1.

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Rayonen sad Nesebar (sąd rejonowy w Nesebyrze, Bułgaria) na podstawie art. 267 TFUE, dotyczy wykładni art. 3 decyzji ramowej Rady 2008/675/WSiSW z dnia 24 lipca 2008 r. w sprawie uwzględniania w nowym postępowaniu karnym wyroków skazujących zapadłych w państwach członkowskich Unii Europejskiej ( 2 ). Wniosek ten został przedstawiony w kontekście złożonego do sądu odsyłającego przez przedstawiciela Rayonna prokuratura Nesebar (prokuratury rejonowej w Nesebyrze, Bułgaria) wniosku o faktyczne wykonanie przez ten sąd wyroku skazującego, wydanego uprzednio przez sąd rumuński przeciwko QS, obywatelowi Rumunii.

2.

W niniejszej sprawie pojawiają się istotne kwestie prawne dotyczące ograniczeń, jakie prawodawca Unii nakłada na zasadę wzajemnego uznawania, na której opiera się decyzja ramowa 2008/675 i która umożliwia sądowi państwa członkowskiego między innymi uwzględnianie prawomocnych wyroków w sprawach karnych, zapadłych w innych państwach członkowskich, w celu ustalenia rodzaju kar, które mogą być stosowane, i zasad ich wykonania. Dokładniej rzecz ujmując, Trybunał będzie miał sposobność wypowiedzieć się w przedmiocie roli, jaką należy przypisać tradycyjnej zasadzie „terytorialności” prawa karnego jako wyrazowi suwerenności państwa w przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości Unii. Chociaż decyzja ramowa 2008/675 przewiduje przepisy mające na celu rozwiązanie kolizji pomiędzy tymi dwiema zasadami, to jednak ich stosowanie napotyka przeszkody związane z wątpliwościami interpretacyjnymi. Wydaje się niezbędne, aby Trybunał zajął stanowisko w tych szczególnie delikatnych kwestiach, ponieważ od tego zależy dobra współpraca między organami prowadzącymi postępowania karne.

3.

Artykuł 1 ust. 1 tej decyzji ramowej, zatytułowany „Przedmiot”, stanowi:

„Niniejsza decyzja ramowa ma na celu określenie warunków, zgodnie z którymi w postępowaniu karnym prowadzonym przeciwko danej osobie w jednym z państw członkowskich uwzględniane są uprzednie wyroki skazujące dotyczące innych zdarzeń, zapadłe wobec tej samej osoby w innych państwach członkowskich”.

4.

Artykuł 2 wspomnianej decyzji ramowej, zatytułowany „Definicje”, przewiduje:

„Na użytek niniejszej decyzji ramowej »wyrok skazujący« oznacza każde prawomocne orzeczenie sądu właściwego w sprawach karnych uznające daną osobę za winną popełnienia przestępstwa”.

5.

Artykuł 3 tej samej decyzji ramowej, zatytułowany „Uwzględnianie w nowym postępowaniu karnym wyroku skazującego zapadłego w innym państwie członkowskim”, ma następujące brzmienie:

„1.   Każde państwo członkowskie dopilnowuje, by w postępowaniu karnym prowadzonym przeciwko danej osobie uwzględnione zostały uprzednie wyroki skazujące zapadłe wobec tej samej osoby w innych państwach członkowskich i dotyczące innych zdarzeń – które to wyroki są znane dzięki stosownym instrumentom wzajemnej pomocy prawnej lub instrumentom wymiany informacji pochodzących z rejestrów karnych – w zakresie, w jakim zgodnie z prawem krajowym uwzględniane są uprzednie krajowe wyroki skazujące, oraz by wiązały się z nimi skutki prawne równoważne skutkom wiążącym się z uprzednimi krajowymi wyrokami skazującymi.

2.   Przepisy ust. 1 mają zastosowanie do postępowania przygotowawczego, sądowego i wykonawczego, w szczególności w odniesieniu do mających zastosowanie przepisów postępowania, w tym przepisów dotyczących zatrzymania, kwalifikacji przestępstwa, rodzaju i wymiaru kary oraz przepisów dotyczących wykonania orzeczenia.

3.   Uwzględnienie uprzednich wyroków skazujących zapadłych w innych państwach członkowskich, przewidziane w ust. 1, nie skutkuje naruszeniem, uchyleniem ani rewizją ze strony państwa członkowskiego prowadzącego nowe postępowanie uprzednich wyroków skazujących ani jakichkolwiek decyzji związanych z ich wykonaniem.

4.   Zgodnie z ust. 3 przepisy ust. 1 nie mają zastosowania w zakresie, w jakim uwzględnienie uprzedniego wyroku skazującego – gdyby był on krajowym wyrokiem skazującym, który zapadł w państwie członkowskim prowadzącym nowe postępowanie – skutkowałoby, zgodnie z prawem krajowym tego państwa członkowskiego, naruszeniem, uchyleniem lub rewizją uprzedniego wyroku skazującego lub jakichkolwiek decyzji związanych z jego wykonaniem.

5.   Jeżeli przestępstwo, w którego sprawie toczy się nowe postępowanie, zostało popełnione, zanim zapadł uprzedni wyrok skazujący lub zanim został on w pełni wykonany, ust. 1 i 2 nie skutkują zobowiązaniem państw członkowskich do stosowania przepisów krajowych dotyczących wydawania wyroków, których zastosowanie do zagranicznych wyroków skazujących skutkowałoby ograniczeniem dla sędziego przy wydawaniu wyroku w nowym postępowaniu.

Państwa członkowskie dopilnowują jednak, by ich sądy mogły w inny sposób uwzględniać w takich sprawach uprzednie wyroki skazujące zapadłe w innych państwach członkowskich”.

6.

Artykuł 1 decyzji ramowej Rady 2008/947/WSiSW z dnia 27 listopada 2008 r. o stosowaniu zasady wzajemnego uznawania do wyroków i decyzji w sprawie zawieszenia lub warunkowego zwolnienia w celu nadzorowania przestrzegania warunków zawieszenia i obowiązków wynikających z kar alternatywnych ( 3 ), zatytułowany „Cel i zakres stosowania”, przewiduje:

„1.   Celem niniejszej decyzji ramowej jest ułatwienie resocjalizacji osób skazanych, skuteczniejsza ochrona ofiar i ogółu społeczeństwa oraz ułatwienie stosowania odpowiednich warunków zawieszenia i obowiązków wynikających z kar alternatywnych w przypadku sprawców przestępstw, którzy nie mieszkają w państwie skazania. […]

[…]

3.   Niniejsza decyzja ramowa nie ma zastosowania do:

[…]”.

7.

Artykuł 5 decyzji ramowej 2008/947, zatytułowany „Kryteria przekazania wyroku i, w stosownych przypadkach, decyzji w sprawie zawieszenia lub warunkowego zwolnienia”, stanowi:

„1.   Właściwy organ państwa wydania może przekazać wyrok i, w stosownych przypadkach, decyzję w sprawie zawieszenia lub warunkowego zwolnienia właściwemu organowi państwa członkowskiego, w którym osoba skazana ma zgodne z prawem stałe miejsce pobytu, w przypadkach gdy osoba skazana wróciła lub chce wrócić do tego państwa.

2.   Właściwy organ państwa wydania może na wniosek osoby skazanej przekazać wyrok i, w stosownych przypadkach, decyzję w sprawie zawieszenia lub warunkowego zwolnienia właściwemu organowi państwa członkowskiego innego niż państwo, w którym osoba skazana ma zgodne z prawem stałe miejsce pobytu, o ile organ ten wyraził na to zgodę.

[…]”.

8.

Artykuł 14 tej decyzji ramowej, zatytułowany „Właściwość w odniesieniu do wszelkich dalszych decyzji oraz prawo właściwe”, ma w ust. 1 następujące brzmienie:

„Właściwy organ państwa wykonania jest uprawniony do podejmowania wszelkich dalszych decyzji w sprawie kary z zawieszeniem wykonania, warunkowego zwolnienia, kary warunkowej i kary alternatywnej, w szczególności w przypadku gdy osoba skazana nie przestrzega warunku zawieszenia lub obowiązku wynikającego z kary alternatywnej lub gdy popełni ona nowe przestępstwo.

Takie dalsze decyzje obejmują w szczególności:

[…]

9.

Artykuł 8 ust. 2 Nakazatelen kodeks (kodeksu karnego) stanowi:

„Prawomocny wyrok skazujący, wydany w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej, w odniesieniu do czynu, który stanowi przestępstwo zgodnie z bułgarskim kodeksem karnym, uwzględnia się w każdym postępowaniu karnym prowadzonym przeciwko tej samej osobie w Republice Bułgarii”.

10.

Artykuł 68 ust. 1 tego kodeksu ma następujące brzmienie:

„Jeżeli przed upływem okresu próby, określonego przez sąd, skazany popełnia inne umyślne przestępstwo podlegające ściganiu z oskarżenia publicznego, za które została mu wymierzona kara pozbawienia wolności, skazany odbywa również karę orzeczoną z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, nawet jeśli skazanie nastąpiło po upływie tego okresu”.

11.

Zgodnie z art. 343b ust. 1 tego kodeksu:

„Prowadzenie pojazdu mechanicznego z odpowiednio stwierdzonym stężeniem alkoholu we krwi przekraczającym 1,2 promila podlega karze pozbawienia wolności od roku do trzech lat i grzywnie od 200 do 1000 [lewów bułgarskich (BGN)]”.

12.

QS jest obywatelem rumuńskim zamieszkałym w Rumunii.

13.

Wyrokiem z dnia 3 kwietnia 2019 r., potwierdzonym wyrokiem Curtea de Apel Cluj (sądu apelacyjnego w Klużu, Rumunia) z dnia 24 czerwca 2019 r., który stał się prawomocny, QS został skazany za przestępstwo kierowania pojazdem mechanicznym w stanie nietrzeźwości (zwane dalej „pierwszym przestępstwem”) na karę pozbawienia wolności w wymiarze jednego roku i sześciu miesięcy, której wykonanie zostało warunkowo zawieszone na dwuletni okres, czyli do dnia 24 czerwca 2021 r. (zwanym dalej „pierwszym wyrokiem skazującym”).

14.

W dniu 1 września 2020 r., w okresie próby, QS popełnił na terytorium Bułgarii przestępstwo kierowania pojazdem mechanicznym pod wpływem alkoholu, o którym mowa w art. 343b ust. 1 bułgarskiego kodeksu karnego (zwane dalej „drugim przestępstwem”).

15.

Postanowieniem Rayonen sad Nesebar (sądu rejonowego w Nesebyrze), które stało się prawomocne w dniu 9 marca 2022 r., QS został skazany na karę pozbawienia wolności w wymiarze trzech miesięcy, grzywnę w wysokości 150 BGN (około 77 EUR) oraz zawieszenie prawa jazdy na okres 12 miesięcy (zwanym dalej „drugim wyrokiem skazującym”).

16.

W dniu 23 marca 2022 r. przedstawiciel Rayonna prokuratura Burgas (prokuratury rejonowej w Burgas, Bułgaria), na podstawie art. 68 ust. 1 bułgarskiego kodeksu karnego, wniósł do tego sądu – będącego sądem odsyłającym – o wykonanie pierwszego wyroku skazującego, ze względu na to, że drugie przestępstwo zostało popełnione w określonym w tym wyroku okresie próby.

17.

W tym kontekście sąd odsyłający ma wątpliwości co do wykładni art. 3 decyzji ramowej 2008/675.

18.

W tym względzie sąd ten wskazuje, że art. 8 ust. 2 bułgarskiego kodeksu karnego, który przewiduje, że prawomocny wyrok skazujący zapadły w innym państwie członkowskim w odniesieniu do czynu, który stanowi przestępstwo zgodnie z tym kodeksem, uwzględnia się w każdym postępowaniu karnym, prowadzonym przeciwko tej samej osobie w Bułgarii, transponuje zasady ustanowione w tej decyzji ramowej, a w szczególności w jej art. 3 ust. 1.

19.

Tak ma być zaś w przypadku pierwszego wyroku skazującego, ponieważ QS został prawomocnie skazany na karę pozbawienia wolności w wymiarze jednego roku i sześciu miesięcy w Rumunii, a na podstawie informacji zebranych za pomocą instrumentów wzajemnej pomocy prawnej wykazano, że czyn stanowiący pierwsze przestępstwo jest równoważny z czynem stanowiącym drugie przestępstwo.

20.

Sąd odsyłający stwierdza ponadto, że w niniejszej sprawie spełnione są wszystkie przesłanki przewidziane w art. 68 ust. 1 bułgarskiego kodeksu karnego dla wykonania tego wyroku skazującego. Przed upływem okresu próby, określonego we wspomnianym wyroku, QS popełnił bowiem inne umyślne przestępstwo, które jest ścigane z oskarżenia publicznego i za które została mu wymierzona kara pozbawienia wolności.

21.

Sąd ten uważa zatem, że jest zobowiązany uwzględnić pierwszy wyrok skazujący i wykonać go na podstawie art. 68 ust. 1 bułgarskiego kodeksu karnego w związku z art. 8 ust. 2 tego kodeksu. Powstaje jednak pytanie, czy art. 3 ust. 3 decyzji ramowej 2008/675 stoi na przeszkodzie takiemu uwzględnieniu.

22.

W tym względzie wspomniany sąd zauważa, że przepis ten, zgodnie z jego wykładnią dokonaną przez Trybunał, wymaga odstąpienia od rewizji orzeczenia dotyczącego wykonania wcześniejszego wyroku skazującego. Uważa on jednak, że niniejsza sprawa różni się od sprawy leżącej u podstaw wyroku Beshkov ( 5 ), w którym Trybunał zinterpretował wspomniany przepis w ten sposób, że zakazuje on zmiany zasad wykonania kary, określonych w innym państwie członkowskim, podczas wymierzania kary łącznej.

23.

W niniejszej sprawie bowiem zasady wykonania pierwszego wyroku skazującego nie podlegają rewizji ani uznaniowej zmianie przez sąd odsyłający, lecz wynikają z bezwzględnie obowiązującego przepisu, to jest art. 68 ust. 1 bułgarskiego kodeksu karnego, który zobowiązuje sąd odsyłający do wykonania kary, której wykonanie zostało warunkowo zawieszone, jeżeli – jak w niniejszej sprawie – spełnione są wszystkie przewidziane w tym celu przesłanki.

24.

W tych okolicznościach Rayonen sad Nesebar (sąd rejonowy w Nesebyrze) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym:

„Czy art. 3 ust. 3 decyzji ramowej [2008/675] należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwia się on przepisowi krajowemu takiemu jak art. 68 ust. 1 [bułgarskiego kodeksu karnego] w związku z art. 8 ust. 2 [tego kodeksu], który przewiduje, że sąd krajowy, do którego wpłynął wniosek o wykonanie kary orzeczonej w związku z uprzednim wyrokiem skazującym przez sąd innego państwa członkowskiego, może w tym celu, w trakcie zarządzenia faktycznego wykonania, zmienić zasady wykonania tej ostatniej kary?”.

25.

Postanowienie odsyłające z dnia 25 marca 2022 r. wpłynęło do sekretariatu Trybunału w dniu 28 marca 2022 r.

26.

QS i Komisja Europejska przedstawili uwagi na piśmie w terminie określonym w art. 23 statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

27.

Na zgromadzeniu ogólnym w dniu 24 stycznia 2023 r. Trybunał postanowił nie przeprowadzać rozprawy.

28.

W przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, opartej na wzajemnym zaufaniu, Unia podjęła środki w celu zapewnienia swoim obywatelom ochrony przed przestępczością, przy jednoczesnym zapewnieniu poszanowania ich praw podstawowych, gdy uczestniczą oni w postępowaniu karnym czy to jako pokrzywdzeni, czy podejrzani. Utworzenie takiej zintegrowanej przestrzeni sprawiedliwości wymaga, aby wyroki skazujące zapadłe wobec osób w jednym państwie członkowskim były uwzględniane w innym państwie członkowskim w celu zapobiegania przyszłym przestępstwom. Podobnie, jeśli ten sam sprawca popełni nowe przestępstwa, należy uwzględnić ten czynnik behawioralny w ramach nowego postępowania karnego, z zastrzeżeniem zachowania rzetelności postępowania ( 6 ).

29.

W interesie skutecznego wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych w Unii jest bowiem konieczne, by wszystkie państwa członkowskie posiadały przepisy mające na celu uwzględnienie na wszystkich etapach postępowania karnego okoliczności, czy dana osoba jest sprawcą przestępstwa po raz pierwszy, czy też była już skazana w innym państwie członkowskim. Możliwość oceny uprzednich skazań sprawcy przestępstwa ma zasadnicze znaczenie dla sprawnego przebiegu nowego postępowania karnego, w szczególności dla wydawania właściwych decyzji w sprawie tymczasowego aresztowania lub zwolnienia za kaucją oraz posiadania wszystkich informacji dostępnych w chwili skazania. To właśnie w tym kontekście przyjęto decyzję ramową 2008/675. Instrument ten zobowiązuje organy sądowe jednego państwa członkowskiego do uwzględniania prawomocnych wyroków karnych wydanych przez sądy innych państw członkowskich, o ile spełnione są określone warunki ( 7 ).

30.

Decyzja ramowa 2008/675 przewiduje kilka wyjątków od tego obowiązku, które mają zasadniczo na celu ochronę suwerenności państw członkowskich w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych i które uniemożliwiają innym państwom członkowskim podejmowanie za nie określonych orzeczeń ( 8 ). Wyjątki te skutkują zatem koordynacją właściwości różnych organów sądowych, zapewniając pewną spójność w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych w Unii.

31.

We wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym sąd odsyłający zastanawia się nad zakresem jednego z tych wyjątków, a mianowicie wyjątku, o którym mowa w art. 3 ust. 3 decyzji ramowej 2008/675, na mocy którego „[u]względnienie uprzednich wyroków skazujących zapadłych w innych państwach członkowskich […] nie skutkuje naruszeniem, uchyleniem ani rewizją ze strony państwa członkowskiego prowadzącego nowe postępowanie uprzednich wyroków skazujących ani jakichkolwiek decyzji związanych z ich wykonaniem”. Zdaniem tego sądu nałożony na niego przez bułgarski przepis obowiązek uchylenia zawieszenia wykonania kary orzeczonej wcześniejszym wyrokiem skazującym w innym państwie członkowskim i zarządzenia faktycznego wykonania tej kary na jego terytorium, w ramach nowego postępowania karnego przeciwko osobie uprzednio skazanej w innym państwie członkowskim, może okazać się sprzeczny z tym, co przewiduje przywołany przepis. Odpowiedź Trybunału powinna uwzględniać kwestie, z którymi mierzy się sąd odsyłający, oraz być wystarczająco precyzyjna, aby móc rozstrzygnąć sprawę.

32.

Przed rozpatrzeniem tego pytania należy jednak przeanalizować, czy przypadek objęty przepisem bułgarskim, opisany w poprzednim punkcie, wchodzi w zakres stosowania art. 3 ust. 1 decyzji ramowej 2008/675, czyli przepisu, który nakłada na państwa członkowskie obowiązek stosowania zasady wzajemnego uznawania. Na mocy tego przepisu sąd odsyłający jest a priori zobowiązany do uwzględnienia pierwszego wyroku skazującego QS w Rumunii. Taki skutek prawny byłby wykluczony tylko wtedy, gdyby miał zastosowanie wyjątek, o którym mowa w art. 3 ust. 3 decyzji ramowej 2008/675.

33.

Analiza pytania prejudycjalnego będzie zasadniczo podążać za schematem opisanym w poprzednich punktach. W pierwszej kolejności zbadam zatem, czy w niniejszej sprawie ma zastosowanie decyzja ramowa 2008/675 ( 9 ). W drugiej kolejności wyjaśnię, jaki jest zakres obowiązku uwzględniania uprzednich wyroków skazujących, ustanowionego w tej decyzji ramowej ( 10 ). Wreszcie, w trzeciej kolejności zastosuję w niniejszej sprawie zasady, na których opiera się ten obowiązek ( 11 ). Jak wyjaśnię szczegółowo, analiza wykaże, że rozpatrywany przepis bułgarski, zgodnie z jego wykładnią dokonaną przez sąd odsyłający, nie jest zgodny z zasadą nieingerencji, o której mowa w art. 3 ust. 3 wspomnianej decyzji ramowej.

34.

Należy uściślić, że odniesienie do „rozpatrywanego przepisu bułgarskiego” oznacza wykładnię dwóch przepisów krajowych – a mianowicie art. 68 ust. 1 bułgarskiego kodeksu karnego w związku z art. 8 ust. 2 tego kodeksu – które zgodnie z informacjami przekazanymi przez sąd odsyłający nakładają na niego obowiązek, o którym mowa w pkt 31 niniejszej opinii. Chociaż, jak wskazuje Komisja w swoich uwagach, taka wykładnia nie wynika wyraźnie z lektury omawianych przepisów ( 12 ), to w odniesieniu do wykładni przepisów krajowego porządku prawnego Trybunał jest w zasadzie zobowiązany oprzeć się na stwierdzeniach wynikających z postanowienia odsyłającego ( 13 ). Pytanie prejudycjalne należy zatem zbadać na podstawie wykładni prawa bułgarskiego dokonanej przez sąd odsyłający.

35.

Na wstępie należy zauważyć, że zgodnie z art. 1 ust. 1 decyzji ramowej 2008/675 „ma [ona] na celu określenie warunków, zgodnie z którymi w postępowaniu karnym prowadzonym przeciwko danej osobie w jednym z państw członkowskich uwzględniane są uprzednie wyroki skazujące dotyczące innych zdarzeń, zapadłe wobec tej samej osoby w innych państwach członkowskich” ( 14 ). Jak wynika z motywu 2 tej decyzji ramowej, ma ona umożliwiać ocenę uprzednich skazań sprawcy.

36.

Wynika z tego, że decyzja ramowa 2008/675 ma zastosowanie do sytuacji, w których osoba skazana uprzednio w innym państwie członkowskim jest stroną „nowego postępowania karnego”, zgodnie z brzmieniem tytułu tej decyzji ramowej i jej art. 3. Jak wynika z art. 3 ust. 2 i motywu 7 wspomnianej decyzji ramowej, pojęcie „nowego postępowania karnego” należy rozumieć szeroko, jako obejmujące etap postępowania przygotowawczego, samo postępowanie sądowe oraz etap wykonania wyroku skazującego.

37.

W niniejszej sprawie wydaje mi się, że skoro postępowanie wszczęte w Bułgarii przeciwko QS ma na celu ściganie przestępstwa prowadzenia pojazdu w stanie nietrzeźwości popełnionego w tym państwie w dniu 1 września 2020 r., należy je uznać za „nowe postępowanie karne” w rozumieniu art. 1 ust. 1 decyzji ramowej 2008/675. W konsekwencji bułgarskie organy sądowe są co do zasady zobowiązane do uwzględnienia uprzedniego wyroku skazującego wydanego w Rumunii, zgodnie z zasadą równoważności wyrażoną w art. 3 ust. 1 decyzji ramowej 2008/675.

38.

Uwzględnienie uprzedniego wyroku skazującego, który również został wydany za prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości, może mieć wpływ w szczególności zarówno na określenie rodzaju i wymiaru kary orzeczonej za nowe przestępstwo, w ramach samego postępowania sądowego, jak i na określenie zasad wykonania wyroku skazującego, na etapie jego wykonania. Jak bowiem wskazałem w niniejszej opinii ( 15 ), sąd odsyłający zastanawia się właśnie nad możliwością zarządzenia faktycznego wykonania wyroku skazującego w Bułgarii, który zapadł w Rumunii. Przedstawione pytanie należy rozumieć w ten sposób.

39.

W tym kontekście należy przypomnieć orzecznictwo Trybunału, zgodnie z którym decyzja ramowa 2008/675 ma zastosowanie „nie tylko do postępowań związanych z ustaleniem ewentualnej winy osoby ściganej” ( 16 ), ale także do „postępowania krajowego mającego na celu wymierzenie do celów wykonania łącznej kary pozbawienia wolności uwzględniającej karę wymierzoną danej osobie przez sąd krajowy, a także karę wymierzoną w wyroku skazującym wydanym uprzednio przez sąd innego państwa członkowskiego przeciwko tej samej osobie za inne czyny” ( 17 ). W takich okolicznościach chodzi o postępowanie krajowe dotyczące wykonania kary, w ramach którego należy uwzględnić karę wymierzoną w wyroku skazującym zapadłym uprzednio w innym państwie członkowskim.

40.

W sytuacji opisanej w postanowieniu odsyłającym postępowanie krajowe (w Bułgarii) dotyczy wykonania wyroku skazującego, którego wykonanie zostało warunkowo zawieszone, zapadłego w innym państwie członkowskim (w Rumunii). Postępowanie krajowe zostało jednak wszczęte jedynie w związku z prawomocnym wyrokiem skazującym za nowe przestępstwo popełnione w Bułgarii w okresie próby. Zgodnie z rozpatrywanym przepisem bułgarskim, o którym mowa w postanowieniu odsyłającym, bułgarski sąd, do którego zwrócono się o zatwierdzenie ugody między oskarżonym a prokuratorem dotyczącej popełnionego przestępstwa, powinien również orzec w przedmiocie wykonania kary, której wykonanie zostało uprzednio warunkowo zawieszone.

41.

W tych okolicznościach wydaje mi się, że pojęcie „nowego postępowania karnego” w rozumieniu art. 1 ust. 1 decyzji ramowej 2008/675 obejmuje postępowanie wszczęte w państwie członkowskim w celu uchylenia zawieszenia wykonania kary wymierzonej w uprzednim wyroku skazującym zapadłym w innym państwie członkowskim z tego względu, że dana osoba została skazana za nowe przestępstwo popełnione w okresie próby określonym w tym uprzednim wyroku skazującym. W konsekwencji rzeczona decyzja ramowa ma co do zasady zastosowanie w niniejszej sprawie.

42.

Następnie należy zbadać zakres obowiązku uwzględniania uprzednich wyroków skazujących, ustanowionego w tej decyzji ramowej, i rozważyć kwestię, czy istnieją wyjątki, które mogą mieć zastosowanie do okoliczności niniejszej sprawy.

43.

W tym względzie należy, po pierwsze, wspomnieć o motywie 2 decyzji ramowej 2008/675, z którego wynika, że ma ona na celu wprowadzenie w życie zasady wzajemnego uznawania orzeczeń w sprawach karnych i przewiduje, że „sąd jednego z państw członkowskich musi mieć możliwość uwzględniania prawomocnych wyroków karnych zapadłych w sądach innych państw członkowskich – w celu oceny uprzedniej karalności sprawcy i ewentualnego stwierdzenia ponownego popełnienia przez niego przestępstwa oraz w celu określenia rodzaju kary i zasad jej wykonywania”. Zgodnie z motywem 3 celem tej decyzji ramowej „jest nałożenie na państwa członkowskie minimalnego obowiązku uwzględniania wyroków skazujących zapadłych w innych państwach członkowskich” ( 18 ) w oparciu o zasadę wzajemnego uznawania. Należy zauważyć, że Trybunał zrozumiał ten obowiązek w ten sposób, że wyroki skazujące zapadłe uprzednio „powinny być uwzględniane w brzmieniu, w jakim zostały wydane” ( 19 ).

44.

Po drugie, należy przywołać ustanowioną w art. 3 ust. 1 decyzji ramowej 2008/675 zasadę równoważności, do której odnoszą się motywy 5 i 6 tej decyzji ramowej. Zgodnie z rzeczoną zasadą „wyrok skazujący zapadły w innych państwach członkowskich powinien w danym państwie członkowskim wiązać się ze skutkami równoważnymi skutkom wynikającym z wyroków skazujących wydanych przez jego własne sądy zgodnie z prawem krajowym” ( 20 ). W tym motywie 5 uściślono, że omawiana decyzja ramowa „nie ma […] na celu dokonania harmonizacji skutków przypisywanych przez różne prawodawstwa krajowe istnieniu uprzednich wyroków skazujących”, lecz wymaga jedynie uwzględniania uprzednich wyroków skazujących zapadłych w innych państwach członkowskich tak, jakby były wydane przez organy sądowe państwa członkowskiego prowadzącego nowe postępowanie karne.

45.

Po trzecie, należy zwrócić uwagę na zasadę nieingerencji ustanowioną w art. 3 ust. 3 decyzji ramowej 2008/675, która wydaje mi się szczególnie istotna dla niniejszej sprawy. Zgodnie z tą zasadą „[u]względnienie uprzednich wyroków skazujących zapadłych w innych państwach członkowskich […] nie skutkuje naruszeniem, uchyleniem ani rewizją ze strony państwa członkowskiego prowadzącego nowe postępowanie uprzednich wyroków skazujących ani jakichkolwiek decyzji związanych z ich wykonaniem” ( 21 ). Zasada ta została doprecyzowana w art. 3 ust. 4 tej decyzji ramowej, z którego wynika, że zasada wzajemnego uznawania „nie [ma] zastosowania w zakresie, w jakim uwzględnienie uprzedniego wyroku skazującego – gdyby był on krajowym wyrokiem skazującym, który zapadł w państwie członkowskim prowadzącym nowe postępowanie – skutkowałoby, zgodnie z prawem krajowym tego państwa członkowskiego, naruszeniem, uchyleniem lub rewizją uprzedniego wyroku skazującego lub jakichkolwiek decyzji związanych z jego wykonaniem” ( 22 ).

46.

Owe ust. 3 i 4 uzupełniają się wzajemnie i w związku z tym w celu dokonania oceny zakresu zasady nieingerencji należy je analizować łącznie. Z tego względu konieczne jest włączenie art. 3 ust. 4 decyzji ramowej 2008/675 do analizy pytania prejudycjalnego. Nie stoi temu na przeszkodzie okoliczność, iż sąd odsyłający wyraźnie go nie wymienił, gdyż zadaniem Trybunału jest udzielenie temu sądowi wszelkich wskazówek dotyczących wykładni, które mogą być pomocne w rozstrzygnięciu rozpatrywanej przezeń sprawy, niezależnie od tego, czy sąd ten powołał się na nie w treści pytań. Trybunał wielokrotnie przypominał, że pytanie prejudycjalne należy badać w świetle wszystkich postanowień traktatów i przepisów prawa wtórnego, które mogą mieć znaczenie dla przedstawionego problemu ( 23 ).

47.

Podobnie nie można umniejszać znaczenia preambuły dla wykładni właściwych przepisów decyzji ramowej 2008/675. Chociaż motywy aktów prawnych Unii nie mają w istocie same w sobie mocy prawnej, gdyż mają raczej charakter opisowy, a nie normatywny, to jednak orzecznictwo Trybunału nadaje im istotne znaczenie dla celów egzegezy ( 24 ). Motywy stanowią w istocie cenne elementy wykładni tych aktów, ponieważ pozwalają lepiej zrozumieć zamiar prawodawcy Unii ( 25 ). W tym właśnie kontekście należy wspomnieć o motywie 14 decyzji ramowej 2008/675, biorąc pod uwagę fakt, że rozwija on pojęcie „naruszenia wyroku lub jego wykonania” ( 26 ) użyte w art. 3 ust. 3 i 4 tej decyzji ramowej.

48.

Wydaje mi się, że również istotny dla oceny zakresu zasady wzajemnego uznawania w tej szczególnej dziedzinie prawa Unii jest motyw 6 decyzji ramowej 2008/675, z którego wynika, że „celem [tej] decyzji ramowej nie jest wykonywanie w jednym państwie członkowskim orzeczeń sądowych wydanych w innych państwach członkowskich” ( 27 ). Wyjaśnienie to jest logiczne z punktu widzenia zasady nieingerencji, która leży u podstaw wspomnianej decyzji ramowej, ponieważ w przeciwnym razie każde państwo członkowskie mogłoby swobodnie interweniować w orzeczenia wykonawcze sądów innego państwa członkowskiego, co również zagrażałoby spójności orzeczeń sądowych w zintegrowanej przestrzeni sprawiedliwości.

49.

Wyżej wymienione przepisy, odczytywane w świetle uściślających je motywów, wskazują, że zasada nieingerencji nakłada pewne ograniczenia na zasadę wzajemnego uznawania, które wyznacza wyżej wspomniane pojęcie „naruszenia”. Wyżej wymieniony motyw 14 decyzji ramowej 2008/675 zawiera pewne wyjaśnienia w tym względzie, ponieważ uściślono w nim, że jeżeli pierwszy wyrok skazujący nie został jeszcze wykonany lub nie został „przekazany” do drugiego państwa członkowskiego w celu wykonania, orzeczenie kary łącznej za kilka przestępstw stanowi „naruszenie”, a tym samym zakazaną na mocy tej decyzji ramowej „ingerencję” ( 28 ).

50.

Co się tyczy w szczególności przewidzianej w tym motywie 14 możliwości „przekazania” wyroku skazującego w celu jego wykonania w innym państwie członkowskim, należy podkreślić, że w każdym razie chodzi tu o wyjątek od mającej zastosowanie domyślnie ogólnej zasady terytorialności prawa karnego. Ocena ta odpowiada analizie dokonanej przez rzecznika generalnego M. Bobeka w opinii w sprawie A.P. (Warunki zawieszenia), C‑2/19 ( 29 ). Zasada nieingerencji, ustanowiona w art. 3 ust. 3 i 4 decyzji ramowej 2008/675, gwarantuje poszanowanie prawa państwa członkowskiego, w którym zapadł wyrok skazujący, do wykonywania wyroków skazujących wydanych przez jego sądy na jego terytorium i zgodnie z zasadami przewidzianymi w jego prawie krajowym.

51.

W praktyce można odstąpić od ogólnej zasady, jeżeli państwo członkowskie, które wydało uprzedni wyrok skazujący, przekazało wyrok orzekający karę, której wykonanie zostało warunkowo zawieszone (i, w stosownych przypadkach, decyzję w sprawie zawieszenia lub warunkowego zwolnienia), właściwemu organowi państwa członkowskiego, w którym toczy się nowe postępowanie karne w celu nadzorowania przestrzegania warunków zawieszenia w tym ostatnim państwie członkowskim, zgodnie z przepisami decyzji ramowej 2008/947. Jeżeli to ostatnie państwo członkowskie uznaje wyrok skazujący wydany w pierwszym państwie członkowskim, może przyjąć na siebie odpowiedzialność za wszelkie dalsze orzeczenia zgodnie z art. 14 tej decyzji ramowej, w szczególności uchylić zawieszenie wykonania wyroku w przypadku, gdy osoba skazana popełni nowe przestępstwo. Zgodnie z art. 1 ust. 1 decyzji ramowej 2008/947 celem tego mechanizmu jest „ułatwienie resocjalizacji osób skazanych, skuteczniejsza ochrona ofiar i ogółu społeczeństwa oraz ułatwienie stosowania odpowiednich warunków zawieszenia i obowiązków wynikających z kar alternatywnych w przypadku sprawców przestępstw, którzy nie mieszkają w państwie skazania”.

52.

Niezależnie od tej możliwości, przewidzianej przez prawodawcę Unii, nie można zapominać, że uprawnienie do skorzystania z niej opiera się ostatecznie na dobrowolnej i suwerennej decyzji państwa członkowskiego, które wydało dany wyrok skazujący. Jest zatem oczywiste, że możliwość przekazania wykonania wyroku skazującego do innego państwa członkowskiego potwierdza jedynie zasadę, zgodnie z którą każde państwo członkowskie jest właściwe do wykonywania wyroków skazujących wydanych przez jego sądy na jego terytorium, zgodnie z zasadami przewidzianymi w jego prawie krajowym.

53.

W wyroku Beshkov Trybunał potwierdził przewidziany w decyzji ramowej 2008/675 podział właściwości między państwami członkowskimi w zakresie sprawowania wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych i stwierdził, że jej art. 3 ust. 3 „wyklucza […] jakąkolwiek rewizję wspomnianych [uprzednich] wyroków skazujących, które należy uwzględnić zatem w brzmieniu, w jakim zostały wydane” ( 30 ). Trybunał orzekł następnie, że ta decyzja ramowa uniemożliwia państwu członkowskiemu, które uwzględnia uprzednie wyroki skazujące, „zmienia[nie] […] zasa[d] wykonania” kary orzeczonej w innym państwie członkowskim ( 31 ).

54.

W poprzednich punktach niniejszej opinii przedstawiłem wyjątki od obowiązku uwzględnienia uprzednich wyroków skazujących, które moim zdaniem można brać pod uwagę w niniejszej sprawie. Należy zauważyć, że rzeczone wyjątki nie skutkują wyłączeniem rozpatrywanych przypadków z zakresu stosowania tej decyzji ramowej, lecz przewidują raczej odstępstwa od zasady wzajemnego uznawania, jeżeli spełnione są pewne warunki.

55.

W świetle powyższych rozważań dochodzę do wniosku, że uchylenie zawieszenia wykonania kary wymierzonej w pierwszym wyroku skazującym w celu zarządzenia faktycznego wykonania tej kary na terytorium Bułgarii stanowi zmianę zasad wykonania, a w konsekwencji „ingerencję” w rozumieniu art. 3 ust. 3 decyzji ramowej 2008/675. Jego skutkiem jest bowiem naruszenie decyzji dotyczącej wykonania uprzedniego wyroku skazującego. Należy zauważyć, że takie uchylenie wchodzi ponadto w zakres art. 3 ust. 4 rzeczonej decyzji ramowej, zważywszy, że gdyby pierwszy wyrok skazujący został wydany w Bułgarii, a nie w Rumunii, jego uwzględnienie, zgodnie z obowiązującym przepisem bułgarskim, skutkowałoby koniecznością zmiany zasad jego wykonania, gdyż sąd krajowy zarządziłby faktyczne wykonanie kary, której wykonanie zostało warunkowo zawieszone.

56.

Jak przypomniałem w niniejszej opinii ( 32 ), Trybunał uznał w swoim orzecznictwie, że zmiana zasad wykonania wyroku skazującego, między innymi poprzez uchylenie zawieszenia wykonania kary wymierzonej w uprzednim wyroku skazującym w innym państwie członkowskim oraz poprzez przekształcenie kary, której wykonanie zostało warunkowo zawieszone, w bezwzględną karę pozbawienia wolności, stanowi „ingerencję” w wykonanie uprzedniego wyroku skazującego. W moim przekonaniu zasady wynikające z tego orzecznictwa mają w pełni zastosowanie w niniejszej sprawie.

57.

Wydaje mi się, że okoliczność przedstawiona przez sąd a quo w postanowieniu odsyłającym, iż uchylenie zawieszenia wykonania kary ma zostać zarządzone na podstawie bezwzględnie obowiązującego przepisu, który nie przyznaje sądowi krajowemu żadnej swobody oceny, a nie na skutek rewizji uprzedniego wyroku skazującego sensu stricto, nie ma znaczenia w tym względzie. Należy przypomnieć, że zgodnie z art. 5 ust. 1 decyzji ramowej 2008/675 adresatami obowiązków nałożonych tą decyzją ramową są państwa członkowskie. Wynika z tego, że różne władze państwowe mają obowiązek zapewnienia przestrzegania wspomnianych obowiązków, zgodnie z ich odpowiednimi kompetencjami, przewidzianymi w ich wewnętrznym porządku konstytucyjnym. Odpowiedzialność ta spoczywa zarówno na władzy sądowniczej, jak i ustawodawczej. Z tego względu uważam, że nie ma znaczenia, czy sąd krajowy dysponuje swobodą oceny z mocy prawa, czy też ustawodawca krajowy zobowiązuje go do działania w określony sposób. W związku z tym mamy do czynienia z „ingerencją” w wykonanie pierwszego wyroku skazującego.

58.

Na tym etapie analizy należy zauważyć, że motyw 14 decyzji ramowej 2008/675 nie stoi na przeszkodzie temu stwierdzeniu, ponieważ, jak wyjaśnię poniżej, nie zachodzi żaden z dwóch wymienionych w nim przypadków wykluczających „naruszenie”, a tym samym zakazaną „ingerencję” w rozumieniu art. 3 ust. 3 i 4 tej decyzji ramowej ( 33 ).

59.

Po pierwsze, należy zauważyć, że postanowienie odsyłające nie zawiera żadnej informacji pozwalającej na wyciągnięcie wniosku, iż pierwszy wyrok skazujący został już wykonany w całości. Zgodnie z informacjami przekazanymi przez sąd odsyłający QS popełnił przestępstwo będące przedmiotem drugiego wyroku skazującego „w okresie próby”, wyznaczonym w pierwszym wyroku skazującym ( 34 ). Należy zauważyć, że okoliczności niniejszej sprawy różnią się od okoliczności leżących u podstaw wyroku Beshkov, w którym Trybunał stwierdził, że „przewidziany […] okres próby [pierwszego wyroku skazującego] zakończył się, a upływ tego okresu ostatecznie zakończył część [wymierzonej danej osobie kary], której wykonanie zostało warunkowo zawieszone”, w związku z czym zdaniem Trybunału „należy uznać, iż całość tej kary została w pełni wykonana” ( 35 ). Z tych względów uważam, że do celów niniejszej sprawy należy wyjść z założenia, że pierwszy wyrok skazujący nie został jeszcze w pełni wykonany.

60.

Po drugie, należy zauważyć, że nic w postanowieniu odsyłającym nie wskazuje na to, by rumuńskie organy sądowe zezwoliły na wykonanie pierwszego wyroku skazującego w Bułgarii. Przeciwnie, okoliczność, że sąd odsyłający zastanawia się właśnie nad zakresem i możliwością zastosowania w niniejszej sprawie art. 3 ust. 3 decyzji ramowej 2008/675 – w szczególności z uwagi na niepozostawiający mu żadnej swobody działania, jego zdaniem jasny obowiązek, który nakłada na niego bułgarski przepis, a mianowicie obowiązek uchylenia zawieszenia wykonania kary, której wykonanie zostało warunkowo zawieszone, orzeczonej uprzednim wyrokiem skazującym w innym państwie członkowskim, i zarządzenia faktycznego wykonania tej kary na swoim terytorium – pozwala raczej przyjąć, że bułgarskie organy sądowe działały z własnej inicjatywy, a między danymi państwami członkowskimi nie uzgodniono żadnego przekazania wykonania pierwszego wyroku skazującego.

61.

Ponadto wątpię, aby takie porozumienie mogło mieć miejsce w okolicznościach postępowania głównego, ponieważ przekazanie wykonania do Bułgarii byłoby sprzeczne z celem decyzji ramowej 2008/947, którym jest między innymi ułatwienie „resocjalizacji osób skazanych” oraz „stosowanie odpowiednich warunków zawieszenia i obowiązków wynikających z kar alternatywnych w przypadku sprawców przestępstw, którzy nie mieszkają w państwie skazania” ( 36 ). Organy państwa członkowskiego, w którym osoba skazana przebywa, generalnie lepiej poradzą sobie z nadzorowaniem przestrzegania obowiązku niepopełnienia nowego przestępstwa w okresie próby i wyciągnięciem konsekwencji z jego ewentualnego naruszenia ( 37 ). Z tego powodu art. 5 ust. 1 i 2 wspomnianej decyzji ramowej przewiduje, że przekazanie wyroku następuje albo z inicjatywy właściwych organów państwa wydania, gdy osoba skazana wróciła lub chce wrócić do państwa członkowskiego, w którym ma zgodne z prawem stałe miejsce pobytu, albo na wniosek osoby skazanej.

62.

Pragnę przypomnieć w tym kontekście, że resocjalizacja i reintegracja społeczna osoby skazanej stanowią cel realizowany również przez inne akty normatywne Unii ( 38 ), jak ma to miejsce w przypadku decyzji ramowej 2008/909. Jak wynika z jej motywu 9, wykonanie wyroku skazującego w państwie wykonującym „powinno zwiększać szansę na resocjalizację osoby skazanej” ( 39 ). Ponadto z motywu tego wynika, że chcąc się upewnić, że wykonanie kary przez państwo wykonujące przyczyni się do osiągnięcia wskazanego powyżej celu, właściwy organ państwa wydającego, czyli państwa członkowskiego, w którym zapadł wyrok w sprawie karnej, „powinien uwzględnić takie czynniki, jak na przykład więzi osoby skazanej z państwem wykonującym oraz to, czy traktuje ona to państwo jako miejsce, z którym łączą ją więzi rodzinne, językowe, kulturowe, społeczne, gospodarcze lub innego rodzaju” ( 40 ). Ponadto należy przypomnieć, że w opinii w sprawie van Vemde (C‑582/15) rzecznik generalny Y. Bot zinterpretował ten motyw 9 w ten sposób, że „wszystkie środki dotyczące wykonywania i organizacji kar [powinny być] indywidualizowane przez organy sądowe w taki sposób, aby oprócz zapobiegania powrotowi do przestępstwa, wspierać integrację społeczną lub resocjalizację osoby skazanej, przy poszanowaniu interesów społeczeństwa i praw ofiar” ( 41 ).

63.

W niniejszej sprawie zaś osoba skazana jest obywatelem rumuńskim zamieszkałym w Rumunii, w związku z czym właściwe organy rumuńskie na pierwszy rzut oka nie miały żadnego powodu, aby przekazać pierwszy wyrok skazujący organom bułgarskim do celów kontroli środków probacyjnych, a osoba ta prawdopodobnie nie miała również interesu w złożeniu wniosku o takie przekazanie. Późniejsze przekazanie tego wyroku organom bułgarskim w celu jego faktycznego wykonania wobec popełnienia nowego przestępstwa w Bułgarii w okresie próby, podobnie jak uchylenie zawieszenia wykonania wynikające z tego przekazania zgodnie z przepisami bułgarskimi, nie może ponadto przyczynić się do resocjalizacji wspomnianej osoby. Rozważania te utwierdzają mnie w przekonaniu, że cel decyzji ramowej 2008/947 zostałby udaremniony, gdyby QS miał odbywać karę za granicą.

64.

Niemniej jednak należy zauważyć, że o ile istnieją pewne przeszkody w wykonaniu pierwszego wyroku skazującego zapadłego w Rumunii, o tyle właściwe organy bułgarskie mogą przekazać drugi wyrok skazujący właściwym organom rumuńskim na podstawie decyzji ramowej 2008/909 w celu jego wykonania w Rumunii, pod warunkiem uzyskania zgody QS i spełnienia warunków przewidzianych w rzeczonej decyzji ramowej. W takim przypadku do sądów rumuńskich należałaby ocena skutków drugiego wyroku skazującego dla zasad wykonania pierwszego wyroku skazującego. W interesie prawidłowego administrowania wymiarem sprawiedliwości wydaje mi się właściwe, aby Trybunał zwrócił uwagę sądu odsyłającego na taką możliwość wynikającą z decyzji ramowej 2008/909.

65.

W świetle powyższych rozważań należy stwierdzić, że art. 3 ust. 3 i 4 decyzji ramowej 2008/675 stoi na przeszkodzie stosowaniu przepisów krajowych, które skutkują nałożeniem na sąd krajowy państwa członkowskiego obowiązku uchylenia zawieszenia wykonania kary wymierzonej w uprzednim wyroku skazującym zapadłym w innym państwie członkowskim i zarządzenia faktycznego wykonania tej kary na terytorium jego państwa członkowskiego, w ramach nowego postępowania karnego wszczętego przeciwko osobie uprzednio skazanej w innym państwie członkowskim.

66.

W świetle całości powyższych rozważań proponuję Trybunałowi, by na pytanie przedstawione przez Rayonen sad Nesebar (sąd rejonowy w Nesebyrze, Bułgaria) odpowiedział następująco:

Artykuł 3 ust. 3 i 4 decyzji ramowej Rady 2008/675/WSiSW z dnia 24 lipca 2008 r. w sprawie uwzględniania w nowym postępowaniu karnym wyroków skazujących zapadłych w państwach członkowskich Unii Europejskiej

należy interpretować w ten sposób, że:

stoi on na przeszkodzie stosowaniu przepisów krajowych, które skutkują nałożeniem na sąd krajowy państwa członkowskiego obowiązku uchylenia zawieszenia wykonania kary wymierzonej w uprzednim wyroku skazującym zapadłym w innym państwie członkowskim i zarządzenia faktycznego wykonania tej kary na terytorium jego państwa członkowskiego, w ramach nowego postępowania karnego wszczętego przeciwko osobie uprzednio skazanej w innym państwie członkowskim.