–

w imieniu rządu niemieckiego – J. Möller, P. Busche, M. Hellmann i R. Kanitz, w charakterze pełnomocników,

–

w imieniu rządu polskiego – B. Majczyna, w charakterze pełnomocnika,

–

w imieniu Komisji Europejskiej – S. Grünheid i H. Leupold, w charakterze pełnomocników,

1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 4a ust. 1 decyzji ramowej Rady 2002/584/WSiSW z dnia 13 czerwca 2002 r. w sprawie europejskiego nakazu aresztowania i procedury wydawania osób między państwami członkowskimi (Dz.U. 2002, L 190, s. 1), zmienionej decyzją ramową Rady 2009/299/WSiSW z dnia 26 lutego 2009 r. (Dz.U. 2009, L 81, s. 24) (zwanej dalej „decyzją ramową 2002/584”).

2

Wniosek ten został złożony w ramach postępowania w sprawie wykonania w Niemczech europejskiego nakazu aresztowania wydanego przeciwko obywatelowi Polski w celu wykonania kary pozbawienia wolności w Polsce.

3

Artykuł 1 decyzji ramowej 2002/584, zatytułowany „Definicja europejskiego nakazu aresztowania i zobowiązani[e] do jego wykonania”, przewiduje:

„1.   Europejski nakaz aresztowania stanowi decyzję sądową wydaną [orzeczenie sądowe wydane] przez państwo członkowskie w celu aresztowania [zatrzymania] i przekazania przez inne państwo członkowskie osoby, której dotyczy wniosek [nakaz], w celu przeprowadzenia postępowania karnego lub wykonania kary pozbawienia wolności bądź środka zabezpieczającego [polegającego na pozbawieniu wolności].

2.   Państwa członkowskie wykonują każdy europejski nakaz aresztowania w oparciu o zasadę wzajemnego uznawania i zgodnie z przepisami niniejszej decyzji ramowej.

3.   Niniejsza decyzja ramowa nie skutkuje modyfikacją [nie prowadzi do zmiany] obowiązku poszanowania praw podstawowych i podstawowych zasad prawa zawartych w art. 6 [UE]”.

4

Artykuł 4a wspomnianej decyzji ramowej, zatytułowany „Decyzje [Orzeczenia] wydane w wyniku rozprawy, na której dana osoba nie stawiła się osobiście”, stanowi w ust. 1:

„[Wykonujący nakaz organ sądowy] może także odmówić wykonania europejskiego nakazu aresztowania wydanego z myślą o wykonaniu [w celu wykonania] kary pozbawienia wolności lub zastosowaniu środka zabezpieczającego [polegającego na pozbawieniu wolności], jeżeli dana osoba nie stawiła się osobiście na rozprawie, w wyniku której wydano orzeczenie, chyba że w europejskim nakazie aresztowania stwierdza się, że dana osoba, zgodnie z dalszymi wymogami proceduralnymi określonymi w prawie krajowym wydającego państwa członkowskiego:

[…]”.

5

Paragraf 83 ust. 1 pkt 3 Gesetz über die internationale Rechtshilfe in Strafsachen (ustawy o międzynarodowej pomocy prawnej w sprawach karnych) z dnia 23 grudnia 1982 r. (BGBl. 1982 I, s. 2071), w brzmieniu opublikowanym w dniu 27 czerwca 1994 r. (BGBl. 1994 I, s. 1537) (zwanej dalej „IRG”), stanowi:

„Ekstradycja nie jest dopuszczalna, jeżeli:

[…]

6

Paragraf 460 Strafprozessordnung (kodeksu postępowania karnego) przewiduje sporządzenie a posteriori wyroku łącznego na podstawie § 55 Strafgesetzbuch (kodeksu karnego), a § 462 ust. 1 kodeksu postępowania karnego precyzuje, że właściwy sąd orzeka bez rozprawy, w drodze postanowienia.

7

Artykuł 139 § 1 Kodeksu postępowania karnego (zwanego dalej „k.p.k.”) przewiduje zasadniczo możliwość dokonania doręczenia na znany adres osoby, która nie podała nowego adresu.

8

Na podstawie art. 75 § 1 k.p.k. oskarżony jest zobowiązany do podawania nowego adresu w przypadku zmiany miejsca zamieszkania lub pobytu w trakcie postępowania karnego.

9

Artykuł 86 Kodeksu karnego, w brzmieniu mającym zastosowanie w stanie faktycznym sprawy w postępowaniu głównym, stanowił zasadniczo, że karę łączną wymierza się w granicach od najwyższej z kar wymierzonych za poszczególne przestępstwa do ich sumy, określając jednocześnie konkretny maksymalny próg takiej kary łącznej.

10

Do Kammergericht Berlin (wyższego sądu krajowego w Berlinie, Niemcy), będącego sądem odsyłającym, wpłynął wniosek organów polskich o wykonanie europejskiego nakazu aresztowania wydanego w dniu 5 lutego 2021 r. przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim (Polska) przeciwko obywatelowi polskiemu. Wspomniany europejski nakaz aresztowania ma na celu zatrzymanie i przekazanie zainteresowanego owym organom w celu wykonania kary trzech lat pozbawienia wolności orzeczonej przez Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim (Polska) wyrokiem z dnia 30 października 2019 r., którym wymierzono zainteresowanemu karę łączną (zwanym dalej „wyrokiem łącznym z dnia 30 października 2019 r.”), z czego do wykonania pozostają jeszcze dwa lata, jedenaście miesięcy i dwadzieścia siedem dni.

11

Wyrok łączny z dnia 30 października 2019 r. obejmuje wyroki skazujące wydane przez Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim (Polska), mianowicie wyrok z dnia 25 kwietnia 2019 r., łączący kilka kar uprzednio wymierzonych zainteresowanemu, oraz wyrok z dnia 10 czerwca 2019 r.

12

W postępowaniach zakończonych wymierzeniem kar, które zostały połączone wyrokiem z dnia 25 kwietnia 2019 r., zainteresowany stawiał się osobiście lub był reprezentowany przez obrońcę z urzędu. Natomiast wyrok z dnia 10 czerwca 2019 r. i wyrok łączny z dnia 30 października 2019 r. zostały wydane pod nieobecność zainteresowanego. Jednakże wezwania do stawiennictwa na rozprawach poprzedzających wydanie tych wyroków, wysłane przez właściwe organy polskie na ostatni adres, który wskazał on jako miejsce stałego zamieszkania, i awizowane przez polską pocztę zostały zgodnie z art. 139 § 1 k.p.k. uznane za doręczone.

13

Generalstaatsanwaltschaft Berlin (prokuratura generalna w Berlinie, Niemcy) złożyła początkowo wniosek o aresztowanie zainteresowanego w celu przekazania go organom polskim. Następnie uznała ona, że na przeszkodzie takiemu przekazaniu stoi § 83 ust. 1 pkt 3 IRG, który transponuje do prawa niemieckiego art. 4a ust. 1 decyzji ramowej 2002/584. Zdaniem tej prokuratury wezwanie do stawiennictwa uznane za doręczone na podstawie art. 139 § 1 k.p.k. nie może zagwarantować, że zainteresowany został rzeczywiście poinformowany o dacie i miejscu rozprawy, czego wymaga orzecznictwo Trybunału, między innymi wyrok z dnia 24 maja 2016 r., Dworzecki (C‑108/16 PPU, EU:C:2016:346). W związku z tym wnosi ona obecnie o uznanie przekazania zainteresowanego za niezgodne z prawem.

14

Sąd odsyłający uważa, że przesłanka podwójnej karalności czynu, od której uzależnione jest takie przekazanie i która polega na sprawdzeniu, czy zarzucane czyny stanowią przestępstwo w obu współpracujących ze sobą państwach członkowskich, jest spełniona w niniejszej sprawie.

15

W pierwszej kolejności sąd odsyłający zastanawia się nad kwestią, czy pojęcie „rozprawy, w wyniku której wydano orzeczenie”, zawarte w art. 4a ust. 1 decyzji ramowej 2002/584 należy interpretować w ten sposób, że obejmuje ono postępowanie, które zakończyło się wydaniem wyroku orzekającego karę łączną poprzez połączenie a posteriori kar orzeczonych wcześniej, w sytuacji gdy organ, który wydał ten wyrok, nie może ponownie zbadać orzeczenia o winie ani zmienić orzeczonych wcześniej kar.

16

Sąd odsyłający zauważa w tym względzie, że w wyroku z dnia 10 sierpnia 2017 r., Zdziaszek (C‑271/17 PPU, EU:C:2017:629), Trybunał orzekł, że pojęcie to obejmuje również późniejsze postępowanie, takie jak postępowanie prowadzące do wydania wyroku łącznego, w wyniku którego zapadło orzeczenie zmieniające w ostateczny sposób wymiar pierwotnie orzeczonej kary, pod warunkiem że organ, który wydał te orzeczenia, korzystał z pewnej swobody oceny.

17

W niniejszej sprawie z informacji udzielonych przez sądy polskie wynika, że w ramach postępowania w sprawie połączenia a posteriori kar orzeczonych wcześniej sąd dysponuje pewnym zakresem swobody, ponieważ, zgodnie z mającym znaczenie dla sprawy ustawodawstwem krajowym, może orzec według własnego uznania karę łączną, której dolną granicę stanowi najwyższa kara pierwotna, a górną – suma wszystkich pierwotnie orzeczonych kar. Jednakże w zakresie, w jakim wyrok łączny z dnia 30 października 2019 r. nie doprowadził do ponownego zbadania orzeczenia o winie danej osoby ani nie zmienił orzeczonych wcześniej kar, sąd odsyłający ma wątpliwości, czy taki wyrok może rzeczywiście wchodzić w zakres wyrażenia „rozprawa, w wyniku której wydano orzeczenie” w rozumieniu art. 4a ust. 1 decyzji ramowej 2002/584.

18

Wątpliwości sądu odsyłającego wzmacnia fakt, że jego zdaniem art. 4a ust. 1 decyzji ramowej 2002/584 ma zastosowanie wyłącznie wtedy, gdy postępowanie w sprawie połączenia kar orzeczonych wcześniej prowadzi do wydania wyroku na podstawie rozprawy. Tymczasem nie jest tak w szczególności w prawie niemieckim. Sąd ten uważa zatem, że ze względu na rozbieżności w organizacji postępowania karnego w różnych państwach członkowskich istnieje ryzyko, że to, czy takie postępowanie będzie objęte zakresem stosowania tego przepisu, będzie zależeć od mającego zastosowanie prawa krajowego.

19

W drugiej kolejności sąd odsyłający zastanawia się, czy zasada pierwszeństwa prawa Unii stoi na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu takiemu jak § 83 ust. 1 pkt 3 IRG, zgodnie z którym skazanie pod nieobecność oskarżonego stanowi „bezwzględną przeszkodę” w przekazaniu osoby, wobec której wydano europejski nakaz aresztowania, podczas gdy art. 4a ust. 1 decyzji ramowej 2002/584, transponowany przez to uregulowanie do prawa niemieckiego, przewiduje w tym względzie jedynie fakultatywną podstawę odmowy.

20

Zdaniem sądu odsyłającego ten ostatni przepis nie został w pełni transponowany do prawa niemieckiego, ponieważ § 83 ust. 1 pkt 3 IRG nie przewiduje możliwości skorzystania przez wykonujący nakaz organ sądowy z uprawnień dyskrecjonalnych w przypadku skazania pod nieobecność oskarżonego.

21

Sąd odsyłający wskazuje, że w wyroku z dnia 24 czerwca 2019 r., Popławski (C‑573/17, EU:C:2019:530, pkt 69, 72, 73 i 76) Trybunał orzekł, że o ile bezpośrednie stosowanie decyzji ramowej 2002/584 jest wykluczone, ponieważ nie jest ona bezpośrednio skuteczna, o tyle wykonujący nakaz organ sądowy ma obowiązek dokonywania wykładni prawa krajowego zgodnie z prawem Unii, aby osiągnąć skutek przewidziany w owej decyzji, przy czym wykluczona jest jednak wykładnia contra legem.

22

Sąd odsyłający uważa, że nie jest w stanie dokonać wykładni § 83 ust. 1 pkt 3 IRG w sposób przyznający mu, w kontekście badania przeszkody w przekazaniu zainteresowanego, zakres swobody, który pozwalałby mu uznać to przekazanie za zgodne z prawem niezależnie od wyjątków przewidzianych w ust. 2–4 tego przepisu. Uważa on, że na podstawie art. 4a ust. 1 decyzji ramowej 2002/584 i zakresu swobody, którym powinien dysponować w tym względzie, powinien on mieć możliwość przyjęcia, że w świetle okoliczności sprawy prawo zainteresowanego do bycia wysłuchanym było należycie przestrzegane, a zatem jego przekazanie jest zgodne z prawem.

23

Na pierwszy rzut oka okoliczności, w których doręczono zainteresowanemu wezwanie na rozprawę, można bowiem zdaniem sądu odsyłającego uznać za niegwarantujące dostatecznie, że zainteresowany został poinformowany w sposób pewny o dacie rozprawy, w wyniku której wydano wyrok łączny z dnia 30 października 2019 r., czego wymaga orzecznictwo Trybunału, w szczególności wyrok z dnia 24 maja 2016 r., Dworzecki (C‑108/16 PPU, EU:C:2016:346), a zatem nie odpowiadają wymogom przewidzianym w art. 4a ust. 1 lit. a) ppkt (i) decyzji ramowej 2002/584. Jednak z pkt 50 i 51 tego wyroku wynika, że dany wykonujący nakaz organ sądowy może uwzględnić inne okoliczności, między innymi zachowanie zainteresowanego, pozwalające temu organowi na upewnienie się, że przekazanie zainteresowanego nie prowadzi do naruszenia jego prawa do obrony, przy czym szczególną uwagę można zwrócić na ewentualny „oczywisty brak staranności” zainteresowanego, zwłaszcza w przypadku, gdy okaże się, że starał się uniknąć doręczenia skierowanej do niego informacji. Tymczasem w niniejszej sprawie bezsporne jest, że nie informując właściwych organów polskich o swoim rzeczywistym adresie zamieszkania, zainteresowany uniemożliwił wezwanie go na rozprawę, w wyniku której wydano wyrok łączny z dnia 30 października 2019 r.

24

W tych okolicznościach Kammergericht Berlin (wyższy sąd krajowy w Berlinie) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

25

Poprzez pytanie pierwsze sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 4a ust. 1 decyzji ramowej 2002/584 należy interpretować w ten sposób, że zawarte w tym przepisie pojęcie „rozprawy, w wyniku której wydano orzeczenie”, obejmuje postępowanie, które zakończyło się wyrokiem orzekającym karę łączną poprzez połączenie a posteriori kar orzeczonych wcześniej, w sytuacji gdy organ wydający ten wyrok nie może ponownie zbadać orzeczenia o winie zainteresowanego ani zmienić tamtych kar.

26

Należy przypomnieć w tym względzie, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału pojęcie „rozprawy, w wyniku której wydano orzeczenie” w rozumieniu art. 4a ust. 1 decyzji ramowej 2002/584 należy rozumieć jako autonomiczne pojęcie prawa Unii i interpretować w sposób jednolity na jej terytorium, niezależnie od jego definicji w państwach członkowskich (zob. podobnie wyroki: z dnia 10 sierpnia 2017 r., Tupikas, C‑270/17 PPU, EU:C:2017:628, pkt 67; z dnia 22 grudnia 2017 r., Ardic, C‑571/17 PPU, EU:C:2017:1026, pkt 63).

27

Pojęcie to należy rozumieć w ten sposób, że oznacza ono postępowanie, które doprowadziło do wydania orzeczenia prawomocnie skazującego osobę, o której przekazanie zwrócono się w ramach wykonania europejskiego nakazu aresztowania [wyroki: z dnia 10 sierpnia 2017 r., Tupikas, C‑270/17 PPU, EU:C:2017:628, pkt 74; a także z dnia 23 marca 2023 r., Minister for Justice and Equality (Uchylenie warunkowego zawieszenia wykonania kary), C‑514/21 i C‑515/21, EU:C:2023:235, pkt 52].

28

Trybunał uściślił, że w sytuacji gdy postępowanie obejmowało kilka instancji, w których były wydawane kolejne orzeczenia, w tym przynajmniej jedno pod nieobecność oskarżonego, przez pojęcie to należy rozumieć instancję postępowania, która zakończyła się wydaniem ostatniego z tych orzeczeń, o ile dany sąd prawomocnie rozstrzygnął co do winy zainteresowanej osoby i wymierzył jej karę, taką jak kara pozbawienia wolności, po zbadaniu pod względem faktycznym i prawnym dowodów obciążających i odciążających, co obejmuje, w stosownym przypadku, uwzględnienie indywidualnej sytuacji tej osoby (wyrok z dnia 10 sierpnia 2017 r., Tupikas, C‑270/17 PPU, EU:C:2017:628, pkt 81).

29

Ponadto Trybunał uznał, że orzeczenie zapadłe po jednym lub kilku orzeczeniach skazujących zainteresowanego na jedną lub kilka kar, choć zostaje wydane na późniejszym etapie postępowania i zmienia jedną lub kilka orzeczonych wcześniej kar pozbawienia wolności, takie jak wyrok orzekający karę łączną, nie wpływa jednak na rozstrzygnięcie o winie dokonane w tych wcześniejszych orzeczeniach, które w związku z tym staje się prawomocne (wyrok z dnia 10 sierpnia 2017 r., Zdziaszek, C‑271/17 PPU, EU:C:2017:629, pkt 84).

30

Po pierwsze, taki wyrok zmienia wymiar orzeczonej kary lub orzeczonych kar i należy go zatem odróżnić od środków dotyczących warunków wykonania kary pozbawienia wolności. Po drugie, postępowanie prowadzące do wydania orzeczenia, takiego jak wyrok orzekający karę łączną, polegający w szczególności na zamianie na jedną nową jednej lub kilku kar orzeczonych wobec zainteresowanego wcześniej, siłą rzeczy prowadzi do korzystniejszego dla niego rezultatu. I tak, na przykład, po wydaniu kilku wyroków skazujących, z których każdy przewidywał wymierzenie kary, orzeczone kary mogą zostać połączone w karę łączną, której wymiar jest niższy niż sumowane poszczególne kary z wcześniejszych osobnych orzeczeń (wyrok z dnia 10 sierpnia 2017 r., Zdziaszek, C‑271/17 PPU, EU:C:2017:629, pkt 85, 86).

31

Poszanowanie rzetelności postępowania oznacza prawo zainteresowanego do wzięcia udziału w rozprawie ze względu na poważne skutki, jakie może to mieć dla wymiaru kary, która zostanie mu wymierzona. I tak postępowanie szczególne w sprawie ustalenia kary łącznej nie może sprowadzać się do działania czysto formalnego i arytmetycznego, ale powinno wiązać się ze swobodą oceny przy określaniu wymiaru kary poprzez między innymi uwzględnienie sytuacji lub osobowości zainteresowanego, bądź okoliczności łagodzących lub obciążających. Bez znaczenia jest w tym zakresie, czy dany sąd ma możliwość zaostrzenia wcześniej orzeczonej kary (wyrok z dnia 10 sierpnia 2017 r., Zdziaszek, C‑271/17 PPU, EU:C:2017:629, pkt 87–89).

32

Postępowanie prowadzące do wydania wyroku w sprawie kary łącznej, w ramach którego ponownie określa się wymiar orzeczonych wcześniej kar pozbawienia wolności, należy zatem uznać za mieszczące się w zakresie stosowania art. 4a ust. 1 decyzji ramowej 2002/584, jeżeli w tym celu właściwym organom przysługuje w tym postępowaniu swoboda oceny oraz jeżeli kończy się ono wydaniem orzeczenia rozstrzygającego ostatecznie kwestię kary (wyrok z dnia 10 sierpnia 2017 r., Zdziaszek, C‑271/17 PPU, EU:C:2017:629, pkt 90).

33

Wynika stąd, że zawarte w art. 4a ust. 1 decyzji ramowej 2002/584 pojęcie „rozprawy, w wyniku której wydano orzeczenie”, obejmuje wyrok orzekający karę łączną, taki jak wyrok łączny z dnia 30 października 2019 r., ponieważ z informacji przedstawionych przez sąd odsyłający wynika, że postępowanie, w którym zapadł ten wyrok, obejmuje pewien zakres swobody przy określaniu wymiaru tej kary łącznej.

34

W konsekwencji na pytanie pierwsze należy udzielić następującej odpowiedzi: art. 4a ust. 1 decyzji ramowej 2002/584 należy interpretować w ten sposób, że zawarte w tym przepisie pojęcie „rozprawy, w wyniku której wydano orzeczenie”, obejmuje postępowanie, które zakończyło się wyrokiem orzekającym karę łączną poprzez połączenie a posteriori kar orzeczonych wcześniej, gdy w ramach tego postępowania organ orzekający nie może ponownie zbadać orzeczenia o winie zainteresowanego ani zmienić tamtych kar, lecz dysponuje pewnym zakresem swobody przy ustalaniu wymiaru tej kary łącznej.

35

Poprzez pytanie drugie sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy zasada pierwszeństwa prawa Unii stoi na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu, takiemu jak rozpatrywane w postępowaniu głównym, transponującemu art. 4a ust. 1 decyzji ramowej 2002/584, które wyklucza w sposób generalny możliwość wykonania przez wykonujący nakaz organ sądowy europejskiego nakazu aresztowania wydanego w celu wykonania kary, jeżeli zainteresowany nie stawił się osobiście na rozprawie, w wyniku której wydano dane orzeczenie.

36

Należy przypomnieć, że decyzja ramowa 2002/584 ustanawia w art. 1 ust. 2 zasadę, zgodnie z którą państwa członkowskie wykonują każdy europejski nakaz aresztowania w oparciu o zasadę wzajemnego uznawania i zgodnie z przepisami tej decyzji ramowej. Poza wyjątkowymi okolicznościami wykonujące nakaz organy sądowe mogą odmówić wykonania takiego nakazu wyłącznie w enumeratywnie wyliczonych przypadkach przewidzianych we wspomnianej decyzji ramowej. Wykonanie europejskiego nakazu aresztowania może podlegać tylko jednemu z warunków wyczerpująco w niej określonych. W konsekwencji wykonanie europejskiego nakazu aresztowania stanowi zasadę, zaś odmowa wykonania, przewidziana jako wyjątek, powinna być interpretowana ściśle (wyrok z dnia 10 sierpnia 2017 r., Tupikas, C‑270/17 PPU, EU:C:2017:628, pkt 50).

37

I tak decyzja ramowa 2002/584 wyraźnie wskazuje, z jednej strony, podstawy obligatoryjnej (art. 3 tej decyzji ramowej), a z drugiej strony, podstawy fakultatywnej (art. 4 i 4a wspomnianej decyzji ramowej) odmowy wykonania europejskiego nakazu aresztowania. W szczególności możliwość odmowy wykonania europejskiego nakazu aresztowania ogranicza art. 4a tej decyzji ramowej, poprzez wyszczególnienie w sposób precyzyjny i jednolity warunków, w jakich nie można odmówić uznania i wykonania orzeczenia wydanego w wyniku rozprawy, na której zainteresowana osoba nie stawiła się osobiście (wyrok z dnia 10 sierpnia 2017 r., Tupikas, C‑270/17 PPU, EU:C:2017:628, pkt 53).

38

Z brzmienia art. 4a ust. 1 decyzji ramowej 2002/584 wynika, że przepis ten zawiera fakultatywną podstawę odmowy wykonania europejskiego nakazu aresztowania wydanego w celu wykonania kary pozbawienia wolności lub środka zabezpieczającego polegającego na pozbawieniu wolności, jeżeli zainteresowany nie stawił się osobiście na rozprawie, która doprowadziła do wydania wyroku skazującego. To uprawnienie obwarowane jest jednakże czterema wyjątkami, wymienionymi w lit. a)–d) tego przepisu, które pozbawiają organ sądowy wykonujący nakaz możliwości odmowy wykonania przesłanego mu europejskiego nakazu aresztowania (zob. podobnie wyrok z dnia 26 lutego 2013 r., Melloni, C‑399/11, EU:C:2013:107, pkt 40).

39

W związku z tym wykonujący nakaz organ sądowy jest uprawniony do odmowy wykonania europejskiego nakazu aresztowania wydanego w celu wykonaniu kary pozbawienia wolności lub środka zabezpieczającego polegającego na pozbawieniu wolności, jeżeli zainteresowany nie stawił się osobiście na rozprawie, w wyniku której wydano orzeczenie, chyba że w europejskim nakazie aresztowania wskazano, że zostały spełnione warunki ustanowione odpowiednio w art. 4a ust. 1 lit. a)–d) decyzji ramowej 2002/584 (wyrok z dnia 10 sierpnia 2017 r., Tupikas, C‑270/17 PPU, EU:C:2017:628, pkt 54).

40

Wykonujący nakaz organ sądowy jest zatem zobowiązany do wykonania europejskiego nakazu aresztowania, pomimo nieobecności zainteresowanego na rozprawie, w wyniku której wydano orzeczenie, jeżeli zweryfikowano wystąpienie jednej z okoliczności określonych w art. 4a ust. 1 lit. a)–d) tej decyzji ramowej (wyrok z dnia 10 sierpnia 2017 r., Tupikas, C‑270/17 PPU, EU:C:2017:628, pkt 55).

41

Trybunał miał już okazję wyjaśnić, że skoro wspomniany art. 4a przewiduje przypadek fakultatywnej odmowy wykonania europejskiego nakazu aresztowania, wykonujący nakaz organ sądowy może w każdym razie, nawet po stwierdzeniu, że okoliczności, o których mowa w poprzednim punkcie, nie obejmują sytuacji osoby, której dotyczy europejski nakaz aresztowania, uwzględnić inne okoliczności umożliwiające mu upewnienie się, że przekazanie zainteresowanego nie pociąga za sobą naruszenia jego prawa do obrony (zob. podobnie wyroki: z dnia 10 sierpnia 2017 r., Zdziaszek, C‑271/17 PPU, EU:C:2017:629, pkt 107; z dnia 17 grudnia 2020 r., Generalstaatsanwaltschaft Hamburg, C‑416/20 PPU, EU:C:2020:1042, pkt 51 i przytoczone tam orzecznictwo).

42

W ramach takiej oceny wykonujący nakaz organ sądowy będzie mógł zatem uwzględnić zachowanie zainteresowanego. To właśnie na tym etapie procedury przekazania można bowiem zwrócić szczególną uwagę między innymi na fakt, że zainteresowany usiłował uniknąć doręczenia skierowanej do niego informacji (wyrok z dnia 17 grudnia 2020 r., Generalstaatsanwaltschaft Hamburg, C‑416/20 PPU, EU:C:2020:1042, pkt 52 i przytoczone tam orzecznictwo).

43

Wynika stąd, że gdy wykonujący nakaz organ sądowy sprawdza, czy spełniony został jeden z warunków przewidzianych w art. 4a ust. 1 decyzji ramowej 2002/584, nie może zostać on pozbawiony możliwości upewnienia się co do poszanowania prawa do obrony zainteresowanej osoby poprzez należyte rozważenie wszystkich okoliczności charakteryzujących rozpatrywaną przez niego sprawę, w tym informacji, które sam mógł powziąć.

44

W niniejszej sprawie z informacji przedstawionych przez sąd odsyłający wynika, że uregulowanie niemieckie rozpatrywane w postępowaniu głównym zobowiązuje w sposób generalny dany wykonujący nakaz organ sądowy do odmowy wykonania europejskiego nakazu aresztowania w przypadku skazania pod nieobecność oskarżonego. Uregulowanie to nie pozostawia wykonującemu nakaz organowi sądowemu żadnego zakresu swobody do celów zweryfikowania, na podstawie okoliczności sprawy, istnienia jednej z sytuacji wskazanych odpowiednio w art. 4a ust. 1 lit. a)–d) decyzji ramowej 2002/584, czy można uznać, że prawo zainteresowanego do obrony było przestrzegane, a tym samym do podjęcia decyzji o wykonaniu danego europejskiego nakazu aresztowania.

45

W tych okolicznościach należy stwierdzić, że takie uregulowanie krajowe jest sprzeczne z art. 4a ust. 1 decyzji ramowej 2002/584.

46

Należy przypomnieć, że Trybunał orzekł, iż zasadę pierwszeństwa prawa Unii należy interpretować w ten sposób, że nie nakłada ona na sąd krajowy obowiązku odstąpienia od stosowania przepisu prawa krajowego niezgodnego z przepisami decyzji ramowej 2002/584, ponieważ nie jest ona bezpośrednio skuteczna. Organy państw członkowskich, w tym sądy, są jednak zobowiązane do dokonywania wykładni prawa krajowego, tak dalece jak to możliwe, zgodnej z prawem Unii, umożliwiającej im osiągnięcie rezultatu zgodnego z celem wyznaczonym we wspomnianej decyzji ramowej (wyrok z dnia 24 czerwca 2019 r., Popławski, C‑573/17, EU:C:2019:530, pkt 109).

47

O ile bowiem decyzje ramowe nie mogą wywoływać bezpośredniego skutku, o tyle jednak ich wiążący charakter powoduje powstanie po stronie organów krajowych obowiązku wykładni zgodnej prawa krajowego od dnia upływu terminu transpozycji tych decyzji ramowych. Stosując swoje prawo krajowe, organy te są zatem zobowiązane tak dalece, jak jest to możliwe, dokonywać jego wykładni w świetle brzmienia i celu danej decyzji ramowej, tak aby osiągnąć przewidziany w niej rezultat, przy czym wykładnia prawa krajowego contra legem jest jednak wykluczona. Tak więc zasada wykładni zgodnej wymaga uwzględnienia całości prawa krajowego i stosowania uznanych w porządku krajowym metod wykładni, by zapewnić pełną skuteczność tej decyzji ramowej i dokonać rozstrzygnięcia zgodnego z realizowanymi przez nią celami (wyrok z dnia 24 czerwca 2019 r., Popławski, C‑573/17, EU:C:2019:530, pkt 72–77).

48

Z powyższego wynika, że do sądu odsyłającego będzie należało, przy uwzględnieniu całości swego prawa krajowego i przy zastosowaniu uznanych w porządku krajowym metod wykładni, dokonanie wykładni uregulowania krajowego rozpatrywanego w postępowaniu głównym, tak dalece jak to możliwe, w świetle brzmienia i celu decyzji ramowej 2002/584.

49

W konsekwencji na pytanie drugie należy udzielić następującej odpowiedzi: art. 4a ust. 1 decyzji ramowej 2002/584 należy interpretować w ten sposób, że uregulowanie krajowe transponujące ten przepis, które wyklucza w sposób generalny możliwość wykonania przez wykonujący nakaz organ sądowy europejskiego nakazu aresztowania wydanego w celu wykonania kary, jeżeli zainteresowany nie stawił się osobiście na rozprawie, w wyniku której wydano dane orzeczenie, jest sprzeczne z tym przepisem. Sąd krajowy jest zobowiązany, przy uwzględnieniu całości swego prawa krajowego i przy zastosowaniu uznanych w porządku krajowym metod wykładni, interpretować to uregulowanie krajowe, tak dalece jak to możliwe, w świetle brzmienia i celu tej decyzji ramowej.

50

Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (siódma izba) orzeka, co następuje: