WYROK TRYBUNAŁU (dziesiąta izba)

z dnia 1 lutego 2024 r. ( *1 )

Odwołanie – Konkurencja – Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Rynek samochodów ciężarowych – Decyzja stwierdzająca naruszenie art. 101 TFUE i art. 53 Porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym (EOG) – Porozumienia i uzgodnione praktyki dotyczące cen sprzedaży samochodów ciężarowych, harmonogramu wprowadzania technologii w dziedzinie emisji wymaganych na podstawie norm od Euro 3 do Euro 6 i przerzucania kosztów związanych z tymi technologiami na klientów – Jednolite i ciągłe naruszenie – Zasięg geograficzny tego naruszenia – „Postępowanie hybrydowe”, które doprowadziło kolejno do wydania decyzji w sprawie ugody i decyzji po przeprowadzeniu postępowania zwyczajnego – Artykuł 41 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej – Prawo do dobrej administracji – Bezstronność Komisji Europejskiej – Ocena zasięgu geograficznego uzgodnionej praktyki – Istotne elementy – Zakwalifikowanie zbioru zachowań jako „jednolitego i ciągłego naruszenia” – Rozporządzenie (WE) nr 1/2003 – Artykuł 25 – Uprawnienie Komisji do nałożenia grzywny – Przedawnienie

W sprawie C‑251/22 P

mającej za przedmiot odwołanie w trybie art. 56 statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, wniesione w dniu 8 kwietnia 2022 r.,

Scania AB, z siedzibą w Södertälje (Szwecja),

Scania CV AB, z siedzibą w Södertälje,

Scania Deutschland GmbH, z siedzibą w Koblencji (Niemcy),

które reprezenotwali D. Arts, N. De Backer, K. Schillemans, advocaten, S. Falkner, P. Hammarskiöld, C. Langenius, L. Ulrichs, advokater, i F. Miotto, avocate,

wnoszące odwołanie,

w której drugą stroną postępowania jest:

Komisja Europejska, którą reprezentowali M. Domecq, M. Farley i L. Wildpanner, w charakterze pełnomocników,

strona pozwana w pierwszej instancji,

TRYBUNAŁ (dziesiąta izba),

w składzie: M. Ilešič, pełniący obowiązki prezesa dziesiątej izby, I. Jarukaitis (sprawozdawca) i D. Gratsias, sędziowie,

rzecznik generalny: A.M. Collins,

sekretarz: A. Calot Escobar,

uwzględniając pisemny etap postępowania,

podjąwszy, po wysłuchaniu rzecznika generalnego, decyzję o rozstrzygnięciu sprawy bez opinii,

wydaje następujący

Wyrok

1

W odwołaniu Scania AB, Scania CV AB i Scania Deutschland GmbH (zwana dalej „Scania DE”), trzy podmioty prawne wchodzące w skład przedsiębiorstwa Scania (zwane dalej łącznie „Scanią”), wnoszą o uchylenie wyroku Sądu Unii Europejskiej z dnia 2 lutego 2022 r., Scania i in./Komisja (T‑799/17, zwanego dalej „zaskarżonym wyrokiem”, EU:T:2022:48), którym Sąd oddalił ich skargę zmierzającą, tytułem żądania głównego, do stwierdzenia nieważności decyzji Komisji C(2017) 6467 final z dnia 27 września 2017 r. dotyczącej postępowania przewidzianego w art. 101 [TFUE] oraz w art. 53 porozumienia EOG (sprawa AT.39824 – Samochody ciężarowe) (zwanej dalej „sporną decyzją”) oraz, tytułem żądania ewentualnego, do obniżenia kwoty grzywien nałożonych na nie w tej decyzji.

Ramy prawne

2

Artykuł 23 rozporządzenia Rady (WE) nr 1/2003 z dnia 16 grudnia 2002 r. w sprawie wprowadzenia w życie reguł konkurencji ustanowionych w art. [101] i [102 TFUE] (Dz.U. 2003, L 1, s. 1) dotyczy uprawnienia Komisji Europejskiej do nakładania grzywien. Artykuł 25 tego rozporządzenia, zatytułowany „Terminy przedawnienia dla nakładania kar”, stanowi:

„1.   Uprawnienia przyznane Komisji na mocy art. 23 […] podlegają następującym terminom przedawnienia:

a)

trzy lata w przypadku naruszeń przepisów dotyczących żądanych informacji lub przeprowadzania kontroli;

b)

pięć lat w przypadku wszystkich innych naruszeń.

2.   Bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym popełniono naruszenie. Jednakże w przypadku ciągłych lub powtarzających się naruszeń bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia zaniechania naruszenia.

3.   Wszelkie działania podjęte przez Komisję lub organ ochrony konkurencji państwa członkowskiego w celu przeprowadzenia dochodzenia lub postępowania w odniesieniu do naruszeń przerywają bieg przedawnienia do nałożenia grzywien […]. Bieg przedawnienia uznaje się za przerwany w dniu, w którym co najmniej jedno przedsiębiorstwo lub związek przedsiębiorstw, które uczestniczyły w naruszeniu, zostanie powiadomione o podjętych działaniach […].

4.   Przerwanie biegu przedawnienia wywiera skutek w stosunku do wszystkich przedsiębiorstw lub związków przedsiębiorstw, które uczestniczyły w naruszeniu.

[…]”.

3

Zgodnie z art. 31 tego rozporządzenia, zatytułowanym „Odwołanie do Trybunału Sprawiedliwości”:

„Trybunał Sprawiedliwości ma nieograniczoną jurysdykcję do rozpatrywania odwołań od decyzji, w których Komisja nałożyła grzywnę lub okresową karę pieniężną. Trybunał Sprawiedliwości może uchylić, obniżyć lub podwyższyć nałożoną grzywnę lub okresową karę pieniężną”.

Okoliczności powstania sporu

4

Okoliczności powstania sporu i sporną decyzję, które przedstawiono w pkt 1–61 zaskarżonego wyroku, można streścić w następujący sposób.

5

W art. 1 spornej decyzji Komisja stwierdziła, że wnoszące odwołanie naruszyły art. 101 TFUE i art. 53 Porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym z dnia 2 maja 1992 r. (Dz.U. 1994, L 1, s. 3; zwanego dalej „porozumieniem EOG”) poprzez udział od dnia 17 stycznia 1997 r. do dnia 18 stycznia 2011 r. z podmiotami prawnymi przedsiębiorstw [poufne] ( 1 ), [poufne], [poufne], [poufne] i [poufne] w uzgodnieniach o znamionach zmowy w zakresie cen, podwyżek cen brutto średnich i dużych samochodów ciężarowych w Europejskim Obszarze Gospodarczym (EOG), a także w zakresie harmonogramu i przerzucania kosztów związanych z wprowadzeniem technologii w dziedzinie emisji spalin dla średnich i dużych samochodów ciężarowych wymaganych przez normy od Euro 3 do Euro 6. W art. 2 tej decyzji Komisja nałożyła solidarnie na Scanię AB i Scanię CV AB grzywnę w wysokości 880523000 EUR, z której to kwoty Scania DE została uznana za solidarnie odpowiedzialną za zapłatę 440003282 EUR.

Postępowanie administracyjne

6

W dniu 20 września 2010 r. [poufne] zwróciła się do Komisji z wnioskiem o zwolnienie z grzywny na podstawie komunikatu Komisji w sprawie zwalniania z grzywien i zmniejszania grzywien w sprawach kartelowych (Dz.U. 2006, C 298, s. 17). W dniu 17 grudnia 2010 r. Komisja przyznała warunkowe zwolnienie z grzywny [poufne].

7

W dniach od 18 do 21 stycznia 2011 r. Komisja przeprowadziła kontrole w pomieszczeniach między innymi wnoszących odwołanie.

8

W dniu 28 stycznia 2011 r. [poufne] złożyła wniosek o zwolnienie z grzywny zgodnie z pkt 14 komunikatu wskazanego w pkt 6 niniejszego wyroku, a posiłkowo o zmniejszenie grzywny zgodnie z pkt 27 tego komunikatu. Te same kroki podjęły po niej [poufne] i [poufne].

9

W toku dochodzenia Komisja skierowała między innymi do wnoszących odwołanie szereg żądań udzielenia informacji na podstawie art. 18 rozporządzenia nr 1/2003.

10

W dniu 20 listopada 2014 r. Komisja wszczęła przewidziane w art. 11 ust. 6 tego rozporządzenia postępowanie przeciwko wnoszącym odwołanie i podmiotom prawnym wchodzącym w skład przedsiębiorstw wymienionych w pkt 5 niniejszego wyroku i sporządziła pismo w sprawie przedstawienia zarzutów, które zostało doręczone wszystkim tym podmiotom, w tym wnoszącym odwołanie.

11

Po doręczeniu pisma w sprawie przedstawienia zarzutów jego adresaci mieli dostęp do akt dochodzenia Komisji.

12

W trakcie [poufne] adresaci pisma w sprawie przedstawienia zarzutów skontaktowali się z Komisją w sposób nieformalny, zwracając się do niej o dalsze prowadzenie sprawy w ramach postępowania ugodowego przewidzianego w art. 10a rozporządzenia Komisji (WE) nr 773/2004 z dnia 7 kwietnia 2004 r. odnoszącego się do prowadzenia przez Komisję postępowań zgodnie z art. [101] i [102 TFUE] (Dz.U. 2004, L 123, s. 18), zmienionego rozporządzeniem Komisji (WE) nr 622/2008 z dnia 30 czerwca 2008 r. (Dz.U. 2008, L 171, s. 3) (zwanego dalej „rozporządzeniem nr 773/2004”). Komisja postanowiła wszcząć postępowanie ugodowe po tym, jak każdy z adresatów pisma w sprawie przedstawienia zarzutów potwierdził wolę wzięcia udziału w rozmowach ugodowych.

13

W dniach od [poufne] do [poufne] odbyły się rozmowy ugodowe między każdym adresatem pisma w sprawie przedstawienia zarzutów a Komisją. Po przeprowadzeniu tych rozmów niektórzy adresaci pisma w sprawie przedstawienia zarzutów przedstawili Komisji formalny wniosek o zawarcie ugody na podstawie art. 10a ust. 2 rozporządzenia nr 773/2004 (uczestnicy zwani dalej „stronami ugody”). Wnoszące odwołanie nie złożyły takiego wniosku.

14

W dniu 19 lipca 2016 r. Komisja wydała na podstawie art. 7 i art. 23 ust. 2 rozporządzenia nr 1/2003 decyzję C(2016) 4673 final dotyczącą postępowania przewidzianego w art. 101 [TFUE] i art. 53 porozumienia EOG (sprawa AT.39824 – Samochody ciężarowe) skierowaną do stron ugody (zwaną dalej „decyzją w sprawie ugody”).

15

Ponieważ wnoszące odwołanie postanowiły nie składać formalnego wniosku o zawarcie ugody, Komisja kontynuowała dochodzenie ich dotyczące w ramach postępowania zwyczajnego, czyli nieugodowego.

16

W dniu 23 września 2016 r. wnoszące odwołanie, po uzyskaniu dostępu do akt sprawy, przedstawiły pisemną odpowiedź na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów.

17

W dniu 18 października 2016 r. wnoszące odwołanie wzięły udział w przesłuchaniu.

18

W dniu 7 kwietnia 2017 r. Komisja, zgodnie z pkt 111 swojego komunikatu w sprawie najlepszych praktyk w zakresie prowadzenia postępowań w związku z art. 101 i 102 [TFUE] (Dz.U. 2011, C 308, s. 6), skierowała do Scanii AB opis stanu faktycznego. W dniu 23 czerwca 2017 r. Komisja skierowała również wspomniany opis stanu faktycznego do spółek Scania CV AB i Scania DE.

19

W dniu 12 maja 2017 r. Scania AB przekazała Komisji uwagi na piśmie w przedmiocie dowodów załączonych do pisma z opisem stanu faktycznego, które odzwierciedlały również stanowisko Scanii CV AB i Scanii DE.

20

W dniu 27 września 2017 r. Komisja przyjęła sporną decyzję.

Sporna decyzja

Struktura rynku samochodów ciężarowych i mechanizm ustalania cen w przemyśle samochodów ciężarowych oraz w ramach Scanii

21

Jeśli chodzi o strukturę rynku samochodów ciężarowych, Komisja podniosła, że charakteryzuje się on wysokim poziomem przejrzystości i koncentracji, a strony mają wiele okazji do corocznych spotkań i omawiania sytuacji na rynku. Zdaniem Komisji dzięki tym wszystkim kontaktom strony mogły mieć dokładne wyobrażenie o sytuacji konkurencyjnej każdej z nich.

22

Komisja podniosła również, że strony, w tym Scania, dysponują spółkami zależnymi na ważnych rynkach krajowych działającymi jako dystrybutorzy ich produktów. Ci krajowi dystrybutorzy dysponują własną sieć autoryzowanych przedstawicieli. Komisja zauważyła, że Scania sprzedaje swoje samochody ciężarowe za pośrednictwem dystrybutorów krajowych, którymi są spółki zależne, w których posiada ona 100 % udziałów, we wszystkich państwach EOG z wyjątkiem [poufne]. Dystrybutorzy krajowi Scanii sprzedają zakupione w centrali samochody ciężarowe autoryzowanym przedstawicielom będącym albo spółkami zależnymi w 100 %, albo przedsiębiorstwami niezależnymi. Komisja zaznaczyła, że w Niemczech Scania posiada [poufne] autoryzowanych przedstawicieli będących spółkami zależnymi w 100 %.

23

Jeśli chodzi o mechanizm ustalania cen, Komisja stwierdziła, że obejmuje on te same etapy w wypadku wszystkich stron i rozpoczyna się zazwyczaj od ustalenia w pierwszym etapie przez centralę wyjściowej tabeli cen brutto. Ponadto zdaniem Komisji w ramach drugiego etapu ustalane są ceny transferowe dla sprzedaży samochodów ciężarowych na różnych rynkach krajowych między centralą producentów a dystrybutorami krajowymi, którzy są przedsiębiorstwami niezależnymi lub w 100 % należą do centrali. Poza tym zdaniem Komisji w ramach trzeciego etapu ustalane są ceny płacone przez autoryzowanych przedstawicieli dystrybutorom, a w ramach czwartego etapu ostateczna cena netto płacona przez konsumentów, która jest negocjowana przez autoryzowanych przedstawicieli lub samych producentów, gdy sprzedają bezpośrednio dilerom lub znaczącym klientom.

24

Komisja stwierdziła, że o ile cena końcowa płacona przez konsumentów może się różnić (na przykład z powodu stosowania różnych rabatów na różnych poziomach łańcucha dystrybucji), o tyle wszystkie ceny stosowane na każdym etapie łańcucha dystrybucji wynikają bezpośrednio (w przypadku cen transferowych między centralą a dystrybutorem) lub pośrednio (w przypadku ceny płaconej dystrybutorowi przez autoryzowanego przedstawiciela lub w przypadku ceny płaconej przez klienta końcowego) z wyjściowej ceny brutto. Zdaniem Komisji okazuje się zatem, że wyjściowe tabele cen brutto ustalane przez siedzibę stanowią wspólny i zasadniczy składnik kalkulacji cen stosowanych na każdym etapie krajowych łańcuchów dystrybucyjnych w całej Europie. Komisja wyjaśniła, że wszystkie strony z wyjątkiem [poufne] sporządziły w latach 2000–2006 tabele cen brutto zawierające zharmonizowane ceny brutto dla całego EOG.

25

Jeśli chodzi konkretnie o mechanizm ustalania cen w Scanii i podmioty uczestniczące w tym ustalaniu, Komisja opisała, że centrala Scanii ustala tabelę cen brutto ex‑works (Factory Gross Price List, zwaną dalej „FGPL”) dla wszystkich dostępnych części samochodu ciężarowego.

26

Każdy krajowy dystrybutor Scanii (np. Scania DE) negocjuje z centralą Scanii „cenę netto dla dystrybutora” (cenę płaconą przez dystrybutora centrali za każdą część) na podstawie FGPL, którą otrzymał. Cena netto dla dystrybutora jest wskazana w dokumencie zwanym „RPU” (od słowa „Representantuppgift” w języku szwedzkim), który wskazuje różnicę pomiędzy FGPL a ceną netto dystrybutora z uwzględnieniem rabatów. Rabaty przyznawane dystrybutorowi są ustalane przez [poufne] w centrali Scanii, ale są również omawiane w ramach komitetu ds. cen. Ostateczną decyzję w sprawie ceny netto dla dystrybutora Scanii podejmuje [poufne].

27

Ponadto krajowy dystrybutor Scanii przekazuje swą własną tabelę cen brutto (składających się z ceny netto dla dystrybutora i marży zysku) dla wszystkich różnych dostępnych części samochodu ciężarowego autoryzowanym przedstawicielom Scanii na jego terytorium.

28

Następnie autoryzowany przedstawiciel Scanii negocjuje z dystrybutorem „cenę netto dla autoryzowanego przedstawiciela” opartą na tabeli cen brutto dystrybutora pomniejszonej o znaczne obniżenie ceny, z którego korzysta autoryzowany przedstawiciel.

29

Klienci, którzy kupują samochody ciężarowe poprzez autoryzowanych przedstawicieli Scanii, płacą „cenę dla klienta”. „Cena dla klienta” stanowi cenę netto dla autoryzowanego przedstawiciela powiększoną o marżę zysku autoryzowanego przedstawiciela oraz ewentualne koszty wynikające z indywidualizacji samochodu ciężarowego i obniżoną w zależności od obniżek i promocji oferowanych klientowi. Komisja stwierdziła, że zmiana ceny na którymkolwiek etapie łańcucha dystrybucji ma ograniczony wpływ lub nie ma wpływu na cenę końcową płaconą przez konsumenta.

30

Komisja stwierdziła również, że FGPL ma zastosowanie na szczeblu światowym, podczas gdy cena netto dla dystrybutora i tabela cen brutto dystrybutora mają zastosowanie do regionu, w którym dystrybutor prowadzi działalność. Podobnie cena wynegocjowana przez autoryzowanego przedstawiciela jest stosowana do regionu, w którym autoryzowany przedstawiciel prowadzi działalność.

31

Jeśli chodzi o wpływ podwyżek cen na szczeblu europejskim na ceny na szczeblu krajowym, Komisja zauważyła, że dystrybutorzy krajowi producentów, tacy jak Scania DE, nie są niezależni przy ustalaniu cen brutto i tabel cen brutto oraz że wszystkie ceny stosowane na każdym etapie łańcucha dystrybucji aż do konsumenta końcowego wynikają z ogólnoeuropejskich tabel cen brutto ustalonych na szczeblu centrali.

32

Zdaniem Komisji wynika z tego, że podwyżka cen w ogólnoeuropejskiej tabeli cen brutto, przyjęta na szczeblu centrali, determinuje ruch „ceny netto dla dystrybutora”, to znaczy ceny, jaką dystrybutor płaci centrali za zakup samochodu ciężarowego. W konsekwencji zdaniem Komisji dokonana przez centralę podwyżka wyżej wymienionych cen brutto wpływa również na poziom ceny brutto dystrybutora, to znaczy na cenę, jaką autoryzowany przedstawiciel płaci dystrybutorowi, nawet jeśli cena dla konsumenta końcowego niekoniecznie ulega zmianie w takim samym stosunku lub w ogóle nie ulega zmianie.

Kontakty o znamionach zmowy między Scanią a stronami ugody

33

W spornej decyzji Komisja przyjęła, że Scania uczestniczyła w spotkaniach o znamionach zmowy i w kontaktach ze stronami ugody na różnych forach i na różnych szczeblach, które ewoluowały z biegiem czasu, podczas gdy uczestniczące przedsiębiorstwa, cele i produkty, o których mowa, pozostawały takie same.

34

Komisja określiła trzy szczeble kontaktów o znamionach zmowy.

35

W pierwszej kolejności Komisja przyjęła, że w pierwszych latach naruszenia członkowie kadr kierowniczych stron kartelu dyskutowali o swoich zamiarach w zakresie cen, przyszłych podwyżek cen brutto, czasami także o ewolucji cen konsumpcyjnych netto, a niekiedy porozumiewali się co do podwyżki swoich cen brutto. W spornej decyzji Komisja odniosła się do tego szczebla kontaktów o znamionach zmowy jako „szczebla organów kierowniczych” (top management). Komisja dodała, że podczas spotkań na szczeblu organów kierowniczych strony kartelu porozumiały się ponadto co do harmonogramu i przerzucenia kosztów związanych z wprowadzeniem modeli samochodów ciężarowych zgodnych z normami od Euro 3 do Euro 5, a w niektórych przypadkach uzgodniono, że dane technologie nie będą wprowadzane przed określoną datą. Komisja stwierdziła, że spotkania na szczeblu organów kierowniczych miały miejsce w latach 1997–2004.

36

W drugiej kolejności Komisja przyjęła, że w ograniczonym okresie, równolegle do spotkań na szczeblu organów kierowniczych, kadry średniego szczebla centrali stron kartelu prowadziły rozmowy, które obejmowały poza wymianą informacji technicznych wymianę informacji na temat cen i podwyżek cen brutto. W spornej decyzji Komisja odniosła się do tego poziomu kontaktów o znamionach zmowy jako „niższego szczebla centrali” (lower headquarters level). Komisja przyjęła, że spotkania na niższym szczeblu centrali miały miejsce w latach 2000–2008.

37

W trzeciej kolejności Komisja przyjęła, że po wprowadzeniu euro i wprowadzeniu tabel cen brutto na skalę europejską przez prawie wszystkich producentów samochodów ciężarowych strony kartelu nadal systematycznie koordynowały swoje przyszłe zamiary cenowe za pośrednictwem swoich niemieckich spółek zależnych. W spornej decyzji Komisja odniosła się do tego szczebla kontaktów o znamionach zmowy jako „szczebla niemieckiego” (German level meetings). Komisja wyjaśniła, że podobnie jak w przypadku kontaktów w pierwszych latach istnienia kartelu przedstawiciele niemieckich spółek zależnych omawiali przyszłe podwyżki cen brutto, a także harmonogram i przerzucanie kosztów związanych z wprowadzeniem technologii w dziedzinie emisji dla średnich i dużych samochodów ciężarowych, narzuconym normami Euro 5 i Euro 6. Wymieniali oni również inne szczególnie chronione informacje handlowe. Komisja przyjęła, że spotkania na szczeblu niemieckim odbywały się od 2004 r.

Zastosowanie art. 101 TFUE i art. 53 porozumienia EOG

38

Komisja uznała, że dowody z dokumentów zawarte w aktach sprawy wykazują, iż wspomniane wyżej kontakty miały za przedmiot:

przewidywane przez uczestników kartelu zmiany cen brutto, tabel cen brutto, harmonogramu tych zmian, a także sporadycznie wymianę informacji dotyczących planowanych zmian cen netto lub zmian rabatów oferowanych klientom;

datę wprowadzenia technologii w dziedzinie emisji dla średnich i dużych samochodów ciężarowych, wymaganych normami od Euro 3 do Euro 6, a także przerzucenie kosztów związanych z wprowadzeniem tych technologii; oraz

wymianę innych informacji szczególnie chronionych z punktu widzenia konkurencji, takich jak udziały w rynkach docelowych, aktualne ceny netto i rabaty, tabele cen brutto (nawet przed ich wejściem w życie), konfiguratory samochodów ciężarowych, zamówienia i poziomy zapasów.

39

Komisja wskazała, że strony utrzymywały wielostronne kontakty na różnych szczeblach i że niekiedy miały wspólne kontakty i spotkania na różnych szczeblach. Zdaniem Komisji kontakty te były ze sobą powiązane treścią, datą, jawnymi odniesieniami jednych do drugich i przepływem uzyskanych informacji między nimi.

40

Komisja uznała, że działania te stanowią formę koordynacji i współpracy, poprzez którą strony świadomie zastąpiły ryzyko konkurencji praktyczną współpracą między sobą. Zdaniem Komisji rozpatrywane zachowanie przybrało formę porozumienia lub uzgodnionej praktyki, w których konkurencyjne przedsiębiorstwa nie określały w sposób niezależny polityki handlowej, jaką zamierzały przyjąć na rynku, lecz koordynowały swoje zachowanie w dziedzinie cen poprzez bezpośrednie kontakty i zobowiązały się do skoordynowanego opóźnienia wprowadzenia technologii. Co więcej, zdaniem Komisji systematyczne uczestnictwo w kontaktach o znamionach zmowy stworzyło klimat wzajemnego zrozumienia polityki cenowej stron.

41

Komisja wskazała, że Scania regularnie uczestniczyła w różnych formach zmowy przez cały okres trwania naruszenia, i doszła do wniosku, że naruszenie, w którym uczestniczyła Scania, miało formę porozumienia lub uzgodnionej praktyki w rozumieniu art. 101 TFUE i art. 53 porozumienia EOG.

42

Jeśli chodzi o ograniczenie konkurencji, Komisja przyjęła, że Scania uczestniczyła w kontaktach o znamionach zmowy opisanych w pkt 38 niniejszego wyroku i że wszystkie porozumienia i uzgodnione praktyki, w których ta uczestniczyła, miały na celu ograniczenie konkurencji w rozumieniu art. 101 TFUE.

43

Co się tyczy jednolitego i ciągłego naruszenia, Komisja uznała, że porozumienia lub uzgodnione praktyki między Scanią i stronami ugody stanowiły jednolite i ciągłe naruszenie objęte art. 101 ust. 1 TFUE oraz art. 53 porozumienia EOG w okresie od dnia 17 stycznia 1997 r. do dnia 18 stycznia 2011 r. Według Komisji naruszenie polegało na zmowie dotyczącej cen i podwyżek cen brutto w EOG w odniesieniu do średnich i dużych samochodów ciężarowych oraz harmonogramu i przerzucenia kosztów związanych z wprowadzeniem technologii w dziedzinie emisji dla tych samochodów ciężarowych narzuconych normami od Euro 3 do Euro 6.

44

W szczególności Komisja uznała, że za pomocą kontaktów antykonkurencyjnych strony realizowały wspólny plan mający jednolity antykonkurencyjny cel i że Scania wiedziała lub powinna była wiedzieć o ogólnym zakresie stosowania i istotnych cechach sieci kontaktów o znamionach zmowy i miała zamiar przyczyniać się do funkcjonowania kartelu poprzez swoje działania.

45

Komisja podniosła także, że jednolity antykonkurencyjny cel polegał na ograniczeniu konkurencji na rynku średnich i dużych samochodów ciężarowych w EOG. Cel ten został osiągnięty poprzez stosowanie praktyk ograniczających poziom niepewności strategicznej między stronami w odniesieniu do przyszłych cen i podwyżek cen brutto, a także w odniesieniu do harmonogramu i przerzucenia kosztów związanych z wprowadzeniem samochodów ciężarowych odpowiadających normom środowiskowym.

Adresaci spornej decyzji

46

W pierwszej kolejności Komisja skierowała sporną decyzję do Scanii CV AB i Scanii DE, które uznała za bezpośrednio odpowiedzialne za naruszenie w następujących okresach:

w wypadku Scanii CV AB w okresie od dnia 17 stycznia 1997 r. do dnia 27 lutego 2009 r., oraz

w wypadku Scanii DE w okresie od dnia 20 stycznia 2004 r. do dnia 18 stycznia 2011 r.

47

W drugiej kolejności Komisja przyjęła również, że w okresie od dnia 17 stycznia 1997 r. do dnia 18 stycznia 2011 r. Scania AB posiadała bezpośrednio lub pośrednio wszystkie akcje Scanii CV AB, która z kolei posiadała bezpośrednio lub pośrednio wszystkie akcje Scanii DE. W konsekwencji Komisja wskazała, że kieruje sporną decyzję również do następujących podmiotów, które są solidarnie odpowiedzialne jako spółki dominujące:

do Scanii AB, odpowiedzialnej z jednej strony za zachowanie Scanii CV AB w okresie od dnia 17 stycznia 1997 r. do dnia 27 lutego 2009 r., a z drugiej strony za zachowanie Scanii DE w okresie od dnia 20 stycznia 2004 r. do dnia 18 stycznia 2011 r., oraz

do Scanii CV AB jako odpowiedzialnej za zachowanie Scanii DE w okresie od dnia 20 stycznia 2004 r. do dnia 18 stycznia 2011 r.

Kwota grzywny

48

Komisja ustaliła wysokość grzywny na 880523000 EUR.

Skarga przed Sądem i zaskarżony wyrok

49

Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 11 grudnia 2017 r. skarżące wniosły skargę zmierzającą, tytułem żądania głównego, do stwierdzenia nieważności spornej decyzji, a tytułem żądania ewentualnego, do stwierdzenia nieważności części tej decyzji i do obniżenia nałożonych na nie grzywien, a w każdym razie do obniżenia tych grzywien zgodnie z art. 261 TFUE i art. 31 rozporządzenia nr 1/2003.

50

Pismem z dnia 5 czerwca 2020 r. skarżące wniosły o pominięcie wobec opinii publicznej pewnych danych zawartych w sprawozdaniu na rozprawę. Pismem z tego samego dnia Komisja wniosła również o pominięcie wobec opinii publicznej niektórych danych zawartych w szczególności w sprawozdaniu na rozprawę oraz w zaskarżonym wyroku.

51

W reakcji na ten ostatni wniosek Sąd postanowił w zaskarżonym wyroku, co się tyczy jego jawnej wersji, dokonać anonimizacji nazwisk osób fizycznych i utajnić nazwy osób prawnych innych niż skarżące. Postanowił on również utajnić niektóre dane dotyczące w szczególności mechanizmu ustalania cen w Scanii i obliczenia nałożonej na nią grzywny, których utajnienie nie ma wpływu na zrozumienie jawnej wersji tego wyroku.

52

Na poparcie skargi skarżące podniosły dziewięć zarzutów.

53

Zarzut pierwszy dotyczył naruszenia prawa do obrony, zasady dobrej administracji i domniemania niewinności. Zarzut drugi był oparty na naruszeniu art. 48 ust. 2 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej „kartą”) oraz art. 27 ust. 1 i 2 rozporządzenia nr 1/2003.

54

Zarzuty od trzeciego do siódmego dotyczyły zasadniczo wniosku Komisji odnoszącego się do istnienia jednolitego i ciągłego naruszenia oraz przypisania go Scanii. Ściślej rzecz ujmując, w zarzucie trzecim skarżące powołały się na błędne zastosowanie art. 101 TFUE i art. 53 porozumienia EOG w zakresie, w jakim uznano, że wymiana informacji na niższym szczeblu centrali stanowi naruszenie tych postanowień. W ramach zarzutu czwartego powołały się one na naruszenie obowiązku uzasadnienia i błędne zastosowanie wskazanych artykułów przez to, że Komisja uznała, iż skarżące zawarły porozumienie lub dopuściły się uzgodnionej praktyki w zakresie harmonogramu wprowadzania technologii w dziedzinie emisji. Zarzut piąty dotyczył błędnego zastosowania tych samych artykułów ze względu na to, że Komisja zakwalifikowała wymianę informacji na szczeblu niemieckim jako naruszenie „ze względu na cel”. W zarzucie szóstym powołały się one na błędne zastosowanie art. 101 TFUE i art. 53 porozumienia EOG przez to, że Komisja uznała, iż zasięg geograficzny naruszenia dotyczącego szczebla niemieckiego obejmował całe terytorium EOG. Zarzut siódmy był oparty na błędnym zastosowaniu tych artykułów przez to, iż Komisja uznała, że stwierdzone zachowanie stanowiło jednolite i ciągłe naruszenie i że skarżące ponoszą odpowiedzialność w tym względzie.

55

Zarzut ósmy dotyczył błędnego zastosowania rzeczonych artykułów oraz art. 25 rozporządzenia nr 1/2003 przez to, że Komisja nałożyła grzywnę za zachowanie podlegające przedawnieniu, a w każdym razie nie uwzględniając faktu, że zachowanie to nie miało charakteru ciągłego. W zarzucie dziewiątym skarżące powołały się na naruszenie zasady proporcjonalności i zasady równego traktowania w odniesieniu do kwoty grzywny, a w każdym razie konieczności obniżenia kwoty grzywny na podstawie art. 261 TFUE i art. 31 rozporządzenia nr 1/2003.

56

W zaskarżonym wyroku Sąd oddalił wszystkie te zarzuty jako bezzasadne. Co się tyczy wniosku o skorzystanie przez Sąd z przysługującego mu nieograniczonego prawa orzekania, Sąd wskazał, że żaden element zastrzeżeń, argumentów czy okoliczności faktycznych i prawnych przedstawionych przez skarżące w ramach wszystkich zbadanych zarzutów nie pozwala uznać, iż kwota grzywien nałożonych w spornej decyzji powinna zostać zmieniona. W konsekwencji Sąd oddalił skargę w całości i obciążył skarżące kosztami postępowania.

Postępowanie przed Trybunałem i żądania stron

57

Pismem złożonym w dniu 8 kwietnia 2022 r. wnoszące odwołanie wniosły odwołanie w niniejszej sprawie. W tym samym dniu zwróciły się one ponadto do Trybunału o zachowanie wobec opinii publicznej poufności informacji, o których mowa w pkt 51 niniejszego wyroku, w takim samym zakresie, w jakim zachowanie poufności tych informacji zostało nakazane przez Sąd.

58

Pismem z dnia 29 kwietnia 2022 r. Komisja wniosła również o zachowanie poufności niektórych danych wobec opinii publicznej.

59

Postanowieniem z dnia 12 lipca 2022 r. prezes Trybunału uwzględnił te wnioski o zachowanie poufności.

60

Wnoszące odwołanie wnoszą do Trybunału o:

uchylenie zaskarżonego wyroku w całości lub w części;

stwierdzenie nieważności spornej decyzji w całości lub w części lub uchylenie bądź obniżenie kwoty nałożonych na nie grzywien;

ewentualnie przekazanie sprawy Sądowi do ponownego rozpoznania; oraz

obciążenie Komisji kosztami postępowania, w tym kosztami poniesionymi w postępowaniu w pierwszej instancji.

61

Komisja wnosi do Trybunału o:

oddalenie odwołania; oraz

obciążenie wnoszących odwołanie kosztami postępowania.

W przedmiocie odwołania

62

Na poparcie odwołania wnoszące odwołanie podnoszą cztery zarzuty. Zarzut pierwszy dotyczy zasadniczo naruszenia prawa do dobrej administracji ustanowionego w art. 41 ust. 1 karty. Zarzut drugi dotyczy naruszenia art. 101 TFUE i art. 53 porozumienia EOG ze względu na to, że Sąd zakwalifikował zasięg geograficzny zachowania na szczeblu niemieckim jako obejmujący całe terytorium EOG. W ramach zarzutu trzeciego wnoszące odwołanie powołują się w istocie na naruszenie przez Sąd tych dwóch ostatnich artykułów ze względu na to, że zakwalifikował on jako jednolite naruszenie szereg działań obejmujących trzy różne poziomy kontaktów. Zarzut czwarty dotyczy naruszenia tych samych artykułów oraz art. 25 rozporządzenia nr 1/2003 ze względu na to, że Sąd utrzymał grzywnę wymierzoną za zachowanie objęte przedawnieniem.

W przedmiocie zarzutu pierwszego

Argumentacja stron

63

W ramach zarzutu pierwszego wnoszące odwołanie podnoszą, że Sąd naruszył prawo, oddalając ich argument, zgodnie z którym Komisja naruszyła art. 41 ust. 1 karty, przyjmując decyzję w sprawie ugody i kontynuując dochodzenie przeciwko wnoszącym odwołanie bez powierzenia go innemu zespołowi niż ten, którego zadaniem było zbadanie akt zakończone wydaniem tej decyzji.

64

W pierwszej kolejności wnoszące odwołanie utrzymują, że Sąd nie ocenił, czy postępowanie administracyjne wznowione przeciwko Scanii po wydaniu decyzji w sprawie ugody było zgodne z zasadą bezstronności obiektywnej. Odsyłają one do rozważań zawartych w szczególności w pkt 129, 147 i 151 zaskarżonego wyroku, dotyczących poszanowania zasady bezstronności w kontekście postępowania „hybrydowego” rozłożonego w czasie, takiego jak to, które przeprowadzono w tym wypadku. Podnoszą one, że wydanie tej decyzji skutkowało nałożeniem dodatkowego ciężaru na Komisję, która powinna była zapewnić nie tylko poszanowanie zasady „tabula rasa”, ale również postrzeganie jej jako instytucji bezstronnej. Tymczasem chociaż we wspomnianym pkt 151 Sąd przyznał w istocie, że w takich okolicznościach powierzenie spraw dwóm różnym zespołom mogłoby być uzasadnione, nie wyciągnął z tego prawidłowego wniosku prawnego i zajął się kwestią bezstronności wyłącznie pod kątem bezstronności subiektywnej.

65

W tym względzie wskazują one w szczególności, że we wspomnianym pkt 151 Sąd stwierdził, iż Scania nie wykazała, w jaki sposób fakt zaangażowania tych samych służb Komisji w wydanie zarówno decyzji w sprawie ugody, jak i spornej decyzji może „sam w sobie” stanowić dowód na brak bezstronnego zbadania sprawy w stosunku do nich, aby następnie stwierdzić w pkt 152 tego wyroku, że Scania nie wykazała, że Komisja „okaza[ła] stronniczość lub osobiste uprzedzenie wobec Scanii […], z naruszeniem zasady bezstronności subiektywnej”. W ten sposób Sąd naruszył prawo, ponieważ ograniczył swoją ocenę do bezstronności „subiektywnej” i nie zbadał odrębnej pod względem prawnym zasady bezstronności „obiektywnej”.

66

W drugiej kolejności wnoszące odwołanie utrzymują, że nawet gdyby Trybunał uznał, iż Sąd ocenił tę zasadę bezstronności obiektywnej, ocena Sądu w tym względzie została w każdym razie przeprowadzona z naruszeniem prawa. Zaskarżony wyrok nie zawiera żadnego uzasadnienia, które powalałoby stwierdzić, że Komisja przestrzegała wspomnianej zasady bezstronności obiektywnej, pomimo okoliczności, że te same służby Komisji uczestniczyły w wydaniu decyzji w sprawie ugody i spornej decyzji, podczas gdy w pkt 151 tego wyroku Sąd przyznał jednak wyraźnie, że okoliczność ta „utrudnia […] zapewnienie, że badanie faktów i dowodów w odniesieniu do przedsiębiorstwa po wydaniu decyzji w sprawie ugody zostanie przeprowadzone zgodnie z zasadą »tabula rasa«”.

67

Przyznanie to podaje jednak w wątpliwość bezstronność Komisji. W pkt 151 zaskarżonego wyroku Sąd wskazał również, w jaki sposób Komisja mogła postępować, by rozwiać tych wątpliwości, a mianowicie mogła „[powierzyć] spraw[y] dwóm różnym zespołom”, to znaczy zaangażować w postępowanie zwyczajne, które doprowadziło do wydania spornej decyzji, inny zespół niż ten, który uczestniczył w postępowaniu ugodowym. Z samego rozumowania przyjętego przez Sąd w tym wyroku wynika zatem, że przyjmując decyzję w sprawie ugody i kontynuując dochodzenie przeciwko Scanii przy zaangażowaniu tych samych służb Komisji, instytucja ta naruszyła art. 41 ust. 1 karty. Sąd nie uznał jednak, że Komisja nie zapewniła wystarczających gwarancji, aby wykluczyć wszelkie uzasadnione wątpliwości co do jej bezstronności obiektywnej w przebiegu tego postępowania zwykłego, naruszając w ten sposób prawo.

68

Komisja kwestionuje zasadność tej argumentacji.

Ocena Trybunału

69

Co się tyczy w pierwszej kolejności argumentacji wnoszących odwołanie, w ramach której zarzucają one Sądowi, że nie ocenił, czy postępowanie administracyjne wznowione przeciwko Scanii po wydaniu decyzji w sprawie ugody było zgodne z zasadą bezstronności obiektywnej, należy przypomnieć, że zgodnie z orzecznictwem Trybunału Komisja jest zobowiązana do poszanowania w trakcie postępowania administracyjnego praw podstawowych zainteresowanych przedsiębiorstw. W tym względzie zasadę bezstronności, która wchodzi w zakres prawa do dobrej administracji, należy odróżnić od domniemania niewinności (wyrok z dnia 12 stycznia 2023 r., HSBC Holdings i in./Komisja, C‑883/19 P, EU:C:2023:11, pkt 76 i przytoczone tam orzecznictwo).

70

Prawo do dobrej administracji, wyrażone w art. 41 karty, przewiduje, że każdy ma prawo w szczególności do bezstronnego rozpatrzenia swojej sprawy przez instytucje Unii Europejskiej. Ten wymóg bezstronności obejmuje z jednej strony subiektywną bezstronność, rozumianą w ten sposób, że żaden pracownik danej instytucji zajmujący się tą sprawą nie może w jakikolwiek sposób okazywać stronniczości lub osobistych uprzedzeń, a z drugiej strony obiektywną bezstronność, rozumianą w ten sposób, że po stronie instytucji muszą istnieć dostateczne gwarancje, by wykluczyć w tym względzie wszelkie uzasadnione wątpliwości (wyrok z dnia 12 stycznia 2023 r., HSBC Holdings i in./Komisja, C‑883/19 P, EU:C:2023:11, pkt 77 i przytoczone tam orzecznictwo).

71

W niniejszej sprawie w pkt 144 i 145 zaskarżonego wyroku Sąd przypomniał znaczenie prawa do dobrej administracji w świetle orzecznictwa przytoczonego w dwóch poprzednich punktach niniejszego wyroku.

72

Następnie w pkt 147 zaskarżonego wyroku Sąd oddalił argumentację Komisji, zgodnie z którą w okolicznościach takich jak te, które zaistniały w niniejszej sprawie, naruszenie zasady bezstronności należy oceniać wyłącznie jako ewentualny skutek naruszenia zasady domniemania niewinności przy wydawaniu decyzji w sprawie ugody, i wskazał, że takie naruszenie mogło wynikać z innych uchybień Komisji w zakresie zapewnienia wystarczających gwarancji dla wykluczenia wszelkich uzasadnionych wątpliwości, w rozumieniu orzecznictwa, co do bezstronności tej instytucji przy prowadzeniu zwyczajnego postępowania administracyjnego.

73

W pkt 148 tego wyroku Sąd stwierdził jednak, że żaden z argumentów przedstawionych przez wnoszące odwołanie nie pozwala wykazać, że w niniejszym przypadku Komisja nie zapewniła w toku tego postępowania wszystkich gwarancji dla wykluczenia wszelkich uzasadnionych wątpliwości co do jej bezstronności przy badaniu sprawy w odniesieniu do Scanii. Sąd uzasadnił to stwierdzenie analizą tych argumentów przeprowadzoną w pkt 149–164 zaskarżonego wyroku.

74

W szczególności w pkt 151 zaskarżonego wyroku Sąd stwierdził, że zaangażowanie tych samych służb zarówno w wydanie zarówno decyzji w sprawie ugody, jak i spornej decyzji, utrudniło zapewnienie, by badanie okoliczności faktycznych i dowodów w odniesieniu do przedsiębiorstwa po wydaniu decyzji w sprawie ugody „zosta[ło] przeprowadzone zgodnie z zasadą »tabula rasa«” i że mogłoby to uzasadniać powierzenie spraw dwóm różnym zespołom w celu rozwiania wątpliwości w tym względzie. Niemniej jednak w pkt 152 tego wyroku Sąd stwierdził, że wnoszące odwołanie nie wykazały, by członek Komisji lub służby uczestniczące w wydaniu spornej decyzji okazali stronniczość lub osobiste uprzedzenie wobec Scanii, w szczególności ze względu na udział w wydaniu decyzji w sprawie ugody „z naruszeniem zasady bezstronności subiektywnej”.

75

W tym względzie należy przypomnieć, po pierwsze, że postępowanie ugodowe jest postępowaniem administracyjnym stanowiącym alternatywę dla postępowania zwyczajnego, odrębnym od niego i odznaczającym się pewnymi cechami szczególnymi. Po drugie, jeżeli dane przedsiębiorstwo nie przedstawiło propozycji ugodowej, postępowanie zmierzające do wydania ostatecznej decyzji jest prowadzone na podstawie ogólnych przepisów rozporządzenia nr 773/2004, a nie na podstawie przepisów regulujących postępowanie ugodowe. Po trzecie, w wypadku postępowania zwyczajnego, w ramach którego odpowiedzialność powinna jeszcze zostać ustalona, Komisja jest jedynie związana pismem w sprawie przedstawienia zarzutów i jest zobowiązana do wzięcia pod uwagę nowych okoliczności, o których dowiedziała się w toku tego postępowania (zob. podobnie wyrok z dnia 12 stycznia 2017 r., Timab Industries i CFPR/Komisja, C‑411/15 P, EU:C:2017:11, pkt 136).

76

Z powyższego wynika, że wspomniana przez Sąd w pkt 129 zaskarżonego wyroku „zasada »tabula rasa«”, która przejmuje w istocie rozważania przypomniane w poprzednim punkcie niniejszego wyroku, ogranicza się do wyrażenia stwierdzenia, zgodnie z którym należy przestrzegać zasady domniemania niewinności w odniesieniu do przedsiębiorstwa lub przedsiębiorstw, które postanawiają nie kontynuować postępowania ugodowego z Komisją.

77

Wynika z tego, po pierwsze, że owa „zasada »tabula rasa«” nie była w żaden sposób istotna dla dokonanej przez Sąd w zawisłej przed nim sprawie oceny poszanowania przez Komisję zasady bezstronności, a po drugie, że w każdym razie, wbrew temu, co uznał Sąd, udział tych samych służb przy wydawaniu zarówno decyzji w sprawie ugody, jak i spornej decyzji, nie wiązał się z żadną trudnością dotyczącą przestrzegania „zasady »tabula rasa«”. Zmiana zespołu odpowiedzialnego za daną sprawę w ramach Komisji byłaby bowiem nawet sprzeczna z zasadami dobrej administracji i przeprowadzenia postępowania administracyjnego w rozsądnym terminie.

78

Należy jednak stwierdzić, że Sąd nie wyciągnął żadnych konsekwencji z błędnego stwierdzenia zawartego w pkt 151 zdanie drugie zaskarżonego wyroku i przypomnianego w pkt 74 niniejszego wyroku, wobec czego krytyka skierowana przeciwko niemu przez wnoszące odwołanie jest bezskuteczna.

79

W zakresie, w jakim argumentacja wnoszących odwołanie powinna być rozumiana w ten sposób, że podnoszą one, iż Sąd powinien był uznać, że okoliczność, iż ten sam zespół zajmował się tą sprawą w trakcie całego rozłożonego w czasie omawianego postępowania „hybrydowego”, stanowi bezwzględnie naruszenie przez Komisję ciążącego na niej obowiązku bezstronności obiektywnej, należy zauważyć, że sam fakt, iż ten sam zespół Komisji zajmował się różnymi, kolejnymi etapami dochodzenia, które doprowadziło do wydania decyzji w sprawie ugody, a następnie spornej decyzji, nie może sam w sobie, bez uwzględnienia wszelkich innych obiektywnych okoliczności, budzić wątpliwości co do bezstronności tej instytucji (zob. analogicznie wyrok z dnia 1 lipca 2008 r., Chronopost i La Poste/UFEX i in., C‑341/06 P i C‑342/06 P, EU:C:2008:375, pkt 56).

80

Tymczasem wnoszące odwołanie nie wykazały, by powołały się przed Sądem na takie obiektywne okoliczności. Ponadto żaden element argumentacji wnoszących odwołanie nie pozwala wykazać, że Sąd zaniechał dokonania oceny, czy w niniejszym przypadku Komisja zachowała się w sposób zgodny z zasadą bezstronności obiektywnej.

81

W pkt 152 zaskarżonego wyroku Sąd uznał bowiem, że wnoszące odwołanie nie wykazały, by zespół zajmujący się sprawą lub członek tego zespołu wyrazili jakiekolwiek uprzedzenia wobec Scanii w toku postępowania zwyczajnego, i wbrew temu, co twierdzą w istocie wnoszące odwołanie, ów pkt 152 nie jest jedynym elementem, na którym opiera się stwierdzenie przez Sąd braku naruszenia przez Komisję zasady dobrej administracji w niniejszej sprawie, ani nie pozwala wykazać, że sąd ten nie dokonał w tym kontekście oceny zgodności zachowania Komisji z zasadą bezstronności obiektywnej.

82

Z pkt 100–104 i 148–164 zaskarżonego wyroku wynika zatem, że Sąd odniósł się nie tylko do aspektu „subiektywnego”, ale również do aspektu „obiektywnego” zasady bezstronności w świetle argumentacji przedstawionej mu w tym względzie przez wnoszące odwołanie.

83

Co się tyczy w szczególności bezstronności obiektywnej, Sąd przede wszystkim przypomniał w pkt 100 i 101 zaskarżonego wyroku zasady wypracowane w orzecznictwie, które regulują korzystanie przez Komisję z tzw. postępowania „hybrydowego”, i wywiódł z nich w pkt 104 tego wyroku, że wbrew temu, co w istocie podniosły wnoszące odwołanie, postępowania „hybrydowe” w ramach stosowania art. 101 TFUE, w których przyjęcie decyzji w sprawie ugody i decyzji w następstwie postępowania zwyczajnego rozłożono w czasie, nie powodują same w sobie we wszystkich okolicznościach naruszenia w szczególności obowiązku bezstronności. W pkt 105 wspomnianego wyroku Sąd wywiódł on z tego, że Komisja miała prawo skorzystać z takiego postępowania hybrydowego, pod warunkiem przestrzegania w szczególności tego obowiązku, co Sąd zbadał następnie w pkt 143 i nast. tego wyroku.

84

W tym względzie przypomniał on w szczególności, w pkt 145 zaskarżonego wyroku, zasady wypracowane w orzecznictwie, o których mowa w pkt 70 niniejszego wyroku, i zbadał, w pkt 148–164 zaskarżonego wyroku, argumenty przedstawione przez wnoszące odwołanie na poparcie ich twierdzenia, zgodnie z którym Komisja nie zapewniła im w tym wypadku wszystkich gwarancji pozwalających wykluczyć wszelkie uzasadnione wątpliwości co do jej bezstronności przy badaniu dotyczącej ich sprawy.

85

Tymczasem wskazując zasadniczo w pkt 104 zaskarżonego wyroku, że samo skorzystanie przez Komisję z postępowania hybrydowego nie pozwala na stwierdzenie uchybienia przez tę instytucję ciążącemu na niej obowiązkowi bezstronności, a następnie w pkt 149 tego wyroku, że badając w ramach postępowania zwyczajnego dowody przedstawione przez strony, które postanowiły nie zawierać ugody, Komisja nie jest w żaden sposób związana ustaleniami faktycznymi i kwalifikacjami prawnymi, które przyjęła w decyzji w sprawie ugody w odniesieniu do stron, które postanowiły zawrzeć ugodę, i wreszcie w pkt 159 tego wyroku, że wnoszące odwołanie nie zarzuciły Komisji, iż w trakcie postępowania administracyjnego, które doprowadziło do wydania spornej decyzji, nie przestrzegała ona wszystkich gwarancji proceduralnych związanych ze skutecznym wykonywaniem ich prawa do obrony, przewidzianych w szczególności w przepisach ogólnych rozporządzenia nr 773/2004, Sąd, przynajmniej w sposób dorozumiany, lecz niewątpliwy, odniósł się do aspektu „obiektywnego” obowiązku bezstronności, którego poszanowanie Komisja powinna zapewnić. Okoliczności te świadczą bowiem o tym, że Sąd ocenił, czy wnoszącym odwołanie zapewniono wystarczające gwarancje, aby wykluczyć wszelkie uzasadnione wątpliwości co do obiektywnej bezstronności Komisji.

86

W drugiej kolejności, w odniesieniu do argumentacji wnoszących odwołanie, w ramach której utrzymują one zasadniczo, że Sąd w każdym wypadku dokonał oceny zasady bezstronności obiektywnej w sposób błędny pod względem prawnym, należy przypomnieć, że poprzez tę argumentację wnoszące odwołanie – z jednej strony – zarzucają Sądowi, że nie uzasadnił swojej oceny, zgodnie z którą Komisja uszanowała zasadę bezstronności. Podnoszą one zatem w istocie, że Sąd naruszył spoczywający na nim obowiązek uzasadnienia. Tymczasem, jak wynika z pkt 80–85 niniejszego wyroku, Sąd uzasadnił zaskarżony wyrok w tym względzie.

87

Z drugiej strony, w zakresie, w jakim wnoszące odwołanie wywodzą argument z zawartego w pkt 151 zaskarżonego wyroku stwierdzenia, zgodnie z którym udział tych samych służb Komisji w wydaniu zarówno decyzji w sprawie ugody, jak i spornej decyzji, utrudniał poszanowanie „zasady »tabula rasa«”, wystarczy zauważyć, że z pkt 77 niniejszego wyroku wynika, iż stwierdzenie to jest błędne pod względem prawnym.

88

Z całości powyższych rozważań wynika, że zarzut pierwszy należy oddalić.

W przedmiocie zarzutu drugiego

89

W zarzucie drugim wnoszące odwołanie podnoszą zasadniczo, że Sąd naruszył art. 101 TFUE i art. 53 porozumienia EOG, kwalifikując zasięg geograficzny zachowań na szczeblu niemieckim jako obejmujący całe terytorium EOG. Zarzut ten został przez nie podzielony na cztery części.

W przedmiocie części pierwszej zarzutu drugiego

– Argumentacja stron

90

W części pierwszej zarzutu drugiego wnoszące odwołanie, powołując się na pkt 421 zaskarżonego wyroku, podnoszą, że Sąd naruszył prawo, po pierwsze, stwierdzając, że w celu ustalenia zasięgu geograficznego uzgodnionej praktyki mógł wziąć pod uwagę jedynie zakres uzyskanych informacji, a po drugie, nie uwzględniając przez to w swej ocenie prawnej zamiaru przedsiębiorstw uczestniczących w tej uzgodnionej praktyce, który jest przecież elementem konstytutywnym takiej praktyki.

91

Sąd nie może zatem oprzeć się wyłącznie na treści i charakterze wymienianych informacji w celu określenia tego zasięgu geograficznego. Nieuwzględnienie przez Sąd tego „zamiaru” doprowadziło go do błędnego potwierdzenia, że Scania uczestniczyła w wymianie informacji na szczeblu niemieckim, co stanowiło część jednolitego i ciągłego naruszenia art. 101 TFUE i art. 53 porozumienia EOG, na poziomie EOG i w odniesieniu do całego okresu naruszenia, czyli od dnia 17 stycznia 1997 r. do dnia 18 stycznia 2011 r.

92

Komisja kwestionuje tę argumentację.

– Ocena Trybunału

93

W pkt 421 zaskarżonego wyroku Sąd uznał, że na podstawie dowodów dotyczących zasięgu geograficznego informacji uzyskanych przez Scanię DE, które przeanalizował w pkt 405–420 tego wyroku, ocenianych całościowo, należy stwierdzić, że Scania DE, poprzez uczestnictwo swoich pracowników w wymianie informacji na szczeblu niemieckim, uzyskiwała informacje o zakresie wykraczającym poza rynek niemiecki. W oparciu o to stwierdzenie oddalił on zarzut szósty podniesiony przed nim przez wnoszące odwołanie, dotyczący błędnego zastosowania art. 101 TFUE i art. 53 porozumienia EOG przez to, że Komisja uznała, iż zasięg geograficzny naruszenia dotyczącego szczebla niemieckiego obejmował całe terytorium EOG. Sąd wyjaśnił również w tym samym pkt 421, że ustalenia te wystarczyły do oddalenia tego zarzutu niezależnie od tego, czy Scania DE dostarczała również informacji, których zakres wykraczał poza rynek niemiecki.

94

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem naruszenie art. 101 ust. 1 TFUE może wynikać nie tylko z pojedynczego działania, ale również z szeregu działań, a nawet z zachowania o charakterze ciągłym, nawet jeżeli jeden lub większa liczba elementów tego szeregu działań lub tego zachowania ciągłego także mogłyby stanowić, same w sobie i odrębnie, naruszenie tego postanowienia. Tak więc w wypadku gdy różne działania wpisują się w całościowy plan ze względu na ich identyczny cel, polegający na zakłócaniu konkurencji na wspólnym rynku, Komisja jest uprawniona do przypisania odpowiedzialności za te działania na podstawie udziału w naruszeniu rozpatrywanym jako całość (wyrok z dnia 6 grudnia 2012 r., Komisja/Verhuizingen Coppens, C‑441/11 P, EU:C:2012:778, pkt 41 i przytoczone tam orzecznictwo).

95

Z utrwalonego orzecznictwa wynika również, że aby stwierdzić udział przedsiębiorstwa w jednolitym naruszeniu, Komisja musi dowieść, że przedsiębiorstwo to zamierzało przyczynić się własnym zachowaniem do osiągnięcia wspólnych celów realizowanych przez wszystkich uczestników naruszenia i że wiedziało o noszących znamiona naruszenia zachowaniach planowanych lub wprowadzanych w życie przez inne przedsiębiorstwa w dążeniu do tych samych celów lub że mogło je racjonalnie przewidzieć oraz że było gotowe zaakceptować związane z nimi ryzyko (wyrok z dnia 6 grudnia 2012 r., Komisja/Verhuizingen Coppens, C‑441/11 P, EU:C:2012:778, pkt 42, 60 i przytoczone tam orzecznictwo).

96

Może więc wystąpić sytuacja, w której przedsiębiorstwo uczestniczyło bezpośrednio we wszystkich zachowaniach antykonkurencyjnych stanowiących jednolite i ciągłe naruszenie, kiedy to Komisja jest uprawniona do przypisania mu odpowiedzialności za wszystkie te zachowania, a tym samym za to naruszenie w całości. Przedsiębiorstwo mogło również uczestniczyć bezpośrednio jedynie w części rzeczonych zachowań, ale mieć wiedzę o wszystkich pozostałych zachowaniach stanowiących naruszenie, planowanych lub wdrażanych przez innych uczestników kartelu dla realizacji tych samych celów lub mogło w sposób rozsądny je przewidzieć i było gotowe ponieść związane z tym ryzyko. W takiej sytuacji Komisja jest również uprawniona do przypisania temu przedsiębiorstwu odpowiedzialności za wszystkie zachowania antykonkurencyjne stanowiące takie naruszenie i w konsekwencji za to naruszenie w całości (wyrok z dnia 6 grudnia 2012 r., Komisja/Verhuizingen Coppens, C‑441/11 P, EU:C:2012:778, pkt 43).

97

Z powyższego wynika, że aby dojść do wniosku, iż wymiana informacji, o której tu mowa, wykraczała poza rynek niemiecki i dotyczyła terytorium EOG, wystarczyło, by Sąd stwierdził, że taki wniosek wynika z treści informacji uzyskanych przez Scanię DE od innych uczestników.

98

Tak więc twierdzenie wnoszących odwołanie, zgodnie z którym Sąd nie mógł oprzeć się jedynie na fakcie, że wymiana informacji na szczeblu niemieckim dotyczyła terytorium EOG, aby potwierdzić ich uczestnictwo w naruszeniu, wynika z pomylenia z jednej strony przesłanek wymaganych do ustalenia i określenia zakresu jednolitego i ciągłego naruszenia, a z drugiej strony przesłanek, jakie muszą zostać spełnione, aby przypisać przedsiębiorstwu odpowiedzialność za całość takiego naruszenia.

99

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału wystarczy, by Komisja wykazała, że dane przedsiębiorstwo uczestniczyło w spotkaniach, w trakcie których zawarto antykonkurencyjne porozumienia, nie sprzeciwiając się im wyraźnie, żeby udowodnić w wystarczający sposób, że to przedsiębiorstwo uczestniczyło w kartelu. Jeśli uczestnictwo w takich spotkaniach zostanie wykazane, to na tym przedsiębiorstwie spoczywa obowiązek przedstawienia dowodów, które mogą świadczyć o tym, że jego udziałowi w tych spotkaniach w najmniejszym stopniu nie przyświecał antykonkurencyjny cel, poprzez wykazanie, że poinformowało ono swoich konkurentów o tym, iż uczestniczy w tych spotkaniach w innym aniżeli oni celu (zob. podobnie wyrok z dnia 28 czerwca 2005 r., Dansk Rørindustri i in./Komisja, C‑189/02 P, C‑202/02 P, od C‑205/02 P do C‑208/02 P i C‑213/02 P, EU:C:2005:408, pkt 142 i przytoczone tam orzecznictwo).

100

Z orzecznictwa wynika również, że należy domniemywać, z zastrzeżeniem dowodu przeciwnego, który muszą przedstawić zainteresowane podmioty, iż przy określaniu swojego zachowania na rynku przedsiębiorstwa uczestniczące w uzgodnieniu i nieprzerwanie działające na rynku uwzględniają informacje, które wymieniły ze swoimi konkurentami, w celu ukształtowania swego zachowania na tym rynku (wyrok z dnia 19 marca 2015 r., Dole Food i Dole Fresh Fruit Europe/Komisja, C‑286/13 P, EU:C:2015:184, pkt 127 i przytoczone tam orzecznictwo).

101

Z orzecznictwa tego wynika, że jeżeli Komisja wykaże, iż dane przedsiębiorstwo uczestniczyło w spotkaniach, w trakcie których zawarto porozumienia o charakterze antykonkurencyjnym, i wyraźnie się temu nie sprzeciwiło, to instytucja ta nie musi ponadto wykazywać, że przedsiębiorstwo to miało zamiar uczestniczyć w naruszeniu, lecz to do tego przedsiębiorstwa należy dostarczenie dowodów na to, że zdystansowało się od tych porozumień, a w szczególności, jak w niniejszym przypadku, do kwestii ich zasięgu geograficznego.

102

Sąd nie naruszył zatem prawa, gdy po przeanalizowaniu przedstawionych mu do oceny dowodów stwierdził, że Komisja miała podstawy, by dojść do wniosku, iż w drodze wymiany informacji na szczeblu niemieckim Scania DE otrzymywała informacje o zasięgu wykraczającym poza rynek niemiecki, nie zobowiązując Komisji do wykazania ponadto, że poprzez uczestnictwo w tej wymianie Scania DE miała zamiar uzyskać te informacje i uwzględnić je przy określaniu swojego zachowania.

103

Należy zatem oddalić część pierwszą zarzutu drugiego jako bezzasadną.

W przedmiocie części drugiej zarzutu drugiego

– Argumentacja stron

104

W części drugiej zarzutu drugiego wnoszące odwołanie podnoszą, że Sąd naruszył prawo, uznając, iż zakres informacji uzyskanych przez Scanię DE w ramach wymiany informacji na szczeblu niemieckim wykraczał poza rynek niemiecki.

105

W tym względzie wnoszące odwołanie kwestionują w istocie rozumowanie Sądu przedstawione w pkt 405–414 zaskarżonego wyroku, w których Sąd przeanalizował akta sprawy i w pkt 414 tego wyroku doszedł na tej podstawie do wniosku, że w świetle tych rozważań rozpatrywanych łącznie należy stwierdzić, iż zakres informacji uzyskanych przez Scanię DE podczas wymiany informacji na szczeblu niemieckim wykraczał poza rynek niemiecki. Twierdzą one w istocie, że pięć argumentów przedstawionych w tych punktach nie tylko nie wystarczy do poparcia tego wniosku w sposób adekwatny, ale argumenty te są także niespójne, a nawet wewnętrznie sprzeczne, podczas gdy w celu wykazania istnienia naruszenia art. 101 TFUE i art. 53 porozumienia EOG orzecznictwo wymaga, aby Komisja przedstawiła poważne, precyzyjne i spójne dowody.

106

Komisja podnosi, że argumentację tę należy oddalić.

– Ocena Trybunału

107

Należy zauważyć, że w części drugiej zarzutu drugiego wnoszące odwołanie zmierzają w rzeczywistości do tego, aby Trybunał dokonał nowej oceny okoliczności faktycznych i dowodów, nie powołując się jednak na ich przeinaczenie przez Sąd. W ramach argumentacji przedstawionej na poparcie tej drugiej części zarzutu wnoszące odwołanie ograniczają się bowiem do przedstawienia powodów, dla których ich zdaniem Sąd powinien był przyjąć odmienną wykładnię różnych elementów omówionych we wskazanych przez nie punktach zaskarżonego wyroku, a nadto odsyłają do licznych fragmentów ich skargi wniesionej do Sądu.

108

Kwestia, czy Sąd przestrzegał przepisów dotyczących ciężaru dowodu i postępowania dowodowego w ramach badania dowodów, na które powołała się Komisja w celu wykazania istnienia naruszenia przepisów prawa konkurencji Unii, stanowi wprawdzie kwestię prawną, która może zostać podniesiona w ramach postępowania odwoławczego, jednakże dokonana przez Sąd ocena mocy dowodowej materiałów zawartych w aktach sprawy nie może, z zastrzeżeniem przypadków naruszenia reguł dotyczących ciężaru dowodu i postępowania dowodowego oraz przeinaczenia tych materiałów, być podważana przed Trybunałem (zob. podobnie wyrok z dnia 26 stycznia 2017 r., Komisja/Keramag Keramische Werke i in., C‑613/13 P, EU:C:2017:49, pkt 26, 27 i przytoczone tam orzecznictwo). Wnoszące odwołanie nie formułują jednak żadnego twierdzenia w tym zakresie.

109

W związku z powyższym część drugą zarzutu drugiego należy odrzucić jako niedopuszczalną.

W przedmiocie części trzeciej zarzutu drugiego

– Argumentacja stron

110

W części trzeciej zarzutu drugiego wnoszące odwołanie podnoszą, że Sąd popełnił błąd w zakresie, w jakim w sposób dorozumiany uznał, iż Scania DE miała „zamiar” uczestnictwa w wymianie informacji na szczeblu niemieckim, której zakres rozciągał się na terytorium EOG.

111

W tym względzie, odwołując się do rozumowania Sądu przedstawionego w pkt 415–420 zaskarżonego wyroku i krytykując je, wnoszące odwołanie utrzymują zasadniczo, że w zakresie, w jakim ocenę Sądu należy uznać za ocenę zamiaru uczestniczenia przez Scanię DE w wymianie informacji na szczeblu niemieckim, której zakres rozciągał się na terytorium EOG, Sąd naruszył prawo, ponieważ w pkt 416 i 418 tego wyroku oparł tę ocenę na niewystarczającym, niespójnym i wewnętrznie sprzecznym uzasadnieniu oraz nie zbadał ani nie rozpatrzył w wymagany prawem sposób, w pkt 419 wspomnianego wyroku, konkretnych argumentów podniesionych przez Scanię czy przedstawionych przez nią dowodów, uchybiając w ten sposób również spoczywającemu na nim obowiązkowi uzasadnienia. Sąd nie uwzględnił również orzecznictwa, które wymaga, aby Komisja przedstawiła poważne, precyzyjne i spójne dowody w celu wykazania naruszenia art. 101 TFUE i art. 53 porozumienia EOG, przy czym wnoszące odwołanie odsyłają w tym względzie do pkt 417 tego wyroku.

112

Ponadto podnoszą one, że w pkt 420 zaskarżonego wyroku Sąd bezprawnie odrzucił oświadczenia złożone przez Scanię pod przysięgą i nie uwzględnił ich mocy dowodowej. Zdaniem wnoszących odwołanie w braku jakiegokolwiek bezpośredniego dowodu na okoliczność, że informacje uzyskane na szczeblu niemieckim zostały przekazane do centrali Scanii, oświadczenia osób bezpośrednio zaangażowanych w podnoszone zachowanie nie mogły zostać uznane za mające „ograniczoną wartość dowodową” jedynie ze względu na to, że zostały przedstawione po istotnych wydarzeniach, do celów obrony Scanii w toku postępowania administracyjnego.

113

Komisja kwestionuje tę argumentację.

– Ocena Trybunału

114

Należy zauważyć, że argumentacja wnoszących odwołanie przedstawiona na poparcie części trzeciej zarzutu drugiego opiera się na założeniu, że w pkt 415–420 zaskarżonego wyroku Sąd stwierdził, iż zamiarem Scanii DE było uczestnictwo w wymianie informacji na szczeblu niemieckim, której zakres rozciągał się na terytorium EOG.

115

Tymczasem z punktów tych, w związku z pkt 405–414 i 421 tego wyroku, wynika, że Sąd ograniczył się w nich do stwierdzenia, iż Scania DE, poprzez uczestnictwo jej pracowników w wymianie informacji na szczeblu niemieckim, otrzymywała informacje, których zakres wykraczał poza rynek niemiecki. Punkty 415–420 tego wyroku dotyczą konkretnie oddalenia przedstawionego przed Sądem twierdzenia wnoszących odwołanie, zgodnie z którym pracownicy Scanii DE uczestniczący w wymianie informacji na szczeblu niemieckim nigdy nie zakładali, że informacje otrzymane od przedstawicieli spółek zależnych innych producentów samochodów ciężarowych odnoszą się do cen europejskich ani że mogą one zmniejszyć niepewność co do europejskiej strategii cenowej tych innych producentów.

116

Bez konieczności ustalania, czy część trzecia zarzutu drugiego ma w rzeczywistości na celu podważenie dokonanej przez Sąd oceny dowodów, a zatem czy należy ją odrzucić jako niedopuszczalną zgodnie z orzecznictwem przytoczonym w pkt 108 niniejszego wyroku, należy ją oddalić jako bezzasadną, ponieważ opiera się ona na założeniu wskazanym w pkt 114 niniejszego wyroku, które jest błędne.

W przedmiocie części czwartej zarzutu drugiego

– Argumentacja stron

117

W części czwartej zarzutu drugiego wnoszące odwołanie podnoszą, że Sąd naruszył prawo, określając zakres informacji dostarczonych przez Scanię DE. W tym względzie wnoszące odwołanie wskazują, że wniosek Sądu, iż poprzez kontakty na szczeblu niemieckim Scania DE dostarczyła informacje, których zakres obejmował cały EOG, jest niewystarczająco uzasadniony i oparty na niewystarczających podstawach. W szczególności Sąd popełnił ich zdaniem błąd w ocenie znaczenia dowodów zawartych w raportach gospodarczych przygotowanych przez firmę doradczą w zakresie ekonomii, gdy w pkt 439 i 440 zaskarżonego wyroku zanegował znaczenie tych raportów.

118

Komisja kwestionuje tę argumentację.

– Ocena Trybunału

119

Podobnie jak w przypadku części drugiej zarzutu drugiego należy stwierdzić, że w części czwartej tego zarzutu wnoszące odwołanie zmierzają do tego, by Trybunał dokonał nowej oceny okoliczności faktycznych i dowodów, nie powołując się na ich przeinaczenie przez Sąd. W konsekwencji z tych samych powodów co te przedstawione w odniesieniu do części drugiej zarzutu drugiego również czwartą część tego zarzutu należy odrzucić jako niedopuszczalną.

120

W konsekwencji zarzut drugi należy w części odrzucić jako niedopuszczalny, a w części oddalić jako bezzasadny.

W przedmiocie zarzutu trzeciego

Argumentacja stron

121

W zarzucie trzecim wnoszące odwołanie podnoszą, że okoliczności faktyczne, na podstawie których Sąd uznał za zasadne stwierdzenie Komisji, zgodnie z którym w niniejszym przypadku istniało jednolite naruszenie, nie mogą służyć za podstawę stwierdzenia, że każde z rozpatrywanych działań służyło realizacji identycznego celu antykonkurencyjnego i w konsekwencji stanowiło część całościowego planu mającego jednolity antykonkurencyjny cel lub przyczyniało się do realizacji tego planu. Ponadto Sąd nie przedstawił ich zdaniem żadnego rozumowania w tym względzie. W konsekwencji Sąd niesłusznie zakwalifikował jako „jednolite naruszenie” zachowania, które miały miejsce na trzech różnych szczeblach kontaktów, o których mowa w pkt 33–36 niniejszego wyroku.

122

Wnoszące odwołanie podzieliły ten zarzut na trzy części.

123

W części pierwszej tego zarzutu wnoszące odwołanie utrzymują, że Sąd naruszył prawo, kwalifikując jako „jednolite naruszenie” zachowania na trzech szczeblach kontaktów, o których mowa w pkt 33–36 niniejszego wyroku, i nie wskazując, w jaki sposób kwalifikację tę uzasadniają okoliczności faktyczne, na których się oparł.

124

I tak w pkt 464–469 zaskarżonego wyroku Sąd oparł się na pewnej liczbie elementów, aby dokonać takiej kwalifikacji, ale żaden z tych elementów, rozpatrywany odrębnie lub w powiązaniu z pozostałymi, nie może uzasadniać wniosku, że te trzy szczeble kontaktów stanowiły jednolite naruszenie. W tym względzie wnoszące odwołanie kwestionują zasadniczo, po pierwsze, fakt, iż Sąd oparł się na okoliczności, że rzeczone kontakty dotyczyły tych samych produktów i były prowadzone przez tę samą grupę producentów samochodów ciężarowych, oraz na okoliczności, że w zachowaniach tych uczestniczyła niewielka grupa pracowników na każdym szczeblu, której skład pozostawał stosunkowo stabilny. Po drugie, wnoszące odwołanie kwestionują różne ustalenia Sądu, zgodnie z którymi wspomniane trzy szczeble kontaktów były ze sobą powiązane pod względem faktycznym, jak też sformułowany przezeń wniosek, że niższy szczebel centrali i szczebel niemiecki przyczyniły się do realizacji wspólnego planu.

125

W części drugiej zarzutu trzeciego wnoszące odwołanie podnoszą, że Sąd naruszył prawo, uznając, iż wymiany informacji, które nie są antykonkurencyjne, stanowią część jednolitego naruszenia. W tym względzie, odsyłając do ustaleń Sądu zawartych w pkt 223, 235 i 236 zaskarżonego wyroku, które dotyczyły trzech wymian informacji przeprowadzonych w latach 2004 i 2005 na niższym szczeblu centrali, wnoszące odwołanie podnoszą w istocie, że Sąd zakwalifikował te trzy wymiany informacji, które były całkowicie zgodne z prawem, jako wymiany informacji mające antykonkurencyjny cel identyczny z celem innych, odrębnych wymian informacji, które miały miejsce na różnych poziomach. Sąd niesłusznie stwierdził zatem, że wszystkie trzy wspomniane wymiany informacji stanowiły część jednolitego naruszenia. W tym względzie Sąd nie przedstawił żadnego uzasadnienia, które wyjaśniałoby, na jakiej podstawie uznał, że takie zgodne z prawem działania mogły przyczynić się do osiągnięcia antykonkurencyjnego celu. Sąd naruszył zatem prawo, kwalifikując pozbawione znamion zmowy wymiany informacji na niższym szczeblu centrali jako stanowiące część jednolitego naruszenia art. 101 TFUE i art. 53 porozumienia EOG.

126

W części trzeciej zarzutu trzeciego wnoszące odwołanie utrzymują, że Sąd naruszył prawo, uznając, iż zachowanie na szczeblu niemieckim służyło celowi identycznemu z celem realizowanym na szczeblu organów kierowniczych, a w zakresie, w jakim ma to znaczenie – na niższym szczeblu centrali. Zakres zachowania na szczeblu niemieckim nie rozciągnął się bowiem na terytorium EOG. Punkt 467 zaskarżonego wyroku, w którym Sąd stwierdził mimo to, że Komisja miała podstawy, by uznać, iż zasięg geograficzny antykonkurencyjnych wymian informacji na szczeblu niemieckim i na szczeblu organów kierowniczych obejmował cały EOG, jest zatem błędny.

127

W tym względzie wnoszące odwołanie odsyłają do zarzutu drugiego, w ramach którego podniosły, że Sąd naruszył prawo, kwalifikując wymiany informacji na szczeblu niemieckim jako mające zasięg obejmujący cały EOG. W efekcie tego naruszenia zachowania na szczeblu niemieckim także nie można scharakteryzować jako służącego realizacji celu identycznego z celem realizowanym na poziomie organów kierowniczych i na niższym szczeblu centrali, przy czym w przypadku tego ostatniego chodzi jedynie o okres odnoszący się do lat 2004 i 2005.

128

Komisja kwestionuje tę argumentację.

Ocena Trybunału

129

Z jednej strony należy zauważyć, że w pkt 479 zaskarżonego wyroku Sąd oddalił twierdzenie wnoszących odwołanie, zgodnie z którym Komisja powinna była dokonać odrębnej oceny trzech szczebli kontaktów o znamionach zmowy, o których mowa w pkt 33–36 niniejszego wyroku, w szczególności ze względu na istnienie związków między tymi trzema szczeblami kontaktów, i że w pkt 229 tego wyroku Sąd stwierdził, iż wnoszące odwołanie nie zdołały podważyć ustaleń Komisji dotyczących tych związków. Ściślej rzecz ujmując, w rzeczonym pkt 229 Sąd wskazał, że Komisja przywołała pewną liczbę elementów, wymienionych w pkt 218 tego samego wyroku, świadczących o istnieniu wspomnianych związków, które to elementy nie zostały zakwestionowane, a mianowicie fakt, że uczestnicy byli pracownikami tych samych przedsiębiorstw, i fakt, że spotkania prowadzone na tych trzech szczeblach nakładały się na siebie w czasie. Tymczasem Sąd oparł swój wniosek, że te trzy szczeble były ze sobą powiązane i że nie występowały one oddzielnie i niezależnie od siebie, na wszystkich elementach, które zostały uwzględnione przez Komisję w spornej decyzji.

130

Z drugiej strony należy stwierdzić, że cały zarzut trzeci opiera się na założeniu, zgodnie z którym każde pojedyncze działanie, które Komisja uważa za stanowiące część jednolitego i ciągłego naruszenia, powinno samo w sobie stanowić naruszenie art. 101 TFUE i art. 53 porozumienia EOG.

131

Jak przypomniano w pkt 94 niniejszego wyroku, z utrwalonego orzecznictwa wynika, że naruszenie art. 101 ust. 1 TFUE może wynikać nie tylko z pojedynczego działania, ale również z szeregu działań, a nawet z zachowania o charakterze ciągłym, nawet jeżeli jeden lub większa liczba elementów tego szeregu działań lub tego zachowania ciągłego także mogłyby stanowić, same w sobie i odrębnie, naruszenie tego przepisu. Tak więc w wypadku gdy różne działania wpisują się w „całościowy plan” ze względu na ich identyczny cel polegający na zakłócaniu konkurencji na rynku wewnętrznym, Komisja jest uprawniona do przypisania odpowiedzialności za te działania na podstawie udziału w naruszeniu rozpatrywanym jako całość (wyrok z dnia 16 czerwca 2022 r., Sony Optiarc i Sony Optiarc America/Komisja, C‑698/19 P, EU:C:2022:480, pkt 59 i przytoczone tam orzecznictwo).

132

Przedsiębiorstwo, które uczestniczyło w takim jednolitym i ciągłym naruszeniu w drodze swoich własnych zachowań, które były objęte pojęciami „porozumienia” lub „uzgodnionej praktyki” mającej cel antykonkurencyjny w rozumieniu art. 101 ust. 1 TFUE i które miały przyczynić się do realizacji naruszenia w jego całości, może być tym samym również odpowiedzialne za zachowania innych przedsiębiorstw w ramach tego samego naruszenia przez cały okres jego udziału w tym naruszeniu (wyrok z dnia 16 czerwca 2022 r., Sony Optiarc i Sony Optiarc America/Komisja, C‑698/19 P, EU:C:2022:480, pkt 60 i przytoczone tam orzecznictwo).

133

Jednakże Trybunał wyjaśnił już, że o ile zbiór zachowań można zakwalifikować, na warunkach określonych w dwóch poprzednich punktach niniejszego wyroku, jako „jednolite i ciągłe naruszenie”, o tyle nie można z tego wywnioskować, że każde z tych zachowań, samo w sobie i rozpatrywane oddzielnie, należy koniecznie zakwalifikować jako odrębne naruszenie tego postanowienia (wyrok z dnia 16 czerwca 2022 r., Sony Optiarc i Sony Optiarc America/Komisja, C‑698/19 P, EU:C:2022:480, pkt 64).

134

W celu wykazania jednolitego i ciągłego naruszenia zwykle bierze się bowiem pod uwagę różne związki istniejące pomiędzy poszczególnymi elementami składowymi badanego naruszenia. Tak więc kontakt między przedsiębiorstwami, który – rozpatrywany odrębnie – nie stanowi sam w sobie naruszenia art. 101 ust. 1 TFUE, może jednak mieć znaczenie dla wykazania istnienia jednolitego i ciągłego naruszenia tego postanowienia, zważywszy na kontekst, w jakim kontakt ten miał miejsce. W takiej sytuacji wspomniany kontakt stanowi część zbioru poszlak, na którym Komisja może zgodnie z prawem oprzeć się w celu wykazania istnienia jednolitego i ciągłego naruszenia rzeczonego postanowienia (zob. podobnie wyrok z dnia 26 stycznia 2017 r., Komisja/Keramag Keramische Werke i in., C‑613/13 P, EU:C:2017:49, pkt 52 i przytoczone tam orzecznictwo).

135

Z orzecznictwa przypomnianego w pkt 131–134 niniejszego wyroku wynika zatem, że aby stwierdzić istnienie jednolitego i ciągłego naruszenia, wystarczy, że Komisja wykaże, iż poszczególne rozpatrywane zachowania wpisują się w „całościowy plan”, przy czym nie jest konieczne, aby każde z tych zachowań, samo w sobie i rozpatrywane odrębnie, mogło zostać zakwalifikowane jako odrębne naruszenie art. 101 ust. 1 TFUE.

136

W konsekwencji, ponieważ zarzut trzeci opiera się na błędnym założeniu, zgodnie z którym, aby móc wykazać istnienie takiego jednolitego i ciągłego naruszenia, Sąd powinien był zażądać od Komisji, aby wykazała również, że każde z tych zachowań rozpatrywane odrębnie stanowiło samo w sobie naruszenie art. 101 ust. 1 TFUE i art. 53 porozumienia EOG, zarzut ten należy oddalić jako bezzasadny.

W przedmiocie zarzutu czwartego

Argumentacja stron

137

W zarzucie czwartym wnoszące odwołanie utrzymują, że Sąd naruszył prawo, orzekając w pkt 516 i 532 zaskarżonego wyroku, iż zarzut ósmy ich skargi o stwierdzenie nieważności, oparty na błędnym zastosowaniu art. 25 rozporządzenia nr 1/2003, należy oddalić, ponieważ zachowanie na szczeblu organów kierowniczych stanowiło część jednolitego naruszenia, które zakończyło się w dniu 18 stycznia 2011 r., w związku z czym przewidziany w tym art. 25 ust. 1 lit. b) pięcioletni termin przedawnienia rozpoczął bieg dopiero od tej daty, a zatem uprawnienie Komisji do nałożenia grzywny nie uległo przedawnieniu.

138

Zdaniem wnoszących odwołanie ów termin przedawnienia upłynął już w rzeczywistości w dniu 20 września 2010 r., który to dzień był niewątpliwie datą pierwszego działania Komisji w rozumieniu art. 25 ust. 3 rozporządzenia nr 1/2003, które przerwało wspomniany termin przedawnienia. Tymczasem ponieważ zachowanie na szczeblu organów kierowniczych ustało w dniu 23 września 2004 r., uprawnienie Komisji do nałożenia grzywny z tytułu tego zachowania uległo przedawnieniu. Ponadto, na wypadek gdyby Trybunał uchylił zaskarżony wyrok, rozpoznał co do istoty skargę o stwierdzenie nieważności wniesioną do Sądu i postanowił stwierdzić nieważność spornej decyzji jedynie w części, wnoszące odwołanie podnoszą, że ostatnie zachowanie mogące nosić znamiona zmowy na niższym szczeblu centrali miało miejsce ponad pięć lat przed dniem 20 września 2010 r., wobec czego Komisja nie była już uprawniona do nałożenia grzywny za to zachowanie, w przypadku gdyby zostało ono uznane za stanowiące część jednolitego naruszenia na szczeblu organów kierowniczych i na niższym szczeblu centrali. Ponieważ Trybunał może podnieść zarzut braku właściwości z urzędu, powinien on uznać, że uprawnienie Komisji do nałożenia grzywny za to zachowanie uległo przedawnieniu na podstawie wspomnianego art. 25.

139

Komisja kwestionuje tę argumentację.

Ocena Trybunału

140

Wystarczy stwierdzić, że zarzut czwarty opiera się na założeniu, że Trybunał uchyli zaskarżony wyrok, rozpozna co do istoty skargę o stwierdzenie nieważności wniesioną do Sądu i postanowi stwierdzić nieważność części zawartych w spornej decyzji ustaleń dotyczących istnienia jednolitego i ciągłego naruszenia. Wnoszące odwołanie podnoszą bowiem w istocie, że Sąd naruszył art. 25 rozporządzenia nr 1/2003, utrzymując w mocy grzywnę nałożoną przez Komisję w tej decyzji, podczas gdy antykonkurencyjne zachowanie na szczeblu organów kierowniczych ustało w dniu 23 września 2004 r., a zatem zachowanie to uległo przedawnieniu i nie mogło już być przedmiotem grzywny, ponieważ pierwsze działanie Komisji w rozumieniu tego art. 25 ust. 3 zostało podjęte w dniu 20 września 2010 r.

141

Ponieważ trzy pierwsze zarzuty odwołania zostały oddalone, należy uznać za prawidłowy wniosek Komisji, a następnie Sądu, zgodnie z którym kartel, o którym mowa w niniejszej spawie, stanowił jednolite i ciągłe naruszenie rozciągające się na cały EOG, które trwało do dnia 18 stycznia 2011 r. W tych okolicznościach, biorąc pod uwagę datę podjęcia przez Komisję pierwszego działania w rozumieniu wspomnianego art. 25 ust. 3, nie można uznać, że w tymże dniu 18 stycznia 2011 r. uprawnienie Komisji do nałożenia grzywny uległo już przedawnieniu.

142

Dlatego zarzut czwarty należy uznać za bezzasadny.

143

Ponieważ żaden z zarzutów odwołania w niniejszej sprawie nie został uwzględniony, odwołanie to należy w części odrzucić jako niedopuszczalne, w części oddalić jako bezskuteczne, i w części oddalić jako bezzasadne.

W przedmiocie kosztów

144

Zgodnie z art. 184 § 2 regulaminu postępowania przed Trybunałem jeżeli odwołanie jest bezzasadne, Trybunał rozstrzyga o kosztach.

145

Zgodnie z art. 138 § 1 tego regulaminu, mającym zastosowanie do postępowania odwoławczego na podstawie art. 184 § 1 tego regulaminu, kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę.

146

Ponieważ w tym wypadku Scania AB, Scania CV AB i Scania Deutschland GmbH przegrały sprawę, a Komisja wniosła o obciążenie ich kosztami postępowania, należy obciążyć je ich własnymi kosztami oraz kosztami poniesionymi przez Komisję.

 

Z powyższych względów Trybunał (dziesiąta izba) orzeka, co następuje:

 

1)

Odwołanie zostaje oddalone.

 

2)

Scania AB, Scania CV AB i Scania Deutschland GmbH pokrywają własne koszty oraz koszty poniesione przez Komisję Europejską.

 

Podpisy


( *1 ) Język postępowania: angielski.

( 1 ) Dane poufne utajnione.