–

w imieniu Association Avocats pour la défense des droits des étrangers (ADDE), Association nationale d’assistance aux frontières pour les étrangers (ANAFE), Association de recherche, de communication et d’action pour l’accès aux traitements (ARCAT), Comité inter-mouvements auprès des évacués (Cimade), Fédération des associations de solidarité avec tou.te.s les immigré.e.s (FASTI), Groupe d’information et de soutien des immigré.e.s (GISTI), Ligue des droits de l’homme (LDH), Le paria, Syndicat des avocats de France (SAF) oraz SOS – Hépatites Fédération – P. Spinosi, avocat,

–

w imieniu Défenseur des droits – C. Hédon, Défenseure des droits, M. Cauvin oraz A. Guitton, conseillères, które wspierała I. Zribi, avocate,

–

w imieniu rządu francuskiego – A.‑L. Desjonquères oraz J. Illouz, w charakterze pełnomocników,

–

w imieniu rządu polskiego – B. Majczyna, E. Borawska-Kędzierska oraz A. Siwek-Ślusarek, w charakterze pełnomocników,

–

w imieniu Komisji Europejskiej – A. Azéma, A. Katsimerou, T. Lilamand oraz J. Tomkin, w charakterze pełnomocników,

1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 14 rozporządzenia (UE) 2016/399 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 9 marca 2016 r. w sprawie unijnego kodeksu zasad regulujących przepływ osób przez granice (kodeks graniczny Schengen) (Dz.U. 2016, L 77, s. 1, zwanego dalej „kodeksem granicznym Schengen”) oraz dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/115/WE z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie wspólnych norm i procedur stosowanych przez państwa członkowskie w odniesieniu do powrotów nielegalnie przebywających obywateli państw trzecich (Dz.U. 2008, L 348, s. 98).

2

Wniosek ten został złożony w ramach sporu między Association Avocats pour la défense des droits des étrangers (ADDE), Association nationale d’assistance aux frontières pour les étrangers (ANAFE), Association de recherche, de communication et d’action pour l’accès aux traitements (ARCAT), Comité inter-mouvements auprès des évacués (Cimade), Fédération des associations de solidarité avec tou.te.s les immigré.e.s (FASTI), Groupe d’information et de soutien des immigré.e.s (GISTI), Ligue des droits de l’homme (LDH), Le paria, Syndicat des avocats de France (SAF) oraz SOS – Hépatites Fédération, a ministre de l’Intérieur (ministrem spraw wewnętrznych, Francja) w przedmiocie zgodności z prawem ordonnance no 2020-1733, du 16 décembre 2020, portant partie législative du code de l’entrée et du séjour des étrangers et du droit d’asile (rozporządzenia nr 2020-1733 z dnia 16 grudnia 2020 r. w sprawie części ustawodawczej kodeksu wjazdu i pobytu cudzoziemców oraz prawa azylu, JORF z dnia 20 grudnia 2020 r., tekst nr 41).

3

Zgodnie z art. 2 kodeksu granicznego Schengen:

„Do celów niniejszego rozporządzenia stosuje się następujące definicje:

[…]”.

4

Tytuł II tego kodeksu, dotyczący „granic zewnętrznych”, zawiera jego art. 5–21.

5

Artykuł 14 tego kodeksu, zatytułowany „Odmowa wjazdu”, stanowi:

„1.   Obywatelowi państwa trzeciego, który nie spełnia wszystkich warunków wjazdu ustanowionych w art. 6 ust. 1 i który nie należy do żadnej z kategorii osób, o których mowa w art. 6 ust. 5, odmawia się wjazdu na terytorium państw członkowskich. Pozostaje to bez uszczerbku dla stosowania szczególnych przepisów dotyczących prawa do azylu i ochrony międzynarodowej lub wydawania długoterminowych wiz pobytowych.

2.   Odmowa wjazdu może nastąpić wyłącznie w drodze uzasadnionej decyzji podającej dokładne przyczyny odmowy. Decyzja jest podejmowana przez organ do tego upoważniony na mocy prawa krajowego. Decyzja ta wywiera skutek natychmiastowy.

Uzasadniona decyzja podająca dokładne przyczyny odmowy wydawana jest w formie standardowego formularza, określonego w załączniku V część B, wypełnionego przez organ upoważniony na mocy prawa krajowego do odmowy wjazdu. Wypełniony standardowy formularz jest wręczany danemu obywatelowi państwa trzeciego, który potwierdza otrzymanie decyzji o odmowie wjazdu przy użyciu tego formularza.

Dane dotyczące obywateli państw trzecich, którym odmówiono wjazdu na pobyt krótkoterminowy, są rejestrowane w EES zgodnie z art. 6a ust. 2 niniejszego rozporządzenia i art. 18 rozporządzenia [Parlamentu Europejskiego i Rady] (UE) 2017/2226 [z dnia 30 listopada 2017 r. ustanawiającego system wjazdu/wyjazdu (EES) w celu rejestrowania danych dotyczących wjazdu i wyjazdu obywateli państw trzecich przekraczających granice zewnętrzne państw członkowskich i danych dotyczących odmowy wjazdu w odniesieniu do takich obywateli oraz określającego warunki dostępu do EES na potrzeby ochrony porządku publicznego i zmieniające konwencję wykonawczą do układu z Schengen i rozporządzenia (WE) nr 767/2008 i (UE) nr 1077/2011 (Dz.U. 2017, L 327, s. 20)].

3.   Osobom, którym odmówiono wjazdu, przysługuje prawo odwołania od decyzji. Postępowanie odwoławcze jest prowadzone zgodnie z prawem krajowym. Obywatelowi państwa trzeciego przekazuje się również pisemną informację dotyczącą punktów kontaktowych dysponujących informacjami na temat przedstawicieli uprawnionych do działania w imieniu obywatela państwa trzeciego zgodnie z prawem krajowym.

Złożenie takiego odwołania nie ma skutku zawieszającego w stosunku do decyzji o odmowie wjazdu.

Bez uszczerbku dla odszkodowania przyznanego zgodnie z prawem krajowym, danemu obywatelowi państwa trzeciego przysługuje prawo do tego, aby państwo członkowskie, które odmówiło wjazdu, poprawiło dane wprowadzone do EES lub anulowany stempel wjazdowy, lub obydwa, i dokonało wszelkich innych anulowań lub dodań, jeżeli w wyniku postępowania odwoławczego stwierdzono, że decyzja o odmowie wjazdu była bezpodstawna.

4.   Straż graniczna zapewnia, aby obywatel państwa trzeciego, któremu odmówiono wjazdu, nie wjechał na terytorium tego państwa członkowskiego.

5.   Państwa członkowskie gromadzą statystyki dotyczące liczby osób, którym odmówiono wjazdu, przyczyn odmowy, obywatelstwa osób, którym odmówiono wjazdu, oraz rodzaju granicy (lądowa, powietrzna lub morska), na której odmówiono im wjazdu, oraz przekazują je corocznie Komisji (Eurostatowi) zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 862/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady [z dnia 11 lipca 2007 r. w sprawie statystyk Wspólnoty z zakresu migracji i ochrony międzynarodowej oraz uchylającym rozporządzenie Rady (EWG) nr 311/76 w sprawie zestawienia statystyk dotyczących pracowników cudzoziemców (Dz.U. 2007, L 199, s. 23)].

6.   Szczegółowe zasady dotyczące odmowy wjazdu wymienione są w załączniku V część A”.

6

Tytuł III kodeksu granicznego Schengen, dotyczący „granic wewnętrznych”, zawiera jego art. 22–35.

7

Artykuł 25 rzeczonego kodeksu, zatytułowany „Ogólne ramy tymczasowego przywracania kontroli granicznej na granicach wewnętrznych”, przewiduje w ust. 1:

„W przypadku gdy na obszarze bez wewnętrznej kontroli granicznej zaistnieje poważne zagrożenie [dla] porządku publicznego lub bezpieczeństwa wewnętrznego w danym państwie członkowskim, to państwo członkowskie może w drodze wyjątku przywrócić kontrolę graniczną na wszystkich lub poszczególnych odcinkach swoich granic wewnętrznych na ograniczony okres, nie dłuższy niż 30 dni, lub na okres przewidywalnego istnienia tego poważnego zagrożenia, jeśli przekracza on 30 dni. Zakres i czas trwania tymczasowego przywrócenia kontroli granicznej na granicach wewnętrznych nie mogą przekraczać tego, co jest ściśle niezbędne do reakcji na dane poważne zagrożenie”.

8

Artykuł 32 tego samego kodeksu, zatytułowany „Przepisy mające zastosowanie w przypadku przywrócenia kontroli granicznej na granicach wewnętrznych”, stanowi:

„W przypadku przywrócenia kontroli granicznej na granicach wewnętrznych stosowne przepisy tytułu II stosuje się odpowiednio”.

9

Część A załącznika V do kodeksu granicznego Schengen przewiduje:

„1. W przypadku odmowy wjazdu właściwy funkcjonariusz straży granicznej:

Praktyczne ustalenia dotyczące stemplowania określono w załączniku IV.

2. Jeżeli obywatel państwa trzeciego, któremu odmówiono wjazdu, przybył na granicę, korzystając z usług przewoźnika, miejscowy organ właściwy:

[…]”.

10

Zgodnie z art. 44 tego kodeksu, zatytułowanym „Uchylenie”:

„Rozporządzenie (WE) nr 562/2006 [Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. ustanawiające wspólnotowy kodeks zasad regulujących przepływ osób przez granice (kodeks graniczny Schengen) (Dz.U. 2006, L 105, s. 1)] traci moc.

Odesłania do uchylonego rozporządzenia odczytuje się jako odesłania do niniejszego rozporządzenia zgodnie z tabelą korelacji w załączniku X”.

11

Zgodnie ze wspomnianą tabelą korelacji art. 14 kodeksu granicznego Schengen odpowiada art. 13 rozporządzenia nr 562/2006.

12

Artykuł 2 ust. 1 i 2 dyrektywy 2008/115 przewiduje:

„1.   Niniejsza dyrektywa ma zastosowanie do obywateli państw trzecich nielegalnie przebywających na terytorium państwa członkowskiego.

2.   Państwa członkowskie mogą postanowić, że nie będą stosować niniejszej dyrektywy do obywateli państw trzecich, którzy:

13

Zgodnie z art. 3 tej dyrektywy:

„Do celów niniejszej dyrektywy:

[…]

14

Artykuł 4 ust. 4 tej dyrektywy przewiduje:

„W odniesieniu do obywateli państw trzecich wyłączonych z zakresu zastosowania niniejszej dyrektywy zgodnie z art. 2 ust. 2 lit. a) państwa członkowskie:

15

Artykuł 5 dyrektywy 2008/115 stanowi:

„Wprowadzając w życie niniejszą dyrektywę, państwa członkowskie należycie uwzględniają:

i przestrzegają zasady non-refoulement”.

16

Artykuł 6 tej dyrektywy stanowi:

„1.   Bez uszczerbku dla wyjątków, o których mowa w ust. 2–5, państwa członkowskie wydają decyzję nakazującą powrót każdemu obywatelowi państwa trzeciego nielegalnie przebywającemu na ich terytorium.

2.   Obywatele państw trzecich nielegalnie przebywający na terytorium jednego z państw członkowskich oraz posiadający ważne zezwolenie na pobyt lub inne zezwolenie upoważniające ich do pobytu wydane przez inne państwo członkowskie mają obowiązek natychmiast udać się na terytorium tego państwa członkowskiego. Jeżeli dany obywatel państwa trzeciego nie wypełni tego obowiązku lub gdy natychmiastowy wyjazd danego obywatela państwa trzeciego jest konieczny ze względów porządku publicznego lub bezpieczeństwa narodowego, zastosowanie ma ust. 1.

3.   Państwa członkowskie mogą wstrzymać się od wydania decyzji nakazującej powrót wobec obywatela państwa trzeciego nielegalnie przebywającego na nich terytorium, jeżeli dany obywatel państwa trzeciego zostanie przyjęty przez inne państwo członkowskie na podstawie dwustronnych umów lub porozumień obowiązujących w chwili wejścia w życie niniejszej dyrektywy. W takim przypadku państwo członkowskie, które przyjęło danego obywatela państwa trzeciego, stosuje ust. 1.

[…]”.

17

Artykuł 7 ust. 1 akapit pierwszy wspomnianej dyrektywy przewiduje:

„Bez uszczerbku dla wyjątków, o których mowa w ust. 2 i 4, w decyzji nakazującej powrót wyznacza się odpowiedni termin dobrowolnego wyjazdu, który wynosi od siedmiu do trzydziestu dni. Państwa członkowskie mogą określić w prawie krajowym, że termin ten jest wyznaczany jedynie na wniosek danego obywatela państwa trzeciego. W takim przypadku państwa członkowskie informują danych obywateli państw trzecich o możliwości złożenia takiego wniosku”.

18

Artykuł 15 ust. 1 tej dyrektywy stanowi:

„O ile w danej sprawie nie mogą zostać zastosowane wystarczające lecz mniej represyjne środki, państwa członkowskie mogą umieścić w ośrodku detencyjnym obywatela państwa trzeciego podlegającego procedurze powrotu tylko w celu przygotowania powrotu lub przeprowadzenia procesu wydalenia, w szczególności jeżeli:

Jakikolwiek środek detencyjny stosowany jest przez możliwie najkrótszy okres czasu i tylko dopóki trwają przygotowania do wydalenia oraz podlega wykonaniu z należytą starannością”.

19

Artykuł L. 213-3-1 code de l’entrée et du séjour des étrangers et du droit d’asile (kodeksu wjazdu i pobytu cudzoziemców oraz prawa azylu) w wersji wynikającej z loi no 2018-778, du 10 septembre 2018, pour une immigration maîtrisée, un droit d’asile effectif et une intégration réussie (ustawy nr 2018-778 z dnia 10 września 2018 r. o kontrolowanej migracji, prawie do skutecznego azylu i udanej integracji, JORF z dnia 11 września 2018 r., tekst nr 1) (zwanego dalej „dawnym Ceseda”) stanowił:

„W przypadku tymczasowego przywrócenia kontroli granicznej na granicach wewnętrznych przewidzianego w rozdziale II tytułu III [kodeksu granicznego Schengen] można wydać decyzje, o których mowa w art. L. 213-2, w stosunku do cudzoziemca przybywającego bezpośrednio z terytorium państwa będącego stroną konwencji podpisanej w Schengen w dniu 19 czerwca 1990 r., w sytuacji gdy przedostał się on na terytorium Francji metropolitalnej, przekraczając wewnętrzną granicę lądową bez zezwolenia, i został skontrolowany w strefie pomiędzy wspomnianą granicą a linią wytyczoną w odległości 10 km w głąb kraju. Szczegółowe zasady kontroli określa dekret Conseil d’État [(rady stanu, Francja)]”.

20

Rozporządzeniem nr 2020-1733 dokonano przekształcenia części ustawodawczej kodeksu wjazdu i pobytu cudzoziemców oraz prawa azylu. Artykuł L. 332-2 tak zmienionego kodeksu (zwanego dalej „zmienionym Ceseda”) stanowi:

„Decyzję o odmowie wjazdu wydaje na piśmie wraz z uzasadnieniem funkcjonariusz należący do kategorii określonej w rozporządzeniu.

Decyzja o odmowie wjazdu zawiera pouczenie o prawie cudzoziemca do powiadomienia lub zlecenia powiadomienia osoby, którą wskazał jako osobę, do której się udawał, jego konsulatu lub obrońcy według swojego wyboru. Poucza ona o prawie cudzoziemca do odmowy repatriacji przed upływem jednego pełnego dnia na warunkach przewidzianych w art. L. 333-2.

Decyzję wraz z pouczeniami o prawach doręcza się w języku dla niego zrozumiałym.

Szczególną uwagę poświęca się osobom wymagającym szczególnego traktowania, w szczególności małoletnim pod opieką lub bez opieki osoby dorosłej”.

21

Artykuł L. 332-3 zmienionego Ceseda stanowi:

„Procedura przewidziana w art. L. 332-2 ma zastosowanie do decyzji o odmowie wjazdu wydanej wobec cudzoziemca na podstawie art. 6 [kodeksu granicznego Schengen]. Ma ona również zastosowanie do odpraw dokonywanych na granicy wewnętrznej w przypadku tymczasowego przywrócenia kontroli granicznej na granicach wewnętrznych na warunkach przewidzianych w rozdziale II tytułu III [kodeksu granicznego Schengen]”.

22

W ramach skargi o stwierdzenie nieważności rozporządzenia nr 2020-1733 stowarzyszenia wymienione w pkt 2 niniejszego wyroku kwestionują przed Conseil d’État (radą stanu) ważność tego rozporządzenia z tego w szczególności powodu, że wynikający z niego art. L. 332-3 zmienionego Ceseda narusza dyrektywę 2008/115, umożliwiając wydawanie decyzji o odmowie wjazdu na granicach wewnętrznych, na których przywrócono kontrolę graniczną.

23

Sąd ten wyjaśnia, że w wyroku z dnia 19 marca 2019 r., Arib i in. (C‑444/17, EU:C:2019:220), Trybunał orzekł, iż art. 2 ust. 2 lit. a) dyrektywy 2008/115 w związku z art. 32 kodeksu granicznego Schengen nie ma zastosowania do sytuacji obywatela państwa trzeciego zatrzymanego w bezpośrednim sąsiedztwie granicy wewnętrznej danego państwa członkowskiego i nielegalnie przebywającego na terytorium tego państwa, nawet gdy to państwo członkowskie przywróciło na podstawie art. 25 tego kodeksu kontrolę graniczną na tej granicy ze względu na zaistnienie poważnego zagrożenia dla porządku publicznego lub bezpieczeństwa wewnętrznego rzeczonego państwa członkowskiego.

24

Conseil d’État (rada stanu) podkreśla, że w swoim orzeczeniu nr 428175 z dnia 27 listopada 2020 r. stwierdziła ona, że przepisy art. L. 213-3-1 dawnego Ceseda, które przewidywały, że w przypadku tymczasowego przywrócenia kontroli granicznej na granicach wewnętrznych, w stosunku do cudzoziemca przybywającego bezpośrednio z terytorium państwa będącego stroną Konwencji wykonawczej do układu z Schengen z dnia 14 czerwca 1985 r. między rządami państw Unii Gospodarczej Beneluksu, Republiki Federalnej Niemiec oraz Republiki Francuskiej w sprawie stopniowego znoszenia kontroli na wspólnych granicach, która została podpisana w Schengen w dniu 19 czerwca 1990 r. i weszła w życie w dniu 26 marca 1995 r. (Dz.U. 2000, L 239, s. 19, zwanej dalej „konwencją z Schengen”), może być wydana decyzja o odmowie wjazdu na warunkach z art. L. 213-2 dawnego Ceseda, w sytuacji kiedy przedostał się on na terytorium Francji metropolitalnej, przekraczając wewnętrzną granicę lądową bez zezwolenia, i został skontrolowany w strefie pomiędzy wspomnianą granicą a linią wytyczoną w odległości 10 km w głąb kraju, są sprzeczne z przepisami dyrektywy 2008/115/WE, zgodnie z ich wykładnią dokonaną przez Trybunał.

25

Zdaniem Conseil d’État (rady stanu) prawdą jest, że art. L. 332-3 zmienionego Ceseda nie przejmuje przepisów art. L. 213-3-1 dawnego Ceseda. Jednakże art. L. 332-3 zmienionego Ceseda przewiduje również, że decyzja o odmowie wjazdu może być podjęta podczas odpraw dokonywanych na granicach wewnętrznych w przypadku tymczasowego przywrócenia kontroli granicznej na tych granicach na warunkach przewidzianych w rozdziale II tytułu III kodeksu granicznego Schengen.

26

Sąd ten uważa zatem, że należy ustalić, czy w takim przypadku w stosunku do cudzoziemca przybywającego bezpośrednio z terytorium państwa będącego stroną konwencji z Schengen, który zgłasza się na dozwolonym przejściu granicznym, nie posiadając dokumentów potwierdzających zezwolenie na wjazd lub prawo pobytu we Francji, można wydać decyzję o odmowie wjazdu na podstawie art. 14 kodeksu granicznego Schengen, bez stosowania dyrektywy 2008/115.

27

W tych okolicznościach Conseil d’État (rada stanu) postanowiła zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym:

„Czy w przypadku tymczasowego przywrócenia kontroli granicznej na granicach wewnętrznych, na warunkach określonych w rozdziale II tytułu III [kodeksu granicznego Schengen] w stosunku do cudzoziemca przybywającego bezpośrednio z państwa będącego stroną [układu z Schengen] można wydać decyzję o odmowie wjazdu, w trakcie odpraw dokonywanych na wspomnianej granicy, na podstawie art. 14 tego [kodeksu] i bez zastosowania dyrektywy [2008/115]?”.

28

Poprzez swoje pytanie prejudycjalne sąd odsyłający dąży zasadniczo do ustalenia, czy kodeks graniczny Schengen i dyrektywę 2008/115 należy interpretować w ten sposób, że gdy państwo członkowskie przywróciło kontrolę graniczną na swoich granicach wewnętrznych, może ono wydać wobec obywatela państwa trzeciego, który stawia się na dozwolonym przejściu granicznym, na którym przeprowadzana jest taka kontrola, decyzję o odmowie wjazdu w rozumieniu art. 14 tego kodeksu, bez konieczności przestrzegania tej dyrektywy.

29

Artykuł 25 kodeksu granicznego Schengen upoważnia, w drodze wyjątku i w pewnych okolicznościach, państwo członkowskie do tymczasowego przywrócenia kontroli granicznej na wszystkich lub poszczególnych odcinkach jego granic wewnętrznych w przypadku zaistnienia poważnego zagrożenia dla porządku publicznego lub bezpieczeństwa wewnętrznego w tym państwie członkowskim. Zgodnie z art. 32 tego kodeksu w przypadku przywrócenia kontroli granicznej na granicach wewnętrznych stosowne przepisy tytułu II rzeczonego kodeksu dotyczące granic zewnętrznych stosuje się odpowiednio.

30

Tak jest w przypadku art. 14 kodeksu granicznego Schengen, zgodnie z którym obywatelowi państwa trzeciego, który nie spełnia wszystkich warunków wjazdu ustanowionych w art. 6 ust. 1 tego kodeksu i który nie należy do żadnej z kategorii osób, o których mowa w jego art. 6 ust. 5, odmawia się wjazdu na terytorium państw członkowskich.

31

Należy jednak przypomnieć, że obywatel państwa trzeciego, który po nielegalnym wjeździe na terytorium państwa członkowskiego jest obecny na tym terytorium, nie spełniając warunków wjazdu, pobytu lub zamieszkania, przebywa tym samym nielegalnie w rozumieniu dyrektywy 2008/115. Obywatel ten jest zatem objęty, zgodnie z art. 2 ust. 1 tej dyrektywy i z zastrzeżeniem jej art. 2 ust. 2, zakresem stosowania wspomnianej dyrektywy, przy czym owa obecność na terytorium danego państwa członkowskiego nie jest uzależniona od warunku minimalnego okresu lub zamiaru pozostania na tym terytorium. Powinien on zatem co do zasady podlegać wspólnym normom i procedurom przewidzianym w tej samej dyrektywie w celu jego wydalenia, i to dopóty, dopóki jego pobyt nie zostanie ewentualnie zalegalizowany (zob. podobnie wyrok z dnia 19 marca 2019 r., Arib i in., C‑444/17, EU:C:2019:220, pkt 37, 39 i przytoczone tam orzecznictwo).

32

Jest tak również wtedy, gdy ów obywatel państwa trzeciego został zatrzymany na przejściu granicznym, o ile to przejście graniczne znajduje się na terytorium wspomnianego państwa członkowskiego. W tym względzie należy bowiem zauważyć, że dana osoba mogła wjechać na terytorium państwa członkowskiego jeszcze przed przekroczeniem przejścia granicznego [zob. analogicznie wyrok z dnia 5 lutego 2020 r., Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid (Zaokrętowanie marynarzy w porcie w Rotterdamie),C‑341/18, EU:C:2020:76, pkt 45].

33

Należy jeszcze uściślić, tytułem przykładu, że w przypadku przeprowadzania odprawy w pociągu między momentem, w którym pociąg ten opuszcza ostatnią stację znajdującą się na terytorium państwa członkowskiego posiadającego granicę wewnętrzną wspólną z państwem członkowskim, które przywróciło kontrolę graniczną na swoich granicach wewnętrznych, a momentem, w którym pociąg ten wjeżdża na pierwszą stację znajdującą się na terytorium tego ostatniego państwa członkowskiego, kontrolę w tym pociągu należy uznać za kontrolę przeprowadzaną na przejściu granicznym znajdującym się na terytorium państwa członkowskiego, które ponownie wprowadziło takie kontrole, chyba że te dwa państwa członkowskie uzgodniły inaczej. Obywatel państwa trzeciego, który został poddany kontroli w tym pociągu, będzie bowiem po tej kontroli siłą rzeczy przebywać na terytorium tego ostatniego państwa członkowskiego w rozumieniu art. 2 ust. 1 dyrektywy 2008/115.

34

Niemniej jednak należy jeszcze zauważyć, że art. 2 ust. 2 dyrektywy 2008/115 pozwala państwom członkowskim na wyłączenie, na zasadzie wyjątku i pod pewnymi warunkami, obywateli państw trzecich, którzy nielegalnie przebywają na ich terytorium, z zakresu stosowania tej dyrektywy.

35

I tak, po pierwsze, art. 2 ust. 2 lit. a) dyrektywy 2008/115 umożliwia państwom członkowskim niestosowanie owej dyrektywy, z zastrzeżeniem spełnienia wymogów określonych w jej art. 4 ust. 4, w dwóch szczególnych sytuacjach, a mianowicie w sytuacji dotyczącej obywateli państw trzecich, którzy podlegają zakazowi wjazdu przez granicę zewnętrzną zgodnie z art. 14 kodeksu granicznego Schengen, lub w sytuacji dotyczącej obywateli państw trzecich zatrzymanych lub ujętych w związku z nielegalnym przekraczaniem takiej zewnętrznej granicy tego państwa członkowskiego, którzy nie otrzymali następnie zezwolenia na pobyt lub prawa pobytu w tym państwie członkowskim.

36

Niemniej jednak z orzecznictwa Trybunału wynika, że te dwie sytuacje odnoszą się wyłącznie do przekroczenia granicy zewnętrznej państwa członkowskiego, zdefiniowanej w art. 2 kodeksu granicznego Schengen, a zatem nie dotyczą przekroczenia granicy wspólnej dla państw członkowskich należących do strefy Schengen, nawet jeśli na tej granicy przywrócono na podstawie art. 25 tego kodeksu kontrolę graniczną ze względu na poważne zagrożenie porządku publicznego lub bezpieczeństwa wewnętrznego danego państwa członkowskiego (zob. podobnie wyrok z dnia 19 marca 2019 r., Arib i in., C‑444/17, EU:C:2019:220, pkt 45, 67).

37

Wynika z tego, jak zauważył rzecznik generalny w pkt 35 opinii, że art. 2 ust. 2 lit. a) dyrektywy 2008/115 nie zezwala państwu członkowskiemu, które przywróciło kontrolę graniczną na swoich granicach wewnętrznych, na odstępstwo od wspólnych norm i procedur przewidzianych w tej dyrektywie w celu wydalenia obywatela państwa trzeciego, który został ujęty bez ważnego dokumentu pobytowego na jednym z przejść granicznych znajdujących się na terytorium tego państwa członkowskiego, na których taka kontrola jest przeprowadzana.

38

Po drugie, o ile art. 2 ust. 2 lit. b) dyrektywy 2008/115 zezwala państwom członkowskim na niestosowanie tej dyrektywy do obywateli państw trzecich podlegających sankcji karnej, która przewiduje lub której skutkiem jest zobowiązanie do powrotu, zgodnie z prawem krajowym, lub podlegających ekstradycji, o tyle należy stwierdzić, że nie jest to sytuacja, której dotyczy przepis rozpatrywany w postępowaniu głównym.

39

Z całości powyższych rozważań wynika, po pierwsze, że państwo członkowskie, które przywróciło kontrolę graniczną na swoich granicach wewnętrznych, może stosować odpowiednio art. 14 kodeksu granicznego Schengen oraz pkt 1 części A załącznika V do tego kodeksu wobec obywatela państwa trzeciego, który zostaje ujęty bez legalnego dokumentu pobytowego na dozwolonym przejściu granicznym, na którym jest przeprowadzana taka kontrola.

40

Po drugie, jeżeli to przejście graniczne znajduje się na terytorium danego państwa członkowskiego, państwo to powinno jednak zapewnić, aby konsekwencje takiego odpowiedniego stosowania przepisów wymienionych w poprzednim punkcie nie prowadziły do naruszenia wspólnych norm i procedur przewidzianych w dyrektywie 2008/115. Okoliczność, że ten ciążący na danym państwie członkowskim obowiązek może pozbawić w znacznej mierze skuteczności ewentualne wydanie decyzji o odmowie wjazdu wobec obywatela państwa trzeciego stawiającego się na jednej z jego granic wewnętrznych, nie może zmienić takiego stwierdzenia.

41

Co się tyczy odpowiednich przepisów tej dyrektywy, należy przypomnieć w szczególności, że z art. 6 ust. 1 dyrektywy 2008/115 wynika, iż wobec każdego obywatela państwa trzeciego nielegalnie przebywającego na terytorium państwa członkowskiego należy, z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ust. 2–5 tego artykułu i przy ścisłym przestrzeganiu wymogów określonych w art. 5 tej dyrektywy, wydać decyzję nakazującą powrót, w której należy wyznaczyć, spośród państw trzecich wskazanych w art. 3 pkt 3 dyrektywy 2008/115, to państwo, do którego powinien on zostać wydalony [wyrok z dnia 22 listopada 2022 r., Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid (Wydalenie – Marihuana lecznicza), C‑69/21, EU:C:2022:913, pkt 53].

42

Ponadto obywatelowi państwa trzeciego, wobec którego wydano taką decyzję nakazującą powrót, powinien jeszcze co do zasady przysługiwać, na podstawie art. 7 dyrektywy 2008/115, określony termin na dobrowolne opuszczenie terytorium danego państwa członkowskiego. Przymusowe wydalenie może nastąpić jedynie w ostateczności, zgodnie z art. 8 tej dyrektywy i z zastrzeżeniem jej art. 9, który zobowiązuje państwa członkowskie do wstrzymania wydalenia w określonych w nim przypadkach [wyrok z dnia 17 grudnia 2020 r., Komisja/Węgry (Przyjmowanie osób ubiegających się o ochronę międzynarodową), C‑808/18, EU:C:2020:1029, pkt 252].

43

Ponadto z art. 15 dyrektywy 2008/115 wynika, że stosowanie środka detencyjnego wobec nielegalnie przebywającego obywatela państwa trzeciego może mieć miejsce jedynie w pewnych określonych przypadkach. Niemniej jednak, jak zauważył w istocie rzecznik generalny w pkt 46 opinii, artykuł ten nie stoi na przeszkodzie temu, by w przypadku gdy obywatel ten stanowi rzeczywiste, aktualne i dostatecznie poważne zagrożenie dla porządku publicznego lub bezpieczeństwa wewnętrznego, zastosowano wobec niego środek detencyjny w oczekiwaniu na jego wydalenie, o ile ów środek detencyjny spełnia warunki określone w art. 15–18 tej dyrektywy (zob. podobnie wyrok z dnia 2 lipca 2020 r., Stadt Frankfurt am Main,C‑18/19, EU:C:2020:511, pkt 41–48).

44

Ponadto dyrektywa 2008/115 nie wyklucza możliwości stosowania przez państwa członkowskie sankcji w postaci kary pozbawienia wolności za popełnienie występków innych niż występki związane z samym tylko faktem nielegalnego wjazdu, również w sytuacjach, gdy ustanowiona w tej dyrektywie procedura powrotu nie została jeszcze zakończona. W konsekwencji rzeczona dyrektywa nie stoi również na przeszkodzie ujęciu lub zatrzymaniu obywatela państwa trzeciego nielegalnie przebywającego na terytorium danego państwa członkowskiego, gdy takie środki są stosowane ze względu na to, że ów obywatel jest podejrzewany o popełnienie występku innego niż sam nielegalny wjazd na terytorium kraju, a w szczególności występku mogącego stanowić zagrożenie dla porządku publicznego lub bezpieczeństwa wewnętrznego danego państwa członkowskiego (wyrok z dnia 19 marca 2019 r., Arib i in., C‑444/17, EU:C:2019:220, pkt 66).

45

Wynika z tego, że wbrew twierdzeniom rządu francuskiego stosowanie w przypadku takim jak ten, którego dotyczy wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, wspólnych norm i procedur przewidzianych w dyrektywie 2008/115 nie jest w stanie uniemożliwić utrzymania porządku publicznego i ochrony bezpieczeństwa wewnętrznego w rozumieniu art. 72 TFUE.

46

W świetle całości powyższych rozważań na pytanie prejudycjalne należy udzielić następującej odpowiedzi: kodeks graniczny Schengen i dyrektywę 2008/115 należy interpretować w ten sposób, że w sytuacji gdy państwo członkowskie przywróciło kontrolę graniczną na swoich granicach wewnętrznych, może ono wydać wobec obywatela państwa trzeciego, który stawia się na dozwolonym przejściu granicznym znajdującym się na jego terytorium, na którym przeprowadzana jest taka kontrola, decyzję o odmowie wjazdu, stosując odpowiednio art. 14 tego kodeksu, o ile na potrzeby wydalenia tego obywatela stosowane są wspólne normy i procedury przewidziane w tej dyrektywie.

47

Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (czwarta izba) orzeka, co następuje:

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/399 z dnia 9 marca 2016 r. w sprawie unijnego kodeksu zasad regulujących przepływ osób przez granice (kodeks graniczny Schengen) oraz dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/115/WE z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie wspólnych norm i procedur stosowanych przez państwa członkowskie w odniesieniu do powrotów nielegalnie przebywających obywateli państw trzecich

należy interpretować w ten sposób, że:

w sytuacji gdy państwo członkowskie przywróciło kontrolę graniczną na swoich granicach wewnętrznych, może ono wydać wobec obywatela państwa trzeciego, który stawia się na dozwolonym przejściu granicznym znajdującym się na jego terytorium, na którym przeprowadzana jest taka kontrola, decyzję o odmowie wjazdu, stosując odpowiednio art. 14 tego rozporządzenia, o ile na potrzeby wydalenia tego obywatela stosowane są wspólne normy i procedury przewidziane w tej dyrektywie.