WYROK SĄDU (dziesiąta izba w składzie powiększonym)

z dnia 16 października 2024 r. ( *1 )

Służba publiczna – Urzędnicy – Naprawienie szkody poniesionej przez Unię – Odzyskanie wierzytelności w drodze potrącenia – Termin przedawnienia – Prawo mające zastosowanie – Artykuł 98 ust. 2 akapit drugi rozporządzenia (UE, Euratom) 2018/1046 – Pojęcie „normalnych okoliczności” – Wcześniejsza formalna decyzja ustalająca należność będącą przedmiotem skargi

W sprawie T‑494/23

HG, którego reprezentowała L. Levi, adwokat,

strona skarżąca,

przeciwko

Komisji Europejskiej, którą reprezentowali T. Bohr i L. Hohenecker, w charakterze pełnomocników,

strona pozwana,

SĄD (dziesiąta izba w składzie powiększonym),

w składzie: O. Porchia, prezes, M. Jaeger, L. Madise (sprawozdawca), P. Nihoul i S. Verschuur, sędziowie,

sekretarz: V. Di Bucci,

uwzględniając pisemny etap postępowania,

uwzględniwszy, że w terminie trzech tygodni od dnia powiadomienia stron o zamknięciu pisemnego etapu postępowania nie wpłynął żaden wniosek o wyznaczenie rozprawy, i postanowiwszy, na podstawie art. 106 § 3 regulaminu postępowania przed Sądem, o wydaniu rozstrzygnięcia w przedmiocie skargi z pominięciem ustnego etapu postępowania,

wydaje następujący

Wyrok

1

W skardze opartej na art. 270 TFUE skarżący, HG, wnosi, po pierwsze, o stwierdzenie nieważności decyzji Komisji Europejskiej: z dnia 10 października 2022 r. (BUDG.C.4.001/AM/444), z dnia 13 października 2022 r. (BUDG.C.4.001/PRS/444), z dnia 11 listopada 2022 r. (BUDG.C.4.001/AM/444_3), z dnia 12 grudnia 2022 r. (BUDG.C. 4.001/AM/444_4), z dnia 9 stycznia 2023 r. (BUDG.C.4.001/AM/444_5), z dnia 19 stycznia 2023 r. (BUDG.C.4.001/PRS/444_6), z dnia 9 lutego 2023 r. (BUDG.C.4.001/LM/444), z dnia 10 marca 2023 r. (BUDG.C.4.001/LM/444) oraz z dnia 11 kwietnia 2023 r. (BUDG.C.4.001/PRS/444) w sprawie dotyczącego go potrącenia wierzytelności (zwanych dalej „zaskarżonymi decyzjami”), a po drugie, o nakazanie Komisji zwrotu odzyskanych kwot w wysokości 24092,59 EUR wraz z odsetkami za opóźnienie.

Okoliczności faktyczne

2

Decyzją z dnia 10 lutego 2015 r. (zwaną dalej „decyzją z dnia 10 lutego 2015 r.”) Komisja nałożyła karę dyscyplinarną na skarżącego, będącego jednym z jej urzędników, i nakazała mu naprawienie poniesionej przez Unię Europejską szkody w wysokości 108596,35 EUR na podstawie art. 22 akapit pierwszy Regulaminu pracowniczego urzędników Unii Europejskiej (zwanego dalej „regulaminem pracowniczym”). Decyzja ta, którą skarżący zakwestionował, weszła w życie w dniu 1 marca 2015 r.

3

Wyrokiem z dnia 15 grudnia 2021 r., HG/Komisja (T‑693/16 P-RENV-RX, EU:T:2021:895) Sąd między innymi obniżył kwotę dochodzonego od skarżącego odszkodowania do 80000 EUR na dzień ogłoszenia wyroku, ze względu na to, że Komisja przyczyniła się do wystąpienia szkody. Wniesione przez skarżącego odwołanie od tego wyroku zostało odrzucone ze względu na oczywisty brak właściwości Trybunału (postanowienie z dnia 30 czerwca 2022 r., HG/Komisja, C‑150/22 P, niepublikowane, EU:C:2022:523).

4

Między wydaniem decyzji z dnia 10 lutego 2015 r. a ogłoszeniem wyroku z dnia 15 grudnia 2021 r., HG/Komisja (T‑693/16 P-RENV-RX, EU:T:2021:895) do skarżącego nie wysłano jakiejkolwiek noty debetowej. Właściwy urzędnik zatwierdzający Komisji skierował do skarżącego datowaną na dzień 3 marca 2022 r. notę debetową na kwotę 80000 EUR, w której to nocie jako termin zapłaty wskazano dzień 19 kwietnia 2022 r. Wniosek o wycofanie tej noty, złożony przez skarżącego w dniu 18 marca 2022 r. ze względu na pięcioletni termin przedawnienia, został odrzucony przez urzędnika zatwierdzającego w e‑mailu z dnia 1 kwietnia 2022 r. W dniu 30 maja 2022 r. skarżący złożył, na podstawie art. 90 ust. 2 regulaminu pracowniczego, zażalenie na decyzję o przystąpieniu do odzyskania kwoty 80000 EUR. W dniu 31 maja 2022 r. skarżący otrzymał monit od księgowego. Następnie, po wymianie korespondencji z księgowym, decyzją z dnia 27 września 2022 r. organ powołujący odrzucił jako niedopuszczalne zażalenie z dnia 30 maja 2022 r.

5

Począwszy od dnia 10 października 2022 r. skarżącemu doręczano kolejne decyzje księgowego o potrąceniu długu, który skarżący miał wobec Komisji, z jego wynagrodzenia lub z innych wierzytelności, które przysługiwały skarżącemu wobec Komisji. Potrącenie z wynagrodzenia miesięcznego wynosiło 3350 EUR, a potrącenie z kosztów podróży służbowej było pełne. Skarżący złożył na owe decyzje zażalenia, które oddalono decyzją z dnia 5 maja 2023 r. W decyzji tej organ powołujący wskazał między innymi, że pięcioletni termin przedawnienia, na który skarżący powołał się na podstawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2018/1046 z dnia 18 lipca 2018 r. w sprawie zasad finansowych mających zastosowanie do budżetu ogólnego Unii, zmieniającego rozporządzenia (UE) nr 1296/2013, (UE) nr 1301/2013, (UE) nr 1303/2013, (UE) nr 1304/2013, (UE) nr 1309/2013, (UE) nr 1316/2013, (UE) nr 223/2014 i (UE) nr 283/2014 oraz decyzję nr 541/2014/UE, a także uchylającego rozporządzenie (UE, Euratom) nr 966/2012 (Dz.U. 2018, L 193, s. 1, zwanego dalej „rozporządzeniem finansowym z 2018 r.”), nie ma zastosowania do sytuacji uregulowanej w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 966/2012 z dnia 25 października 2012 r. w sprawie zasad finansowych mających zastosowanie do budżetu ogólnego Unii oraz uchylającym rozporządzenie Rady (WE, Euratom) nr 1605/2002 (Dz.U. 2012, L 298, s. 1, zwanym dalej „rozporządzeniem finansowym z 2012 r.”). Wspomniany organ dodał, iż w braku mających zastosowanie wymogów regulacyjnych zasada, zgodnie z którą administracja działa w rozsądnym terminie, nie została naruszona, biorąc pod uwagę okoliczności sprawy.

6

W dniu 10 sierpnia 2023 r. skarżący wniósł skargę rozpatrywaną w niniejszym postępowaniu, w której zażądał między innymi, jak wskazano w pkt 1 powyżej, stwierdzenia nieważności zaskarżonych decyzji. Kolejne podobne decyzje nie są przedmiotem skargi rozpatrywanej w niniejszym postępowaniu.

Żądania stron

7

Skarżący wnosi do Sądu o:

stwierdzenie nieważności zaskarżonych decyzji;

w razie potrzeby – stwierdzenie nieważności decyzji z dnia 5 maja 2023 r. oddalającej jego zażalenia;

zasądzenie od Komisji zwrotu kwot odzyskanych na podstawie zaskarżonych decyzji, czyli 24092,59 EUR, przy czym kwota ta powinna zostać powiększona o odsetki za opóźnienie, naliczone według stopy Europejskiego Banku Centralnego (EBC) powiększonej o 2 punkty;

obciążenie Komisji kosztami postępowania.

8

Komisja wnosi do Sądu o:

oddalenie skargi jako bezzasadnej;

obciążenie skarżącego kosztami postępowania.

W przedmiocie żądania stwierdzenia nieważności

9

Skarżący wnosi o stwierdzenie nieważności zaskarżonych decyzji oraz, w razie potrzeby, decyzji z dnia 5 maja 2023 r. oddalającej jego zażalenia. Z utrwalonego orzecznictwa wynika, że żądania stwierdzenia nieważności, skierowane formalnie przeciwko decyzji oddalającej zażalenie złożone na podstawie art. 90 ust. 2 regulaminu pracowniczego, skutkują zaskarżeniem do Sądu aktu, na który zostało złożone zażalenie, jeżeli żądania te, same w sobie, są pozbawione autonomicznej treści (zob. wyrok z dnia 16 stycznia 2018 r., SE/Rada, T‑231/17, niepublikowany, EU:T:2018:3, pkt 21 i przytoczone tam orzecznictwo; zob. również podobnie wyrok z dnia 17 stycznia 1989 r., Vainker/Parlament, 293/87, EU:C:1989:8, pkt 8).

10

W niniejszej sprawie żądania dotyczące stwierdzenia nieważności decyzji oddalającej zażalenia są pozbawione autonomicznej treści, ponieważ: decyzja ta potwierdza zaskarżone decyzje, sytuacja skarżącego nie została ponownie zbadana ze względu na nowe okoliczności prawne lub faktyczne i decyzja ta nie zmienia ani nie uzupełnia zaskarżonych decyzji. W konsekwencji żądania stwierdzenia nieważności przedstawione przez skarżącego należy rozumieć jako żądania skierowane przeciwko zaskarżonym decyzjom (zob. podobnie wyrok z dnia 24 kwietnia 2017 r., HF/Parlament, T‑584/16, EU:T:2017:282, pkt 71, 72 i przytoczone tam orzecznictwo).

11

Na poparcie żądania stwierdzenia nieważności skarżący podnosi trzy zarzuty. Powołuje się on na naruszenie art. 98, 100, 101 i 102 rozporządzenia finansowego z 2018 r., naruszenie zasady rozsądnego terminu oraz naruszenie zasady dobrej administracji i obowiązku dbałości.

W przedmiocie zarzutu dotyczącego naruszenia art. 98, 100, 101 i 102 rozporządzenia finansowego z 2018 r.

12

Skarżący podnosi zasadniczo, że wierzytelność uległa przedawnieniu zgodnie z art. 98 ust. 2 akapit drugi rozporządzenia finansowego z 2018 r., ponieważ nota debetowa z dnia 3 marca 2022 r. nie została wystawiona w przewidzianym przez ten przepis terminie pięciu lat od momentu, w którym Komisja mogła dochodzić swojej wierzytelności. Wynika z tego, że właściwy urzędnik zatwierdzający powinien był, zgodnie z tym, co przewidziano w art. 101 ust. 2 lit. b) tego rozporządzenia, odstąpić od odzyskania ustalonej należności, ponieważ „nie można [było] odzyskać należności ze względu na […] opóźnienie w przesłaniu noty debetowej w świetle warunków określonych w art. 98 ust. 2”.

13

Skarżący uważa, że stosowanie rozporządzenia finansowego z 2018 r. wynika z zaskarżonych decyzji, które wskazują je jako podstawę prawną. Okoliczność, że skierowane do skarżącego decyzje o potrąceniu wydane później niż decyzje będące przedmiotem niniejszego sporu wskazują jako podstawę prawną to samo rozporządzenie, potwierdza zdaniem skarżącego wolę Komisji wydania rozpatrywanych decyzji na tej podstawie. Komisja nie miała możliwości zmiany podstawy prawnej na etapie postępowania zażaleniowego, jak uczyniła to w oddalającej zażalenia skarżącego decyzji z dnia 5 maja 2023 r., w której zastąpiła pierwotnie wskazaną podstawę prawną rozporządzeniem finansowym z 2012 r., w którym nie przewidziano terminu na wystawienie noty debetowej. Z zasady pewności prawa wynika zdaniem skarżącego, że możliwości zmiany uzasadnienia decyzji na etapie zażalenia nie można rozumieć w ten sposób, iż sięga ona tak daleko, że pozwala na zmianę także podstawy prawnej tej decyzji.

14

Skarżący dodaje, że wierzytelność Komisji stała się pewna, o określonej wartości i wymagalna od dnia wydania decyzji z dnia 10 lutego 2015 r. Pewny charakter wierzytelności nie został zakwestionowany, zwłaszcza na drodze sądowej, a zakwestionowanie wierzytelności nie wstrzymało również biegu terminu na wystawienie noty debetowej. Co się tyczy określonej wartości wierzytelności, to nie miała na nią wpływu okoliczność, że kwota długu, ustalona w decyzji z dnia 10 lutego 2015 r., została obniżona w wyroku z dnia 15 grudnia 2021 r., HG/Komisja (T‑693/16 P-RENV-RX, EU:T:2021:895). Skutkiem tego wyroku nie było powstanie nowej wierzytelności, lecz obniżenie kwoty wierzytelności już istniejącej. Wreszcie bieg terminu na wystawienie noty debetowej nie został wstrzymany zakwestionowaniem wierzytelności przez skarżącego.

15

Komisja kwestionuje stosowanie rozporządzenia finansowego z 2018 r. i opowiada się za stosowaniem rozporządzenia z 2012 r., nieprzewidującego terminu na przesłanie noty debetowej.

16

Komisja podnosi w tym względzie, że ustalenia, które rozporządzenie znajduje zastosowanie, należy dokonać z uwzględnieniem momentu, od którego jej wierzytelność stała się pewna, o określonej wartości i wymagalna, to jest daty wydania decyzji z dnia 10 lutego 2015 r. Tymczasem zgodnie z art. 282 ust. 2 rozporządzenia finansowego z 2018 r. rozporządzenie to stosuje się dopiero od dnia 2 sierpnia 2018 r. Żaden przepis przejściowy nie przewiduje stosowania z mocą wsteczną pięcioletniego terminu, o którym mowa w art. 98 ust. 2 tego rozporządzenia, w odniesieniu do wierzytelności, które były wymagalne już przed jego wejściem w życie. Zatem termin ten ma zdaniem Komisji zastosowanie wyłącznie do wierzytelności, które stały się pewne, o określonej wartości i wymagalne po wejściu w życie rozporządzenia finansowego z 2018 r., co nie ma miejsca w wypadku rozpatrywanej wierzytelności.

17

Wykładnia przeciwna prowadziłaby do wprowadzenia z mocą wsteczną terminu na wysłanie noty debetowej w odniesieniu do wierzytelności, które były wymagalne już przed wejściem w życie rozporządzenia finansowego z 2018 r., co naruszałoby pewność prawa i zasadę należytego zarządzania finansami oraz ochrony interesów finansowych Unii.

18

W niniejszej sprawie stosowanie rozporządzenia finansowego z 2018 r. nie może wynikać wyłącznie z faktu, że zaskarżone decyzje wskazują owo rozporządzenie jako podstawę prawną, ponieważ podstawa ta jest błędna i została skutecznie sprostowana poprzez zastąpienie jej rozporządzeniem finansowym z 2012 r. w decyzji oddalającej zażalenia z dnia 5 maja 2023 r. Z poprzedzającego wniesienie skargi postępowania zażaleniowego, przewidzianego w art. 90 ust. 2 regulaminu pracowniczego, wynika bowiem, że administracja zachowuje możliwość zmiany uzasadnienia, na podstawie którego wydała zakwestionowaną decyzję, przed poddaniem owej decyzji ocenie sądów Unii. Ponadto Komisja podkreśla, że decyzje o potrąceniu wydane później niż zaskarżone decyzje nie są częścią sporu. W konsekwencji uzasadnienie oraz przepisy, do których decyzje te się odwołują, nie mogą zostać uwzględnione.

19

Wreszcie, zdaniem Komisji, pięcioletni termin przedawnienia przewidziany w art. 81 ust. 1 rozporządzenia finansowego z 2012 r. nie upłynął jeszcze w momencie wydawania zaskarżonych decyzji, ponieważ bieg tego terminu rozpoczął się dopiero w dniu upływu terminu płatności, o którym poinformowano skarżącego w nocie debetowej, czyli w dniu 19 kwietnia 2022 r.

20

Artykuł 98 ust. 2 akapit pierwszy rozporządzenia finansowego z 2018 r. przewiduje, że „[w]szelkie należności uznane za pewne, o określonej wartości i wymagalne, są ustalane nakazem odzyskania środków, za pomocą którego właściwy urzędnik zatwierdzający poleca księgowemu odzyskać należność” i że „[n]astępnie wystawiana jest nota debetowa, którą przesyła się dłużnikowi, [z wyjątkiem niemającym znaczenia w niniejszej sprawie]”. Artykuł 98 ust. 2 akapit drugi rozporządzenia finansowego z 2018 r. dodaje, że „[u]rzędnik zatwierdzający przesyła notę debetową natychmiast po ustaleniu należności i nie później niż w terminie pięciu lat od momentu, w którym instytucja Unii mogła – w normalnych okolicznościach – dochodzić swojej wierzytelności”. Ten sam przepis wyjaśnia, że „[t]aki okres nie ma zastosowania w przypadkach, gdy właściwy urzędnik zatwierdzający ustali, że, pomimo podjętych przez instytucję Unii starań, opóźnienie w działaniu wynikało z zachowania dłużnika”.

21

Należy zauważyć, że zgodnie z art. 282 ust. 2 rozporządzenia finansowego z 2018 r. przepisy art. 98 ust. 2 akapit drugi tego rozporządzenia, przewidujące pięcioletni termin przedawnienia, na który powołał się skarżący, mają zastosowanie od tego samego dnia co dzień wejścia w życie owego rozporządzenia, czyli od dnia 2 sierpnia 2018 r. Nie dotyczą ich bowiem przepisy przejściowe przewidziane w art. 279 owego rozporządzenia ani daty stosowania z mocą wsteczną lub stosowania na zasadzie odstępstwa przewidziane w jego art. 282 ust. 3 w odniesieniu do niektórych przepisów. Artykuł 281 rozporządzenia finansowego z 2018 r. stanowi ponadto, że poza wyjątkiem niemającym znaczenia w niniejszej sprawie rozporządzenie finansowe z 2012 r. uchyla się ze skutkiem na dzień 2 sierpnia 2018 r.

22

W dalszej kolejności, co się tyczy zasad regulujących następstwo przepisów w czasie, należy przypomnieć, że nowy przepis stosuje się co do zasady ze skutkiem natychmiastowym w odniesieniu do skutków sytuacji powstałej pod rządami dawnego przepisu (zob. podobnie wyrok z dnia 14 kwietnia 1970 r., Brock, 68/69, EU:C:1970:24, pkt 7). Przyszłe skutki sytuacji powstałej pod rządami dawnego przepisu należy rozumieć jako obecne skutki tej sytuacji, w momencie gdy nowy przepis znajduje zastosowanie (zob. podobnie wyrok z dnia 11 lipca 2002 r., D’Hoop, C‑224/98, EU:C:2002:432, pkt 25 i przytoczone tam orzecznictwo). Stosowanie nowego przepisu w odniesieniu do obecnych skutków sytuacji powstałej pod rządami dawnego przepisu nie stanowi stosowania z mocą wsteczną nowego przepisu (zob. podobnie wyrok z dnia 10 lipca 1986 r., Licata/Komitet Ekonomiczno-Społeczny, 270/84, EU:C:1986:304, pkt 31).

23

Zatem zgodnie z utrwalonym orzecznictwem nowy przepis stosuje się od dnia rozpoczęcia jego stosowania, ustalonego w akcie, który go wprowadza, i o ile, co do zasady, nie stosuje się go do sytuacji prawnych powstałych i ostatecznie zakończonych pod rządami dawnego przepisu, stosuje się go do przyszłych skutków tych sytuacji oraz do nowych sytuacji prawnych. Bardziej precyzyjnie, z orzecznictwa wynika, że przepisy proceduralne należy na ogół stosować z chwilą ich wejścia w życie, w odróżnieniu od przepisów prawa materialnego, które interpretuje się zazwyczaj w ten sposób, iż obowiązują w stosunku do sytuacji ukształtowanych przed ich wejściem w życie tylko wtedy, gdy z brzmienia tych przepisów, ich celu lub ich systematyki jednoznacznie wynika, że należy im przypisać taki skutek (zob. podobnie wyrok z dnia 26 marca 2015 r., Komisja/Moravia Gas Storage, C‑596/13 P, EU:C:2015:203, pkt 32, 33 i przytoczone tam orzecznictwo).

24

Orzeczono już także, że o ile przepis dotyczący przedawnienia odnoszący się do długu celnego jest przepisem prawa materialnego, ponieważ ustanawia on regulację dotyczącą samego długu celnego (zob. podobnie wyroki: z dnia 23 lutego 2006 r., Molenbergnatie, C‑201/04, EU:C:2006:136, pkt 3941; z dnia 3 czerwca 2021 r., Jumbocarry Trading, C‑39/20, EU:C:2021:435, pkt 35), o tyle może on jednak mieć zastosowanie do przyszłych skutków sytuacji, która w odniesieniu do rozpatrywanego długu nie została ostatecznie zakończona, niezależnie od okoliczności, że dług ów powstał pod rządami dawnego przepisu (zob. podobnie wyrok z dnia 3 czerwca 2021 r., Jumbocarry Trading, C‑39/20, EU:C:2021:435, pkt 38).

25

W niniejszej sprawie wierzytelność Unii wobec skarżącego nie była ostatecznie ustalona w dniu 2 sierpnia 2018 r., ponieważ skarżący zakwestionował ową wierzytelność, a postępowanie sądowe w tej sprawie wciąż było w toku, i tym samym nie można także uznać, że w przededniu tej daty, czyli około trzy i pół roku po wydaniu decyzji z dnia 10 lutego 2015 r., biorąc pod uwagę owe okoliczności, Komisja ostatecznie utraciła prawo do odzyskania swej wierzytelności ze względu na opóźnienie w wykonaniu tego prawa. Po pierwsze bowiem – rozporządzenie finansowe z 2012 r. nie ustanawia konkretnego terminu na wysłanie noty debetowej, a po drugie – rozsądny termin, jaki instytucja Unii musi jednak zachować w takich sytuacjach przy wykonywaniu swoich uprawnień (zob. podobnie wyrok z dnia 14 czerwca 2016 r., Marchiani/Parlament, C‑566/14 P, EU:C:2016:437, pkt 96 i przytoczone tam orzecznictwo), nie został przekroczony, biorąc pod uwagę okoliczności. Wobec tego art. 98 ust. 2 akapit drugi rozporządzenia finansowego z 2018 r. ma zastosowanie do rozpatrywanej wierzytelności.

26

Mając na względzie powyższą konkluzję, nie jest konieczne orzekanie w przedmiocie argumentów skarżącego, zgodnie z którymi Komisja nie mogła zmienić podstawy prawnej zaskarżonych decyzji w swojej decyzji z dnia 5 maja 2023 r., oddalającej zażalenia.

27

Niemniej, wbrew temu, co twierdzi skarżący, przedawnienie przewidziane w art. 98 ust. 2 akapit drugi rozporządzenia finansowego z 2018 r. nie przynosi mu korzyści.

28

Przepis ten przewiduje bowiem, że pięcioletni termin przedawnienia biegnie „od momentu, w którym instytucja Unii mogła – w normalnych okolicznościach – dochodzić swojej wierzytelności”.

29

Tymczasem Komisja słusznie miała prawo uznać, że okoliczności niniejszej sprawy obejmujące zakwestionowanie wierzytelności, która mogła zostać następnie unieważniona lub obniżona, co ostatecznie się potwierdziło, ponieważ Sąd w wyroku z dnia 15 grudnia 2021 r., HG/Komisja (T‑693/16 P-RENV-RX, EU:T:2021:895) obniżył ją z kwoty 108596,35 EUR do kwoty 80000 EUR, stały się normalne w rozumieniu art. 98 ust. 2 akapit drugi rozporządzenia finansowego z 2018 r. dopiero wraz z uprawomocnieniem się rzeczonego wyroku.

30

W tym względzie należy podkreślić, że w sytuacji proceduralnej takiej jak sytuacja w niniejszej sprawie, gdy należność musiała najpierw zostać ustalona, po zakończeniu odpowiedniego postępowania, w drodze formalnej decyzji, która poprzedzała jej ustalenie, taka wykładnia art. 98 ust. 2 akapit drugi rozporządzenia finansowego z 2018 r. leży w interesie dobrej administracji, ponieważ jest korzystna zarówno w odniesieniu do interesów instytucji będących wierzycielami, jak i interesów dłużników lub ewentualnych osób trzecich, których dotyczy dana sytuacja, ponieważ nie zobowiązuje ona – niezależnie od okoliczności – właściwego urzędnika zatwierdzającego do nakazania odzyskania ustalonych wierzytelności, zakwestionowanych co do ich zasady lub co do ich kwoty przez dłużników, przed ostatecznym poznaniem losu tych wierzytelności i bez uwzględnienia wspomnianych wcześniej interesów. W szczególności, jeżeli wobec urzędnika istnieje wierzytelność i jeżeli kwestionuje on tę wierzytelność zarówno co do zasady, jak i co do jej kwoty, oraz wnosi o stwierdzenie nieważności lub zmianę wcześniejszej decyzji, w której ją ustalono, urzędnik zatwierdzający może, w celu określenia właściwego momentu ustalenia należności, nakazać jej odzyskanie i wysłać notę debetową, między innymi biorąc pod uwagę – w świetle spoczywającego na administracji obowiązku dbałości wobec swoich pracowników, który zobowiązuje ją do uwzględnienia nie tylko interesu służby, lecz również interesu danego urzędnika (zob. podobnie wyrok z dnia 28 maja 1980 r., Kuhner/Komisja, 33/79 i 75/79, EU:C:1980:139, pkt 22) – wysokość danej kwoty w stosunku do dochodów urzędnika i ocenę, na ile możliwe jest, że w ramach wykonywania nieograniczonego prawa orzekania sąd zmieni tę kwotę, w szczególności jeżeli wynika ona z odpowiedzialności urzędnika.

31

Wykładnia taka jest zgodna z wykładnią Trybunału, który stwierdził, że nawet jeżeli instytucja mogła normalnie dochodzić swojej wierzytelności od dnia, w którym wierzytelność ta stała się pewna, o określonej wartości i wymagalna, czyli w niniejszej sprawie od dnia 1 marca 2015 r. – dnia, w którym decyzja z dnia 10 lutego 2015 r. stała się skuteczna, należało uwzględnić okoliczności właściwe dla sprawy, by ocenić, czy urzędnik zatwierdzający opóźnił się z przesłaniem dłużnikowi noty debetowej (zob. podobnie wyrok z dnia 14 czerwca 2016 r., Marchiani/Parlament, C‑566/14 P, EU:C:2016:437, pkt 103, 104). W tym względzie Trybunał wyjaśnił, że należało w szczególności uwzględnić znaczenie sporu dla zainteresowanego, złożoność sprawy oraz różnych etapów proceduralnych, zakończonych przez instytucję Unii (wyrok z dnia 14 czerwca 2016 r., Marchiani/Parlament, C‑566/14 P, EU:C:2016:437, pkt 99).

32

Wspomniana wykładnia jest również zgodna z wolą prawodawcy Unii, który chciał wprowadzić przepisy art. 98 ust. 2 akapit drugi rozporządzenia finansowego z 2018 r. między innymi w celu uwzględnienia orzecznictwa przypomnianego w pkt 31 powyżej, jak wynika z pkt 8 uzasadnienia wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie zasad finansowych mających zastosowanie do budżetu ogólnego Unii oraz zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 2021/2002, rozporządzenia (UE) nr 1296/2013, (UE) 1301/2013, (UE) nr 1303/2013, UE nr 1304/2013, (UE) nr 1305/2013, (UE) nr 1306/2013, (UE) nr 1307/2013, (UE) nr 1308/2013, (UE) nr 1309/2013, (UE) nr 1316/2013, (UE) nr 223/2014, (UE) nr 283/2014, (UE) nr 652/2014 Parlamentu Europejskiego i Rady oraz decyzję Parlamentu Europejskiego i Rady nr 541/2014/UE [COM(2016) 605 final – 2016/0282(COD)].

33

Co się tyczy podnoszonego naruszenia art. 100 i 102 rozporządzenia finansowego z 2018 r., skarżący nie przedstawił żadnego argumentu na jego poparcie. Zgodnie z art. 21 akapit pierwszy statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej i z regulaminami postępowania przed sądami Unii, zgodnie z ich wykładnią w utrwalonym orzecznictwie, skarga musi zawierać podnoszone zarzuty i argumenty wyrażone w sposób wystarczająco jasny i precyzyjny, aby umożliwić stronie pozwanej przygotowanie obrony, a sądowi rozstrzygnięcie sprawy, jeśli to możliwe, bez konieczności zwracania się o dodatkowe informacje. W przeciwnym razie zarzut – niejasny lub ogólnikowy – jest niedopuszczalny (zob. podobnie wyrok z dnia 12 grudnia 2019 r., Tàpias/Rada, T‑527/16, EU:T:2019:856, pkt 64, 65 i przytoczone tam orzecznictwo). Zarzuty szczegółowe dotyczące naruszenia art. 100 i 102 rozporządzenia finansowego z 2018 r. należy odrzucić jako niedopuszczalne.

34

Z powyższego wynika, że zarzut dotyczący naruszenia art. 98, 100, 101 i 102 rozporządzenia finansowego z 2018 r. należy oddalić.

W przedmiocie zarzutu dotyczącego niezachowania rozsądnego terminu

35

Skarżący twierdzi, że w sytuacji gdyby zastosowanie miało rozporządzenie finansowe z 2012 r., które nie precyzuje terminu, w jakim powinno się przesłać notę debetową, Komisja naruszyła spoczywający na niej obowiązek zachowania rozsądnego terminu i zasadę pewności prawnej, która stoi zdaniem skarżącego na przeszkodzie temu, by Komisja opóźniała bez końca wykonywanie swoich uprawnień.

36

Należy stwierdzić, że skarżący podniósł zarzut dotyczący niezachowania rozsądnego terminu jedynie pomocniczo, w sytuacji gdyby zastosowanie miało rozporządzenie finansowe z 2012 r. Tymczasem, jak orzeczono w pkt 25 powyżej, rozporządzenie finansowe z 2012 r. nie ma zastosowania do zaskarżonych decyzji.

37

Zarzut dotyczący niezachowania rozsądnego terminu należy zatem tak czy inaczej oddalić.

W przedmiocie zarzutów dotyczących naruszenia zasady dobrej administracji i obowiązku dbałości

38

Skarżący twierdzi, że brak uprzedniego poinformowania go przez służby Komisji o warunkach odzyskania wierzytelności – przed wydaniem zaskarżonych decyzji – stanowi naruszenie zasady dobrej administracji oraz obowiązku dbałości. W szczególności nie został on wystarczająco poinformowany o powodach, dla których przystąpiono do potrąceń wierzytelności, o harmonogramie spłat lub o możliwościach rozłożenia spłaty długu na raty. Skarżący dziwi się również, że Komisja wyraziła ostatecznie wolę odzyskania swojej wierzytelności w dwa lata, po tym jak sześć lat zajęło jej wystąpienie z roszczeniem.

39

Komisja twierdzi, że uwzględniła zarówno mające zastosowanie przepisy, jak i interesy skarżącego, gdy zdecydowała się – biorąc pod uwagę wynagrodzenie skarżącego – na odzyskanie wierzytelności w drodze rozsądnych potrąceń rozłożonych na okres około dwóch lat. Ponadto skarżący nie podniósł, że ma szczególny interes w ustaleniu indywidualnego harmonogramu spłaty swojego długu. Gdyby tak było, Komisja byłaby gotowa przyjąć harmonogram spłat.

40

Należy zauważyć, że w e-mailu urzędnika zatwierdzającego z dnia 1 kwietnia 2022 r., odrzucającym wniosek o wycofanie noty debetowej z dnia 3 marca (zob. pkt 4 powyżej), przedstawionym przez samego skarżącego, skarżący został poproszony o skontaktowanie się ze służbami Komisji w sprawie warunków spłaty jego długu. Tymczasem z akt sprawy nie wynika, by skarżący podjął takie kroki ani by z własnej inicjatywy rozpoczął spłacanie długu, czy to przed upływem terminu płatności wskazanego w rzeczonej nocie debetowej na dzień 19 kwietnia 2022 r., czy też po jego upływie. W tych okolicznościach, przez przystąpienie do potrącania z wynagrodzenia skarżącego lub ze zwrotów kosztów – zgodnie z obowiązkiem nałożonym na niego w art. 102 ust. 1 rozporządzenia finansowego z 2018 r. – oraz przez przyjęcie z urzędu około dwuletniego harmonogramu spłat i pozostawienie skarżącemu odpowiedniego dochodu, biorąc pod uwagę poziom jego wynagrodzenia, księgowy Komisji, który wydał zaskarżone decyzje, nie naruszył ani zasady dobrej administracji, ani spoczywającego na instytucjach obowiązku dbałości wobec swoich urzędników.

41

Zarzuty dotyczące naruszenia zasady dobrej administracji i obowiązku dbałości należy zatem oddalić. W konsekwencji należy zatem oddalić żądania stwierdzenia nieważności.

W przedmiocie wniosku o zwrot

42

Skarżący twierdzi, że z powodu zaskarżonych decyzji poniósł szkodę majątkową odpowiadającą łącznej kwocie potrąceń, których wobec niego dokonano, czyli kwocie 24092,59 EUR. Wnosi on o zapłatę tej sumy, powiększonej o odsetki za opóźnienie naliczone w odniesieniu do każdej z zaskarżonych decyzji i zgodnie z zasadami wskazanymi w jego żądaniach.

43

Komisja kwestionuje niezgodność z prawem zaskarżonych decyzji i w związku z tym wystąpienie jakiejkolwiek szkody.

44

Ponieważ zarzuty nieważności zaskarżonych decyzji zostały oddalone, oczywiste wydaje się, że wniosek o nakazanie Komisji zwrotu odzyskanych kwot tak czy inaczej nie może zostać uwzględniony – bez potrzeby badania dopuszczalności takiego wniosku. Należy zatem oddalić wniosek o zwrot i, tym samym, skargę w całości.

W przedmiocie kosztów

45

Zgodnie z art. 134 § 1 regulaminu postępowania przed Sądem kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę. Ponieważ skarżący przegrał sprawę, należy – zgodnie z żądaniem Komisji – obciążyć go kosztami postępowania.

 

Z powyższych względów

SĄD (dziesiąta izba w składzie powiększonym)

orzeka, co następuje:

 

1)

Skarga zostaje oddalona.

 

2)

HG zostaje obciążony kosztami postępowania.

 

Porchia

Jaeger

Madise

Nihoul

Verschuur

Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu w dniu 16 października 2024 r.

Podpisy


( *1 ) Język postępowania: francuski.