Sprawa C‑260/22

Seven.One Entertainment Group GmbH

przeciwko

Corint Media GmbH

wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Landgericht Erfurt

Wyrok Trybunału (pierwsza izba) z dnia 23 listopada 2023 r.

Odesłanie prejudycjalne – Harmonizacja niektórych aspektów prawa autorskiego i praw pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym – Dyrektywa 2001/29/WE – Artykuł 2 lit. e) – Organizacje radiowe i telewizyjne – Prawo do zwielokrotniania utrwaleń programów – Artykuł 5 ust. 2 lit. b) – Wyjątek dotyczący kopii na użytek prywatny – Godziwa rekompensata – Szkoda wyrządzona organizacjom radiowym i telewizyjnym – Równość traktowania – Uregulowanie krajowe wyłączające organizacje radiowe i telewizyjne z zakresu prawa do godziwej rekompensaty

Zbliżanie ustawodawstw – Prawo autorskie i prawa pokrewne – Dyrektywa 2001/29 – Harmonizacja niektórych aspektów prawa autorskiego i praw pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym – Prawo do zwielokrotniania – Wyjątek dotyczący kopii na użytek prywatny – Godziwa rekompensata – Organizacje radiowe i telewizyjne – Włączenie

[dyrektywa 2001/29 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 2 lit. e), art. 5 ust. 2 lit. b)]

(zob. pkt 23–34)
Zbliżanie ustawodawstw – Prawo autorskie i prawa pokrewne – Dyrektywa 2001/29 – Harmonizacja niektórych aspektów prawa autorskiego i praw pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym – Prawo do zwielokrotniania – Wyjątek dotyczący kopii na użytek prywatny – Godziwa rekompensata – Uprawnienie państw członkowskich do zwolnienia z opłaty zwielokrotniania wyrządzającego tylko niewielką szkodę organizacjom radiowym i telewizyjnym – Kompetencja państw członkowskich do określenia progu szkody – Granice – Przestrzeganie zasady równego traktowania – Ustalenie spoczywające na sądzie krajowym

[Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 20; dyrektywa 2001/29 Parlamentu Europejskiego i Rady, motyw 35, art. 2 lit. d), e), art. 5 ust. 2 lit. b)]

(zob. pkt 38–50, 53; sentencja)

Streszczenie

Corint Media jest organizacją zbiorowego zarządzania, która zarządza prawami autorskimi i prawami pokrewnymi prywatnych nadawców telewizyjnych i radiowych w szczególności na rynku niemieckim. Przekazuje ona organizacjom radiowym i telewizyjnym przychody pochodzące z opłaty od czystych nośników i zawarła wyłączną umową o zarządzanie prawami autorskimi z Seven.One, organizacją nadawczą, która produkuje i emituje na terytorium Niemiec prywatny program telewizyjny, finansowany z reklam.

Seven.One zażądała zatem od Corint Media uiszczenia rekompensaty z tytułu wspomnianej opłaty. Corint Media nie mogła jednak spełnić tego żądania, ponieważ uregulowanie krajowe ( 1 ) wyłącza organizacje radiowe i telewizyjne z zakresu prawa do godziwej rekompensaty.

Landgericht Erfurt (sąd krajowy w Erfurcie, Niemcy), rozpatrujący powództwo wniesione przez Seven.One, zwrócił się do Trybunału z pytaniem, czy organizacje radiowe i telewizyjne, których utrwalenia programów są zwielokrotniane przez osoby fizyczne do prywatnego użytku i w celach niehandlowych, mogą zostać wyłączone z zakresu prawa do godziwej rekompensaty przewidzianego w art. 5 ust. 2 lit. b) dyrektywy 2001/29 ( 2 ).

Sąd odsyłający zauważył, że na mocy tego przepisu nie jest przewidziane ograniczenie godziwej rekompensaty na niekorzyść niektórych podmiotów praw. W konsekwencji wspomniany sąd ma wątpliwości co do zgodności uregulowania krajowego z dyrektywą 2001/29 i zasadą równego traktowania ustanowioną w art. 20 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej „kartą”).

W wyroku tym Trybunał rozpatrzył kwestią, czy państwo członkowskie, które wdrożyło dotyczący użytku prywatnego wyjątek od wyłącznego prawa do zwielokrotniania, o którym mowa w art. 5 ust. 2 lit. b) dyrektywy 2001/29, jest uprawnione do wyłączenia całej kategorii organizacji radiowych i telewizyjnych z możliwości otrzymania godziwej rekompensaty przewidzianej w tymże przepisie.

Ocena Trybunału

W pierwszej kolejności Trybunał uznał, że na mocy art. 5 ust. 2 lit. b) dyrektywy 2001/29 państwa członkowskie mogą przewidzieć wyjątki lub ograniczenia w odniesieniu do wyłącznego prawa do zwielokrotniania w przypadku zwielokrotniania dokonywanego na dowolnych nośnikach przez osobę fizyczną do prywatnego użytku i do celów, które nie są ani bezpośrednio, ani pośrednio handlowe, pod warunkiem że podmioty tego wyłącznego prawa otrzymają godziwą rekompensatę. Ponadto z art. 2 lit. e) tej dyrektywy wyraźnie wynika, że organizacjom radiowym i telewizyjnym przysługuje, podobnie jak pozostałym podmiotom praw wskazanym w innych literach tego artykułu, wyłączne prawo „do zezwalania lub zabraniania bezpośredniego lub pośredniego, tymczasowego lub stałego zwielokrotniania utworu, przy wykorzystaniu wszelkich środków i w jakiejkolwiek formie, w całości lub częściowo” w odniesieniu do utrwaleń ich programów, niezależnie od tego, czy te programy transmitowane są przewodowo, czy bezprzewodowo, włączając drogę kablową lub satelitarną.

W konsekwencji organizacjom radiowym i telewizyjnym ( 3 ) – podobnie jak innym podmiotom praw – należy co do zasady przyznać w państwach członkowskich, które wdrożyły wyjątek dotyczący kopii na użytek prywatny, prawo do godziwej rekompensaty.

Wykładnia ta wynika nie tylko z lektury art. 2 lit. e) w związku z art. 5 ust. 2 lit. b) dyrektywy 2001/29, lecz również z kontekstu, w jaki się wpisują te przepisy, z celów, którym służą, oraz z genezy tej dyrektywy.

W drugiej kolejności Trybunał stwierdził, po pierwsze, że bez znaczenia jest okoliczność, iż niektóre organizacje radiowe i telewizyjne, które również mają status producentów filmów, już otrzymują z tego tytułu godziwą rekompensatę. Z jednej strony bowiem przedmiot wyłącznego prawa do zwielokrotniania przysługującego tym różnym podmiotom praw nie jest identyczny. Dokładniej rzecz ujmując, producentom pierwszych utrwaleń filmów ( 4 ) przysługuje wyłączne prawo zezwalania na zwielokrotnianie oryginału i kopii ich filmów, przy czym chronione są ich dokonania organizacyjne i gospodarcze. Natomiast organizacjom radiowym i telewizyjnym przysługuje wyłączone prawo do zwielokrotniania utrwaleń transmitowanych przez nie programów i korzystają one z ochrony wykonania technicznego, które materializuje się w programie. Wynika z tego, że szkody wyrządzone tym podmiotom z tytułu kopii na użytek prywatny także nie są tożsame. Z drugiej strony, posiadanie przez organizacje radiowe i telewizyjne statusu producentów filmowych może się objawiać ze zróżnicowaną intensywnością, w zależności od tego, czy same produkują one swoje audycje przy użyciu własnych zasobów materialnych i kadrowych, czy emitują audycje produkowane na zamówienie przez kontrahentów, czy też emitują w ramach licencji audycje wyprodukowane przez osoby trzecie.

Trybunał zauważył, po drugie, że system, na którym opiera się godziwa rekompensata, oraz jej wysokość muszą być powiązane ze szkodą poniesioną przez podmioty praw autorskich w wyniku sporządzania kopii na użytek prywatny i być zgodne z zasadą równego traktowania ustanowioną w art. 20 karty. W tym względzie Trybunał uściślił, że brak lub „niewielki” poziom szkody poniesionej przez organizacje radiowe i telewizyjne wskutek sporządzania na użytek prywatny kopii utrwaleń ich programów stanowi obiektywne i racjonalne kryterium, które nie wykracza poza to, co jest konieczne do zachowania właściwej równowagi między podmiotami praw a użytkownikami przedmiotów objętych ochroną. Jednakże do sądu krajowego należy upewnienie się w świetle obiektywnych kryteriów, że organizacje radiowe i telewizyjne, w odróżnieniu od innych kategorii podmiotów praw, ponoszą z powodu nieuprawnionego zwielokrotniania utrwaleń ich programów jedynie szkodę, którą można uznać za „niewielką”. Ponadto powinien on również w świetle obiektywnych kryteriów sprawdzić, czy w ramach organizacji radiowych i telewizyjnych wszystkie te organizacje znajdują się w porównywalnych sytuacjach – w szczególności w odniesieniu do ponoszonej przez nie szkody – uzasadniających wyłączenie wszystkich tych organizacji z korzystania z prawa do godziwej rekompensaty.

( 1 ) Paragraf 87 ust. 4 Gesetz über Urheberrecht und verwandte Schutzrechte – Urheberrechtsgesetz (ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych) z dnia 9 września 1965 r. (BGBl. 1965 I, s. 1273).

( 2 ) Dyrektywa 2001/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 maja 2001 r. w sprawie harmonizacji niektórych aspektów praw autorskich i pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym (Dz.U. 2001, L 167, s. 10; sprostowania: Dz.U. 2007, L 216, s. 24; Dz.U. 2010, L 263, s. 15; Dz.U. 2012, L 33, s. 9).

( 3 ) Organizacje radiowe i telewizyjne zostały wskazane w art. 2 lit. e) dyrektywy 2001/29.

( 4 ) Artykuł 2 lit. d) dyrektywy 2001/29.