trwania dozwolonego pobytu na terytorium państw członkowskich lub przestał te warunki spełniać.

Domniemanie, o którym mowa w ust. 1 niniejszego artykułu, nie ma zastosowania do obywatela państwa trzeciego, który jest w stanie przedstawić, za pomocą dowolnych środków, wiarygodne dowody, że korzysta z prawa do swobodnego przemieszczania się na mocy prawa Unii lub że posiada dokument pobytowy lub wizę długoterminową. W stosownych przypadkach zastosowanie ma art. 35 rozporządzenia (UE) 2017/2226.

Domniemanie, o którym mowa w ust. 1, może zostać obalone w przypadku przedstawienia przez obywatela państwa trzeciego, w dowolny sposób, wiarygodnych dowodów – takich jak bilety podróżne lub dowód potwierdzający jego obecność poza terytorium państw członkowskich, lub datę końca ważności poprzedniego dokumentu pobytowego lub wizy długoterminowej – że spełnia on warunki dotyczące czasu trwania pobytu krótkoterminowego.

W przypadku obalenia właściwe organy tworzą w razie potrzeby rejestr indywidualny w EES lub wskazują w EES datę i miejsce przekroczenia przez danego obywatela państwa trzeciego granicy zewnętrznej jednego z państw członkowskich lub granicy wewnętrznej państwa członkowskiego niestosującego jeszcze w pełni dorobku Schengen, ale posługującego się EES zgodnie z art. 20 rozporządzenia (UE) 2017/2226.

Jeżeli domniemanie, o którym mowa w ust. 1, nie zostanie obalone, obywatel państwa trzeciego przebywający na terytorium państw członkowskich może zostać zobowiązany do powrotu zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/115/WE ( *5 ).

Obywatel państwa trzeciego korzystający z prawa do swobodnego przemieszczania się na mocy prawa Unii może zostać zobowiązany do powrotu wyłącznie zgodnie z dyrektywą 2004/38/WE.

Przez okres 180 dni od uruchomienia EES, w celu zweryfikowania przy wjeździe i wyjeździe, czy dane osoby, dopuszczone do pobytu krótkoterminowego nie przekroczyły maksymalnego okresu dozwolonego pobytu, oraz, w odpowiednim przypadku, w celu zweryfikowania przy wjeździe, czy osoby nie przekroczyły liczby dozwolonych wjazdów na podstawie wizy krótkoterminowej wydanej na potrzeby jednokrotnego lub dwukrotnego wjazdu funkcjonariusze straży granicznej uwzględniają pobyty na terytorium państw członkowskich w okresie 180 dni poprzedzających wjazd lub wyjazd poprzez sprawdzenie – obok danych dotyczących wjazdu/wyjazdu zarejestrowanych w EES – również stempli w dokumentach podróży.

Jeżeli dana osoba wjechała na terytorium państw członkowskich przed uruchomieniem EES i opuściła je po uruchomieniu EES, w momencie wyjazdu tej osoby tworzy się dla niej rejestr indywidualny w EES i do wpisu dotyczącego wjazdu/wyjazdu wprowadza się zgodnie z art. 16 ust. 2 rozporządzenia (UE) 2017/2226 datę tego wpisu. Stosowanie niniejszego ustępu nie ogranicza się do okresu 180 dni po uruchomieniu operacji EES, zgodnie z ust. 1. W przypadku rozbieżności między datą na stemplu wjazdowym a datą zarejestrowaną w EES, rozstrzygająca jest data widniejąca na stemplu.

Głównym celem ochrony granicy jest zapobieganie niedozwolonemu przekraczaniu granicy, zwalczanie przestępczości transgranicznej oraz podejmowanie środków w stosunku do osób, które przekroczyły granicę nielegalnie. Osoba, która nielegalnie przekroczyła granicę i która nie ma prawa przebywać na terytorium danego państwa członkowskiego, zostaje zatrzymana i poddana procedurom spełniającym wymogi dyrektywy 2008/115/WE.

W celu ochrony granicy straż graniczna wykorzystuje posterunki stacjonarne i mobilne.

Ochrona ta jest prowadzona w taki sposób, aby zapobiec unikaniu przez osoby odprawy na przejściach granicznych oraz aby zniechęcić je do jej unikania.

Ochronę pomiędzy przejściami granicznymi prowadzi straż graniczna, której liczebność i metody działania są dostosowywane do istniejących lub przewidywanych czynników ryzyka i zagrożeń. Wiąże się to z częstymi i nagłymi zmianami okresów ochrony, tak aby niedozwolone przekraczanie granicy wiązało się zawsze z ryzykiem wykrycia.

Ochronę prowadzą posterunki stacjonarne lub mobilne, wykonujące swoje zadania poprzez patrolowanie lub stacjonowanie w miejscach znanych lub postrzeganych jako zagrożone, a celem takiej ochrony jest zatrzymywanie osób nielegalnie przekraczających granicę. Ochrona może również być prowadzona za pomocą środków technicznych, w tym środków elektronicznych.

Komisja jest uprawniona do przyjęcia aktów delegowanych zgodnie z art. 37, dotyczących dodatkowych środków regulujących ochronę.

Obywatelowi państwa trzeciego, który nie spełnia wszystkich warunków wjazdu ustanowionych w art. 6 ust. 1 i który nie należy do żadnej z kategorii osób, o których mowa w art. 6 ust. 5, odmawia się wjazdu na terytorium państw członkowskich. Pozostaje to bez uszczerbku dla stosowania szczególnych przepisów dotyczących prawa do azylu i ochrony międzynarodowej lub wydawania długoterminowych wiz pobytowych.

Odmowa wjazdu może nastąpić wyłącznie w drodze uzasadnionej decyzji podającej dokładne przyczyny odmowy. Decyzja jest podejmowana przez organ do tego upoważniony na mocy prawa krajowego. Decyzja ta wywiera skutek natychmiastowy.

Uzasadniona decyzja podająca dokładne przyczyny odmowy wydawana jest w formie standardowego formularza, określonego w załączniku V część B, wypełnionego przez organ upoważniony na mocy prawa krajowego do odmowy wjazdu. Wypełniony standardowy formularz jest wręczany danemu obywatelowi państwa trzeciego, który potwierdza otrzymanie decyzji o odmowie wjazdu przy użyciu tego formularza.

Dane dotyczące obywateli państw trzecich, którym odmówiono wjazdu na pobyt krótkoterminowy, są rejestrowane w EES zgodnie z art. 6a ust. 2 niniejszego rozporządzenia i art. 18 rozporządzenia (UE) 2017/2226.

Osobom, którym odmówiono wjazdu, przysługuje prawo odwołania od decyzji. Postępowanie odwoławcze jest prowadzone zgodnie z prawem krajowym. Obywatelowi państwa trzeciego przekazuje się również pisemną informację dotyczącą punktów kontaktowych dysponujących informacjami na temat przedstawicieli uprawnionych do działania w imieniu obywatela państwa trzeciego zgodnie z prawem krajowym.

Złożenie takiego odwołania nie ma skutku zawieszającego w stosunku do decyzji o odmowie wjazdu.

Bez uszczerbku dla odszkodowania przyznanego zgodnie z prawem krajowym, danemu obywatelowi państwa trzeciego przysługuje prawo do tego, aby państwo członkowskie, które odmówiło wjazdu, poprawiło dane wprowadzone do EES lub anulowany stempel wjazdowy, lub obydwa, i dokonało wszelkich innych anulowań lub dodań, jeżeli w wyniku postępowania odwoławczego stwierdzono, że decyzja o odmowie wjazdu była bezpodstawna.

Straż graniczna zapewnia, aby obywatel państwa trzeciego, któremu odmówiono wjazdu, nie wjechał na terytorium tego państwa członkowskiego.

Państwa członkowskie gromadzą statystyki dotyczące liczby osób, którym odmówiono wjazdu, przyczyn odmowy, obywatelstwa osób, którym odmówiono wjazdu, oraz rodzaju granicy (lądowa, powietrzna lub morska), na której odmówiono im wjazdu, oraz przekazują je corocznie Komisji (Eurostatowi) zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 862/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady ( 13 ).

Szczegółowe zasady dotyczące odmowy wjazdu wymienione są w załączniku V część A.

Personel i zasoby do celów kontroli granicznej oraz współpraca pomiędzy państwami członkowskimi

Państwa członkowskie rozmieszczają odpowiedni personel i zasoby w ilości dostatecznej dla przeprowadzania kontroli granicznej na granicach zewnętrznych, zgodnie z art. 7–14, w sposób zapewniający skuteczny, wysoki i jednolity poziom kontroli na ich granicach zewnętrznych.

Kontrolę graniczną przewidzianą w art. 7–14 przeprowadza straż graniczna zgodnie z przepisami niniejszego rozporządzenia i z prawem krajowym.

W trakcie przeprowadzania tej kontroli granicznej uprawnienia do wszczęcia postępowania karnego nadane straży granicznej na mocy prawa krajowego i niewchodzące w zakres niniejszego rozporządzenia pozostają nienaruszone.

Państwa członkowskie zapewniają, aby straż graniczną stanowili wyspecjalizowani i odpowiednio przeszkoleni specjaliści, uwzględniając wspólne podstawowe programy szkoleń dla funkcjonariuszy straży granicznej ustanowione i opracowane przez Europejską Agencję Zarządzania Współpracą Operacyjną na Zewnętrznych Granicach Państw Członkowskich (zwaną dalej „Agencją”) ustanowioną na mocy rozporządzenia (WE) nr 2007/2004. Programy szkoleń obejmują specjalne szkolenia służące ujawnieniu zdarzeń z udziałem osób wymagających szczególnego traktowania, takich jak małoletni bez opieki i ofiary handlu ludźmi, oraz postępowania w takich sytuacjach. Państwa członkowskie, przy wsparciu Agencji, zachęcają funkcjonariuszy straży granicznej do nauki języków niezbędnych do wykonywania ich zadań.

Państwa członkowskie przekazują Komisji wykaz służb krajowych właściwych w zakresie kontroli granicznej na mocy ich prawa krajowego zgodnie z art. 39.

W celu skutecznego kontrolowania granic każde państwo członkowskie zapewnia ścisłą i stałą współpracę pomiędzy swoimi służbami krajowymi właściwymi w zakresie kontroli granicznej.

Państwa członkowskie udzielają sobie wzajemnego wsparcia oraz utrzymują ścisłą i stałą współpracę w celu skutecznej realizacji kontroli granicznej zgodnie z art. 7–16. Wymieniają one między sobą wszystkie istotne informacje.

Współpracę operacyjną pomiędzy państwami członkowskimi w zakresie zarządzania granicami zewnętrznymi koordynuje Agencja.

Bez uszczerbku dla uprawnień Agencji, państwa członkowskie mogą kontynuować współpracę operacyjną z innymi państwami członkowskimi lub państwami trzecimi na granicach zewnętrznych, w tym wymianę oficerów łącznikowych, jeżeli współpraca taka stanowi uzupełnienie działania Agencji.

Państwa członkowskie powstrzymują się od wszelkich działań, które mogłyby zagrozić funkcjonowaniu Agencji lub osiągnięciu jej celów.

Państwa członkowskie informują Agencję o współpracy operacyjnej, o której mowa w akapicie pierwszym.

Państwa członkowskie zapewniają szkolenia w zakresie zasad kontroli granicznej, jak również praw podstawowych. W tym względzie bierze się pod uwagę wspólne normy w zakresie szkoleń, ustanowione i rozwinięte przez Agencję.

Państwa członkowskie, które nie stosują art. 22 na swoich wspólnych granicach lądowych, mogą do daty rozpoczęcia stosowania tego artykułu wspólnie kontrolować te wspólne granice, w którym to przypadku można zatrzymać osobę do celów dokonywania odpraw wjazdowych i wyjazdowych tylko jeden raz, bez uszczerbku dla indywidualnej odpowiedzialności państw członkowskich wynikającej z art. 7–14.

W tym celu państwa członkowskie mogą zawierać między sobą umowy dwustronne.

Państwa członkowskie informują Komisję o wszelkich ustaleniach podjętych zgodnie z ust. 1.

Szczegółowe zasady dla różnych rodzajów granic oraz różnych środków transportu wykorzystywanych do przekraczania granic zewnętrznych

Szczegółowe zasady zawarte w załączniku VI stosuje się do odprawy dokonywanej na różnych rodzajach granic i w różnych środkach transportu wykorzystywanych do przekraczania przejść granicznych.

Te szczegółowe zasady mogą zawierać odstępstwa od art. 5 i 6 oraz art. 8–14.

Szczegółowe zasady zawarte w załączniku VII stosuje się do odprawy następujących kategorii osób:

▼M3

szefów państw, szefów rządów i członków rządów krajowych wraz z towarzyszącymi im małżonkami oraz członków ich oficjalnych delegacji, oraz monarchów i innych wyższych rangą członków rodziny królewskiej;

▼B

pilotów samolotów i innych członków załogi;

marynarzy;

posiadaczy paszportów dyplomatycznych, urzędowych lub służbowych oraz członków organizacji międzynarodowych;

pracowników transgranicznych;

małoletnich;

służb ratowniczych, policji, straży pożarnej oraz straży granicznej;

pracowników zatrudnionych na urządzeniach oddalonych od brzegu.

Państwa członkowskie przekazują Komisji wzory kart wydawanych przez ich ministerstwa spraw zagranicznych akredytowanym członkom misji dyplomatycznych i przedstawicielstw konsularnych oraz członkom ich rodzin zgodnie z art. 39.

Środki szczególne w przypadku poważnych niedociągnięć związanych z kontrolą granic zewnętrznych

W przypadku gdy w sprawozdaniu z oceny sporządzonym na podstawie art. 14 rozporządzenia (UE) nr 1053/2013 zostaną wskazane poważne niedociągnięcia w przeprowadzaniu kontroli na granicach zewnętrznych oraz aby zapewnić przestrzeganie zaleceń, o których mowa w art. 15 tego rozporządzenia, Komisja może zalecić, w drodze aktu wykonawczego, aby oceniane państwo członkowskie wprowadziło pewne środki szczególne, wśród których może znaleźć się jeden z poniższych środków lub obydwa:

rozpoczęcie rozmieszczania zespołów europejskiej straży granicznej zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 2007/2004;

przedłożenie Agencji, w celu zasięgnięcia jej opinii, swoich planów strategicznych opartych na analizie ryzyka, w tym informacji o rozmieszczeniu personelu i sprzętu.

Ten akt wykonawczy przyjmuje się zgodnie z procedurą sprawdzającą, o której mowa w art. 38 ust. 2.

Komisja regularnie informuje komitet utworzony na podstawie art. 38 ust. 1 o postępach we wdrażaniu środków, o których mowa w ust. 1 niniejszego artykułu, oraz o ich wpływie na wskazane niedociągnięcia.

W przypadku gdy w sprawozdaniu z oceny, o którym mowa w ust. 1, stwierdzono, że oceniane państwo członkowskie poważnie zaniedbuje swoje obowiązki i musi w związku z tym przedłożyć sprawozdanie z realizacji stosownego planu działań w terminie trzech miesięcy zgodnie z art. 16 ust. 4 rozporządzenia (UE) nr 1053/2013, i jeśli po upływie tego terminu Komisja stwierdzi, że sytuacja ta się utrzymuje, może wszcząć procedurę przewidzianą w art. 29 niniejszego rozporządzenia, o ile spełnione zostały ku temu wszystkie warunki.

Granice wewnętrzne mogą być przekraczane w każdym miejscu bez dokonywania odprawy granicznej osób niezależnie od ich obywatelstwa.

Usuwanie przeszkód w ruchu na drogowych przejściach granicznych na granicach wewnętrznych

Państwa członkowskie usuwają wszelkie przeszkody dla płynności ruchu przez drogowe przejścia graniczne na granicach wewnętrznych, w szczególności ograniczenia prędkości, które nie są oparte wyłącznie na względach bezpieczeństwa drogowego.

Jednocześnie państwa członkowskie muszą być przygotowane do zapewnienia obiektów i urządzeń potrzebnych do dokonywania odprawy na wypadek przywrócenia kontroli na granicach wewnętrznych.

Ogólne ramy tymczasowego przywracania kontroli granicznej na granicach wewnętrznych

W przypadku gdy na obszarze bez wewnętrznej kontroli granicznej zaistnieje poważne zagrożenie porządku publicznego lub bezpieczeństwa wewnętrznego w danym państwie członkowskim, to państwo członkowskie może w drodze wyjątku przywrócić kontrolę graniczną na wszystkich lub poszczególnych odcinkach swoich granic wewnętrznych na ograniczony okres, nie dłuższy niż 30 dni, lub na okres przewidywalnego istnienia tego poważnego zagrożenia, jeśli przekracza on 30 dni. Zakres i czas trwania tymczasowego przywrócenia kontroli granicznej na granicach wewnętrznych nie mogą przekraczać tego, co jest ściśle niezbędne do reakcji na dane poważne zagrożenie.

Kontrola graniczna na granicach wewnętrznych zostaje przywrócona jedynie jako ostateczność oraz zgodnie z art. 27, 28 i 29. Kryteria, o których mowa – odpowiednio – w art. 26 i 30, są uwzględniane w każdym przypadku, gdy rozważana jest decyzja o przywróceniu kontroli granicznej na granicach wewnętrznych zgodnie z – odpowiednio – art. 27, 28 lub 29.

Jeżeli poważne zagrożenie porządku publicznego lub bezpieczeństwa wewnętrznego w danym państwie członkowskim utrzymuje się przez okres dłuższy niż okres, o którym mowa w ust. 1 niniejszego artykułu, dane państwo członkowskie może przedłużać kontrolę graniczną na swoich granicach wewnętrznych po uwzględnieniu kryteriów, o których mowa w art. 26, oraz zgodnie z art. 27, w oparciu o te same przesłanki jak te, o których mowa w ust. 1 niniejszego artykułu, i przy uwzględnieniu wszelkich nowych elementów, na odnawialne okresy nie dłuższe niż 30 dni.

Łączny okres przywrócenia kontroli granicznej na granicach wewnętrznych, obejmujący wszelkie przedłużenia wynikające z ust. 3 niniejszego artykułu, nie może przekraczać łącznie sześciu miesięcy. W przypadku wystąpienia okoliczności nadzwyczajnych, o których mowa w art. 29, ten łączny okres można przedłużyć maksymalnie do dwóch lat, zgodnie z ust. 1 tego artykułu.

Kryteria dotyczące tymczasowego przywracania kontroli granicznej na granicach wewnętrznych

W przypadku gdy państwo członkowskie postanowi, jako ostateczność, tymczasowo przywrócić kontrolę na co najmniej jednej granicy wewnętrznej lub na co najmniej jednym jej odcinku lub postanowi przedłużyć okres takiego przywrócenia kontroli granicznej zgodnie z art. 25 lub art. 28 ust. 1, ocenia ono stopień, w jakim środek ten może odpowiednio zażegnać zagrożenie porządku publicznego lub bezpieczeństwa wewnętrznego, oraz proporcjonalność tego środka w stosunku do zagrożenia. Dokonując tej oceny, państwo członkowskie bierze pod uwagę w szczególności następujące przesłanki:

Procedura tymczasowego przywracania kontroli granicznej na granicach wewnętrznych na mocy art. 25

W przypadku gdy państwo członkowskie planuje przywrócenie kontroli granicznej na granicach wewnętrznych na podstawie art. 25, powiadamia ono pozostałe państwa członkowskie i Komisję najpóźniej cztery tygodnie przed planowanym przywróceniem kontroli lub w krótszym terminie w przypadku gdy okoliczności, które spowodowały potrzebę przywrócenia kontroli granicznej na granicach wewnętrznych, staną się znane później niż cztery tygodnie przed planowanym przywróceniem kontroli. W tym celu państwo członkowskie przekazuje następujące informacje:

powody proponowanego przywrócenia kontroli, w tym wszystkie stosowne dane szczegółowo opisujące zdarzenia stanowiące poważne zagrożenie jego porządku publicznego lub bezpieczeństwa wewnętrznego;

zakres proponowanego przywrócenia kontroli, wraz ze wskazaniem, którego odcinka lub których odcinków granic wewnętrznych ma dotyczyć przywrócenie kontroli granicznej;

nazwy dozwolonych przejść granicznych;

data i czas trwania planowanego przywrócenia kontroli;

w stosownych przypadkach – środki, jakie mają zostać podjęte przez inne państwa członkowskie.

Powiadomienie na podstawie akapitu pierwszego może również zostać dokonane wspólnie przez dwa państwa członkowskie lub większą ich liczbę.

W razie potrzeby Komisja może zwrócić się do danego państwa członkowskiego lub państw członkowskich o udzielenie dodatkowych informacji.

Informacje, o których mowa w ust. 1, są przekazywane Parlamentowi Europejskiemu i Radzie równocześnie z przekazaniem ich pozostałym państwom członkowskim i Komisji zgodnie z tym ustępem.

Państwo członkowskie dokonujące powiadomienia na podstawie ust. 1 może, w razie potrzeby i zgodnie z prawem krajowym, podjąć decyzję o utajnieniu części informacji.

Takie utajnienie nie uniemożliwia Komisji udostępnienia tych informacji Parlamentowi Europejskiemu. Przekazanie informacji i dokumentów oraz postępowanie z dokumentami przekazywanymi Parlamentowi Europejskiemu na podstawie niniejszego artykułu musi być zgodne z przepisami dotyczącymi przekazywania informacji niejawnych i postępowania z nimi, które obowiązują w stosunkach między Parlamentem Europejskim i Komisją.

Po powiadomieniu przez państwo członkowskie zgodnie z ust. 1 oraz z myślą o konsultacjach przewidzianych w ust. 5 Komisja lub jakiekolwiek inne państwo członkowskie może, bez uszczerbku dla art. 72 TFUE, wydać opinię.

Jeżeli Komisja na podstawie informacji zawartych w powiadomieniu lub jakichkolwiek informacji dodatkowych, jakie otrzymała, ma wątpliwości dotyczące konieczności lub proporcjonalności planowanego przywrócenia kontroli granicznej na granicach wewnętrznych lub jeżeli uważa, że właściwa byłaby konsultacja na temat pewnego aspektu powiadomienia, wydaje ona stosowną opinię.

Informacje, o których mowa w ust. 1, oraz opinia Komisji lub państwa członkowskiego wydana na podstawie ust. 4 stanowią przedmiot konsultacji, w tym, w stosownych przypadkach, wspólnych spotkań między państwem członkowskim planującym przywrócić kontrolę graniczną na granicach wewnętrznych, pozostałymi państwami członkowskimi, zwłaszcza państwami bezpośrednio dotkniętymi takimi środkami, oraz Komisją, w celu zorganizowania, w stosownych przypadkach, wzajemnej współpracy między państwami członkowskimi oraz zbadania proporcjonalności środków w stosunku do zdarzeń stanowiących podstawę przywrócenia kontroli granicznej, a także zagrożenia porządku publicznego lub bezpieczeństwa wewnętrznego.

Konsultacje, o których mowa w ust. 5, odbywają się co najmniej dziesięć dni przed datą planowanego przywrócenia kontroli granicznej.

Jeśli poważne zagrożenie porządku publicznego lub bezpieczeństwa wewnętrznego w państwie członkowskim wymaga podjęcia natychmiastowego działania, dane państwo członkowskie może wyjątkowo i w trybie natychmiastowym przywrócić kontrolę graniczną na granicach wewnętrznych, na ograniczony okres nieprzekraczający dziesięciu dni.

Przywracając kontrolę graniczną na granicach wewnętrznych, dane państwo członkowskie powiadamia o tym równocześnie odpowiednio pozostałe państwa członkowskie i Komisję oraz przekazuje informacje, o których mowa w art. 27 ust. 1, a także przedstawia powody zastosowania procedury ustanowionej w niniejszym artykule. Komisja może natychmiast po otrzymaniu powiadomienia zasięgnąć opinii pozostałych państw członkowskich.

Jeżeli poważne zagrożenie porządku publicznego lub bezpieczeństwa wewnętrznego utrzymuje się po upływie okresu, o którym mowa w ust. 1 niniejszego artykułu, dane państwo członkowskie może zdecydować o przedłużeniu kontroli granicznej na granicach wewnętrznych na odnawialne okresy nie dłuższe niż 20 dni. Dokonując tego, dane państwo członkowskie uwzględnia kryteria, o których mowa w art. 26, w tym zaktualizowaną ocenę konieczności i proporcjonalności tego środka, oraz wszelkie nowe okoliczności.

W przypadku takiego przedłużenia stosuje się odpowiednio przepisy art. 27 ust. 4 i 5, a konsultacje odbywają się niezwłocznie po powiadomieniu Komisji i państw członkowskich o decyzji o przedłużeniu.

Bez uszczerbku dla art. 25 ust. 4 okres przywrócenia kontroli granicznej na granicach wewnętrznych, obejmujący okres początkowy, o którym mowa w ust. 1 niniejszego artykułu, oraz wszelkie kolejne przedłużenia na podstawie ust. 3 niniejszego artykułu, nie mogą przekraczać łącznie dwóch miesięcy.

Komisja niezwłocznie informuje Parlament Europejski o powiadomieniach dokonanych na podstawie niniejszego artykułu.

Procedura szczególna w przypadku wystąpienia wyjątkowych okoliczności zagrażających ogólnemu funkcjonowaniu obszaru bez wewnętrznej kontroli granicznej

W wyjątkowych okolicznościach, gdy ogólne funkcjonowanie obszaru bez wewnętrznej kontroli granicznej jest zagrożone w wyniku utrzymujących się poważnych niedociągnięć związanych z kontrolą na granicach zewnętrznych, o czym mowa w art. 21 niniejszego rozporządzenia, lub w wyniku nieprzestrzegania przez państwo członkowskie decyzji Rady, o której mowa w art. 19 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1624 ( 14 ), oraz w zakresie, w jakim okoliczności te stwarzają poważne zagrożenie porządku publicznego lub bezpieczeństwa wewnętrznego na obszarze bez wewnętrznej kontroli granicznej lub na częściach tego obszaru, kontrole graniczne na granicach wewnętrznych mogą zostać przywrócone zgodnie z ust. 2 niniejszego artykułu na okres nie dłuższy niż sześć miesięcy. Okres ten może zostać przedłużony, nie więcej niż trzy razy, o kolejne okresy nie dłuższe niż sześć miesięcy, jeżeli te wyjątkowe okoliczności będą się utrzymywać.

W ostateczności i w celu ochrony wspólnych interesów na obszarze bez wewnętrznej kontroli granicznej, gdy wszelkie inne środki, w szczególności te, o których mowa w art. 21 ust. 1, nie są w stanie skutecznie zażegnać stwierdzonego poważnego zagrożenia, Rada może zalecić, by jedno państwo członkowskie lub większa ich liczba podjęły decyzję o przywróceniu kontroli granicznych na całej długości swoich granic wewnętrznych lub na ich określonych odcinkach. Zalecenie Rady oparte jest na wniosku Komisji. Państwa członkowskie mogą zwrócić się do Komisji o przedłożenie Radzie takiego wniosku w sprawie zalecenia.

W swoim zaleceniu Rada wskazuje przynajmniej te informacje, o których mowa w art. 27 ust. 1 lit. a)–e).

Rada może zalecić przedłużenie kontroli granicznej zgodnie z warunkami i procedurą określonymi w niniejszym artykule.

Zanim państwo członkowskie przywróci kontrolę graniczną na całej długości swoich granic wewnętrznych lub na ich określonych odcinkach na mocy niniejszego ustępu, powiadamia odpowiednio pozostałe państwa członkowskie, Parlament Europejski i Komisję.

Jeżeli państwo członkowskie nie wykonuje zalecenia, o którym mowa w ust. 2, niezwłocznie informuje ono Komisję na piśmie o powodach takiego niewykonania.

W takim przypadku Komisja przedstawia Parlamentowi Europejskiemu i Radzie sprawozdanie, w którym ocenia powody zgłoszone przez dane państwo członkowskie oraz skutki dla ochrony wspólnych interesów na obszarze bez wewnętrznej kontroli granicznej.

Jeśli należycie uzasadnia to pilny charakter sprawy, w sytuacjach w których okoliczności powodujące konieczność przedłużenia kontroli granicznej na granicach wewnętrznych zgodnie z ust. 2 stają się znane mniej niż 10 dni przed końcem poprzedniego okresu przywrócenia kontroli, Komisja może przyjąć wszelkie niezbędne zalecenia w drodze aktów wykonawczych mających natychmiastowe zastosowanie, zgodnie z procedurą, o której mowa w art. 38 ust. 3. W terminie 14 dni od przyjęcia takich zaleceń Komisja przedkłada Radzie wniosek w sprawie zalecenia zgodnie z ust. 2 niniejszego artykułu.

Niniejszy artykuł pozostaje bez uszczerbku dla środków, które mogą zostać przyjęte przez państwa członkowskie na podstawie art. 25, 27 i 28 w przypadku poważnego zagrożenia porządku publicznego lub bezpieczeństwa wewnętrznego.

Kryteria tymczasowego przywracania kontroli granicznej na granicach wewnętrznych w przypadku wystąpienia wyjątkowych okoliczności zagrażających ogólnemu funkcjonowaniu obszaru bez wewnętrznej kontroli granicznej

W przypadku gdy w ostateczności i zgodnie z art. 29 ust. 2 Rada zaleci tymczasowe przywrócenie kontroli granicznej na co najmniej jednej granicy wewnętrznej lub na co najmniej jednym jej odcinku, ocenia ona stopień, w jakim taki środek może odpowiednio zażegnać zagrożenie porządku publicznego lub bezpieczeństwa wewnętrznego na obszarze bez wewnętrznej kontroli granicznej, oraz ocenia proporcjonalność środka w stosunku do zagrożenia. Ocena ta opiera się na szczegółowych informacjach dostarczonych przez dane państwo członkowskie lub państwa członkowskie oraz przez Komisję, a także wszelkich innych istotnych informacjach, w tym informacjach uzyskanych na podstawie ust. 2 niniejszego artykułu. Dokonując takiej oceny, uwzględnia się w szczególności następujące kwestie:

dostępność technicznych lub finansowych środków wsparcia, z których skorzystano lub można skorzystać na poziomie krajowym lub unijnym lub na obydwu tych poziomach, w tym wsparcia ze strony organów, jednostek organizacyjnych lub służb Unii, takich jak Agencja, Europejski Urząd Wsparcia w dziedzinie Azylu, ustanowiony rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 439/2010 ( 15 ), lub Europejski Urząd Policji (zwany dalej „Europolem”), ustanowiony decyzją 2009/371/WSiSW, oraz zakres, w jakim środki te mogą przyczynić się odpowiednio do zażegnania zagrożenia porządku publicznego lub bezpieczeństwa wewnętrznego na obszarze bez wewnętrznej kontroli granicznej;

bieżące i prawdopodobne przyszłe skutki poważnych niedociągnięć w odniesieniu do kontroli na granicach zewnętrznych, stwierdzonych w ramach ocen przeprowadzanych na podstawie rozporządzenia (UE) nr 1053/2013, oraz zakres, w jakim niedociągnięcia te stanowią poważne zagrożenie porządku publicznego lub bezpieczeństwa wewnętrznego na obszarze bez wewnętrznej kontroli granicznej;

prawdopodobne skutki przywrócenia kontroli granicznej na granicach wewnętrznych dla swobody przepływu osób w obrębie obszaru bez wewnętrznej kontroli granicznej.

Przed przyjęciem wniosku w sprawie zalecenia Rady zgodnie z art. 29 ust. 2 Komisja może:

zwrócić się do państw członkowskich, Agencji, Europolu lub innych organów lub jednostek organizacyjnych Unii o dalsze informacje;

przeprowadzić wizyty kontrolne na miejscu przy wsparciu ekspertów z państw członkowskich i Agencji, Europolu lub wszelkich innych właściwych organów, jednostek organizacyjnych lub służb Unii, aby uzyskać lub sprawdzić informacje mające znaczenie dla tego zalecenia.

Komisja i dane państwo członkowskie lub państwa członkowskie jak najszybciej informują Parlament Europejski i Radę o zaistnieniu wszelkich okoliczności, które mogą spowodować zastosowanie art. 21 i 25–30.

Przepisy mające zastosowanie w przypadku przywrócenia kontroli granicznej na granicach wewnętrznych

W przypadku przywrócenia kontroli granicznej na granicach wewnętrznych stosowne przepisy tytułu II stosuje się odpowiednio.

W ciągu czterech tygodni po zniesieniu kontroli granicznej na granicach wewnętrznych państwo członkowskie, które prowadziło kontrole graniczne na granicach wewnętrznych, przedstawia Parlamentowi Europejskiemu, Radzie i Komisji sprawozdanie z przywrócenia kontroli granicznej na granicach wewnętrznych, przedstawiające w szczególności ocenę wstępną i przestrzeganie kryteriów, o których mowa w art. 26, 28 i 30, prowadzenie kontroli, praktyczną współpracę z sąsiednimi państwami członkowskimi, wynikające z kontroli skutki dla swobody przepływu osób, skuteczność przywrócenia kontroli granicznej na granicach wewnętrznych, łącznie z oceną ex post proporcjonalności przywrócenia kontroli granicznej.

Komisja może wydać opinię w sprawie tej przeprowadzonej ex post oceny tymczasowego przywrócenia kontroli granicznej na co najmniej jednej granicy wewnętrznej lub jej części.

Komisja przedstawia Parlamentowi Europejskiemu i Radzie, przynajmniej raz w roku, sprawozdanie na temat funkcjonowania obszaru bez wewnętrznej kontroli granicznej. Sprawozdanie zawiera wykaz wszystkich podjętych w danym roku decyzji o przywróceniu kontroli granicznej na granicach wewnętrznych.

Komisja i dane państwo członkowskie w skoordynowany sposób informują opinię publiczną o decyzji o przywróceniu kontroli granicznej na granicach wewnętrznych, wskazując w szczególności datę rozpoczęcia i zakończenia stosowania tego środka, o ile nie istnieją nadrzędne przesłanki związane z bezpieczeństwem, aby tego nie robić.

Na wniosek zainteresowanego państwa członkowskiego pozostałe państwa członkowskie, Parlament Europejski i Komisja przestrzegają poufności informacji dostarczonych w związku z przywróceniem i przedłużeniem kontroli granicznej oraz sprawozdaniem sporządzonym na podstawie art. 33.

Komisja jest uprawniona do przyjęcia aktów delegowanych zgodnie z art. 37, dotyczących zmian załączników III, IV i VIII.

Powierzenie Komisji uprawnień do przyjęcia aktów delegowanych podlega warunkom określonym w niniejszym artykule.

Uprawnienia do przyjęcia aktów delegowanych, o których mowa w art. 13 ust. 5 i w art. 36, powierza się Komisji na czas nieokreślony.

Przekazanie uprawnień, o którym mowa w art. 13 ust. 5 i art. 36, może zostać w dowolnym momencie odwołane przez Parlament Europejski lub przez Radę. Decyzja o odwołaniu kończy przekazanie określonych w niej uprawnień. Decyzja o odwołaniu staje się skuteczna od następnego dnia po jej opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej lub w określonym w tej decyzji późniejszym terminie. Nie wpływa ona na ważność jakichkolwiek już obowiązujących aktów delegowanych.

Niezwłocznie po przyjęciu aktu delegowanego Komisja przekazuje go równocześnie Parlamentowi Europejskiemu i Radzie.

Akt delegowany przyjęty na podstawie art. 13 ust. 5 i art. 36 wchodzi w życie tylko wówczas, gdy ani Parlament Europejski, ani Rada nie wyraziły sprzeciwu w terminie dwóch miesięcy od przekazania tego aktu Parlamentowi Europejskiemu i Radzie, lub gdy, przed upływem tego terminu, zarówno Parlament Europejski, jak i Rada poinformowały Komisję, że nie wniosą sprzeciwu. Termin ten przedłuża się o dwa miesiące z inicjatywy Parlamentu Europejskiego lub Rady.

Komisję wspomaga komitet. Komitet ten jest komitetem w rozumieniu rozporządzenia (UE) nr 182/2011.

W przypadku odesłania do niniejszego ustępu stosuje się art. 5 rozporządzenia (UE) nr 182/2011. W przypadku gdy komitet nie wyda żadnej opinii, Komisja nie przyjmuje projektu aktu wykonawczego i stosuje się art. 5 ust. 4 akapit trzeci rozporządzenia (UE) nr 182/2011.

W przypadku odesłania do niniejszego ustępu stosuje się art. 8 rozporządzenia (UE) nr 182/2011 w związku z jego art. 5.

Państwa członkowskie przekazują Komisji:

wykaz dokumentów pobytowych, oddzielnie dla dokumentów objętych zakresem art. 2 pkt 16 lit. a) oraz dokumentów objętych zakresem art. 2 pkt 16 lit. b), wraz z wzorem dokumentów pobytowych objętych zakresem art. 2 pkt 16 lit. b). Karty pobytowe wydane zgodnie z dyrektywą 2004/38/WE oznacza się specjalnie jako takie, a w odniesieniu do kart pobytowych wydanych w postaci nieodpowiadającej jednolitemu formatowi, który jest określony w rozporządzeniu (WE) nr 1030/2002, zgłasza się wzory tych dokumentów;

wykaz ich przejść granicznych;

kwoty referencyjne wymagane do przekroczenia ich granic zewnętrznych, ustalane co roku przez organy krajowe;

wykaz służb krajowych odpowiedzialnych za kontrolę graniczną;

wzory kart wydawanych przez ministerstwa spraw zagranicznych;

wyjątki od przepisów dotyczących przekraczania granic zewnętrznych, o których mowa w art. 5 ust. 2 lit. a);

statystyki, o których mowa w art. 11 ust. 3.

Komisja udostępnia państwom członkowskim i opinii publicznej informacje przekazane zgodnie z ust. 1 poprzez publikację w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, seria C, oraz za pomocą jakichkolwiek innych właściwych środków.

Niniejsze rozporządzenie pozostaje bez uszczerbku dla przepisów Unii dotyczących małego ruchu granicznego oraz dla obowiązujących umów dwustronnych o małym ruchu granicznym.

Przepisy niniejszego rozporządzenia nie naruszają specjalnych przepisów mających zastosowanie do miast Ceuta i Melilla, określonych w deklaracji Królestwa Hiszpanii w sprawie miast Ceuta i Melilla w Akcie końcowym do Umowy w sprawie przystąpienia Królestwa Hiszpanii do Konwencji wykonawczej do Układu z Schengen z dnia 14 czerwca 1985 r. ( 16 ).

Państwa członkowskie powiadamiają Komisję o przepisach krajowych dotyczących art. 23 lit. c) i d), sankcjach, o których mowa w art. 5 ust. 3, oraz umowach dwustronnych dozwolonych na mocy niniejszego rozporządzenia. Informacje o kolejnych zmianach w tych przepisach przekazywane są w ciągu pięciu dni roboczych.

Informacje przekazywane przez państwa członkowskie publikowane są w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, seria C.

Środki przejściowe dotyczące państw członkowskich nieposługujących się jeszcze EES

Dokumenty podróży obywateli państw trzecich przekraczających granice państw członkowskich, o których mowa w art. 66 ust. 3 rozporządzenia (UE) 2017/2226, są systematycznie stemplowane przy wjeździe i wyjeździe.

Dokumenty podróży obywateli państw trzecich, o których to obywatelach mowa w art. 6a ust. 1 lit. b) i c) niniejszego rozporządzenia i którzy przekraczają granice państw członkowskich, o których mowa w art. 66 ust. 3 rozporządzenia (UE) 2017/2226, są stemplowane przy wjeździe i wyjeździe.

Ten obowiązek stemplowania ma również zastosowanie w przypadku uproszczonych odpraw granicznych dokonywanych zgodnie z art. 9 niniejszego rozporządzenia.

Na zasadzie odstępstwa od ust. 1 niniejszego artykułu stempla nie zamieszcza się w dokumentach podróży tych obywateli państw trzecich, o których mowa w art. 6a ust. 3 lit. a), b), i f), art. 6a ust. 3 lit. g) ppkt (i), (ii), (iii) i (vii) oraz art. 6a ust. 3 lit. j).

Przepisy niniejszego rozporządzenia, które odnoszą się do danych dotyczących wjazdu/wyjazdu zarejestrowanych w EES i do braku takich danych w EES, w szczególności przepisy art. 8 ust. 3 lit. a) ppkt (iiia) i, art. 8 ust. 3 lit. g) ppkt (iv), art. 8d ust. 4 lit. d) i art. 12, stosuje się odpowiednio do stempli wjazdowych lub stempli wyjazdowych.

Jeżeli domniemanie spełniania warunków dotyczących czasu trwania pobytu zostaje obalone zgodnie z art. 12 ust. 2, obywatel państwa trzeciego przebywający na terytorium państwa członkowskiego, które nie posługuje się jeszcze EES, ma prawo do tego, żeby w jego dokumencie podróży została zamieszczona informacja o dacie i miejscu przekroczenia przez niego granicy zewnętrznej lub granicy wewnętrznej tego państwa członkowskiego. Obywatel państwa trzeciego może również otrzymać formularz, którego wzór zamieszczony jest w załączniku VIII.

Stosuje się przepisy dotyczące stemplowania określone w załączniku IV.

Państwa członkowskie, o których mowa w art. 66 ust. 3 rozporządzenia (UE) 2017/2226, stemplują dokumenty podróży tych obywateli państw trzecich, którym na granicy tych państw członkowskich odmówiono wjazdu na pobyt krótkoterminowy. Stemplowanie odbywa się zgodnie ze szczegółowymi uregulowaniami zawartymi w załączniku V część A pkt 1 lit. d).

Obowiązek stemplowania na podstawie ust. 1–6 ma zastosowanie do dnia uruchomienia EES w danym państwie członkowskim.

Zgodnie z Traktatami oraz bez uszczerbku dla ich postanowień o procedurach dotyczących naruszeń, wykonywanie niniejszego rozporządzenia przez każde państwo członkowskie jest oceniane za pomocą mechanizmu oceny.

Zasady funkcjonowania mechanizmu oceny określono w rozporządzeniu (UE) nr 1053/2013. Zgodnie z tym mechanizmem oceny państwa członkowskie i Komisja mają wspólnie dokonywać regularnych, obiektywnych i bezstronnych ocen w celu zweryfikowania, czy niniejsze rozporządzenie jest stosowane prawidłowo, a Komisja ma koordynować te oceny w ścisłej współpracy z państwami członkowskimi. W ramach mechanizmu każde państwo członkowskie jest oceniane w odstępach nie dłuższych niż pięć lat przez niewielki zespół składający się z przedstawicieli Komisji oraz z ekspertów wyznaczonych przez państwa członkowskie.

Oceny mogą składać się z zapowiedzianych lub niezapowiedzianych wizyt na miejscu przeprowadzanych na granicach wewnętrznych lub zewnętrznych.

Zgodnie z tym mechanizmem oceny Komisja odpowiada za przyjmowanie wieloletnich i rocznych programów ocen oraz sprawozdań z oceny.

W przypadku ewentualnych niedociągnięć do danych państw członkowskich mogą zostać skierowane zalecenia dotyczące działań naprawczych.

Jeżeli w sprawozdaniu z oceny przyjętym przez Komisję zgodnie z art. 14 rozporządzenia (UE) nr 1053/2013 stwierdza się, że istnieją poważne niedociągnięcia w prowadzeniu kontroli na granicach zewnętrznych, zastosowanie mają art. 21 i 29 niniejszego rozporządzenia.

Parlament Europejski i Rada są informowane na wszystkich etapach oceny; są im także przekazywane – zgodnie z przepisami o dokumentach niejawnych – wszelkie stosowne dokumenty.

Parlament Europejski jest niezwłocznie i w pełni informowany o wszelkich wnioskach mających na celu zmianę lub zastąpienie przepisów rozporządzenia (UE) nr 1053/2013.

Odesłania do uchylonego rozporządzenia odczytuje się jako odesłania do niniejszego rozporządzenia zgodnie z tabelą korelacji w załączniku X.

Niniejsze rozporządzenie wchodzi w życie dwudziestego dnia po jego opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

Niniejsze rozporządzenie wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane w państwach członkowskich zgodnie z Traktatami.

Na wszystkich przejściach granicznych wszelkie informacje służbowe oraz wszelkie inne szczególnie istotne informacje podlegają rejestracji w formie odręcznej lub elektronicznej. Informacje podlegające rejestracji obejmują w szczególności:

		Dziennik Urzędowy
		nr	strona	data
►M1	ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) 2016/1624 z dnia 14 września 2016 r.	L 251	1	16.9.2016
►M2	ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) 2017/458 z dnia 15 marca 2017 r.	L 74	1	18.3.2017
►M3	ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) 2017/2225 z dnia 30 listopada 2017 r.	L 327	1	9.12.2017
►M4	ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) 2019/817 z dnia 20 maja 2019 r.	L 135	27	22.5.2019