–

w imieniu Riverty GmbH, następcy prawnego Arvato Finance BV – I.M.A. Lintel, advocate,

–

w imieniu rządu niderlandzkiego – M.K. Bulterman i M.H.S. Gijzen, w charakterze pełnomocników,

–

w imieniu rządu czeskiego – M. Smolek, S. Šindelková i J. Vláčil, w charakterze pełnomocników,

–

w imieniu rządu niemieckiego – J. Möller, M. Hellmann i J. Simon, w charakterze pełnomocników,

–

w imieniu rządu austriackiego – A. Posch, J. Schmoll i M. Winkler‑Unger, w charakterze pełnomocników,

–

w imieniu rządu fińskiego – M. Pere, w charakterze pełnomocnika,

–

w imieniu rządu norweskiego – K.H. Aarvik, M.I.R. Norum i S. Runde, w charakterze pełnomocników,

–

w imieniu Komisji Europejskiej – P. Ondrůšek i F. van Schaik, w charakterze pełnomocników,

1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 2 ust. 2 lit. f) i art. 3 lit. g) dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylającej dyrektywę Rady 87/102/EWG (Dz.U. 2008, L 133, s. 66).

2

Wniosek ten został złożony w ramach sporu pomiędzy spółką Riverty GmbH, następcą prawnym spółki Arvato Finance BV (zwanej dalej „spółką Arvato”), będącą dostawcą usługi płatności odroczonej, a MI, konsumentką, która zdecydowała się na skorzystanie z tej usługi przy dokonywaniu zakupu przez Internet.

3

Motywy 10 i 13 dyrektywy 2008/48 mają następujące brzmienie:

[…]

4

Artykuł 2 tej dyrektywy, zatytułowany „Zakres stosowania”, przewiduje:

„1.   Niniejsza dyrektywa ma zastosowanie do umów o kredyt.

2.   Niniejszej dyrektywy nie stosuje się do:

[…]

[…]

[…]”.

5

Zgodnie z art. 3 wspomnianej dyrektywy, zatytułowanym „Definicje”:

„Na użytek niniejszej dyrektywy stosuje się następujące definicje:

[…]

[…]

[…]

[…]”.

6

Zgodnie z art. 5 owej dyrektywy, zatytułowanym „Informacje udzielane przed zawarciem umowy”:

„1.   W stosownym czasie przed związaniem się konsumenta umową o kredyt lub ofertą kredytodawca oraz, w stosownych przypadkach, pośrednik kredytowy dostarczają konsumentowi – na podstawie warunków kredytu zaproponowanych przez kredytodawcę, a także, w stosownych przypadkach, zgodnie z preferencjami określonymi przez konsumenta i informacjami przez niego przekazanymi – informacje potrzebne do porównania różnych ofert w celu podjęcia, przy pełnej znajomości faktów, decyzji, czy zawrzeć umowę o kredyt. Informacje te, w formie papierowej lub na innym trwałym nośniku, powinny zostać przekazane przy użyciu standardowego europejskiego arkusza informacyjnego dotyczącego kredytu konsumenckiego określonego w załączniku II. […]

Informacje te określają:

[…]

[…]

[…]”.

7

Artykuł 10 dyrektywy 2008/48, zatytułowany „Informacje zamieszczane w umowach o kredyt”, przewiduje w ust. 2:

„W umowie o kredyt w sposób jasny i zwięzły określa się:

[…]

[…]

[…]”.

8

Zgodnie z art. 19 tej dyrektywy, zatytułowanym „Obliczanie rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania”:

„1.   Rzeczywistą roczną stopę oprocentowania, która równa się w stosunku rocznym aktualnej wartości wszystkich zobowiązań (wypłat, spłat i opłat), przyszłych lub istniejących, uzgodnionych przez kredytodawcę i konsumenta, oblicza się zgodnie z wzorem matematycznym podanym w części I załącznika I.

2.   Do celów obliczania rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania ustala się całkowity koszt kredytu ponoszony przez konsumenta z wyłączeniem opłat należnych od konsumenta z tytułu niedotrzymania przez niego jakichkolwiek zobowiązań określonych w umowie o kredyt oraz opłat innych niż cena zakupu, które z tytułu nabycia towarów lub usług jest on zobowiązany ponieść bez względu na to, czy transakcja dokonywana jest w gotówce, czy za pomocą kredytu.

Koszty prowadzenia rachunku, na którym zapisywane są zarówno transakcje płatności, jak i wypłaty, koszty korzystania ze środków płatniczych, zarówno dla transakcji płatności, jak i dokonywania wypłat, oraz inne koszty związane z transakcjami płatności uwzględnia się w całkowitym koszcie kredytu ponoszonym przez konsumenta, chyba że otwarcie rachunku nie jest obowiązkowe, a koszty rachunku zostały w sposób jasny i odrębny podane w umowie o kredyt lub innej umowie zawartej z konsumentem.

3.   Obliczenia rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania dokonuje się przy założeniu, że umowa o kredyt będzie obowiązywać przez uzgodniony okres oraz że kredytodawca i konsument wywiążą się ze swoich zobowiązań w terminach określonych w umowie o kredyt.

[…]”.

9

Artykuł 22 wspomnianej dyrektywy, zatytułowany „Harmonizacja i bezwzględnie wiążący charakter niniejszej dyrektywy”, stanowi w ust. 3:

„Państwa członkowskie zapewniają […], by przepisy, które przyjmują w celu wykonania niniejszej dyrektywy, nie mogły być obchodzone poprzez sposób formułowania umów, w szczególności poprzez włączenie wypłat lub umów o kredyt objętych zakresem zastosowania niniejszej dyrektywy do umów o kredyt, które z uwagi na swój charakter lub cel mogłyby stwarzać możliwości uniknięcia stosowania jej przepisów”.

10

Załącznik II do owej dyrektywy nosi tytuł „Standardowy europejski arkusz informacyjny dotyczący kredytu konsumenckiego”. Załącznik ten wymienia szereg informacji, jakie należy przekazać konsumentowi, dotyczących w szczególności danych identyfikacyjnych i kontaktowych kredytodawcy lub pośrednika kredytowego, głównych cech produktu kredytowego, a także kosztów kredytu i kosztów powiązanych. Te ostatnie obejmują koszty należne od konsumenta w przypadku opóźnienia w płatności.

11

Artykuł 57 ust. 1 lit. g) i art. 57 ust. 2, objęte księgą 7 Burgerlijk Wetboek (kodeksu cywilnego), stanowią:

„1.   Na użytek niniejszego tytułu stosuje się następujące definicje:

[…]

[…]

2.   Całkowity koszt kredytu ponoszony przez konsumenta, o którym mowa w ust. 1 lit. g), obejmuje także koszty usług dodatkowych związanych z umową o kredyt, w szczególności składki z tytułu ubezpieczenia, jeżeli zawarcie umowy dotyczącej usługi jest niezbędne do uzyskania kredytu lub do uzyskania go na oferowanych warunkach”.

12

Zgodnie z art. 58 ust. 2 lit. e) księgi 7 tego kodeksu:

„[…]

2.   Niniejszego tytułu nie stosuje się do:

[…]

13

Spółka Riverty jest następcą prawnym spółki Arvato, która działała pod nazwą AfterPay. AfterPay był dostawcą usługi płatności odroczonej o tej samej nazwie, oferowanej przy zakupach przez Internet w zamian za wynoszącą 1 EUR prowizję za płatność.

14

Zgodnie z ogólnymi warunkami płatności przyjętymi przez spółkę Arvato wybór zapłaty za pomocą tej usługi wiązał się z tym, że po zaakceptowaniu wniosku o skorzystanie z niej sprzedawca przenosił na AfterPay prawa do kwoty, którą klient był zobowiązany zapłacić w związku z zamówieniem złożonym przez Internet. Klient ten mógł wówczas dokonać płatności w sposób zwalniający go z zobowiązania jedynie na rzecz AfterPay i w tym celu otrzymywał fakturę wskazującą należną kwotę, niezależnie od dostawy tego zamówienia. Płatności należało dokonać w terminie 14 dni od dnia wystawienia faktury, chyba że na piśmie uzgodniono inny termin.

15

W braku zapłaty w wyznaczonym terminie należna kwota stawała się natychmiast wymagalna bez konieczności wystosowania do tego klienta ponownego wezwania do zapłaty. W takim przypadku spółka Arvato zastrzegała sobie prawo do naliczenia kosztów administracyjnych, których wysokość zwiększało każde ponaglenie do zapłaty, miesięcznych odsetek ustawowych od należnej kwoty oraz wszelkich uzasadnionych kosztów poniesionych w celu uzyskania zapłaty na drodze sądowej lub pozasądowej. Minimalna kwota naliczana z tytułu kosztów windykacji pozasądowej wynosiła 40 EUR.

16

W dniu 27 lutego 2019 r. lub na krótko przed tym dniem MI, występując w charakterze konsumentki, zakupiła w sklepie internetowym trzy produkty za łączną kwotę 37,97 EUR (zwaną dalej „ceną zakupu produktów”). Przy tej okazji jako sposób płatności wybrała ona usługę AfterPay.

17

W tym samym dniu spółka Arvato przesłała na podany przez wspomnianą konsumentkę adres poczty elektronicznej podsumowanie płatności na kwotę 38,97 EUR, obejmującą cenę zakupu produktów oraz wynoszącą 1 EUR prowizję za płatność, wyznaczając termin płatności na dzień 13 marca 2019 r. Spółka ta wskazała również, że brak zapłaty w tym terminie będzie skutkował zwiększeniem należnej kwoty o 40 EUR z tytułu kosztów windykacji pozasądowej, zgodnie z mającymi zastosowanie w tym zakresie przepisami niderlandzkimi.

18

W okresie od dnia 15 marca do dnia 6 grudnia 2019 r. spółka Arvato wysłała wspomnianej konsumentce drogą elektroniczną sześć ponagleń do zapłaty. W wysyłanych wiadomościach elektronicznych wskazywano na obowiązek zapłaty ceny zakupu produktów oraz określano koszty administracyjne wynikające z niewywiązania się z tego obowiązku, początkowo na kwotę 9,50 EUR, a następnie na kwotę 12,50 EUR. W ostatniej wiadomości elektronicznej wysłanej w dniu 6 grudnia 2019 r. spółka Arvato zażądała od owej konsumentki zapłaty ceny zakupu produktów w terminie 15 dni od otrzymania tej wiadomości, zastrzegając, że w przypadku braku zapłaty owej konsumentce naliczona zostanie dodatkowa kwota 40 EUR z tytułu kosztów windykacji.

19

Spółka Arvato wniosła do Kantonrechter te Arnhem (sądu rejonowego w Arnhem, Niderlandy) powództwo o zasądzenie od MI zapłaty kwoty 80,20 EUR wraz z odsetkami ustawowymi naliczanymi od kwoty 38,97 EUR od dnia 9 października 2020 r. Następnie spółka Arvato obniżyła dochodzoną kwotę, zrezygnowawszy ze swojego wynagrodzenia wynoszącego 1 EUR.

20

Zgodnie z prawem krajowym Kantonrechter te Arnhem (sąd rejonowy w Arnhem) zwrócił się do Hoge Raad der Nederlanden (sądu najwyższego Niderlandów), który jest sądem odsyłającym, z szeregiem „pytań prejudycjalnych”. Wśród owych pytań znajdują się te dotyczące tego, czy odsetki za opóźnienie, czyli odsetki inne niż te związane z wynagrodzeniem za udostępnienie kredytu, oraz koszty windykacji pozasądowej należne od konsumenta w przypadku niewykonania umowy o kredyt należą do kosztów kredytu, tego, czy owe odsetki oraz inne koszty należy uwzględnić przy ocenie, czy dana umowa o kredyt jest umową o kredyt „nieoprocentowany [bez odsetek] i wolny od wszelkich opłat” lub umową o kredyt przewidującą „wymóg uiszczenia jedynie nieznacznych opłat” w rozumieniu art. 2 ust. 2 lit. f) dyrektywy 2008/48, oraz tego, czy w ramach rozpatrywania wspomnianych pytań należy wziąć pod uwagę ustawowy lub umowny charakter tych odsetek i innych kosztów, a także ich wysokość w stosunku do stawek ustawowych.

21

Sąd odsyłający wskazuje, że pojęcie „całkowitego kosztu kredytu ponoszonego przez konsumenta”, o którym mowa w art. 3 lit. g) dyrektywy 2008/48, transponowano do prawa niderlandzkiego „w sposób możliwie najbardziej dosłowny” w art. 57 ust. 1 lit. g) i art. 57 ust. 2 księgi 7 kodeksu cywilnego. Zdaniem tego sądu w art. 58 ust. 2 lit. e) księgi 7 tego kodeksu powtórzono brzmienie art. 2 ust. 2 lit. f) tej dyrektywy w zakresie dotyczącym wyłączenia umów o kredyt „nieoprocentowany [bez odsetek] i wolny od wszelkich opłat” oraz umów o kredyt „zawartych na warunkach przewidujących jego spłatę w terminie trzech miesięcy i wymóg uiszczenia jedynie nieznacznych opłat” w rozumieniu tego ostatniego przepisu.

22

Sąd odsyłający w odpowiedzi na część pytań skierowanych do niego przez Kantonrechter te Arnhem (sąd rejonowy w Arnhem) uważa, że umowa, w ramach której przewidziano odroczoną płatność, stanowi umowę o kredyt, jeżeli spełnia ona warunki przewidziane w przepisach krajowych mających zastosowanie na potrzeby takiej kwalifikacji, a pojęcie „wszelkich opłat” w rozumieniu art. 58 ust. 2 lit. e) księgi 7 kodeksu cywilnego należy „łączyć” z pojęciem „całkowitego kosztu kredytu ponoszonego przez konsumenta” w rozumieniu art. 57 ust. 1 lit. g) księgi 7 tego kodeksu.

23

Sąd odsyłający jest jednak zdania, że ani dyrektywa 2008/48, ani orzecznictwo Trybunału dotyczące tej dyrektywy nie pozwalają na udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy odsetki za opóźnienie i koszty windykacji pozasądowej należy uznać za koszty kredytu i czy należy je uwzględniać przy ustalaniu, czy dana umowa stanowi umowę o kredyt „nieoprocentowany [bez odsetek] i wolny od wszelkich opłat” lub umowę o kredyt „przewidując[ą] […] wymóg uiszczenia jedynie nieznacznych opłat” w rozumieniu art. 2 ust. 2 lit. f) tej dyrektywy.

24

W tym względzie, co się tyczy w pierwszej kolejności krajowych ram prawnych, sąd ten wyjaśnia, że odsetki za opóźnienie i koszty windykacji pozasądowej, których dotyczy sprawa w postępowaniu głównym, odnoszą się do odsetek i kosztów, jakie kredytodawca ponosi w celu uzyskania zaspokojenia swojej wierzytelności na drodze pozasądowej. Z wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym wynika, że kodeks cywilny przewiduje, iż w przypadku gdy dłużnikiem jest osoba fizyczna działająca w celach niezwiązanych ze swoją działalnością handlową lub zawodową, rekompensata dochodzona z tytułu kosztów windykacji pozasądowej odpowiada wartości procentowej długu głównego i nie może być niższa niż 40 EUR ani wyższa niż 6775 EUR.

25

Z wniosku tego wynika również, że w przypadku umów o kredyt objętych zakresem stosowania dyrektywy 2008/48 przepisy niderlandzkie zakazują kredytodawcy żądania wynagrodzenia za kredyt, które przekraczałoby dozwolone przez ustawę wynagrodzenie maksymalne, oraz że to wynagrodzenie maksymalne obejmuje odsetki za opóźnienie i koszty windykacji pozasądowej, w związku z czym kredytodawca nie może domagać się rekompensaty z tytułu kosztów windykacji pozasądowej, która skutkowałaby zwiększeniem wynagrodzenia za kredyt powyżej dopuszczalnego maksimum.

26

Co się tyczy w drugiej kolejności właściwych przepisów dyrektywy 2008/48, sąd odsyłający wywodzi z jej art. 5 ust. 1 lit. l) i art. 10 ust. 2 lit. l) oraz z załącznika II do niej, rozpatrywanych we wzajemnym powiązaniu, że opłaty należne z tytułu opóźnienia w płatności, do których należą dochodzone w niniejszym przypadku odsetki za opóźnienie i koszty windykacji pozasądowej, należy włączyć do „całkowitego kosztu kredytu ponoszonego przez konsumenta”, o którym mowa w art. 3 lit. g) wspomnianej dyrektywy.

27

Sąd odsyłający dodaje, że chociaż z art. 19 ust. 3 owej dyrektywy wynika, że opłat należnych z tytułu niedotrzymania zobowiązania umownego nie uwzględnia się przy obliczaniu rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania (RRSO), nie oznacza to jednak, że opłaty te nie mogą być objęte całkowitym kosztem kredytu ponoszonym przez konsumenta.

28

Sąd odsyłający wyjaśnia wszakże, że można również uznać, iż wspomniane opłaty mogą zostać włączone do „całkowitego kosztu kredytu ponoszonego przez konsumenta” tylko wtedy, gdy warunki udzielenia kredytu i inne okoliczności towarzyszące zawarciu umowy pozwalają przypuszczać, że wymagalność owych opłat jest objęta modelem biznesowym kredytodawcy.

29

Co się tyczy wyjątku przewidzianego w art. 2 ust. 2 lit. f) dyrektywy 2008/48, sąd ten zauważa, że wyjątek ów mógłby stracić znaczenie, gdyby orzeczono, że odsetki i inne opłaty, o których mowa w tym przepisie, powinny obejmować odsetki i koszty windykacji pozasądowej należne na mocy ustawy w przypadku braku płatności.

30

W tych okolicznościach Hoge Raad der Nederlanden (sąd najwyższy Niderlandów) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

31

Na wstępie należy zauważyć, że z uwag rządu niderlandzkiego wynika, iż na mocy prawa niderlandzkiego dyrektywa 2008/48 znajduje zastosowanie do umów o kredyt, którego całkowita kwota jest niższa niż 200 EUR.

32

Trzeba również zauważyć, że w celu udzielenia odpowiedzi na pytania zadane przez sąd odsyłający należy zbadać dwa aspekty. Pierwszy z nich dotyczy zasadniczo wykładni określenia „oprocentowany” (pojęcia „odsetek”) oraz pojęcia „wszelkich opłat” w rozumieniu art. 2 ust. 2 lit. f) dyrektywy 2008/48, a także kwestii, czy ustawowe lub umowne źródło odsetek za opóźnienie i kosztów windykacji pozasądowej dochodzonych przez kredytodawcę w przypadku niewykonania ciążącego na konsumencie na mocy umowy o kredyt zobowiązania do zapłaty i, w stosownym przypadku, ich wysokość stanowią użyteczne kryteria przy dokonywaniu tej wykładni. Drugi z nich dotyczy wykładni pojęcia „całkowitego kosztu kredytu ponoszonego przez konsumenta”, o którym mowa w art. 3 lit. g) tej dyrektywy.

33

Jak wynika z wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, sąd odsyłający łączy pojęcie „wszelkich opłat” w rozumieniu art. 2 ust. 2 lit. f) dyrektywy 2008/48 z pojęciem „całkowitego kosztu kredytu ponoszonego przez konsumenta” w rozumieniu art. 3 lit. g) tej dyrektywy, zastanawiając się, czy odsetki za opóźnienie i koszty windykacji pozasądowej wchodzą w zakres obu tych pojęć.

34

Niemniej jednak art. 2 ust. 2 lit. f) dyrektywy 2008/48 przyczynia się do wyznaczenia zakresu stosowania tej dyrektywy i może ewentualnie uczynić zbędnym udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy odsetki za opóźnienie i koszty windykacji pozasądowej wchodzą w zakres pojęcia „całkowitego kosztu kredytu ponoszonego przez konsumenta” w rozumieniu art. 3 lit. g) wspomnianej dyrektywy.

35

W związku z tym należy przede wszystkim dokonać wykładni art. 2 ust. 2 lit. f) dyrektywy 2008/48 i zbadać, czy charakter ustawowy lub umowny odsetek i opłat z tytułu niewykonania zobowiązania, a także ewentualnie ich wysokość mają znaczenie przy dokonywaniu tej wykładni, a następnie przystąpić do ewentualnego badania zakresu pojęcia „całkowitego kosztu kredytu ponoszonego przez konsumenta” w rozumieniu art. 3 lit. g) tej dyrektywy.

36

Poprzez część drugą pytania pierwszego i pytanie drugie, które należy rozpatrzyć łącznie i w pierwszej kolejności, sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 2 ust. 2 lit. f) dyrektywy 2008/48 należy interpretować w ten sposób, że odsetki za opóźnienie i koszty windykacji pozasądowej należne od konsumenta w przypadku opóźnienia w wykonaniu ciążącego na nim na mocy umowy o kredyt zobowiązania do zapłaty lub niewykonania tego zobowiązania wchodzą w zakres określenia „oprocentowany” (pojęcia „odsetek”) oraz pojęcia „wszelkich opłat” w rozumieniu tego przepisu. Sąd ten zastanawia się również, czy ustawowe lub umowne źródło owych odsetek i wszelkich opłat oraz okoliczność, że w stosownym przypadku wspomniane odsetki i wszelkie opłaty, których źródłem jest umowa, są wyższe niż odsetki i opłaty, jakie byłyby należne na mocy ustawy, są istotne przy dokonywaniu tej wykładni.

37

W tym względzie należy zauważyć, że odsetki za opóźnienie i koszty windykacji pozasądowej będące przedmiotem postępowania głównego są, jak wyjaśnia sąd odsyłający, odsetkami i opłatami z tytułu niewykonania zobowiązania.

38

Zgodnie z brzmieniem art. 2 ust. 2 lit. f) dyrektywy 2008/48 umowy o kredyt „nieoprocentowany [bez odsetek] i wolny od wszelkich opłat” oraz umowy o kredyt „zawart[e] na warunkach przewidujących jego spłatę w terminie trzech miesięcy i wymóg uiszczenia jedynie nieznacznych opłat” są wyłączone z zakresu stosowania tej dyrektywy.

39

Aby dokonać wykładni tego przepisu, a w szczególności zawartych w nim określenia „oprocentowany” (pojęcia „odsetek”) oraz pojęcia „wszelkich opłat”, zgodnie z utrwalonym orzecznictwem należy uwzględnić nie tylko brzmienie wspomnianego przepisu, lecz także kontekst, w jaki się on wpisuje, oraz cele aktu, którego ów przepis stanowi część (zob. podobnie wyrok z dnia 11 stycznia 2024 r., Inditex, C‑361/22, EU:C:2024:17, pkt 43 i przytoczone tam orzecznictwo).

40

Co się tyczy w pierwszej kolejności brzmienia art. 2 ust. 2 lit. f) dyrektywy 2008/48, należy zauważyć, że przepis ten odnosi się jedynie do określenia „oprocentowany” (pojęcia „odsetek”) oraz do pojęcia „wszelkich opłat”, nie definiując tych pojęć i nie odsyłając do innych pojęć również używanych w kontekście tej dyrektywy, do których należą w szczególności pojęcia „opłat z tytułu zaległości w spłacie”, „kosztów w przypadku opóźnienia w płatności”, „kosztów”, „prowizji” i „podatków”.

41

Określenie „oprocentowany” (pojęcie „odsetek”) w swoim dosłownym znaczeniu odnosi się zarówno do odsetek narosłych lub należnych od kapitału zainwestowanego lub pożyczonego, jak i do odsetek wyrównawczych lub odsetek za opóźnienie, a zatem ma ono kilka możliwych znaczeń.

42

Pojęcie „wszelkich opłat” również jest pojęciem ogólnym, mogącym obejmować wiele kategorii wydatków, w związku z czym treść tego pojęcia zmienia się w zależności od kontekstu, w jakim jest ono używane.

43

Niemniej jednak porównanie poszczególnych wersji językowych art. 2 ust. 2 lit. f) dyrektywy 2008/48 dostarcza kilku wskazówek co do wykładni określenia „oprocentowany” (pojęcia „odsetek”) oraz pojęcia „wszelkich opłat” w rozumieniu tego przepisu. Wśród tych wersji znajdują się w szczególności te, które w sposób bardziej zwięzły odnoszą się jedynie do braku odsetek lub innych opłat, takie jak wersje językowe niemiecka („zins- und gebührenfreie Kreditverträge”), grecka („symvaseis pistosis oi opoies einai atokes kai choris alles epivarynseis”), francuska („contrats de crédit sans intérêt et sans autres frais”) czy niderlandzka („kredietovereenkomsten zonder rente en andere kosten”). W innych wersjach językowych, w szczególności hiszpańskiej („los contratos de crédito concedidos libres de intereses y sin ningún otro tipo de gastos”), angielskiej („where the credit is granted free of interest and without any other charges”), chorwackiej („ugovore o kreditu prema kojima se kredit odobrava bez kamata i bez bilo kakvih drugih naknada”), włoskiej („contratti di credito che non prevedono il pagamento di interessi o altre spese”) czy rumuńskiej („contractele de credit în baza cărora creditul este acordat fără dobândă și fără alte costuri”), wprost odniesiono się do tego, że przy udzielaniu kredytu nie przewiduje się odsetek lub innych opłat.

44

Z brzmienia tych innych wersji wynika wprost, że zastosowanie art. 2 ust. 2 lit. f) dyrektywy 2008/48 należy badać z uwzględnieniem odsetek i wszelkich opłat przewidzianych w chwili zawarcia umowy o kredyt. Tymczasem w owej chwili nie można co do zasady przewidzieć ani tego, że konsument nie wykona ciążącego na nim zobowiązania do zapłaty, ani czasu trwania takiego ewentualnego stanu, w którym nie wykonuje on tego zobowiązania. W związku z tym odsetki i opłaty z tytułu niewykonania zobowiązania nie są objęte określeniem „oprocentowany” (pojęciem „odsetek”) oraz pojęciem „wszelkich opłat” w rozumieniu art. 2 ust. 2 lit. f) dyrektywy 2008/48, i to niezależnie od tego, czy stosowanie i wysokość tych odsetek i opłat przewidziano w ustawie, czy też uzgodniono w umowie o kredyt.

45

Wykładnia ta znajduje potwierdzenie w kontekście, w jaki przepis ten się wpisuje, oraz w celach realizowanych przez dyrektywę 2008/48.

46

I tak, co się tyczy w drugiej kolejności kontekstu, w jaki wspomniany przepis się wpisuje, należy zauważyć, że zgodnie z art. 19 ust. 2 i 3 dyrektywy 2008/48 opłat należnych z tytułu niedotrzymania zobowiązania nie uwzględnia się przy obliczaniu RRSO, którego to obliczenia dokonuje się przy założeniu, że umowa o kredyt będzie obowiązywać przez uzgodniony okres oraz że zarówno kredytodawca, jak i konsument wywiążą się ze swoich zobowiązań zgodnie z warunkami określonymi w owej umowie oraz w określonych w niej terminach. Założenie to należy zatem przyjąć za punkt wyjścia przy dokonywaniu wykładni art. 2 ust. 2 lit. f) tej dyrektywy.

47

W trzeciej kolejności wykładnia przedstawiona w pkt 44 niniejszego wyroku odpowiada celowi art. 2 ust. 2 lit. f) dyrektywy 2008/48, który, podobnie jak pozostałe przepisy tego artykułu, służy wyznaczeniu zakresu stosowania tej dyrektywy. Gdyby zaś odsetki i opłaty z tytułu niewykonania zobowiązania należało uwzględniać przy ustalaniu, czy dana umowa wchodzi w zakres stosowania wspomnianej dyrektywy, przepis ten w dużej mierze utraciłby swoje znaczenie i swoją skuteczność (effet utile), ponieważ znajdowałby on zastosowanie jedynie w wysoce nieprawdopodobnych przypadkach, w których opóźnienie w płatności lub jej brak nie pociągałyby za sobą żadnych skutków prawnych dla kredytobiorcy, a mianowicie ani nałożenia odsetek za opóźnienie, ani innych opłat w związku z niewykonaniem zobowiązania do zapłaty.

48

W niniejszym przypadku spółka Arvato dochodzi zapłaty ceny zakupu produktów wynoszącej 37,97 EUR wraz z odsetkami ustawowymi naliczanymi od dnia 9 października 2024 r. oraz zapłaty kosztów windykacji pozasądowej wynoszących 40 EUR, których wysokość pokrywa się z dolną granicą przewidzianych w przepisach niderlandzkich widełek. Takie odsetki i koszty nie wchodzą co do zasady w zakres określenia „oprocentowany” (pojęcia „odsetek”) oraz pojęcia „wszelkich opłat” w rozumieniu art. 2 ust. 2 lit. f) dyrektywy 2008/48, a zatem nie należy ich uwzględniać przy ustalaniu, czy dana umowa o kredyt jest objęta zakresem stosowania tej dyrektywy.

49

Sąd odsyłający i rząd niderlandzki podnoszą jednak, że nie można wykluczyć sytuacji, w której okoliczności towarzyszące zawarciu danej umowy pozwalają przypuszczać, że wymagalność opłat z tytułu niewykonania zobowiązania jest objęta modelem biznesowym kredytodawcy, w której to sytuacji opłaty te należałoby uwzględnić przy ocenie zastosowania art. 2 ust. 2 lit. f) dyrektywy 2008/48.

50

W tym względzie należy przypomnieć, że art. 22 ust. 3 dyrektywy 2008/48 zobowiązuje państwa członkowskie do zapewnienia, aby przepisy, które przyjmują one w celu wykonania tej dyrektywy, nie mogły być obchodzone poprzez sposób formułowania umów (wyrok z dnia 11 września 2019 r., Lexitor, C‑383/18, EU:C:2019:702, pkt 30).

51

Do sądu odsyłającego będzie zatem należało ustalenie, czy w rzeczywistości kredytodawca nie zmierza do obejścia obowiązków ciążących na nim na mocy dyrektywy 2008/48, gdy już w chwili zawarcia umowy o kredyt antycypuje on, że konsument nie wykona zobowiązania do zapłaty, aby uzyskać korzyść gospodarczą wynikającą z wymagalności odsetek i opłat z tytułu niewykonania zobowiązania. W tym celu sąd ten będzie musiał zbadać wszystkie okoliczności, jakie towarzyszyły zawarciu odnośnej umowy, oraz inne istotne elementy, takie jak w szczególności ustawowe lub umowne źródło odsetek i opłat z tytułu niewykonania zobowiązania, terminy, w których owe odsetki i opłaty stają się wymagalne, a także wysokość wspomnianych odsetek i opłat.

52

W świetle całości powyższych rozważań na część drugą pytania pierwszego oraz na pytanie drugie trzeba odpowiedzieć, iż art. 2 ust. 2 lit. f) dyrektywy 2008/48 należy interpretować w ten sposób, że z zastrzeżeniem przypadków, w których kredytodawca już w chwili zawarcia umowy o kredyt antycypuje, że konsument nie wykona zobowiązania do zapłaty, aby uzyskać korzyść gospodarczą, odsetki za opóźnienie i koszty windykacji pozasądowej należne od konsumenta w przypadku opóźnienia w wykonaniu ciążącego na nim na mocy umowy o kredyt zobowiązania do zapłaty lub niewykonania tego zobowiązania nie wchodzą w zakres określenia „oprocentowany” (pojęcia „odsetek”) oraz pojęcia „wszelkich opłat” w rozumieniu tego przepisu, i to co do zasady niezależnie od tego, czy owe odsetki i wszelkie opłaty mają źródło ustawowe, czy też umowne, a także od tego, czy, w stosownym przypadku, wspomniane odsetki i wszelkie opłaty, których źródłem jest umowa, są wyższe niż odsetki i opłaty, jakie byłyby należne na mocy ustawy.

53

Ze względu na odpowiedź udzieloną na część drugą pytania pierwszego oraz na pytanie drugie nie ma potrzeby udzielania odpowiedzi na część pierwszą pytania pierwszego.

54

Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (czwarta izba) orzeka, co następuje:

Artykuł 2 ust. 2 lit. f) dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylającej dyrektywę Rady 87/102/EWG

należy interpretować w ten sposób, że:

z zastrzeżeniem przypadków, w których kredytodawca już w chwili zawarcia umowy o kredyt antycypuje, że konsument nie wykona zobowiązania do zapłaty, aby uzyskać korzyść gospodarczą, odsetki za opóźnienie i koszty windykacji pozasądowej należne od konsumenta w przypadku opóźnienia w wykonaniu ciążącego na nim na mocy umowy o kredyt zobowiązania do zapłaty lub niewykonania tego zobowiązania nie wchodzą w zakres określenia „oprocentowany” (pojęcia „odsetek”) oraz pojęcia „wszelkich opłat” w rozumieniu tego przepisu, i to co do zasady niezależnie od tego, czy owe odsetki i wszelkie opłaty mają źródło ustawowe, czy też umowne, a także od tego, czy, w stosownym przypadku, wspomniane odsetki i wszelkie opłaty, których źródłem jest umowa, są wyższe niż odsetki i opłaty, jakie byłyby należne na mocy ustawy.