Wydanie tymczasowe

WYROK SĄDU (dziewiąta izba)

z dnia 17 lipca 2024 r.(*)

Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa – Misja EUCAP Sahel Niger – Krajowy personel oddelegowany – Mobbing – Oddalenie wniosku o odszkodowanie – Skarga o stwierdzenie nieważności – Brak interesu prawnego – Niedopuszczalność – Odpowiedzialność pozaumowna – Prawo do godności – Artykuły 1 i 31 Karty praw podstawowych – Postępowanie mediacyjne – Nieprzekazanie sprawozdania mediatora – Niewprowadzenie w życie zaleceń mediatora – Prawo do dobrej administracji – Artykuł 41 Karty praw podstawowych – Obowiązek dbałości – Krzywda – Szkoda majątkowa – Związek przyczynowy

W sprawie T‑371/22,

Marco Montanari, zamieszkały w Reggio Emilia, Włochy, reprezentowany przez adwokatów S. Rodriguesa oraz A. Champetiera,

strona skarżąca,

przeciwko

EUCAP Sahel Niger, reprezentowanej przez adwokat E. Raoult,

strona pozwana,

SĄD (dziewiąta izba),

w składzie: L. Truchot (sprawozdawca), prezes, H. Kanninen i T. Perišin, sędziowie,

sekretarz: L. Ramette, administrator,

uwzględniając pisemny etap postępowania, w szczególności:

–        zarzuty braku właściwości oraz niedopuszczalności podniesione przez pozwaną na mocy pisma złożonego w sekretariacie Sądu w dniu 30 września 2022 r.,

–        uwagi skarżącego w przedmiocie tych zarzutów złożone w sekretariacie Sądu w dniu 4 listopada 2022 r.,

–        postanowienie z dnia 16 grudnia 2022 r. o pozostawieniu tych zarzutów do rozstrzygnięcia w wyroku,

po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 29 listopada 2023 r.,

wydaje następujący

Wyrok

1        W swojej skardze, skarżący Marco Montanari wnosi, po pierwsze – na podstawie art. 263 TFUE – o stwierdzenie nieważności decyzji z dnia 28 kwietnia 2022 r. misji Unii Europejskiej w dziedzinie wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony (WPBiO) w Nigrze (EUCAP Sahel Niger, zwanej dalej „Misją”) oddalającej jego wniosek z dnia 4 lutego 2022 r. o odszkodowanie, a po drugie – na podstawie art. 268 TFUE – o odszkodowanie z tytułu szkód, jakie miał ponieść na skutek mobbingu oraz naruszenia prawa do dobrej administracji i obowiązku dbałości.

 Okoliczności powstania sporu

2        Skarżący został oddelegowany przez rząd włoski do udziału – począwszy od dnia 14 kwietnia 2015 r. – w Misji w charakterze doradcy politycznego.

3        We wrześniu 2016 r. oddelegowanie skarżącego do udziału w Misji zostało przedłużone do dnia 14 kwietnia 2018 r.

4        W dniu 8 marca 2017 r. skarżący zwrócił się do zastępcy szefa Misji z wnioskiem o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego wobec szefa ds. prasy i informacji publicznej (zwanego dalej „PPIO”) z powodu czynów stanowiących mobbing ze strony tego ostatniego, którego ofiarą miał być skarżący (zwanym dalej „pierwszą skargą z dnia 8 marca 2017 r.”).

5        W tym samym dniu skarżący zwrócił się do zastępcy szefa Misji z wnioskiem o wszczęcie postepowania dyscyplinarnego wobec tego ostatniego i PPIO oraz wobec pierwszego sygnatariusza zezwolenia na urlop udzielonego PPIO w celu udania się przez niego w dniach 25 i 26 lutego 2017 r., drogą lądową, do Burkina Faso, z uwagi na fakt, że po pierwsze, taka podróż stanowiła ze strony PPIO nieuczciwe zachowanie wobec organu Misji, a po drugie, wspomniane zezwolenie na urlop stanowiło – ze strony szefa Misji – rażące zaniedbanie naruszające obowiązek dbałości. Tytułem ewentualnym, w przypadku gdyby zastępca szefa Misji był pierwszym sygnatariuszem rzeczonego zezwolenia na urlop, skarżący zwrócił się do niego o przekazanie jego wniosku o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego kierownictwu Komórki Planowania i Prowadzenia Operacji Cywilnych (CPCC) Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych (ESDZ) i uściślił, że w takim przypadku wnosi również o wszczęcie wobec niego postępowania dyscyplinarnego w sprawie rażącego zaniedbania (zwanego dalej „drugą skargą z dnia 8 marca 2017 r.”).

6        W dniu 24 marca 2017 r. zastępca szefa Misji zawiadomił skarżącego o umorzeniu postępowania w sprawie pierwszej skargi z dnia 8 marca 2017 r.

7        W dniu 28 marca 2017 r. skarżący zawiadomił dyrektora CPCC – jako cywilnego dowódcę operacji (CDO) Misji – o złożeniu pierwszej i drugiej skargi z dnia 8 marca 2017 r. i zwrócił się do niego z wnioskiem o zajęcie się tymi dwoma skargami (zwanym dalej „zgłoszeniem z dnia 28 marca 2017 r.”).

8        W dniu 15 maja 2017 r. zastępca CDO zawiadomił szefa Misji o rozpatrywaniu drugiej skargi z dnia 8 marca 2017 r. jako kwestii zarządzania, bez przeprowadzenia formalnego postępowania dyscyplinarnego.

9        W dniu 17 lipca 2017 r., skarżący zwrócił się do CDO z wnioskiem o wszczęcie dochodzenia w sprawie mobbingu przeciwko szefowi Misji i jego zastępcy (zwanym dalej „zgłoszeniem z dnia 17 lipca 2017 r.”). W tym samym dniu szef Misji skierował do skarżącego pisemne ostrzeżenie ze względu na nieokazanie mu szacunku podczas spotkania, które odbyło się w dniu 10 kwietnia tego samego roku (zwane dalej „pierwszym pisemnym ostrzeżeniem”).

10      W dniu 18 lipca 2017 r. skarżący przekazał CDO pierwsze pisemne ostrzeżenie, wnosząc o uwzględnienie go w ramach dochodzenia w sprawie zgłoszenia z dnia 17 lipca 2017 r.

11      W dniu 20 lipca 2017 r. skarżący został zawiadomiony o wyznaczeniu członka personelu CPCC (zwanego dalej „mediatorem”) w celu dokonania w następnym tygodniu oceny sytuacji na miejscu.

12      W dniach 25 i 26 lipca 2017 r. mediator odbył szereg spotkań w ramach Misji, w tym niektóre ze skarżącym.

13      W dniu 27 lipca 2017 r. służba zasobów ludzkich Misji (zwana dalej „służbą HR”) zwróciła się do skarżącego o wypełnienia formularza oceny wyników jego pracy najpóźniej do dnia 4 sierpnia 2017 r., w celu przedłużenia jego oddelegowania począwszy od dnia 14 kwietnia 2018 r.

14      W tym samym dniu, szef służby HR – w następstwie prośby o usprawiedliwienie dni nieusprawiedliwionej nieobecności – przesłał skarżącemu zaktualizowane rozliczenie jego urlopów.

15      W dniu 28 lipca 2017 r. skarżący – w celu uzupełnienia dokumentacji dotyczącej zgłoszenia z dnia 17 lipca 2017 r. – zawiadomił CDO o wspomnianych w pkt 13 i 14 powyżej kontaktach z służbą HR.

16      W dniu 29 lipca 2017 r. mediator przedstawił swoje sprawozdanie (zwane dalej „sprawozdaniem z dnia 29 lipca 2017 r.”).

17      W dniu 23 sierpnia 2017 r. skarżący zawiadomił służbę HR, że nie będzie wnioskował o przedłużenie – począwszy od dnia 14 kwietnia 2018 r. – swojego oddelegowania do udziału w Misji.

18      W dniu 25 października 2017 r. – w celu uzupełnienia dokumentacji dotyczącej zgłoszenia z dnia 17 lipca 2017 r. – skarżący przekazał CDO nowe informacje.

19      W dniu 22 listopada 2017 r. Misja zawiadomiła organy włoskie o nieusprawiedliwionej nieobecności skarżącego w okresie od dnia 17 do dnia 20 listopada 2017 r. oraz o zamiarze wstrzymania płatności na rzecz skarżącego diet dziennych za cztery dni.

20      W dniu 23 listopada 2017 r. szef Misji oddalił wniosek skarżącego o uregulowanie trzydniowej nieusprawiedliwionej nieobecności i skierował do niego drugie pisemne ostrzeżenie (zwane dalej „drugim pisemnym ostrzeżeniem”). W tym samym dniu skarżący zwrócił się do CDO z wnioskiem o wszczęcie kolejnego dochodzenia na tej podstawie, że czyny wskazane w pkt 19 powyżej stanowiły mobbing ze strony szefa Misji i jego zastępcy (zwanym dalej „zgłoszeniem z dnia 23 listopada 2017 r.”).

21      W dniu 28 listopada 2017 r. skarżący zawiadomił CDO o wstrzymaniu wypłaty swojego wynagrodzenia za trzy dni, a także zwrócił się do niego z wnioskiem o wyjaśnienie jego stanowiska w przedmiocie zgłoszeń z dnia 17 lipca i z dnia 23 listopada 2017 r.

22      W dniu 4 grudnia 2017 r. skarżący przekazał zastępcy sekretarza generalnego ESDZ odpowiedzialnemu za CPCC treść zgłoszeń z dnia 17 lipca i z dnia 23 listopada 2017 r.

23      W dniu 17 stycznia 2018 r. skarżący zwrócił się do sekretarza generalnego ESDZ z wnioskiem o powiadomienie go w najkrótszym możliwym terminie o wnioskach mediatora oraz o działaniach podjętych w związku ze zgłoszeniami z dnia 17 lipca i z dnia 23 listopada 2017 r.

24      W dniu 18 marca 2018 r. skarżący złożył rezygnację ze stanowiska doradcy politycznego przy Misji.

25      W dniu 10 kwietnia 2018 r., w odpowiedzi na pismo, o którym mowa w pkt 23 powyżej, CDO zawiadomił skarżącego, że rzekome uchybienia zgłoszone przez tego ostatniego wchodzą w zakres „kwestii zarządzania Misją” oraz że „okoliczności faktyczne sprawy nie uzasadniają wszczęcia postępowania dyscyplinarnego” (dalej „decyzja z dnia 10 kwietnia 2018 r.”).

26      W dniu 31 lipca 2018 r. skarżący zwrócił się z wnioskiem o udzielenie dostępu w szczególności do sprawozdania z dnia 29 lipca 2017 r.

27      Decyzją z dnia 24 października 2018 r. ESDZ ostatecznie oddaliła wniosek o ujawnienie, o którym mowa w pkt 26 powyżej.

28      Wyrokiem z dnia 12 grudnia 2019 r., Montanari/ESDZ (T‑692/18, niepublikowany, EU:T:2019:850), Sąd stwierdził nieważność decyzji z dnia 24 października 2018 r.

29      W dniach 13 grudnia 2019 r. oraz 13 marca i 9 lipca 2020 r. skarżący zwrócił się do ESDZ z zapytaniem o działania, jakie zamierza ona podjąć w związku z wyrokiem wspomnianym w pkt 28 powyżej.

30      Pismem z dnia 24 lipca 2020 r. ESDZ przekazała skarżącemu sprawozdanie z dnia 29 lipca 2017 r. w całości, z wyjątkiem danych osobowych innych osób, których ono dotyczyło.

31      W dniu 26 maja 2021 r. skarżący zwrócił się do ESDZ z żądaniem zapłaty kwoty 971 395,92 EUR tytułem odszkodowania za szkody majątkowe, fizyczne i krzywdy, które miały wynikać z mobbingu oraz z naruszeń prawa do dobrej administracji i obowiązku dbałości zarzucanych Misji przez skarżącego.

32      W dniu 24 września 2021 r. ESDZ oddaliła wniosek o odszkodowanie, o którym mowa w pkt 31 powyżej, w szczególności z tego względu, że skarżący nigdy nie był zatrudniony przez ESDZ oraz że Misja stanowi podmiot całkowicie odrębny od ESDZ, zarówno pod względem prawnym, jak i operacyjnym.

33      W dniu 22 grudnia 2021 r. skarżący złożył do ESDZ zażalenie oparte na art. 90 ust. 2 regulaminu pracowniczego urzędników Unii (zwanego dalej „regulaminem pracowniczym”) w celu zakwestionowania decyzji oddalającej jego wniosek o odszkodowanie, o którym mowa w pkt 31 powyżej.

34      W dwóch odrębnych pismach z dnia 4 lutego 2022 r. skarżący zwrócił się do Rady Unii Europejskiej oraz do Misji z żądaniem zapłaty kwoty 972 395,92 EUR tytułem naprawienia szkód majątkowych, fizycznych i krzywd, które miały wynikać z mobbingu oraz z naruszeń prawa do dobrej administracji i obowiązku dbałości (zwanym dalej, w odniesieniu do żądania skierowanego do Misji, „trzecim wnioskiem o odszkodowanie”).

35      W dniu 25 marca 2022 r. Rada oddaliła skierowany do niej wniosek o odszkodowanie, o którym mowa w pkt 34 powyżej.

36      W dniu 28 kwietnia 2022 r. Misja oddaliła trzeci wniosek o odszkodowanie.

37      W dniu 30 maja 2022 r. ESDZ oddaliła zażalenie, o którym mowa w pkt 33 powyżej.

 Żądania stron

38      Skarżący wnosi w istocie do Sądu o:

–        stwierdzenie nieważności decyzji z dnia 28 kwietnia 2022 r. oddalającej trzeci wniosek o odszkodowanie;

–        zasądzenie od Misji zapłaty na jego rzecz kwoty 982 840 EUR;

–        obciążenie Misji kosztami postępowania.

39      Misja wnosi w istocie do Sądu o:

–        tytułem głównym – oddalenie skargi jako wniesionej do niewłaściwego sądu;

–        tytułem ewentualnym – odrzucenie skargi jako niedopuszczalnej;

–        tytułem w dalszej kolejności ewentualnym – oddalenie skargi jako bezzasadnej;

–        obciążenie skarżącego kosztami postępowania.

 Co do prawa

 W przedmiocie zarzutu braku właściwości

40      Misja podnosi, że Sąd nie jest właściwy do rozpoznania rozpatrywanej skargi z uwagi na okoliczność, że skarżący wykonywał swoje obowiązki doradcy politycznego w ramach Misji w charakterze eksperta oddelegowanego przez włoskie ministerstwo spraw zagranicznych, zgodnie z art. 7 ust. 2 decyzji Rady 2012/392/WPZiB z dnia 16 lipca 2012 r. w sprawie misji Unii Europejskiej w dziedzinie WPBiO w Nigrze (EUCAP Sahel Niger) (Dz.U. 2012, L 187, s. 48).

41      Misja uważa zatem, że wszelkie roszczenia skarżącego związane z wykonywaniem jego obowiązków należy kierować przeciwko włoskim organom krajowym. W tym względzie Misja powołuje się na skargę wniesioną przez skarżącego do sądu włoskiego. Przytacza również rozstrzygnięcie przyjęte przez Sąd w postanowieniu z dnia 23 kwietnia 2015 r., Chatzianagnostou/Rada i in. (T‑383/13, niepublikowane, EU:T:2015:246), które zostało utrzymane w mocy przez Trybunał.

42      Skarżący kwestionuje podniesiony przez Misję zarzut braku właściwości, uściślając w szczególności, że skarga, którą wniósł do wydziału pracy Tribunale di Roma (sądu w Rzymie, Włochy) nie ma związku z trzecim wnioskiem o odszkodowanie ani z rozpatrywaną skargą.

43      W tym względzie należy przypomnieć, że na mocy decyzji 2012/392, Misja została ustanowiona, aby wspomóc budowanie zdolności nigerskich podmiotów odpowiedzialnych za bezpieczeństwo, służących do zwalczania terroryzmu i przestępczości zorganizowanej.

44      W szczególności art. 7 ust. 1 decyzji 2012/392 stanowi, że w skład Misji wchodzi głównie personel oddelegowany przez państwa członkowskie, instytucje Unii lub ESDZ, przy czym każde z państw członkowskich, każda z instytucji Unii lub ESDZ ponosi koszty związane z całym oddelegowanym przez siebie personelem, włącznie z kosztami podróży do miejsca rozmieszczenia i z powrotem, wynagrodzeniem, opieką medyczną oraz dodatkami innymi niż obowiązujące diety dzienne.

45      Ponadto prawdą jest, że art. 7 ust. 2 decyzji 2012/392 przewiduje, iż państwo członkowskie, instytucja Unii lub ESDZ, są, odpowiednio, odpowiedzialne za odpowiedź na wszelkie roszczenia związane z oddelegowaniem, zgłaszane przez danego członka oddelegowanego personelu lub go dotyczące, oraz za wnoszenie wszelkich powództw przeciwko tej osobie.

46      Jednakże, w pierwszej kolejności, z orzecznictwa wydanego w odniesieniu do przepisów regulujących działalność innych misji wchodzących w zakres wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (WPZiB) i sformułowanych w zbliżony, a nawet identyczny sposób co przepisy decyzji 2012/392 wynika, że ponieważ personel oddelegowany przez państwa członkowskie i personel oddelegowany przez instytucje Unii podlegają tym samym zasadom w odniesieniu do wykonywania przez nich obowiązków na poziomie „teatru działań”, sąd Unii jest właściwy do kontrolowania zgodności z prawem aktów z zakresu zarządzania personelem, dotyczących personelu oddelegowanego przez państwa członkowskie, mających na celu zaspokojenie potrzeb tych misji na poziomie teatru działań (zob. podobnie wyrok z dnia 19 lipca 2016 r., H/Rada i in., C‑455/14 P, EU:C:2016:569, pkt 50 i 55).

47      Każda inna wykładnia prowadziłaby bowiem, między innymi, do sytuacji, w której, w przypadku gdyby sam akt z zakresu zarządzania personelem odnoszący się do operacji w teatrze działań dotyczył zarówno pracowników oddelegowanych przez państwa członkowskie jak i pracowników oddelegowanych przez instytucje Unii, to decyzja wydana względem pierwszych z nich mogłaby być nie do pogodzenia z orzeczeniem wydanym przez sąd Unii względem drugich (zob. podobnie wyrok z dnia 19 lipca 2016, H/Rada i in., C‑455/14 P, EU:C:2016:569, pkt 57).

48      W konsekwencji Sąd i, w przypadku odwołania, Trybunał, są właściwe do kontrolowania takich aktów. Właściwość ta wynika, odpowiednio, w odniesieniu do kontroli zgodności z prawem wspomnianych aktów – z art. 263 TFUE, zaś w odniesieniu do sporów w zakresie odpowiedzialności pozaumownej – z art. 268 TFUE w związku z art. 340 akapit drugi TFUE, z uwzględnieniem art. 19 ust. 1 TUE i art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej „Kartą”) (wyrok z dnia 19 lipca 2016 r., H/Rada i in., C‑455/14 P, EU:C:2016:569, pkt 58).

49      W drugiej kolejności należy stwierdzić, że przedstawiając Sądowi żądania wymienione w pkt 38 powyżej, skarżący podnosi kwestię zgodności z prawem aktów z zakresu zarządzania personelem dotyczących operacji na poziomie teatru działań, nie zaś kwestie związane z oddelegowaniem w rozumieniu art. 7 ust. 2 decyzji 2012/392.

50      Z trzeciego wniosku o odszkodowanie oraz z przedstawionych przez skarżącego żądań wynika bowiem, że ten ostatni zarzuca szefowi Misji wydanie w stosunku do niego – w czasie, gdy był on oddelegowany do udziału w Misji i przydzielony do teatru działań – decyzji mogących stanowić mobbing, który jest sprzeczny z przepisami Karty gwarantującymi przysługujące pracownikom prawo do zdrowia oraz prawo do godności. Ponadto zarzuca on również CDO Misji, nie zaś organom włoskim, naruszenia prawa do dobrej administracji oraz obowiązku dbałości przy rozpatrywaniu zgłoszeń dotyczących mobbingu, których dokonał w czasie swojego przydziału do wykonywania zadań w terenie.

51      Ponadto z orzecznictwa wynika, że Sąd uznał się za właściwy do rozstrzygania podobnych sporów wszczętych z inicjatywy urzędników krajowych oddelegowanych do udziału w misji wchodzącej w zakres WPZiB oraz personel międzynarodowy Misji zatrudniony na podstawie umów, przy czym w tym ostatnim przypadku nie stała temu na przeszkodzie klauzula jednej z umów o pracę dotyczącą przyznania jurysdykcji sądom państwa członkowskiego (wyroki: z dnia 12 kwietnia 2018 r., PY/EUCAP Sahel Niger, T‑763/16, EU:T:2018:181 i z dnia 18 listopada 2020 r., H/Rada, T‑271/10 RENV II, EU:T:2020:548).

52      W trzeciej kolejności, argumenty podniesione przez Misję nie mogą podważyć właściwości Sądu do rozstrzygnięcia rozpatrywanego sporu.

53      Po pierwsze bowiem, Misja nie może skutecznie powoływać się na rozstrzygnięcie przyjęte przez Sąd w postanowieniu z dnia 23 kwietnia 2015 r., Chatzianagnostou/Rada i in. (T‑383/13, niepublikowane, EU:T:2015:246), ponieważ postanowienie to, od którego nie wniesiono odwołania, zostało wydane przed ogłoszeniem wyroku z dnia 19 lipca 2016 r., H/Rada i in., (C‑455/14 P, EU:C:2016:569) i orzecznictwem przytoczonym w pkt 51 powyżej. Tym samym, rozstrzygnięcie przyjęte przez Sąd we wspomnianym postanowieniu nie może być uznane za odzwierciedlające aktualny stan prawa.

54      Po drugie, z orzeczenia Tribunale di Roma (sądu w Rzymie) z dnia 19 października 2020 r. wynika, że spór wszczęty przed tym sądem z inicjatywy skarżącego dotyczył obliczenia wynagrodzeń i podstawowych dodatków wypłaconych mu przez rząd włoski w okresie jego oddelegowania do udziału w Misji. Tym samym spór, którego przedmiot jest inny niż przedmiot rozpatrywanej skargi, nie dotyczył zgodności z prawem aktów z zakresu zarządzania personelem Misji lub powstania jej odpowiedzialności w związku z wydawaniem takich aktów i wobec tego pozostaje bez wpływu na właściwość sądu do orzekania w przedmiocie rozpatrywanej skargi.

55      W konsekwencji podniesiony przez Misję zarzut braku właściwości jest bezzasadny i należy go oddalić.

 W przedmiocie zarzutów niedopuszczalności

56      Misja podnosi w istocie pięć zarzutów niedopuszczalności, z których pierwszy oparty jest na braku możliwości przypisania jej zarzucanych czynów, drugi – na wniesieniu skargi z przekroczeniem terminu, trzeci – na pięcioletnim lub czteroletnim terminie przedawnienia, czwarty – na niepełnym charakterze trzeciego wniosku o odszkodowanie, zaś piąty – na braku zarzutu powołanego na poparcie żądań stwierdzenia nieważności.

57      Ponadto, ponieważ Sąd podniósł z urzędu, w ramach środków organizacji postępowania, kwestię dopuszczalności żądań stwierdzenia nieważności, należy zbadać tę kwestię w pierwszej kolejności.

 W przedmiocie dopuszczalności żądań stwierdzenia nieważności

58      Z utrwalonego orzecznictwa wynika, że skarga o stwierdzenie nieważności wniesiona przez osobę fizyczną lub prawną jest dopuszczalna jedynie w zakresie, w jakim osoba ta ma interes prawny w stwierdzeniu nieważności zaskarżonego aktu. Taki interes zakłada, że samo stwierdzenie nieważności tego aktu będzie miało wiążące skutki prawne i że w wyniku skargi strona skarżąca będzie mogła uzyskać jakąś korzyść. Interes prawny stanowi zatem pierwszą i podstawową przesłankę skargi do sądu. Brak jest natomiast interesu prawnego w przypadku, gdy przychylne rozstrzygnięcie skargi w żadnym razie nie może być zadowalające dla strony skarżącej (zob. wyrok z dnia 6 lipca 2023 r., Julien/Rada, C‑285/22 P, niepublikowany, EU:C:2023:551, pkt 47 i przytoczone tam orzecznictwo).

59      Ponadto należy przypomnieć, że to na stronie skarżącej spoczywa ciężar udowodnienia przysługującego jej interesu prawnego. Aby skarga o stwierdzenie nieważności aktu wniesiona przez osobę fizyczną lub prawną była dopuszczalna, osoba ta powinna bowiem uzasadnić we właściwy sposób swój interes w stwierdzeniu nieważności tego aktu (zob. podobnie wyrok z dnia 20 grudnia 2017 r., Binca Seafoods/Komisja, C‑268/16 P, EU:C:2017:1001, pkt 45 i przytoczone tam orzecznictwo).

60      Tym samym, w braku takiego uzasadnienia, owa kwestia mająca wpływ na dopuszczalność skargi stanowi zarzut oparty na normie porządku publicznego, który powinien być podniesiony z urzędu przez Sąd (zob. wyrok z dnia 24 listopada 2021 r., LTTE/Rada, T‑160/19, niepublikowany, EU:T:2021:817, pkt 65 i przytoczone tam orzecznictwo).

61      Ponadto, również zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, skarga o odszkodowanie, oparta na art. 340 akapit drugi TFUE, została wprowadzona jako autonomiczny środek prawny, odgrywający szczególną rolę w systemie środków zaskarżenia i podlegający wymogom ustanowionym ze względu na jego szczególny cel (zob. podobnie wyrok z dnia 25 marca 2021 r., Carvalho i in./Parlament i Rada, C‑565/19 P, niepublikowany, EU:C:2021:252, pkt 101 i przytoczone tam orzecznictwo).

62      Skarga o odszkodowanie różni się bowiem od skargi o stwierdzenie nieważności tym, że zmierza ona nie do cofnięcia, uchylenia lub zmiany niekorzystnego aktu, lecz do naprawienia szkody spowodowanej przez instytucję, organ lub jednostkę organizacyjną Unii (zob. podobnie wyroki: z dnia 24 od października 1973 r., Merkur-Außenhandel/Komisja, 43/72, EU:C:1973:108, pkt 4 i z dnia 1 lutego 2023 r., Klymenko/Rada, T‑470/21, niepublikowany, EU:T:2023:26, pkt 58 i przytoczone tam orzecznictwo).

63      Tymczasem żądania zmierzające czy to do stwierdzenia nieważności odmowy uznania przez instytucję, organ lub jednostkę organizacyjną Unii prawa do odszkodowania, którego strona skarżąca również dochodzi na podstawie art. 268 i 340 TFUE, czy to do uznania przez Sąd obowiązku przyznania przez daną instytucję, dany organ lub daną jednostkę organizacyjną Unii, iż takie prawo istnieje, mają na celu stwierdzenie, że dana instytucja, dany organ lub dana jednostka organizacyjna Unii jest zobowiązana do naprawienia szkody, i należy je odrzucić jako niedopuszczalne, ponieważ strona skarżąca nie uzasadnia, co do zasady, żadnego interesu w przedstawieniu takich żądań, oprócz swojego żądania naprawienia szkody (zob. podobnie i analogicznie wyrok z dnia 13 czerwca 1972 r., Compagnie d’approvisionnement, de transport et de crédit i Grands Moulins de Paris/Komisja, 9/71 i 11/71, EU:C:1972:52, pkt 9–11; zob. również analogicznie wyrok z dnia 3 października 2019 r., DQ i in./Parlament, T‑730/18, EU:T:2019:725, pkt 42 i przytoczone tam orzecznictwo).

64      W rozpatrywanej sprawie bezsporne jest, że skarżący występuje do Sądu nie tylko z żądaniem naprawienia szkód majątkowych i zadośćuczynienia za krzywdy, które zarzuca Misji, lecz również z żądaniem stwierdzenia nieważności decyzji oddalającej jego trzeci wniosek o odszkodowanie, którego przedmiotem było uzyskanie – na drodze polubownej – odszkodowania z tytułu tych samych szkód.

65      Tymczasem w odpowiedzi na środek organizacji postępowania, za pomocą którego Sąd wezwał strony do przedstawienia ich stanowisk w przedmiocie istnienia interesu skarżącego w żądaniu stwierdzenia nieważności decyzji z dnia 28 kwietnia 2022 r., na mocy której Misja oddaliła jego trzeci wniosek o odszkodowanie, ten ostatni odpowiedział, że żądając stwierdzenia nieważności, nie dochodzi korzyści innej niż ta, którą uzyskałby w razie uwzględnienia jego żądań odszkodowawczych.

66      Należy zatem stwierdzić, że skarżący nie uzasadnił interesu w dochodzeniu – oprócz żądań odszkodowawczych – stwierdzenia nieważności decyzji Misji oddalającej jego trzeci wniosek o odszkodowanie. Wobec tego żądania stwierdzenia nieważności należy odrzucić jako niedopuszczalne, bez potrzeby badania ani czwartego zarzutu niedopuszczalności, ani piątego, które to zarzuty dotyczą konkretnie tychże żądań.

 W przedmiocie pierwszego zarzutu niedopuszczalności opartego na braku możliwości przypisania Misji zarzucanych jej czynów

67      Misja podnosi, że nie może ponosić odpowiedzialności za rozpatrywanie zgłoszeń dokonanych przez skarżącego począwszy od dnia 28 marca 2017 r., ponieważ zgłoszenia te zostały skierowane do organu odrębnego od Misji, a mianowicie do CDO. W tym względzie powołuje się ona na przepisy art. 9 lit. c) i art. 11 code de conduite et de discipline pour les missions civiles de la politique de sécurité et de défense communes (PSDC) de l’Union [kodeksu postępowania i dyscypliny w cywilnych misjach wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony (WPBiO), zwanego dalej „kodeksem postępowania”].

68      Podobnie Misja uściśla, iż skarżący nie może jej zarzucać, że musiał wystąpić o wszczęcie postępowania sądowego przeciwko ESDZ, aby uzyskać dostęp do sprawozdania z dnia 29 lipca 2017 r., ponieważ Misja nie jest ani autorem, ani adresatem wspomnianego sprawozdania i nie kontrolowała dostępu do niego.

69      Skarżący kwestionuje zasadność twierdzeń Misji.

70      W tym względzie z utrwalonego orzecznictwa wynika, że skarga mająca na celu uzyskanie naprawienia szkody wyrządzonej przez instytucję, organ lub jednostkę organizacyjną Unii powinna być skierowana przeciwko tej instytucji, temu organowi lub tej jednostce organizacyjnej (zob. podobnie wyrok z dnia 23 marca 2004 r., Médiateur/Lamberts, C‑234/02 P, EU:C:2004:174, pkt 67 i postanowienie z dnia 15 listopada 2017 r., Pilla/Komisja i EACEA, T‑784/16, niepublikowane, EU:T:2017:806, pkt 70).

71      Kwestia określenia instytucji, organu lub jednostki organizacyjnej reprezentującej Unię w ramach skargi o stwierdzenie odpowiedzialności pozaumownej opartej na art. 268 TFUE i na art. 340 akapit drugi TFUE wchodzi zaś w zakres oceny dopuszczalności tej skargi (zob. podobnie postanowienie z dnia 2 lutego 2015 r., Gascogne Sack Deutschland i Gascogne/Unia Europejska, T‑577/14, niepublikowane, EU:T:2015:80, pkt 22 i przytoczone tam orzecznictwo).

72      Otóż w pierwszej kolejności bezsporne jest, że naruszenia, które zdaniem skarżącego stanowią mobbing i które są przedmiotem zarzutu pierwszego na poparcie jego żądań odszkodowawczych, związane są – zgodnie z treścią jego pism – z niektórymi aktami wydanymi przez szefa Misji i jego zastępcę oraz przez szefa służby HR, za którego działania ci ostatni są odpowiedzialni.

73      W szczególności skarżący twierdzi, po pierwsze, że był wykluczany przez szefa Misji z cotygodniowych spotkań politycznych tego ostatniego z szefem delegatury Unii w Nigrze (zwanej dalej „Delegaturą”), po drugie, że otrzymał od szefa Misji pierwsze pisemne ostrzeżenie z dnia 17 lipca 2017 r. niecałą godzinę po zgłoszeniu z tego samego dnia, po trzecie, że w dniu 27 lipca 2017 r., to jest następnego dnia po wyjeździe mediatora, otrzymał od służby HR żądanie wypełnienia formularza oceny wyników pracy w celu przedłużenia, w kwietniu 2018 r., jego oddelegowania i po czwarte, że w tym samym dniu otrzymał od szefa służby HR zaktualizowane rozliczenie swoich urlopów, w następstwie żądania wspomnianej służby, by usprawiedliwił dni swojej nieusprawiedliwionej nieobecności.

74      Tymczasem art. 6 ust. 1 decyzji 2012/392, w obowiązującym wówczas brzmieniu, przewidywał, że szef Misji przyjmuje odpowiedzialność za Misję oraz sprawuje nad nią dowództwo i kontrolę na poziomie teatru działań. Artykuł 6 ust. 1a tej samej decyzji uściślał, że zadania w zakresie zarządzania kadrowego szef Misji może delegować na członków personelu Misji, zachowując całościową odpowiedzialność za Misję. Wreszcie, art. 6 ust. 2 rzeczonej decyzji stanowił, że szef Misji sprawuje dowództwo i kontrolę nad personelem, zespołami i jednostkami z państw wnoszących wkład.

75      Tak więc czyny wymienione w pkt 73 powyżej, które skarżący zarzuca Misji w ramach zarzutu pierwszego podniesionego na poparcie żądań odszkodowawczych, dotyczą wykonywania przez szefa Misji prerogatyw nadanych mu na mocy decyzji 2012/392, a konsekwencji – realizacji przez Misję jej mandatu, za co ponosi ona odpowiedzialność zgodnie z art. 13 ust. 4 tej decyzji.

76      Ponadto Misja nie wykazała ani nawet nie twierdziła, że czyny opisane w tymże pierwszym zarzucie miały stanowić poważne uchybienie szefa Misji, za które jedynie ten ostatni powinien ponieść odpowiedzialność zgodnie z art. 13 ust. 4 decyzji 2012/392.

77      W tych okolicznościach pierwszy zarzut niedopuszczalności należy oddalić jako bezzasadny w odniesieniu do zarzutu pierwszego na poparcie żądań odszkodowawczych.

78      W drugiej kolejności, w ramach zarzutu drugiego podniesionego na poparcie żądań odszkodowawczych, skarżący twierdzi, że liczne uchybienia, które zarzuca nie tylko szefowi Misji, lecz również CDO, stanowią naruszenia prawa do dobrej administracji i obowiązku dbałości, które można przypisać Misji.

79      W szczególności skarżący zarzuca szefowi Misji i CDO, po pierwsze, brak rozpatrzenia w rozsądnym terminie jego skarg i zawiadomień, po drugie, brak przekazania ustaleń i zalecenia zawartych w sprawozdaniu z dnia 29 lipca 2017 r., a po trzecie, brak wprowadzenia w życie przez CDO tego zalecenia.

80      W tym względzie należy po pierwsze zauważyć, że art. 4 ust. 1 decyzji 2012/392 przewidywał, że Misja, jako operacja zarządzania kryzysowego, ma jednolitą strukturę dowodzenia oraz że art. 5 ust. 1 tej samej decyzji wyznaczał dyrektora CPCC operacji ESDZ jako CDO Misji. Artykuł 5 ust. 2 tej decyzji stanowił zaś, że CDO sprawuje dowództwo i kontrolę nad Misją na poziomie strategicznym, a jej art. 5 ust. 3 przewidywał, że zapewnia on – w kontekście prowadzenia operacji – właściwe i skuteczne wykonywanie decyzji Rady, a także decyzji Komitetu Politycznego i Bezpieczeństwa (KPiB), w tym przez wydawanie szefowi Misji, stosownie do potrzeb, instrukcji na poziomie strategicznym oraz służenie mu doradztwem i wsparciem technicznym.

81      Z przepisów tych wynika, że nie wykluczają one możliwości wydawania przez CDO aktów dotyczących zarządzania personelem, niezbędnych do wykonywania mandatu Misji na poziomie teatru działań (zob. podobnie i analogicznie wyrok z dnia 4 grudnia 2019 r., H/Rada, C‑413/18 P, niepublikowany, EU:C:2019:1044, pkt 69–71).

82      Po drugie, z przepisów kodeksu postępowania przyjętego na mocy decyzji Rady z dnia 18 lipca 2016 r. wynika, że CDO jest uprawniony do wydawania aktów dotyczących zarządzania personelem, niezbędnych do wykonywania mandatu Misji na poziomie teatru działań.

83      W tym względzie z art. 6 ust. 3 kodeksu postępowania, który zgodnie z jego art. 1 ^.ust. 1 lit. a) stosuje się w taki sam sposób do wszystkich członków misji cywilnych Unii w dziedzinie  WPBiO, w tym do członków oddelegowanych przez państwa członkowskie, wynika, że wszelkie zgłoszenia dotyczące ewentualnego uchybienia szefa Misji należy kierować do CDO.

84      Następnie, także z art. 9 kodeksu postępowania wynika, że organem odpowiedzialnym za podejmowanie działań w przypadku ewentualnego uchybienia szefa Misji jest CDO sprawujący – pod kontrolą polityczną i kierownictwem strategicznym KPiB oraz ogólnym zwierzchnictwem Wysokiego Przedstawiciela – dowództwo i kontrolę nad Misją. Zgodnie z art. 11 tego samego kodeksu COD może w takim przypadku nie nadać sprawie dalszego biegu, rozpatrzyć sprawę jako kwestię zarządzania bez przeprowadzania formalnego postępowania dyscyplinarnego lub wszcząć wstępne lub dyscyplinarne dochodzenie.

85      Wreszcie, art. 10 kodeksu postępowania określa warunki, na jakich CDO może zwrócić się do swojego zastępcy o nieodwołalne przejęcie obowiązków szefa Misji w szczególnej sytuacji.

86      Tymczasem uchybienia wymienione w pkt 79 powyżej, przypisywane przez skarżącego Misji w ramach zarzutu drugiego, dotyczą wykonywania przez CDO prerogatyw nadanych mu na mocy decyzji 2012/392 i kodeksu postępowania, a konsekwencji – realizacji przez Misję jej mandatu, za co Misja ponosi odpowiedzialność zgodnie z art. 13 ust. 4 tej decyzji.

87      W konsekwencji skarżący słusznie kieruje swoją skargę o odszkodowanie przeciwko Misji z powodu uchybień opisanych w pkt 79 powyżej, które przypisuje on CDO. Wynika z tego, że pierwszy zarzut niedopuszczalności należy oddalić jako bezzasadny również w odniesieniu do zarzutu drugiego, a zatem ów zarzut niedopuszczalności należy oddalić w całości.

 W przedmiocie pierwszego zarzutu niedopuszczalności opartego na wniesieniu skargi z przekroczeniem terminu

88      Misja podnosi, że decyzja z dnia 10 kwietnia 2018 r. stanowi niekorzystną decyzję administracyjną w rozumieniu art. 263 TFUE. Ponieważ ta decyzja nie została zaskarżona przez skarżącego w terminie dwóch miesięcy od daty jej notyfikowania skarżącemu ani też przy okazji notyfikowania, w dniu 23 lipca 2020 r., sprawozdania z dnia 29 lipca 2017 r., skarżący utracił prawo dochodzenia odpowiedzialności Misji z tytułu niezgodności z prawem owej decyzji.

89      Misja argumentuje również, że skarżący nie przedstawił powodów, dla których nie wniósł skargi o stwierdzenie nieważności w odniesieniu do pierwszego i drugiego pisemnego ostrzeżenia.

90      Skarżący kwestionuje argumentację Misji.

91      W tym względzie ze wskazanego w pkt 61 powyżej orzecznictwa dotyczącego autonomiczności skargi o odszkodowanie wynika, że ewentualna niedopuszczalność żądania stwierdzenia nieważności decyzji leżącej u podstaw powstania szkody nie pociąga za sobą automatycznie niedopuszczalności żądania odszkodowania z tytułu wspomnianej szkody (zob. podobnie wyrok z dnia 25 marca 2021 r., Carvalho i in./Parlament i Rada, C‑565/19 P, niepublikowany, EU:C:2021:252, pkt 101 i przytoczone tam orzecznictwo).

92      Jednakże, chociaż strona może wystąpić z roszczeniem z tytułu odpowiedzialności, nie będąc zobowiązana żadnym przepisem do dochodzenia stwierdzenia nieważności niezgodnego z prawem aktu, który wyrządził jej szkodę, nie może ona jednak w ten sposób obejść niedopuszczalności żądania dotyczącego tej samej niezgodności z prawem i zmierzającego do tych samych celów o charakterze pieniężnym (zob. wyrok z dnia 25 marca 2021 r., Carvalho i in./Parlament i Rada, C‑565/19 P, niepublikowany, EU:C:2021:252, pkt 102 i przytoczone tam orzecznictwo).

93      Skargę o odszkodowanie należy zatem uznać za niedopuszczalną, jeżeli ma ona w rzeczywistości na celu cofnięcie, uchylenie lub zmianę decyzji indywidualnej, która stała się prawomocna, i jeżeli, gdyby owa skarga została uwzględniona, skutkowałaby zniesieniem całości lub części skutków prawnych tej decyzji. Ma to miejsce w sytuacji, gdy strona skarżąca dąży – w drodze skargi o odszkodowanie – do uzyskania rezultatu identycznego z tym, jaki uzyskałaby w przypadku uwzględnienia skargi o stwierdzenie nieważności, której nie wniosła w odpowiednim czasie (zob. podobnie wyrok z dnia 25 marca 2021 r., Carvalho i in./Parlament i Rada, C‑565/19 P, niepublikowany, EU:C:2021:252, pkt 103 i przytoczone tam orzecznictwo).

94      Podobnie należy odrzucić jako niedopuszczalne powództwo o odszkodowanie sformułowane jako nakaz, które nie ma na celu naprawienia szkody spowodowanej bezprawnym działaniem lub zaniechaniem, lecz zmianę spornego aktu (zob. podobnie wyrok z dnia 25 marca 2021 r., Carvalho i in./Parlament i Rada, C‑565/19 P, niepublikowany, EU:C:2021:252, pkt 105).

95      W rozpatrywanej sprawie wniesiona przez skarżącego skarga o stwierdzenie odpowiedzialności ma na celu uzyskanie odszkodowania za szkody rzekomo wyrządzone na skutek uchybień szefa Misji oraz CDO, wymienionych, odpowiednio w pkt 73 i 79 powyżej, z których niektóre można zakwalifikować jako decyzje niekorzystne, ze względu na to, iż uchybienia te mają stanowić, po pierwsze, zakazany postanowieniami Karty mobbing, a po drugie, naruszenia obowiązku dbałości i prawa do dobrej administracji.

96      Taka skarga nie ma zatem na celu cofnięcia, uchylenia lub zmiany ewentualnych decyzji, które mogły być wydane przez szefa Misji i CDO i które stały się prawomocne, lecz naprawienie szkód przypisywanych Misji w wyniku wydania tych decyzji. W szczególności z pism przedstawionych przez skarżącego nie wynika, by domagał się on zadośćuczynienia w naturze, w ramach którego Misja musiałaby wszcząć wstępne lub dyscyplinarne dochodzenie wobec szefa Misji i jego zastępcy, co byłoby równoznaczne z żądaniem stwierdzenia nieważności decyzji z dnia 10 kwietnia 2018 r. Prawomocność tej indywidualnej decyzji nie może zatem stanowić przeszkody dla dopuszczalności skargi.

97      Wreszcie, autonomiczność skargi o odszkodowanie, przywołana w pkt 61 i 91 powyżej, zwalniałaby również skarżącego z obowiązku uzasadnienia powodów, dla których nie złożył skargi o stwierdzenie nieważności w stosunku do pierwszego i do drugiego pisemnego ostrzeżenia.

98      W konsekwencji ten drugi zarzut niedopuszczalności należy oddalić jako bezzasadny.

 W przedmiocie trzeciego zarzutu niedopuszczalności opartego na pięcioletnim lub czteroletnim terminie przedawnienia

99      Misja argumentuje, że skarżący wnosi skargę pięć lat po wystąpieniu rozpatrywanych zdarzeń, a dopiero w lutym 2022 r. skierował do niej żądanie odszkodowawcze. Podnosi ona również, że cztery lata później skarżący nie może się opierać na sprawozdaniu z dnia 29 lipca 2017 r.

100    Skarżący kwestionuje argumentację Misji, twierdząc, że skarga jest zgodna z przepisami art. 46 akapit pierwszy statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

101    W tym względzie należy przypomnieć, że na podstawie art. 21 akapit pierwszy statutu Trybunału, mającego zastosowanie do postępowania przed Sądem zgodnie z art. 53 akapit pierwszy rzeczonego statutu oraz art. 76 lit. d) regulaminu postępowania przed Sądem, każda skarga musi wskazywać przedmiot sporu, żądania oraz zwięzła przedstawienie zarzutów prawnych stanowiących podstawę skargi, przy czym wskazanie to powinno być wystarczająco zrozumiałe i precyzyjne, aby umożliwić stronie pozwanej przygotowanie swej obrony, a Sądowi – rozstrzygnięcie w przedmiocie skargi, jeśli okaże się to konieczne, bez dodatkowych informacji (zob. postanowienie z dnia 7 września 2022 r., Rosca/Komisja, C‑802/21 P, niepublikowane, EU:C:2022:677, pkt 4 i przytoczone tam orzecznictwo).

102    W szczególności, istotne okoliczności faktyczne i prawne, na których opiera się skarga, powinny wynikać w sposób spójny i zrozumiały z tekstu samej skargi (wyrok z dnia 3 czerwca 2021 r., Węgry/Parlament, C‑650/18, EU:C:2021:426, pkt 78).

103    Na sądzie Unii nie spoczywa zatem obowiązek wypowidzenia się w przedmiocie argumentów podniesionych przez stronę, które nie są wystarczająco zrozumiałe i precyzyjne, w zakresie w jakim nie są one przedmiotem dalszego rozwinięcia i nie towarzyszy im konkretna uzasadniająca je argumentacja (zob. wyrok z dnia 18 listopada 2021 r., Grecja/Komisja, C‑107/20 P, niepublikowany, EU:C:2021:937, pkt 76 i przytoczone tam orzecznictwo).

104    Ponadto, wymóg precyzji, który wynika z art. 21 statutu Trybunału i art. 76 regulaminu postępowania, wiąże również, w drodze analogii, stronę pozwaną, w sytuacji gdy podnosi ona zarzut niedopuszczalności lub bezwzględną przeszkodę procesową, ponieważ taki wymóg nie ma celu innego niż umożliwienie stronie przeciwnej przygotowania obrony, a sądowi dokonania kontroli oraz – a fortiori – w sytuacji gdy strona pozwana argumentuje, że skarga jest niedopuszczalna z powodu przedawnienia.

105    Z utrwalonego orzecznictwa wynika bowiem, że – w odróżnieniu od terminów procesowych – przestrzeganie terminu przedawnienia nie ma charakteru bezwzględnego i nie może być przez sąd unijny badane z urzędu, lecz – w celu spowodowania wygaśnięcia roszczenia odszkodowawczego – musi zostać podniesione przez zainteresowaną stronę (zob. podobnie wyroki: z dnia 8 listopada 2012 r., Evropaïki Dynamiki/Komisja, C‑469/11 P, EU:C:2012:705, pkt 51 i przytoczone tam orzecznictwo i z dnia 5 września 2019 r., Unia Europejska /Guardian Europe i Guardian Europe/Unia Europejska, C‑447/17 P i C‑479/17 P, EU:C:2019:672, pkt 99 i przytoczone tam orzecznictwo).

106    W rozpatrywanej sprawie, po pierwsze, z akt sprawy wynika, że chociaż Misja powołała się na pięcioletni termin, po upływie którego została wniesiona przedmiotowa skarga, nie wyjaśniła ona podstawy prawnej tej przeszkody procesowej ani nie powołała się na art. 46 statutu Trybunału, zgodnie z którymi roszczenia wynikające z odpowiedzialności pozaumownej Unii ulegają przedawnieniu z upływem pięciu lat od zdarzenia stanowiącego podstawę tej odpowiedzialności.

107    Po drugie, z akt sprawy wynika, że Misja powołała się również na czteroletni termin, odmienny od tego przewidzianego w art. 46 statutu Trybunału, który miałby uniemożliwiać skarżącemu powołanie się sprawozdanie z dnia 29 lipca 2017 r., bez wskazania konkretnych przepisów na poparcie tego zarzutu.

108    Po trzecie, nawet przy założeniu, że Misja zamierzała powołać się na przewidziany w art. 46 statutu Trybunału pięcioletni termin przedawnienia, nie wskazała ona zdarzenia, które jej zdaniem stanowiło podstawę roszczenia dochodzonego przez skarżącego w ramach rozpatrywanej skargi, ani zdarzenia, od którego jej zdaniem rozpoczął bieg termin przedawnienia, jak również zaniechała przedstawienia podstaw prawnych i faktycznych, w oparciu o które uważa, że wspomniane roszczenie jest przedawnione.

109    W tych okolicznościach należy stwierdzić, że zarzut niedopuszczalności podniesiony przez Misję i oparty na pięcioletnim lub czteroletnim terminie przedawnienia nie jest wystarczająco precyzyjny, aby ocenić jego zasadność.

110    W konsekwencji ten trzeci zarzut niedopuszczalności należy odrzucić jako niewystarczająco precyzyjny, a zatem jako niedopuszczalny.

 W przedmiocie zasadności żądań odszkodowawczych

111    Na poparcie swoich żądań odszkodowawczych skarżący podnosi w istocie cztery zarzuty, z których pierwszy oparty jest na naruszeniu art. 1 i 31 Karty oraz art. 12a ust. 3 regulaminu pracowniczego, z uwagi na okoliczność, że miał on być ofiarą mobbingu ze strony szefa Misji i jego zastępcy, drugi – na naruszeniu obowiązku dbałości i prawa do dobrej administracji, trzeci – na istnieniu rzeczywistych i pewnych szkód, zaś czwarty – na istnieniu bezpośredniego związku między naruszeniami wskazanymi w ramach zarzutów pierwszego i drugiego a szkodami zarzucanymi w ramach zarzutu trzeciego.

112    Przed przystąpieniem do badania argumentacji skarżącego należy uściślić warunki, na jakich można pociągnąć Misję do odpowiedzialności wobec krajowego członka oddelegowanego do niej personelu.

 W przedmiocie przesłanek powstania odpowiedzialności Misji

113    Należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, aby w danym przypadku móc pociągnąć Unię do odpowiedzialności pozaumownej, konieczne jest, poza innymi przesłankami, by osoba domagająca się naprawienia szkody lub szkód, jakie w swoim przekonaniu poniosła wskutek zachowania lub aktu Unii, wykazała istnienie naruszenia normy prawnej mającej na celu przyznanie uprawnień jednostkom (zob. wyrok z dnia 22 września 2022 r., IMG/Komisja, C‑619/20 P i C‑620/20 P, EU:C:2022:722, pkt 145 i przytoczone tam orzecznictwo).

114    Ponadto naruszenie to, co do zasady, musi być wystarczająco istotne, zaś sam ten wymóg zależy od uznania, jakim dysponuje instytucja, organ lub jednostka organizacyjna Unii, które miały naruszyć tę normę, oraz od kwestii, czy owa instytucja, ów organ lub owa jednostka organizacyjna naruszyła w sposób oczywisty i poważny granice tego uznania, przy czym pod uwagę należy wziąć w szczególności stopień jasności i precyzji wspomnianej normy, trudności w wykładni lub stosowaniu, które mogą stąd wyniknąć, jak również złożoność sytuacji podlegającej uregulowaniu (zob. podobnie wyrok z dnia 22 września 2022 r., IMG/Komisja, C‑619/20 P i C‑620/20 P, EU:C:2022:722, pkt 146 i przytoczone tam orzecznictwo).

115    Niemniej jednak, z utrwalonego orzecznictwa wynika, że w świetle zwiększonej odpowiedzialności Unii w sytuacji, gdy działa ona jako pracodawca, samo stwierdzenie popełnionego naruszenia, w zależności od przypadku: przez organ powołujący (zwany dalej „AIPN”) lub organ upoważniony do zawierania umów (zwany dalej „AHCC”) jest wystarczające, aby uznać za spełnioną pierwszą z trzech przesłanek koniecznych do powstania odpowiedzialności Unii za szkody wyrządzone jej urzędnikom i personelowi z powodu naruszenia prawa europejskiej służby publicznej i w konsekwencji bez konieczności wykazywania istnienia „wystarczająco istotnego” naruszenia normy prawnej przyznającej uprawnienia jednostkom (zob. podobnie wyrok z dnia 10 czerwca 2020 r., AL/Komisja, T‑83/19, niepublikowany, EU:T:2020:254, pkt 66 i 67).

116    Spory sądowe w zakresie służby publicznej na podstawie art. 270 TFUE oraz art. 90 i 91 regulaminu pracowniczego, w tym spory o naprawienie szkody wyrządzonej urzędnikowi lub innemu członkowi personelu, podlegają szczególnym zasadom w porównaniu z zasadami wynikającymi z ogólnych zasad regulujących odpowiedzialność pozaumowną Unii w ramach art. 268 i art. 340 akapit drugi TFUE. Otóż, w przeciwieństwie do wszystkich innych osób urzędnik lub inny członek personelu Unii jest związany z instytucją, organem lub jednostką organizacyjną, do której należy, prawnym stosunkiem zatrudnienia obejmującym równowagę szczególnych wzajemnych praw i obowiązków, co znajduje odzwierciedlenie w obowiązku instytucji, organu lub jednostki organizacyjnej dbania o dobro danej osoby (zob. podobnie wyrok z dnia 14 grudnia 2022 r., SU/AEAPP, T‑296/21, EU:T:2022:808, pkt 73 i przytoczone tam orzecznictwo).

117    Tymczasem, jak wskazano w pkt 46 powyżej, krajowy personel oddelegowany do udziału w Misji przez państwa członkowskie, chociaż nie podlega regulaminowi pracowniczemu, podlega jednak tym samym zasadom, co mające zastosowanie do personelu oddelegowanego przez instytucje Unii, którego sytuacja jest regulowana przez regulamin pracowniczy w odniesieniu do wykonywania przez niego obowiązków na poziomie teatru działań.

118    W konsekwencji, samo stwierdzenie naruszenia jest wystarczające, aby uznać za spełnioną pierwszą z trzech przesłanek koniecznych do powstania odpowiedzialności Unii za szkody wyrządzone krajowemu członkowi personelu oddelegowanemu do udziału w Misji przy wykonywaniu przez niego obowiązków na poziomie teatru działań (zob. analogicznie wyrok z dnia 18 listopada 2020 r., H/Rada, T‑271/10 RENV II, EU:T:2020:548, pkt 104).

119    W tych okolicznościach do Sądu należy zbadanie, kolejno, naruszeń powołanych przez skarżącego na poparcie zarzutów skargi pierwszego i drugiego, w celu sprawdzenia, czy ich istnienie zostało wykazane, bez konieczności badania, czy są one wystarczająco istotne.

 W przedmiocie zarzutu pierwszego opartego na naruszeniu art. 1 i 31 Karty oraz art. 12a regulaminu pracowniczego

120    Skarżący podnosi, że cztery uchybienia wymienione w pkt 73 powyżej, które zostały odnotowane w sprawozdaniu z dnia 29 lipca 2017 r. i które – do celów niniejszego wyroku – należy uznać za części na poparcie zarzutu pierwszego, stanowią mobbing, którego, jak twierdzi, był ofiarą, i który jest zakazany na mocy art. 1 i 31 Karty oraz art. 12a ust. 3 mającego zastosowanie w drodze analogii regulaminu pracowniczego.

121    Misja kwestionuje twierdzenia skarżącego.

122    Przed przystąpieniem do zbadania czterech części zarzutu wymienionych w pkt 120 powyżej i dokonaniem ich oceny kontekstualnej należy, po pierwsze, ocenić, czy skarżący może skutecznie powoływać się na art. 12a ust. 3 regulaminu pracowniczego, po drugie, przypomnieć definicję mobbingu i wymaganego w tej kwestii standardu dowodowego, po trzecie, przypomnieć warunki, na jakich organ zatrudniający musi udzielić wsparcia urzędnikowi lub członkowi personelu, który twierdzi, że jest ofiarą mobbingu oraz, po czwarte, określić stopień kontroli Sądu w rozpatrywanej sprawie.

–       W przedmiocie możliwości zastosowania do sporu art. 12a ust. 3 regulaminu pracowniczego

123    Należy przypomnieć, że członkowie personelu lub oddelegowani eksperci krajowi, którzy są okazjonalnie zatrudniani przez instytucję, organ lub jednostkę organizacyjną Unii, nie są objęci zakresem stosowania regulaminu pracowniczego (zob. podobnie wyrok z dnia 15 kwietnia 2010 r., Gualtieri/Komisja, C‑485/08 P, EU:C:2010:188, pokt 83 i przytoczone tam orzecznictwo).

124    W konsekwencji postanowienia regulaminu pracowniczego dotyczące mobbingu i ochrony funkcjonalnej urzędników i członków personelu tymczasowego lub kontraktowego Unii nie mają bezpośredniego zastosowania do skarżącego.

125    Niemniej jednak, pracownicy oddelegowani do udziału w Misji przez instytucje Unii, których sytuacja jest uregulowana regulaminem, i pracownicy oddelegowani przez państwa członkowskie, podlegają – na podstawie decyzji 2012/392 – tym samym zasadom w odniesieniu do wykonywania przez nich obowiązków na poziomie teatru działań. W świetle zasady równego traktowania Sąd jest zobowiązany do zastosowania do sytuacji skarżącego, w drodze analogii, postanowień regulaminu pracowniczego dotyczących mobbingu i ochrony funkcjonalnej urzędników i członków personelu tymczasowego lub kontraktowego oraz wydanego na podstawie tych przepisów orzecznictwa (zob. analogicznie wyrok z dnia 18 listopada 2020 r., H/Rada, T‑271/10 RENV II, EU:T:2020:548, pkt 44 i przytoczone tam orzecznictwo).

126    Ustanowiona w art. 20 Karty zasada równego traktowania stanowi bowiem zasadę ogólną prawa Unii, która wymaga, by porównywalne sytuacje nie były traktowane w odmienny sposób, a sytuacje odmienne nie były traktowane jednakowo, chyba że takie traktowanie jest uzasadnione w sposób obiektywny (zob. wyrok z dnia 14 lipca 2022 r., Komisja/VW i in., od C‑116/21 P do C‑118/21 P, C‑138/21 P i C‑139/21 P, EU:C:2022:557, pkt 95 i przytoczone tam orzecznictwo).

127    Obowiązujący dla celów ustalenia, czy ma miejsce naruszenie zasady równego traktowania, wymóg występowania porównywalnych sytuacji należy ocenić z uwzględnieniem całościowej charakterystyki tych sytuacji, w szczególności w świetle przedmiotu i celu aktu prawnego ustanawiającego dane rozróżnienie, mając na uwadze, że w tym celu należy uwzględnić zasady i cele obowiązujące w dziedzinie, do której dany akt prawny należy. Jeśli tylko wspomniane sytuacje nie są porównywalne, odmienne traktowanie rozważanych sytuacji nie narusza ustanowionej w art. 20 Karty równości wobec prawa, (zob. wyrok z dnia 14 lipca 2022 r., Komisja/VW i in., od C‑116/21 P do C‑118/21 P, C‑138/21 P i C‑139/21 P, EU:C:2022:557, pkt 96 i przytoczone tam orzecznictwo).

128    Tymczasem, chociaż prawdą jest, że personel oddelegowany do udziału w Misji przez państwa członkowskie nie podlega regulaminowi pracowniczemu, w przeciwieństwie do personelu oddelegowanego przez instytucje, to różnica w odniesieniu do statusu nie może uzasadniać obiektywnie okoliczności, że ci pierwsi podczas wykonywania obowiązków na poziomie teatru działań, znajdując się wówczas w sytuacji porównywalnej z sytuacją tych drugich, nie korzystają z tego samego poziomu i tych samych zasad ochrony przeciwko mobbingowi.

129    W konsekwencji skarżący może skutecznie powoływać się nie tylko na art. 1 i 31 Karty, lecz dodatkowo również na art. 12a regulaminu pracowniczego.

–       W przedmiocie definicji mobbingu i wymaganego standardu dowodowego

130    W pierwszej kolejności należy przypomnieć, że art. 1 i art. 31 ust. 1 Karty przewidują, odpowiednio, po pierwsze, że godność człowieka jest nienaruszalna i musi być szanowana i chroniona, a po drugie, że każdy pracownik ma prawo do warunków pracy szanujących jego zdrowie, bezpieczeństwo i godność.

131    Ponadto art. 12a regulaminu pracowniczego stanowi, że urzędnicy powstrzymują się od jakichkolwiek form nękania psychicznego oraz molestowania seksualnego.

132    W szczególności, po pierwsze, pojęcie „mobbingu” w rozumieniu art. 12a ust. 3 regulaminu pracowniczego jest definiowane jako „niewłaściwe zachowanie”, które przejawia się poprzez sposób zachowania, wypowiedzi ustne i pisemne, gesty lub inne działania i które „na przestrzeni pewnego okresu, powtarza[ją] się lub ma[ją] charakter ciągły” – co oznacza, że mobbing trzeba rozumieć jako proces rozciągający się w czasie i zakładający istnienie działań powtarzających się lub ciągłych – i są „podejmowane umyślnie”, w przeciwieństwie do zdarzeń „przypadkowych”. Po drugie, aby ten sposób zachowania, wypowiedzi ustne i pisemne, gesty lub inne działania wchodziły w zakres pojęcia „mobbingu”, muszą godzić w osobowość, godność lub integralność fizyczną lub psychiczną danej osoby (zob. wyrok z dnia 2 czerwca 2022 r., EM/Parlament, C‑299/21 P, niepublikowany, EU:C:2022:429, pkt 102 i przytoczone tam orzecznictwo).

133    Niemniej jednak nie jest niezbędne wykazanie, że sposób zachowania, wypowiedzi ustne i pisemne, gesty lub inne działania były podejmowane z zamiarem godzenia w osobowość, godność lub integralność fizyczną lub psychiczną danej osoby. Innymi słowy – można mówić o mobbingu bez wykazania, że sprawca mobbingu zamierzał poprzez swoje działania dyskredytować ofiarę lub rozmyślnie pogorszyć jej warunki pracy. Wystarczy tylko, by te działania, jeśli zostały dokonane umyślnie, obiektywnie pociągały za sobą takie konsekwencje (zob. wyrok z dnia 20 października 2021 r., ZU/Komisja, T‑671/18 i T‑140/19, niepublikowany, EU:T:2021:715, pkt 57 i przytoczone tam orzecznictwo).

134    W drugiej kolejności, ponieważ sporne działania muszą, zgodnie z art. 12a ust. 3 regulaminu pracowniczego, polegać na niewłaściwym zachowaniu, to zakwalifikowanie zjawiska jako mobbingu jest uzależnione od przesłanki, by takie działania były wystarczająco realne, w takim sensie, że bezstronny i rozsądny postronny obserwator o zwykłym stopniu wrażliwości, który znalazłby się w takich samych warunkach, uznałby dane zachowanie lub czyn za przesadne i naganne (zob. wyrok z dnia 20 października 2021 r., ZU/Komisja, T‑671/18 i T‑140/19, niepublikowany, EU:T:2021:715, pkt 58 i przytoczone tam orzecznictwo).

135    W trzeciej kolejności, mobbing może – ze względu na samą swoją definicję – być wynikiem szeregu różnych zachowań, które rozpatrywane odrębnie, same w sobie niekoniecznie stanowiłyby mobbing jako taki, lecz oceniane całościowo i kontekstualnie, w tym ze względu na ich nagromadzenie w czasie, mogłyby zostać uznane za mobbing. Z tego powodu, podczas badania kwestii, czy zachowania, na które powołuje się strona skarżąca noszą znamiona mobbingu, należy owe okoliczności zbadać zarówno oddzielnie, jak i całościowo – jako elementy ogólnego środowiska pracy stworzonego przez zachowania jednego członka personelu wobec innego członka tegoż personelu (zob. wyrok z dnia 20 października 2021 r., ZU/Komisja, T‑671/18 i T‑140/19, niepublikowany, EU:T:2021:715, pkt 59 i przytoczone tam orzecznictwo).

136    W czwartej kolejności, każda decyzja wydana w okresie, w trakcie którego dana osoba, jak utrzymuje, była ofiarą mobbingu, a której to decyzji zgodność z prawem nie została zakwestionowana, jako taka jest okolicznością faktyczną mogącą stanowić przesłankę mobbingu, którą, między innymi, należy wziąć pod uwagę bez konieczności badania jej zgodności z prawem czy kwestii upłynięcia terminów na jej zaskarżenie, stoi na przeszkodzie stwierdzeniu przez sąd istnienia mobbingu. Tak więc do sądu należy ocena, czy decyzja, jako okoliczność faktyczna, przy uwzględnieniu całości istotnego kontekstu faktycznego, może być uznana za przesłankę mobbingu (zob. podobnie wyrok z dnia 30 czerwca 2021 r., FD/Entreprise commune Fusion for Energy, T‑641/19, niepublikowany, EU:T:2021:388, pkt 44).

–       W przedmiocie obowiązku wspomagania ciążącego – w przypadku zarzutów dotyczących mobbingu – na instytucji, organie lub jednostce organizacyjnej będącej pracodawcą

137    Należy przypomnieć, że – zgodnie z utrwalonym orzecznictwem – celem art. 24 regulaminu pracowniczego jest ochrona urzędników Unii przed mobbingiem lub wszelkimi formami poniżającego traktowania, w szczególności ze strony ich przełożonych lub współpracowników (zob. wyrok z dnia 9 października 2020 r., GV/Komisja, T‑705/19, niepublikowany, EU:T:2020:590, pkt 76 i przytoczone tam orzecznictwo).

138    Tak więc, w przypadku gdy AIPN lub AHCC rozpatruje na podstawie art. 90 ust. 1 regulaminu pracowniczego wniosek o udzielenie wsparcia w rozumieniu art. 24 wspomnianego regulaminu pracowniczego, powinien on, na podstawie spoczywającego na nim obowiązku wspomagania i gdy organ ten ma do czynienia z wydarzeniem niezgodnym z porządkiem i spokojem służby, interweniować z całą konieczną stanowczością i reagować z szybkością i starannością, jakiej wymagają okoliczności danego przypadku, w celu ustalenia faktów i wyciągnięcia z nich odpowiednich konsekwencji przy pełnej znajomości stanu rzeczy. Wystarczy, aby w tym celu urzędnik lub pracownik, który domaga się ochrony ze strony AIPN lub AHCC, uprawdopodobnił rzeczywiste zaistnienie działań, których – jak twierdzi – stał się obiektem. W obliczu takich informacji do danej instytucji, danego organu lub danej jednostki organizacyjnej należy podjęcie właściwych środków, w szczególności poprzez przeprowadzenie dochodzenia administracyjnego w celu ustalenia okoliczności faktycznych leżących u podstaw skargi, we współpracy z wnioskodawcą oraz, w świetle wyników dochodzenia, podjęcie koniecznych środków, takich jak wszczęcie postępowania dyscyplinarnego wobec osoby, wobec której wysunięto oskarżenia, w sytuacji gdy w wyniku dochodzenia administracyjnego administracja stwierdzi istnienie mobbingu (wyroki: z dnia 3 października 2019 r., DQ i in./Parlament, T‑730/18, EU:T:2019:725, pkt 80 i z dnia 14 lipca 2021 r., AI/ECDC, T‑65/19, EU:T:2021:454, pkt 64).

139    W szczególności, w obliczu twierdzeń na temat mobbingu, obowiązek wspomagania obejmuje obowiązek poważnego i niezwłocznego zbadania przez administrację w sposób całkowicie poufny wniosku o udzielenie wsparcia, w którym podnoszony jest mobbing, i poinformowania wnioskodawcy o dalszych działaniach, jakie zostaną podjęte w przedmiocie tego wniosku (wyrok z dnia 3 października 2019 r., DQ i in./Parlament, T‑730/18, EU:T:2019:725, pkt 81).

140    Wreszcie, rozpatrując zarzut oparty na naruszeniu art. 12a regulaminu pracowniczego, Sąd musi ustalić, czy dana instytucja, dany organ lub dana jednostka organizacyjna dopuściły się błędu w ocenie okoliczności faktycznych w świetle definicji mobbingu, o której mowa w tymże przepisie, a nie oczywistego błędu w ocenie tych okoliczności faktycznych (zob. wyrok z dnia 9 grudnia 2020 r., GV/Komisja, T‑705/19, niepublikowany, EU:T:2020:590, pkt 81 i przytoczone tam orzecznictwo).

141    W szczególności, zasadność decyzji oddalającej wniosek o udzielenie wsparcia bez wszczęcia dochodzenia administracyjnego musi być oceniona przez sąd w świetle okoliczności, o których dana instytucja, dany organ lub dana jednostka organizacyjna zostały zawiadomione, w szczególności przez autora wniosku o udzielenie wsparcia (zob. podobnie wyrok z dnia 9 grudnia 2020 r., GV/Komisja, T‑705/19, niepublikowany, EU:T:2020:590, pkt 82 i przytoczone tam orzecznictwo).

–       W przedmiocie stopnia kontroli Sądu w rozpatrywanej sprawie

142    W celu określenia stopnia kontroli mającego zastosowanie w rozpatrywanej sprawie, do Sądu należy dokonanie oceny, czy sprawozdanie z dnia 29 lipca 2017 r. jest równoważne wynikowi dochodzenia administracyjnego w rozumieniu orzecznictwa przytoczonego w pkt 138 i 141 powyżej, które miałoby na celu ustalenie okoliczności faktycznych leżących u podstaw zgłoszeń z dnia 28 marca i z dnia 17 lipca 2017 r.

143    Gdyby tak bowiem nie było, to do Sądu należałoby – na podstawie przepisów i zasad przypomnianych w pkt 130–141 powyżej – dokonanie oceny, na etapie badania odpowiednich części zarzutu, czy cztery uchybienia zarzucane przez skarżącego szefowi Misji i jego zastępcy stanowią nie przypadek mobbingu, lecz przesłanki takiego mobbingu, które uzasadniałby wszczęcie dochodzenia administracyjnego.

144     W tym względzie, z decyzji z dnia 10 kwietnia 2018 r. wynika, że sprawozdanie z dnia 29 lipca 2017 r. zostało sporządzone przez urzędnika CPCC ESDZ na podstawie art. 11 ust. 1 lit. b) kodeksu postępowania, który upoważnia CDO, w przypadku zgłoszenia dotyczącego szefa Misji, do rozpatrzenia sprawy jako kwestii zarządzania, bez przeprowadzania formalnego postępowania dyscyplinarnego, w stosownym przypadku przeprowadzając postępowanie mediacyjne.

145    Wydaje się zatem, że sprawozdanie z dnia 29 lipca 2017 r. zostało sporządzone w celu przekazania informacji o próbie mediacji, nie zaś w celu ustalenia – w ramach wstępnego lub dyscyplinarnego dochodzenia przewidzianego w art. 11 ust. 1 lit. c) i d) kodeksu postępowania – zasadności znajdujących się w zgłoszeniach z dnia 28 marca i z dnia 17 lipca 2017 r zarzutów dotyczących mobbingu.

146    Wykładnię tę potwierdza okoliczność, że w swoim sprawozdaniu z dnia 29 lipca 2017 r., mediator nie zajął w sposób wyraźny stanowiska w przedmiocie kwestii, czy czyny zarzucane przez skarżącego szefowi Misji i jego zastępcy stanowią mobbing, czy też stanowią przesłanki takiej sytuacji.

147    Prawdą jest, że z wniosku ze sprawozdania z dnia 29 lipca 2017 r. można wywieść, że mediator w sposób dorozumiany uznał, iż niektóre czyny zarzucane przez skarżącego Misji, w szczególności te, które są przedmiotem czterech części powołanych na poparcie zarzutu pierwszego, stanowiły przesłanki mobbingu.

148    W tymże wniosku mediator proponuje bowiem środek mający złagodzić sytuację, a mianowicie tymczasowe przeniesienie skarżącego, po wakacjach letnich, do Brukseli (Belgia), powołując się wyraźnie na przepisy krajowe dotyczące mobbingu oraz na przepisy mające zastosowanie do instytucji Unii, przewidujące istnienie etapu nieformalnego przed wszczęciem formalnego postępowania, a także na okoliczność, że w rozpatrywanej sprawie warunki sprzyjały takiemu nieformalnemu etapowi.

149    Pomimo powyższego, osobista ocena mediatora, która znajduje się w sprawozdaniu z dnia 29 lipca 2017 r. nie została uwzględniona przez Misję.

150    W szczególności należy zauważyć, że na mocy decyzji z dnia 10 kwietnia 2018 r., która została wydana po zakończeniu oddelegowania skarżącego do udziału w Misji, CDO poinformował go, że zgłoszenia z dnia 28 marca i 17 lipca 2017 r. zostały rozpatrzone jako kwestie zarządzania, zgodnie z art. 11 ust. 1 lit. b) kodeksu postępowania, bez wszczynania wstępnego lub dyscyplinarnego dochodzenia i bez wszczynania formalnego postępowania dyscyplinarnego względem szefa Misji i jego zastępcy.

151    Należy zatem stwierdzić, że postępując w ten sposób Misja uznała, że zawarte w zgłoszeniach z dnia 28 marca i z dnia 17 lipca 2017 r. zarzuty dotyczące mobbingu były bezpodstawne, a przynajmniej niewystarczająco uzasadnione, aby stanowić przesłanki uzasadniające wszczęcie wstępnego lub dyscyplinarnego dochodzenia.

152    W związku z tym, ponieważ Misja – na mocy decyzji z dnia 10 kwietnia 2018 r. – zaniechała przeprowadzenia dochodzenia administracyjnego w celu zbadania zasadności zarzutów skarżącego, a także zaniechała zajęcia stanowiska co do istnienia możliwości, że uchybienia zarzucane przez skarżącego szefowi Misji i jego zastępcy stanowiły mobbing, taka decyzja jest równoważna w swoich skutkach z oddaleniem wniosku o udzielenie wsparcia bez wszczynania dochodzenia administracyjnego, którego zasadność Sąd musi – zgodnie z orzecznictwem przytoczonym w pkt 141 powyżej – ocenić w świetle okoliczności faktycznych, o których skarżący poinformował Misję.

–       W przedmiocie części pierwszej zarzutu, dotyczącej wykluczania skarżącego z cotygodniowych spotkań politycznych szefa Misji z szefem Delegatury

153    Na poparcie tej części zarzutu skarżący podnosi w istocie, że wykluczanie go z cotygodniowych spotkań politycznych szefa Misji z szefem Delegatury (zwanych dalej „spotkaniami sztabowymi”) stanowiło przesłankę mobbingu, która uzasadniała wszczęcie dochodzenia administracyjnego.

154    W tym względzie, z wiadomości elektronicznej z dnia 26 maja 2017 r. wynika, że szef Misji zwrócił się do skarżącego z prośbą, aby począwszy od tego dnia nie brał on już udziału w spotkaniach sztabowych.

155    Ze sprawozdania z dnia 29 lipca 2017 r. wynika natomiast, że skarżący uznał, iż skutkiem wykluczenia go ze spotkań sztabowych było pozbawienie go dostępu do źródła informacji istotnego dla wykonywania przez niego obowiązków doradcy politycznego, uniemożliwienie mu wykonywania zadań koordynacyjnych z Delegaturą w celu sporządzania sprawozdań w przedmiocie kwestii politycznych oraz naruszenie jego dobrego imienia.

156    Jednakże ze sprawozdania tego wynika również, że po pierwsze, decyzja szefa Misji z dnia 26 maja 2017 r., o której mowa w pkt 154 powyżej, była następstwem jego niezadowolenia wobec skarżącego z powodu braku podejmowania przez niego działań następczych w odniesieniu do tych cotygodniowych spotkań, a po drugie, faktu, że spotkania te były politycznie drażliwe i szef Misji miał powody, by sądzić, że pochodzące z tych spotkań informacje były ujawniane organom włoskim.

157    Wprawdzie w swoim sprawozdaniu z dnia 29 lipca 2017 r. mediator uznał, że wykluczenie skarżącego ze spotkań sztabowych i zapraszanie go jedynie na cotygodniowe spotkania kierownictwa nie było możliwe z uwagi na jego obowiązki doradcy politycznego i koordynację w tej dziedzinie i że lepszym rozwiązaniem było, aby skarżący nadal uczestniczył sporadycznie w spotkaniach sztabowych.

158    Niemniej jednak, jeśli chodzi o pierwszy powód wykluczenia skarżącego ze spotkań sztabowych, z wiadomości elektronicznej wysłanej przez szefa Misji do skarżącego w dniu 6 kwietnia 2017 r. wynika również, że wkład skarżącego w owe cotygodniowe spotkania był zerowy.

159    W tym względzie, po pierwsze należy przypomnieć, że art. 6 ust. 2 i 3 decyzji 2012/392 stanowi, że szef Misji sprawuje dowództwo i kontrolę nad personelem, zespołami i jednostkami z państw wnoszących wkład oraz wydaje całemu personelowi Misji instrukcje służące skutecznemu jej prowadzeniu w teatrze działań, odpowiadając za jej koordynację i jej bieżące zarządzanie.

160    Ponadto z orzecznictwa wynika, że administracja dysponuje szerokim zakresem uznania w dziedzinie organizacji służby (zob. podobnie wyrok z dnia 29 października 1981 r., Arning/Komisja, 125/80, EU:C:1981:248, pkt 19).

161    Tymczasem skarżący nie przedstawił żadnego dowodu mogącego podważyć twierdzenia szefa Misji, jakoby wkład skarżącego w spotkania sztabowe był zerowy, wobec czego, biorąc pod uwagę szeroki zakres uznania, którym dysponował szef Misji oraz uwzględniając przypomniany w art. 6 decyzji 2012/392 wymóg skuteczności, nie wydaje się, aby jego decyzja o zwolnieniu skarżącego z udziału w tych spotkaniach była – w świetle interesu służby – przesadna lub naganna.

162    Po drugie, z art. 6 ust. 7 decyzji 2012/392 wynika również, że szef Misji, bez uszczerbku dla struktury dowodzenia, przyjmuje od szefa Delegatury wskazówki polityczne dotyczące sytuacji na miejscu.

163    W konsekwencji, ponieważ celem spotkań sztabowych było w szczególności przekazywanie przez szefa Delegatury wskazówek politycznych dotyczących sytuacji na miejscu, nie wydaje się, aby obecność skarżącego na tych spotkaniach była niezbędna.

164    Po trzecie, nie wykazano, ani nawet nie twierdzono, że spotkania sztabowe stanowiły jedyny kanał komunikacji w kwestiach politycznych między Misją a Delegaturą, wobec czego nie wydaje się, aby wykluczenie skarżącego z tych spotkań utrudniało mu wykonywanie obowiązków, w zakresie w jakim wymagały one koordynacji z jego odpowiednikiem lub odpowiednikami w Delegaturze w przedmiocie kwestii politycznych.

165    W związku z tym i bez konieczności badania drugiego powodu wydania decyzji z dnia 26 maja 2017 r., o którym mowa w pkt 156 powyżej, opartego na braku poszanowania poufności spotkań oraz ujawnianiu przez skarżącego niektórych informacji organom włoskim, owa decyzja o wykluczeniu ze spotkań sztabowych nie może być uznana, rozpatrywana odrębnie, za przesłankę mobbingu wobec skarżącego, wobec czego część pierwszą zarzutu należy oddalić jako bezzasadną.

–       W przedmiocie części drugiej zarzutu, dotyczącej otrzymania pierwszego pisemnego ostrzeżenia z dnia 17 lipca 2017 r., niecałą godzinę po zgłoszeniu z tego samego dnia

166    W ramach tej części zarzutu skarżący podnosi w istocie, że doręczenie pierwszego pisemnego ostrzeżenia niecałą godzinę po dokonaniu zgłoszenia z dnia 17 lipca 2017 r. stanowi przesłankę stosowanego wobec niego mobbingu.

167    Na wstępie należy przypomnieć, że art. 7 ust. 1 kodeksu postępowania stanowi, że członek Misji, który zgłosił ewentualne uchybienie, nie jest karany za to zgłoszenie lub w jego wyniku, pod warunkiem, że działał w sposób racjonalny i w dobrej wierze.

168    W rozpatrywanej sprawie z oświadczeń stron wynika, że w dniu 17 lipca 2017 r. szef Misji skierował do skarżącego pisemne ostrzeżenie z powodu braku okazania mu szacunku podczas spotkania, które odbyło się w dniu 10 kwietnia 2017 r. i na którym Misja gościła polityka z jednego z państw członkowskich. Szef Misji zarzucił skarżącemu, że poprzez swoje zachowanie w sposób bardzo wyraźny wyraził swoją irytację z powodu konieczności sporządzenia notatek podczas owego spotkania, podczas gdy było to jego zadaniem, oraz że przyjmował niestosowne wyrazy twarzy lub gesty za każdym razem, gdy przemawiał szef Misji.

169    W szczególności to pierwsze ostrzeżenie zostało skierowane do skarżącego w dniu 17 lipca 2017 r., niecałą godzinę po wysłaniu przez niego do CDO zgłoszenia w sprawie mobbingu dotyczącego szefa Misji i jego zastępcy.

170    Po pierwsze, z art. 11 kodeksu postępowania wynika, że na podstawie sprawozdania przedstawiającego ewentualne uchybienie, decyzja odpowiedzialnego organu w przedmiocie działań, jakie należy podjąć w związku z tym uchybieniem, która może skłonić organ do rozpatrzenia sprawy jako kwestii zarządzania, powinna zostać wydana w terminie dziesięciu dni roboczych.

171    W rozpatrywanej sprawie, ponieważ pierwsze pisemne ostrzeżenie nie było następstwem formalnego postępowania dyscyplinarnego, a z jego tytułu wynika, że ma ono charakter „zarządczy”, należy stwierdzić, wobec braku wskazania przez Misję innej podstawy prawnej, że zostało ono wydane zgodnie z art. 11 lit. b) kodeksu postępowania.

172    Po drugie, chociaż ze sprawozdania z dnia 29 lipca 2017 r. wynika, że szef Misji usprawiedliwił przed mediatorem wysłanie z opóźnieniem pierwszego pisemnego ostrzeżenia instrukcjami otrzymanymi od CPCC i ESDZ, które skłoniły go do odroczenia tego wysłania, to Misja nie przedstawiła żadnego dowodu tej korespondencji, który pozwoliłby na wykazanie rzeczywistego charakteru tego usprawiedliwienia. Ponadto nie wykazała ona, ani nawet nie twierdziła, że CPCC czy CDO zatwierdziły inicjatywę szefa Misji polegającą na doręczeniu skarżącemu pierwszego pisemnego ostrzeżenia w dniu 17 lipca 2017 r.

173    W konsekwencji, nawet przy założeniu, że określony w art. 11 lit. b) kodeksu postępowania termin dziesięciu dni roboczych nie stanowi wiążącego terminu, nie zmienia to faktu, że Misja nie uzasadniła powodu, dla którego pierwsze pisemne ostrzeżenie zostało wysłane w dniu 17 lipca 2017 r., ponad trzy miesiące po zdarzeniu, które leżało u podstaw tego ostrzeżenia i niecałą godzinę po dokonaniu przez skarżącego zgłoszenia dotyczącego szefa Misji.

174    Po trzecie, prawdą jest, że zgłoszenie z dnia 17 lipca 2017 r. zostało dokonane przez skarżącego za pośrednictwem wiadomości elektronicznej, skierowanej wyłącznie do CDO i zastępcy tego ostatniego oraz że Misja utrzymuje, że szef Misji i jego zastępca nie wiedzieli o tym zgłoszeniu w chwili jego wystosowania.

175    Jednakże, chociaż Sąd nie może nałożyć na Misję ciężaru dowodu co do wykazania prawdziwości jej twierdzeń, ponieważ taki ciężar byłby równoznaczny z wymaganiem od niej przedstawienia dowodu negatywnego, nie może on również wymagać od skarżącego wykazania, czy – a jeśli tak, to w jakiej dokładnie dacie – CDO poinformował szefa Misji o istnieniu i ewentualnie o treści zgłoszenia z dnia 17 lipca 2017 r., ponieważ nie ma powodów, aby uważać, że skarżący dysponował takimi informacjami.

176    Tak więc, wobec braku dowodu co do dokładniej daty, w której CDO zawiadomił szefa Misji o istnieniu zgłoszenia skarżącego z dnia 17 lipca 2017 r. oraz co do dokładnej treści tej informacji, należy przede wszystkim stwierdzić, że Misja nie powołała się na żadne przepisy, które uniemożliwiałyby przekazanie tej informacji szefowi Misji lub jego zastępcy.

177    Ponadto Misja nie wskazała również Sądowi dokładnej daty, w której CDO lub CPCC zawiadomili szefa Misji o wizycie mediatora, chociaż można racjonalnie przyjąć, że w chwili przekazania tej informacji szef Misji wiedział o istnieniu i, w stosownym przypadku, o treści zgłoszenia z dnia 17 lipca 2017 r.

178    Z powyższego wynika, że wobec braku uzasadnienia przez Misję skierowania pierwszego ostrzeżenia z opóźnieniem, zarówno w odniesieniu do terminu przewidzianego w art. 11 kodeksu postępowania, jak i w odniesieniu do dawności okoliczności faktycznych leżących u podstaw tego ostrzeżenia, oraz wobec braku wskazania dokładnej daty, w której szef Misji powziął wiadomość o zgłoszeniu z dnia 17 lipca 2017 r., doręczenie tego ostrzeżenia niecałą godzinę po zgłoszeniu może być uznane za przesadne lub naganne.

179    Może ono bowiem być interpretowane jako zmierzające do ukarania skarżącego – wbrew wymogom przewidzianym w art. 7 kodeksu postępowania – z powodu dokonania wspomnianego zgłoszenia i w konsekwencji, rozpatrywane odrębnie, stanowi przesłankę mobbingu.

180    W konsekwencji należy uwzględnić część drugą rozpatrywanego zarzutu.

–       W przedmiocie części trxeciej zarzutu, dotyczącej otrzymanego przez skarżącego w dniu 27 lipca 2017 r. żądania wypełnienia formularza oceny wyników pracy w celu przedłużenia jego oddelegowania

181    W ramach tej części zarzutu skarżący podnosi w istocie, że moment wybrany przez służbę HR na wznowienie postępowania w sprawie oceny jego wyników pracy, to jest dzień 27 lipca 2017 r., a zatem następny dzień po wyjeździe mediatora, stanowi przesłankę stosowanego wobec niego mobbingu.

182    W szczególności, ze sprawozdania z dnia 29 lipca 2017 r. wynika, że skarżący uważał, iż postępowanie w sprawie oceny wyników pracy nie było przewidziane w przepisach dotyczących zarządzania personelem Misji oraz że jedynym celem wszczęcia w odniesieniu do niego tego postępowania było zwolnienie go ze służby.

183    W tym względzie z akt sprawy wynika, że w dniu 6 kwietnia 2017 r. szef Misji podjął decyzję o rozpoczęciu postępowania w celu sporządzenia sprawozdania z oceny wyników pracy (PER) w odniesieniu do skarżącego oraz że ten ostatni sprzeciwił się temu, ze względu na to, w istocie, że nie zostało to formalnie przewidziane w zmienionym planie operacji Misji (zwanym dalej „OPLAN”) z dnia 13 lipca 2022 r.

184    Następnie, w dniu 27 lipca 2017 r., członek służby HR przesłał skarżącemu do uzupełnienia projekt PER, zakreślając nowy termin do dnia 4 sierpnia 2017 r. Skarżący ponownie jednak odmówił wypełnienia jego PER z tego względu, że to nowe postępowanie było przedwczesne w świetle zakończenia jego oddelegowania przewidzianego na dzień 14 kwietnia 2018 r. Szef służby HR wyjaśnił wówczas skarżącemu, że postępowanie to dotyczy wszystkich członków personelu Misji, których oddelegowanie miało się zakończyć najpóźniej w dniu 30 kwietnia 2018 r. oraz że jeżeli nie weźmie w nim udziału jego stanowisko zostanie ogłoszone jako wolne.

185    Wreszcie, w dniu 23 sierpnia 2017 r., szef służby HR przypomniał skarżącemu o sprawie, prosząc go ponownie o przedłożenie jego należycie wypełnionego PER. Skarżący ponownie odrzucił tę prośbę z tego względu, że nie zamierzał wnioskować o przedłużenie jego oddelegowania począwszy od kwietnia 2018 r.

186    Na wstępie należy uściślić, że art. 7 załącznika IX do OPLAN dotyczącego zasobów ludzkich, uzależnia przedłużenie oddelegowania oddelegowanego członka personelu od zgody szefa Misji na podstawie stosownego wniosku złożonego przez danego członka personelu trzy miesiące przed zakończeniem trwającego oddelegowania oraz pozytywnego PER sporządzonego przez jego bezpośredniego przełożonego.

187    Ponadto, art. 10 załącznika IX do OPLAN przewiduje, że wszyscy członkowie Misji muszą być regularnie poddawani PER, w szczególności przed ich ostatecznym wyjazdem z Misji.

188    Wreszcie, Misja powołała się na dokument zatytułowany „Wytyczne w sprawie oceny wyników pracy w misjach EPBiO”, z którego wynika, że postępowanie w sprawie sporządzenia PER było przeprowadzane systematycznie przed opuszczeniem Misji przez danego członka personelu, stanowczo zalecane na zakończenie każdego okresu oddelegowania lub umowy, zalecane na zakończenie okresu sześciu miesięcy w przypadku pierwszego oddelegowania członka personelu na okres jednego roku i możliwe w dowolnym momencie, jeżeli zostanie to uznane za konieczne, w przypadku zmiany bezpośredniego przełożonego lub zmiany wyników pracy danego członka personelu, w uzgodnieniu z służbą HR.

189    W pierwszej kolejności należy stwierdzić, że nawet jeżeli możliwość dokonania oceny personelu Misji w przypadku zmiany przełożonego lub zmiany wyników pracy danego członka personelu nie jest wyraźnie przewidziana w załączniku IX do OPLAN, nie wydaje się, by przepis ten sprzeciwiał się takiej praktyce, ponieważ art. 10 tego załącznika nie określa w sposób wyczerpujący sytuacji, w których członków Misji należy poddać ocenie.

190    Ponadto skarżący nie powołał się na żaden inny przepis, który stałby na przeszkodzie dokonaniu przez szefa Misji oceny jego pracy.

191    Przeciwnie, z art. 6 decyzji 2012/392 oraz z orzecznictwa przytoczonego w pkt 160 powyżej wynika, że szef Misji – przy podejmowaniu decyzji o sporządzeniu PER w odniesieniu do jednego ze swoich podwładnych – dysponuje szerokim zakresem uznania, jeżeli uważa, że postępowanie to jest niezbędne dla jego skuteczności na poziomie teatru działań.

192    Nie można zatem uznać, że co do zasady, decyzja szefa Misji z dnia 6 kwietnia 2017 r. o przeprowadzeniu oceny wyników pracy skarżącego była przesadna lub naganna w świetle interesu służby, tym bardziej, że z rozprawy wynika, że skarżący – po czerwcu 2016 r. – nie został już poddany żadnej kolejnej ocenie swojej pracy.

193    W drugiej kolejności, z kolejnego żądania służby HR z dnia 27 lipca 2017 r. mającego na celu, by skarżącego wypełnił swój PER wynika jednak, że żądanie to nie odnosiło się do decyzji szefa Misji z dnia 6 kwietnia 2017 r., o której mowa w pkt 183 i 192 powyżej, lecz do konieczności podsumowania wniosków o przedłużenie oddelegowania oraz określenia ewentualnych wolnych stanowisk dla wszystkich członków personelu oddelegowanych do udziału w Misji do dnia 30 kwietnia 2018 r., w celu opublikowania stanowisk członków personelu, których oddelegowanie dobiegnie końca w tej ostatniej dacie.

194    Tymczasem, chociaż nie jest kwestionowane, że owa decyzja nie dotyczyła wyłącznie skarżącego, nie zmienia to faktu, że Misja nie uzasadniła powodów, dla których służba HR przystąpiła do tych czynności administracyjnych w dniu 27 lipca 2017 r., pomimo że z art. 7 załącznika IX do OPLAN dotyczącego zasobów ludzkich wynika, że postępowanie w sprawie oceny członków personelu, którzy pragną wnioskować o odnowienie ich oddelegowania do udziału w Misji powinno się odbyć na etapie przedstawienia przez nich stosownego wniosku, nie później niż trzy miesiące przed zakończeniem oddelegowania, to jest – w przypadku skarżącego – w dniu 14 stycznia 2018 r.

195    W trzeciej kolejności należy stwierdzić, że żądanie służby HR, o którym mowa w pkt 184 i 193 powyżej, zostało wystosowane następnego dnia po wyjeździe mediatora.

196    Tymczasem można zasadnie uznać, że zgłoszenia z dnia 28 marca i z dnia 17 lipca 2017 r. oraz decyzja CDO z dnia 20 lipca 2017 r. o wysłaniu mediatora na miejsce począwszy od dnia 25 lipca 2017 r. wymagały od Misji, aby – w oczekiwaniu na wnioski mediatora – podjęła działania w stosunku do skarżącego z ostrożnością wymaganą w szczególności przez zasadę dobrej administracji.

197    Niezależnie od tego, że ów obowiązek działania z ostrożnością jest zawarty w ustanowionej w art. 41 Karty zasadzie dobrej administracji (zob. podobnie wyrok z dnia 16 czerwca 2022 r., SGL Carbon i in./Komisja, C‑65/21 P i od C‑73/21 P do C‑75/21 P, EU:C:2022:470, pkt 30 i przytoczone tam orzecznictwo), a w szczególności w obowiązku staranności, w rozpatrywanej sprawie był on bowiem również wymagany na mocy art. 7 kodeksu postępowania, który zakazuje Misji karania członka Misji, który zgłosił ewentualne uchybienie, za to zgłoszenie lub w jego wyniku.

198    Tymczasem ze sprawozdania z dnia 29 lipca 2017 r. wynika, że mediator uznał, iż działanie służby HR polegające na wznowieniu w dniu 27 lipca 2017 r. – tj. bezpośrednio po wykonaniu przez niego zadania oceny na miejscu – postępowania w sprawie oceny skarżącego było niefortunne i nastąpiło wcześniej niż powinno było nastąpić zgodnie z przyjętą praktyką.

199    W tym kontekście można uznać, że w szczególnych okolicznościach, w których zapadła, decyzja o wznowieniu postępowania w sprawie oceny skarżącego już w następnym dniu po wyjeździe mediatora, bez oczekiwania na jego wnioski i ponad dziewięć miesięcy przed zakończeniem oddelegowania skarżącego, jest przesadna lub naganna.

200    Takie wznowienie można bowiem interpretować w ten sposób, że ma ono na celu wykluczenie skarżącego z udziału w Misji po zakończeniu jego oddelegowania, bez oczekiwania na propozycje mediatora, wobec czego decyzja ta, rozpatrywana odrębnie, stanowi przesłankę mobbingu.

201    W konsekwencji część trzecią zarzutu należy uwzględnić.

–       W przedmiocie części czwartej zarzutu, dotyczącej otrzymania przez skarżącego zaktualizowanego rozliczenia jego urlopów w następstwie żądania służby HR, by usprawiedliwił dni nieusprawiedliwionej nieobecności

202    W ramach tej części zarzutu skarżący krytykuje reakcję szefa służby HR na swój spóźniony powrót z urlopu w czerwcu 2017 r.

203    W tym względzie z wiadomości elektronicznej z dnia 28 lipca 2017 r. wysłanej do CDO wynika, że skarżący uzupełnił zgłoszenie z dnia 17 lipca 2017 r. o wymianę wiadomości elektronicznych między tym ostatnim a szefem służby HR odnośnie swojego powrotu z urlopu w czerwcu 2017 r., po upływie pierwotnego terminu jego zakończenia.

204    W szczególności z owych wiadomości elektronicznych wynika, że skarżący otrzymał pismo z żądaniem uzasadnienia powodów swojego powrotu z urlopu w poniedziałek, w dniu 3 lipca 2017 r., zamiast w pierwotnie ustalonej dacie, tj. w czwartek, w dniu 29 czerwca 2017 r. W wiadomości elektronicznej z dnia 24 lipca 2017 r. skarżący powołał się na „powody osobiste” i wskazał, że poprosił współpracowników o uprzedzenie Misji z uwagi na okoliczność, że nie miał możliwości uczynić tego osobiście. Następnie, w wiadomości elektronicznej z dnia 27 lipca 2017 r. szef służby HR przesłał skarżącemu „zaktualizowane rozliczenia urlopów”, w którym wymieniono dni 29 i 30 czerwca 2017 r., wraz z kopią, w szczególności, do szefa Misji i jego zastępcy. Skarżący wskazał wówczas, że nie prosił o ten dokument oraz że chce poznać powody wysłania przez swojego rozmówcę kopii wiadomości do innych adresatów, jako że był to dokument, który uważał za ściśle poufny.

205    W pierwszej kolejności okazuje się, że wystosowane przez służbę HR żądanie uzasadnienia urlopu datowane było na dzień 24 lipca 2017 r. i zostało doręczone skarżącemu w tym samym dniu, wobec czego miało ono miejsce dzień przed przyjazdem mediatora.

206    Tymczasem z akt sprawy nie wynika, aby skarżący zgłosił to żądanie uzasadnienia urlopu mediatorowi podczas dwustronnych spotkań, które odbył z tym ostatnim w dniach 25 i 26 lipca 2019 r., chociaż miał taką możliwość.

207    W konsekwencji należy stwierdzić, że skarżący nie uważał, iżżądanie uzasadnienia urlopu z dnia 24 lipca 2017 r. stanowiło przesłankę stosowanego wobec niego mobbingu, lecz że uważał za nią przesłanie mu zaktualizowanego rozliczenia urlopów z dnia 27 lipca 2017 r.

208    W drugiej kolejności należy również zauważyć, że w maju 2017 r. skarżący powrócił z urlopu z opóźnieniem i powtórzył to zachowanie w sierpniu 2017 r., nie przestrzegając krajowych przepisów dotyczących wniosków o urlop.

209    W trzeciej kolejności należy stwierdzić, że bez uszczerbku dla obowiązku staranności, a w szczególności dbałości, o którym mowa w pkt 197 powyżej, w oczekiwaniu na wnioski mediatora, ani art. 1 i 31 Karty, ani art. 12a regulaminu pracowniczego, ani też – w rozpatrywanej sprawie – przepisy załącznika IX do OPLAN i kodeksu postępowania, nie nakładały na Misję obowiązku wyłączenia skarżącego z procedur zarządzania zasobami ludzkimi Misji wyłącznie z tego powodu, że dokonał on zgłoszeń dotyczących mobbingu przeciwko szefowi Misji i jego zastępcy.

210    Tak więc zgłoszenia z dnia 28 marca i z dnia 17 lipca 2017 r. nie mogły stanowić przeszkody do wysłania przez służbę HR, działającą pod nadzorem szefa Misji i jego zastępcy, w dniu 27 lipca 2017 r. do skarżącego formularza zawierającego zaktualizowane rozliczenie urlopów w następstwie nieusprawiedliwionej nieobecności w dniach 29 i 30 czerwca 2017 r., tym bardziej że taki dokument co do zasady jest niezbędny do dokładnego zapoznania się z prawami do urlopu wypoczynkowego danego członka personelu za pozostałą część bieżącego roku.

211    W konsekwencji, wysłanie skarżącemu przez służbę HR w dniu 27 lipca 2017 r. zaktualizowanego rozliczenia jego urlopów nie może zostać uznane, rozpatrywane odrębnie, za działanie przesadne lub naganne, mogące stanowić przesłankę stosowania wobec niego mobbingu, wobec czego część czwartą zarzutu należy oddalić jako bezzasadną.

–       W przedmiocie całościowej i kontekstualnej oceny zachowań zarzucanych przez skarżącego szefowi Misji i jego zastępcy

212    Zgodnie z orzecznictwem przytoczonym w pkt 135 powyżej, do Sądu należy dokonanie całościowej i kontekstualnej oceny zachowań zarzucanych przez skarżącego szefowi Misji i jego zastępcy.

213    W tym względzie, z wiadomości elektronicznej wysłanej przez szefa Misji do skarżącego w dniu 6 kwietnia 2017 r. wynika, że ten pierwszy powiadomił organy włoskie i CDO o swojej woli doprowadzenia do repatriacji tego ostatniego ze względu na utratę zaufania związaną z domniemanymi naruszeniami przez tego ostatniego tajemnicy zawodowej.

214    Prawdą jest, że art. 8 załącznika IX do OPLAN zezwala szefowi Misji na zakończenie oddelegowania członka personelu przed upływem przewidzianego okresu, w szczególności z przyczyn dyscyplinarnych, zgodnie z kodeksem postępowania lub z powodu niezdolności danego członka personelu do spełnienia podstawowych wymogów Misji.

215    Z akt sprawy nie wynika jednak, że Misja zwróciła się do organów włoskich z wnioskiem o wcześniejsze zakończenie oddelegowania skarżącego lub że wszczęła postępowanie przewidziane w art. 8 załącznika IX do OPLAN.

216    W odpowiedzi na pytanie zadane na rozprawie Misja uściśliła, że postępowanie w sprawie przedterminowego zakończenia oddelegowania, przewidziane w art. 8 załącznika IX do OPLAN, jest uciążliwe ze względu na formalności administracyjne i wymaga ustanowienia komitetu odpowiedzialnego za ocenę sytuacji danego członka personelu oraz uzasadnienia powodów, dla których szef Misji rozważał przedterminowe zakończenia jego oddelegowania.

217    Tak więc ogólne środowisko pracy, w którym wystąpiły okoliczności faktyczne przytoczone przez skarżącego, cechował zamiar szefa Misji – wynikający z wiadomości elektronicznej z dnia 6 kwietnia 2017 r., o której mowa w pkt 213 powyżej – polegający na pozbyciu się skarżącego bez przeprowadzenia postępowania przewidzianego w art. 8 załącznika IX do OPLAN.

218    Tymczasem, z jednej strony, istnienie takiego kontekstu mogło potwierdzić ocenę skarżącego dotyczącą czynów zarzucanych szefowi Misji i jego zastępcy w ramach części drugiej i trzeciej zarzutu, co do których Sąd orzekł, iż stanowiły przesłanki mobbingu. Z drugiej strony, czyny zarzucane przez skarżącego szefowi Misji i jego zastępcy w ramach części pierwszej i czwartej zarzutu, co do których Sąd orzekł, iż nie stanowiły one, rozpatrywane odrębnie, przesłanek mobbingu, mogły jednak się nimi okazać we wspomnianym kontekście, w szczególności ze względu na to, że wszystkie te czyny miały miejsce w ograniczonym czasie.

219    W konsekwencji skarżący ma podstawy utrzymywać, że z uwagi na zaniechanie przeprowadzenia dochodzenia administracyjnego w następstwie jego zarzutów dotyczących mobbingu, Misja naruszyła art. 1  i art. 31 ust. 1 Karty oraz art. 12a regulaminu pracowniczego, i należy uwzględnić zarzut pierwszy w całości.

 W przedmiocie zarzutu drugiego, opartego na naruszeniu prawa do dobrej administracji i obowiązku dbałości

220    W ramach tego zarzutu skarżący podnosi, że trzy domniemane uchybienia wymienione w pkt 79 powyżej, które do celów niniejszego wyroku należy uznać za części na poparcie rozpatrywanego zarzutu, stanowią naruszenia prawa do dobrej administracji i obowiązku dbałości.

221    Misja kwestionuje zasadność zarzutów skarżącego.

222    Przed przystąpieniem do zbadania tych trzech części zarzutu Sąd musi ocenić, czy skarżący może skutecznie powoływać się na naruszenie obowiązku dbałości, a w razie odpowiedzi twierdzącej, czy treść tego obowiązku różni się od prawa do dobrej administracji.

–       W przedmiocie możliwości zastosowania do sporu obowiązku dbałości

223    Należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, ciążący na administracji obowiązek dbałości wobec jej pracowników odzwierciedla równowagę wzajemnych praw i obowiązków, którą regulamin pracowniczy stworzył w zakresie stosunków między pracownikami służby publicznej a ich administracją. Równowaga ta, łącznie z zasadą dobrej administracji, wymaga w szczególności, by podejmując decyzję w sprawie sytuacji urzędnika, administracja brała pod uwagę wszystkie okoliczności mogące wpłynąć na tę decyzję, przy czym powinna mieć na względzie nie tylko interes służby, ale również interes danego pracownika [zob. postanowienie z dnia 31 marca 2022 r., Barata/Parlament, C‑305/21 P, niepublikowane, EU:C:2022:253, pkt 7 i 8 (stanowisko rzecznika generalnego, pkt 14 i przytoczone tam orzecznictwo)].

224    Niemniej jednak, jak wynika z pkt 125–129 powyżej, zasada równego traktowania wymaga, aby niektóre przepisy regulaminu pracowniczego i orzecznictwo właściwe w dziedzinie służby publicznej Unii były stosowane w drodze analogii w przypadku krajowego personelu oddelegowanego do organu lub jednostki organizacyjnej, takiego jak Misja, gdy taki personel znajduje się w sytuacji porównywalnej z sytuacją personelu podlegającego regulaminowi pracowniczemu, a różnica w ich sytuacji nie może obiektywnie uzasadniać, że ci pierwsi, w przypadku gdy wykonują obowiązki na poziomie teatru działań, nie korzystają z takiego samego poziomu i tych samych zasad ochrony co ci drudzy.

225    Dotyczy to w szczególności spoczywającego na będących pracodawcami instytucji, organie lub jednostce organizacyjnej Unii obowiązku dbałości wobec ich urzędników i członków personelu (zob. podobnie wyrok z dnia 18 listopada 2020 r., H/Rada, T‑271/10 RENV II, EU:T:2020:548, pkt 105 i przytoczone tam orzecznictwo).

226    W konsekwencji skarżący może skutecznie powoływać się na obowiązek dbałości.

–       W przedmiocie zakresu obowiązku dbałości i prawa do dobrej administracji

227    Należy przypomnieć, że skarżący podnosi w istocie w ramach części pierwszej zarzutu, że Misja nie rozpatrzyła jego skarg z dnia 8 marca 2017 r. i jego zgłoszeń z dnia 28 marca i z dnia 17 lipca 2017 r. w rozsądnym terminie, w ramach części drugiej zarzutu – że nie został zaznajomiony z ustaleniami i zaleceniami znajdującymi się w sprawozdaniu z dnia 29 lipca 2017 r., a w ramach części trzeciej zarzutu – że Misja nie wykonała zalecań mediatora.

228     W tym względzie art. 41 ust. 1 Karty stanowi, że każdy ma prawo do bezstronnego i sprawiedliwego rozpatrzenia swojej sprawy w rozsądnym terminie przez instytucje, organy i jednostki organizacyjne Unii. Ponadto, art. 41 ust. 2 lit. a) Karty przewiduje, że prawo do dobrej administracji obejmuje prawo każdego do bycia wysłuchanym, zanim zostaną podjęte indywidualne środki mogące negatywnie wpłynąć na jego sytuację.

229    Z drugiej strony, obowiązek dbałości, zgodnie z jego definicją określoną w orzecznictwie, nie obejmuje obowiązku będącego pracodawcą instytucji, organu lub jednostki organizacyjnej Unii rozstrzygnięcia sprawy lub rozpatrzenia wniosku jednego z członków jej personelu w rozsądnym terminie, czy po wysłuchaniu go, ani w szczególności obowiązku zastosowania się do zaleceń wydanych przez mediatora wyznaczonego w następstwie złożenia skargi dotyczącej mobbingu.

230    Ponadto z orzecznictwa nie wynika bezpośredni lub wyraźny związek między, z jednej strony, obowiązkiem dbałości, a z drugiej strony, obowiązkiem rozpatrzenia wniosku, w szczególności skargi dotyczącej mobbingu, w rozsądnym terminie, prawa do bycia wysłuchanym i zastosowania się do ewentualnych zaleceń wydanych przez mediatora wyznaczonego w następstwie złożenia skargi dotyczącej mobbingu.

231    Prawdą jest, że z orzecznictwa wynika, iż obowiązek dbałości odpowiada wymogowi zwiększonej odpowiedzialności wobec instytucji organów lub jednostek organizacyjnych Unii, gdy działają one w charakterze pracodawców (zob. podobnie, wyrok z dnia 14 grudnia 2022 r., SU/AEAPP, T‑296/21, EU:T:2022:808, pkt 73 i przytoczone tam orzecznictwo).

232    Jednakże w rozpatrywanej sprawie skarżący nie uściślił charakteru obowiązków, które w niniejszej sprawie miały spoczywać na Misji na podstawie obowiązku dbałości, a które różniłyby się od tych wynikających z prawa do dobrej administracji.

233    Należy zatem stwierdzić, że rozpatrywany zarzut, w zakresie w jakim opiera się on na ewentualnym naruszeniu obowiązku dbałości, nie jest wystarczająco precyzyjny, aby ocenić jego zasadność i w tym zakresie należy go odrzucić jako niewystarczająco precyzyjny i niedopuszczalny zgodnie z art. 76 lit. d) regulaminu postępowania.

–       W przedmiocie części pierwszej zarzutu, opartej na nierozpatrzeniu skarg z dnia 8 marca 2017 r. oraz zgłoszeń z dnia 28 marca i z dnia 17 lipca 2017 r. w rozsądnym terminie

234    W ramach tej części zarzutu skarżący podnosi w istocie, że Misja nie rozpatrzyła jego skarg z dnia 8 marca 2017 r. oraz jego zgłoszeń z dnia 28 marca i 17 lipca 2017 r. w rozsądnym terminie, pomimo że wystąpił do niej w marcu 2017 r., mediator przedstawił swoje sprawozdanie w dniu 29 lipca 2017 r., to Misja udzieliła odpowiedzi skarżącemu dopiero w dniu 10 kwietniu 2018 r.

235    W pierwszej kolejności należy przypomnieć, że skarżący w dniu 8 marca 2017 r. skierował do szefa Misji dwie skargi, w tym jedną dotyczącą mobbingu ze strony współpracownika, przed dokonaniem w dniu 28 marca 2017 r. zgłoszenia do CDO w celu rozpatrzenia przez niego tych dwóch skarg.

236    Tymczasem, co do pierwszej skargi z dnia 8 marca 2017 r., dotyczącej mobbingu, zastępca szefa Misji podjął decyzję o nienadaniu jej dalszego biegu, o czym skarżący został zawiadomiony za pośrednictwem wiadomości elektronicznej z dnia 24 marca 2017 r.

237    Nie można zatem uznać, że owa pierwsza skarga nie została rozpatrzona w rozsądnym terminie.

238    Następnie, jeśli chodzi o drugą skargę z dnia 8 marca 2017 r., z dokumentów przedstawionych przez Misję wynika, że w dniu 20 marca 2017 r. szef Misji zwrócił się do CDO o zastosowanie art. 10 kodeksu postępowania w celu nieodwołalnego przejęcia przez zastępcę CDO obowiązków w zakresie rozpatrzenia tej skargi, co CDO zaakceptował, a o czym skarżący został zawiadomiony w dniu 30 marca 2017 r. W dniu 24 kwietnia 2017 r. zastępca CDO sporządził sprawozdanie ze wstępnego dochodzenia i za pośrednictwem wiadomości elektronicznej z dnia 15 maja 2017 r. zawiadomił szefa Misji, że zgodnie z kodeksem postępowania podjęto decyzję o rozpatrzeniu tej skargi jako kwestii zarządzania, bez przeprowadzania formalnego postępowania dyscyplinarnego.

239    W szczególności w owej wiadomości elektronicznej zastępca CDO przypomniał szefowi Misji o konieczności przestrzegania przez wszystkich członków Misji przepisów mających zastosowanie w dziedzinie bezpieczeństwa i zwrócił się do niego o zapewnienie przestrzegania tego obowiązku.

240    Skarżący został zawiadomiony telefonicznie w dniu 29 maja 2017 r. o rozstrzygnięciu drugiej skargi z dnia 8 marca 2017 r., wobec czego nie można również uznać, żeczas rozstrzygania tej skargi, które trwało nieco ponad dwa miesiące, był nierozsądny.

241    W drugiej kolejności, skarżący dokonał pierwszego zgłoszenia w dniu 28 marca 2017 r., aby CDO zapewnił rozpatrzenie dwóch skarg z dnia 8 marca 2017 r.

242    Tymczasem, w odniesieniu do drugiej skargi z dnia 8 marca 2017 r., z pkt 238 powyżej wynika, że w dniu 28 marca 2017 r. była ona w trakcie rozpatrywania i że została rozpatrzona przez zastępcę CDO w dniu 15 maja 2017 r.

243    W konsekwencji nie było powodu, aby CDO ingerował w rozpatrywanie tej skargi, zwłaszcza że z kodeksu postępowania nie wynika, że CDO dysponował takim uprawnieniem w odniesieniu do zgłoszeń przedstawianych szefowi Misji lub jego zastępcy.

244    Wreszcie, jeśli chodzi o pierwszą skargę z dnia 8 marca 2017 r. dotyczącą mobbingu, z przepisów kodeksu postępowania nie wynika również, że CDO miał możliwość zmiany decyzji szefa Misji lub jego zastępcy o nienadaniu dalszego biegu skardze członka personelu dotyczącej ewentualnego naruszenia mających zastosowanie do Misji przepisów z zakresu bezpieczeństwa.

245     W konsekwencji, skutkiem zgłoszenia z dnia 28 marca 2017 r. dotyczącego wniesienia do CDO pierwszej skargi z dnia 8 marca 2017 r. nie mogło być rozpoczęcie biegu nowego terminu rozpoznania skargi.

246    W trzeciej kolejności, w odniesieniu do złożonego przez skarżącego do CDO w dniu 17 lipca 2017 r. zgłoszenia dotyczącego mobbingu przeciwko szefowi Misji i jego zastępcy, należy przypomnieć, że skarżący został zawiadomiony w dniu 20 lipca 2017 r. o  przyjeździe mediatora w następnym tygodniu oraz że mediator sporządził swoje sprawozdanie w dniu 29 lipca 2017 r.

247    W szczególności we wnioskach mediatora zalecono, aby na tym etapie nie wszczynać formalnego dochodzenia, takiego jak przewidziane w kodeksie postępowania, zgodnie z możliwością przewidzianą w art. 11 lit. b) tego kodeksu, który upoważnia Misję do rozpatrzenia zgłoszenia jako kwestii zarządzania bez przeprowadzania formalnego postępowania dyscyplinarnego i skierowania go, w razie potrzeby, do postępowania mediacyjnego.

248    W tych okolicznościach należy stwierdzić, że dotyczące mobbingu zgłoszenie z dnia 17 lipca r. było przedmiotem pierwszego rozpatrzenia, które zostało zakończone w dniu 29 lipca 2017 r. i że termin, w którym dokonano tego rozpatrzenia nie był nierozsądny.

249    W konsekwencji część pierwszą rozpatrywanego zarzutu należy oddalić jako bezzasadną.

–       W przedmiocie części drugiej zarzutu, opartej na nieprzekazaniu skarżącemu ustaleń i zaleceń zawartych w sprawozdaniu z dnia 29 lipca 2017 r.

250    W ramach tej części zarzutu skarżący podnosi niezawiadomienie go przez Misję o ustaleniach i zaleceniach sformułowanych w sprawozdaniu z dnia 29 lipca 2017 r.

251    W tym względzie z orzecznictwa wynika, że w ramach procedury rozpatrywania wniosku o udzielenie wsparcia lub skargi dotyczącej mobbingu, domniemana ofiara takiego mobbingu może powoływać się na prawo do bycia wysłuchaną zgodnie z zasadą dobrej administracji (zob. podobnie wyrok z dnia 4 czerwca 2020 r., ESDZ/De Loecker, C‑187/19 P, EU:C:2020:444, pkt 66 i przytoczone tam orzecznictwo).

252    W szczególności art. 41 Karty stanowi w ust. 2, że prawo do dobrej administracji obejmuje w szczególności prawo każdego do bycia wysłuchanym, zanim zostaną podjęte indywidualne środki mogące negatywnie wpłynąć na jego sytuację i prawo każdego do dostępu do akt jego sprawy, przy poszanowaniu uprawnionych interesów poufności oraz tajemnicy zawodowej i handlowej oraz obowiązek administracji uzasadniania swoich decyzji.

253    Dokładniej rzecz ujmując, prawo do bycia wysłuchanym gwarantuje każdej osobie możliwość użytecznego i skutecznego przedstawienia jej stanowiska w trakcie postępowania administracyjnego przed wydaniem jakiejkolwiek decyzji, która mogłaby negatywnie wpłynąć na jej interesy (zob. wyrok z dnia 25 czerwca 2020 r., HF/Parlament, C‑570/18 P, EU:C:2020:490, pkt 58 i przytoczone tam orzecznictwo).

254    Otóż, z orzecznictwa wynika, że w sporach dotyczących mobbingu, w których uczestniczą urzędnicy lub członkowie personelu Unii, osoba, która złożyła skargę na mobbing, ma prawo – w celu skutecznego przedstawienia danej instytucji swoich uwag przed wydaniem decyzji przez tę instytucję – do otrzymania przynajmniej streszczenia oświadczeń osoby oskarżanej o mobbing i różnych świadków przesłuchanych w toku dochodzenia, przy czym przekazanie tego streszczenia powinno nastąpić, w stosownych przypadkach, z poszanowaniem uzasadnionych interesów poufności (zob. podobnie wyrok z dnia 25 czerwca 2020 r., HF/Parlament, C‑570/18 P, EU:C:2020:490, pkt 60 i przytoczone tam orzecznictwo).

255    Owo prawo istnieje w zakresie, w jakim te oświadczenia zostały wykorzystane w sprawozdaniu przekazanym organowi, który wydał decyzję o nienadaniu skardze biegu i zawierającą zalecenia, na których oparł on swoją decyzję (zob. podobnie wyrok z dnia 25 czerwca 2020 r., HF/Parlament, C‑570/18 P, EU:C:2020:490, pkt 60 i przytoczone tam orzecznictwo).

256    W celu zapewnienia poufności zeznań oraz celów, które ta poufność chroni, można – upewniając się, że wysłuchanie urzędnika lub członka personelu, który wystąpił z wnioskiem o udzielenie wsparcia w sprawie mobbingu, przed wydaniem niekorzystnej dla niego decyzji, jest skuteczne – posłużyć się pewnymi technikami, takimi jak anonimizacja, a nawet ujawnienie istoty zeznań w formie streszczenia czy też zamaskowanie pewnych części tych zeznań (zob. podobnie wyrok z dnia 25 czerwca 2020 r., HF/Parlament, C‑570/18 P, EU:C:2020:490, pkt 66 i przytoczone tam orzecznictwo).

257    W rozpatrywanej sprawie bezsporne jest, że chociaż skarżący został wysłuchany przez mediatora podczas jego wizyty na miejscu w dniach 25 i 26 lipca 2017 r., nie uzyskał informacji ani o treści oświadczeń szefa Misji i jego zastępcy, ani o treści oświadczeń innych światków wysłuchanych przez mediatora.

258    Ponadto bezsporne jest również, że skarżący nie uzyskał informacji o zaleceniu, które mediator zamierzał przekazać CDO.

259    Tymczasem, skoro CDO wydał decyzję z dnia 10 kwietnia 2018 r. na podstawie sprawozdania z dnia 29 lipca 2017 r. i w świetle zawartego w nim zalecenia, powinien był, przed wydaniem decyzji, zapewnić poszanowanie przysługującego skarżącemu prawa do bycia wysłuchanym, poprzez umożliwienie mu przedstawienia uwag w przedmiocie tego sprawozdania i ewentualnie dodatkowych informacji. Wysłuchanie skarżącego mogło bowiem spowodować sformułowanie przez CDO odmiennych wniosków, a mianowicie wydanie decyzji o przeprowadzeniu dochodzenia administracyjnego (zob. podobnie wyrok z dnia 4 czerwca 2020 r., ESDZ/De Loecker, C‑187/19 P, EU:C:2020:444, pkt 73).

260    Ponadto, gdyby skarżący uzyskał informację o zawartym w sprawozdaniu z dnia 29 lipca 2017 r. zaleceniu mediatora, miałby możliwość – po stwierdzeniu niewprowadzenia w życie tego zalecenia – powołania się na tą okoliczność przed Misją, w szczególności w celu zakwestionowania decyzji odmawiającej wszczęcia wstępnego lub dyscyplinarnego dochodzenia, o której powziął wiadomość dopiero w dniu 10 kwietnia 2018 r.

261    W konsekwencji skarżący ma podstawy utrzymywać, że Misja naruszyła prawo do dobrej administracji poprzez zaniechanie przekazania mu ustaleń i zalecenia zawartych w sprawozdaniu z dnia 29 lipca 2017 r., przynajmniej w formie zanonimizowanego streszczenia, aby miał on możliwość skutecznego przedstawienia uwag w przedmiocie treści tego dokumentu zanim CDO wydał decyzję o dalszym postępowaniu w sprawie wspomnianych ustaleń i wspomnianego zalecenia, dotyczących zgłoszeń z dnia 28 marca i z dnia 17 lipca 2017 r.

262    Prawdą jest, że Misja twierdzi, że szef Misji nie otrzymał sprawozdania z dnia 29 lipca 2017 r., wobec czego nie miała ona możliwości doręczyć tego sprawozdania skarżącemu.

263    Tymczasem, zakładając nawet, że jest ona zgodna z prawdą, okoliczność ta nie ma wpływu na możliwość przypisania Misji naruszeń wymienionych w pkt 261 powyżej, ponieważ z pkt 78–87 powyżej wynika, że decyzje wydane przez CDO wobec skarżącego na podstawie kodeksu postępowania powodują powstanie odpowiedzialności Misji.

264    W tych okolicznościach należy uwzględnić część drugą zarzutu drugiego.

–       W przedmiocie części trzeciej zarzutu, opartej na niewprowadzeniu w życie zalecenia mediatora

265    W ramach tej części zarzutu skarżący podnosi niewprowadzenie w życie przez Misję zalecenia mediatora polegającego na zapewnieniu okresu złagodzenia sytuacji, w szczególności poprzez przeniesienie skarżącego do Brukseli.

266    W tym względzie, z analizy zarzutu pierwszego wynika, że skarżący ma podstawy utrzymywać, że uchybienia zarzucane szefowi Misji i jego zastępcy w ramach czterech części składających się na ten zarzut stanowią przesłanki mobbingu, które uzasadniają wszczęcie dochodzenia administracyjnego w celu ustalenia, czy są one zasadne.

267    Tymczasem z orzecznictwa przytoczonego z pkt 138 powyżej wynika, że w przypadku, gdy organ zatrudniający rozpatruje wniosek o udzielenie wsparcia, organ ten musi, na podstawie obowiązku wspomagania i gdy ma do czynienia z wydarzeniem niezgodnym z porządkiem i spokojem służby, nie tylko reagować z szybkością i starannością, jakich wymagają okoliczności danego przypadku w celu ustalenia faktów, ale również podjąć właściwe środki, w przypadku gdy urzędnik lub członek personelu, który domaga się ochrony z jego strony, uprawdopodobnił rzeczywiste zaistnienie ataków, których – jak twierdzi – stał się obiektem.

268    Ów obowiązek wspomagania stanowi odmianę obowiązku staranności, który wynika z prawa do dobrej administracji i który wymaga od instytucji, organów i jednostek organizacyjnych Unii działania z rozwagą i ostrożnością przy badaniu wszystkich istotnych okoliczności danej sprawy (zob. podobnie wyrok z dnia 16 czerwca 2022 r., SGL Carbon i in./Komisja, C‑65/21 P i od C‑73/21 P do C‑75/21 P, EU:C:2022:470, pkt 30 i 31 i przytoczone tam orzecznictwo).

269    W rozpatrywanej sprawie, ponieważ z badania zarzutu pierwszego wynika, że skarżący uprawdopodobnił zarzucany przez niego mobbing, Misja miała obowiązek, po pierwsze, wszcząć – zgodnie z kodeksem postępowania – wstępne lub dyscyplinarne dochodzenie w celu ustalenia rzeczywistego zaistnienia mobbingu, a po drugie, udzielić skarżącemu ochrony, w stosownym przypadku poprzez tymczasowe powierzenie mu stanowiska, które wyłączyłoby go spod bezpośredniego zwierzchnictwa szefa Misji i jego zastępcy, w braku innego, bardziej odpowiedniego środka dla zapewnienia takiej tymczasowej ochrony.

270    W tym względzie Misja nie ma podstaw do twierdzenia, że nie mogła ze względów praktycznych przenieść skarżącego tymczasowo do Brukseli, ponieważ zarówno z art. 6 ust. 3 decyzji 2012/392, jak i z jej schematu organizacyjnego wynika, że dysponuje ona znajdującą się w tym mieście „komórką wspierającą”.

271    W tych okolicznościach należy uwzględnić również część trzecią zarzutu drugiego.

[omissis]

Z powyższych względów

SĄD (dziewiąta izba)

orzeka, co następuje:

1)      Żądania stwierdzenia nieważności decyzji z dnia 28 kwietnia 2022 r., którą EUCAP Sahel Niger oddaliła wniosek o odszkodowanie Marco Montanariego z dnia 4 lutego 2022 r., są niedopuszczalne.

2)      EUCAP Sahel Niger zapłaci na rzecz M. Montanariego kwotę 6000 EUR.

3)      EUCAP Sahel Niger zostaje obciążona kosztami postępowania.

4)      W pozostałym zakresie skarga zostaje oddalona.

Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu w dniu 17 lipca 2024 r.

Podpisy

*       Język postępowania: francuski.