–

w imieniu Nemzeti Útdíjfizetési Szolgáltató Zrt. – M. Tändler, Rechtsanwalt,

–

w imieniu Komisji Europejskiej – M. Heller oraz I. Zaloguin, w charakterze pełnomocników,

1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 1 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (Dz.U. 2012, L 351, s. 1).

2

Wniosek ten został złożony w ramach sporu pomiędzy Nemzeti Útdíjfizetési Szolgáltató Zrt., spółką akcyjną prawa węgierskiego z siedzibą w Budapeszcie (Węgry), a NW, zamieszkałym w Niemczech, w przedmiocie żądania uiszczenia opłaty za korzystanie z drogi płatnej.

3

Motywy 10 i 15 rozporządzenia nr 1215/2012 mają następujące brzmienie:

[…]

4

Artykuł 1 ust. 1 owego rozporządzenia stanowi:

„Niniejsze rozporządzenie ma zastosowanie w sprawach cywilnych i handlowych, niezależnie od rodzaju sądu. Nie obejmuje ono w szczególności spraw podatkowych, celnych, administracyjnych ani spraw dotyczących odpowiedzialności państwa za działania lub zaniechania w wykonywaniu władzy publicznej (acta iure imperii)”.

5

Artykuł 4 ust. 1 rzeczonego rozporządzenia przewiduje:

„Z zastrzeżeniem przepisów niniejszego rozporządzenia osoby mające miejsce zamieszkania [miejsce zamieszkania względnie siedzibę] na terytorium państwa członkowskiego mogą być pozywane, niezależnie od ich obywatelstwa, przed sądy tego państwa członkowskiego”.

6

Paragraf 33/A ust. 1 ustawy nr I z 1988 r. o ruchu drogowym (zwanej dalej „ustawą o ruchu drogowym”) przewiduje, że korzystanie z `niektórych dróg jest uzależnione od uiszczenia opłaty. W przypadku jej nieuiszczenia wymagana jest opłata dodatkowa.

7

Ustawa ta upoważnia właściwego ministra do wydania rozporządzenia poddającego korzystanie z niektórych dróg obowiązkowi uiszczenia opłaty drogowej i do ustalenia wysokości opłat za korzystanie oraz opłat dodatkowych należnych od zarejestrowanego posiadacza pojazdu.

8

Ustawa o ruchu drogowym stanowi podstawę prawną rozporządzenia ministra gospodarki i transportu nr 36/2007 w sprawie opłaty drogowej za korzystanie z autostrad, dróg ekspresowych i dróg głównych (zwanego dalej „rozporządzeniem nr 36/2007”).

9

W myśl § 1 rozporządzenia nr 36/2007 korzystanie z płatnych dróg następuje „w ramach stosunku cywilnoprawnego”.

10

Wysokość opłaty drogowej uregulowano w § 6 rozporządzenia. Zgodnie z § 6 ust. 6 tego rozporządzenia opłata tygodniowa za pojazd należący do kategorii D1 wynosi 2975 forintów węgierskich (HUF) (około 10 EUR).

11

Zgodnie z § 7/A ust. 1 owego rozporządzenia opłata dodatkowa jest należna, jeżeli przy okazji kontroli okaże się, że pojazd nie ma ważnej winiety uprawniającej do korzystania z płatnych dróg. Ustęp 7 tego paragrafu przewiduje, że opłata ta jest pobierana przez Nemzeti Útdíjfizetési Szolgáltató.

12

Wysokość tej opłaty dodatkowej została określona w § 7/A ust. 10 w związku z pkt 1 załącznika 1 do rozporządzenia nr 36/2007. W przypadku dokonania zapłaty w terminie 60 dni od otrzymania wezwania do zapłaty wynosi ona 14875,00 HUF (koło 50 EUR). W przypadku niedokonania zapłaty w terminie 60 dni od otrzymania wezwania do zapłaty opłata dodatkowa zostaje podwyższona do 59500 HUF (około 190 EUR).

13

Skarżąca w postępowaniu głównym zleciła Ungarische Autobahn Inkasso GmbH (zwanej dalej „UAI”) z siedzibą w Eggenfelden, udzielając tej spółce odpowiedniego pełnomocnictwa, identyfikację zarejestrowanych w Niemczech pojazdów i ich posiadaczy, na których ciąży obowiązek uiszczenia opłaty dodatkowej oraz pobór tej opłaty.

14

Po zidentyfikowaniu posiadacza pojazdu za pomocą tablicy rejestracyjnej takiego pojazdu UAI żąda od niego, w pierwszym wezwaniu do zapłaty, uiszczenia opłaty dodatkowej w wysokości 14875 HUF oraz kosztów odzyskiwania należności. W braku zapłaty mimo otrzymania tego pierwszego wezwania do zapłaty opłata dodatkowa jest podwyższana do wysokości 59500 HUF.

15

NW jest posiadaczem pojazdu zarejestrowanego w Niemczech. W dniu 19 grudnia 2019 r. odbył on tym pojazdem krótką trasę, korzystając na Węgrzech z płatnej drogi, a dopiero potem nabył winietę uprawniającą do korzystania z tej drogi.

16

W wezwaniu do zapłaty z dnia 10 marca 2020 r. UAI zażądała od NW uiszczenia opłaty dodatkowej oraz kosztów odzyskiwania należności. Wobec braku reakcji ze strony NW w dniu 13 maja 2020 r. skierowano do niego drugie pismo, mające doprowadzić do poboru podwyższonej opłaty dodatkowej, opłat manipulacyjnych, kosztów identyfikacji posiadacza pojazdu, opłaty ryczałtowej z tytułu poniesionych wydatków i podatku od wartości dodanej.

17

W ramach postępowania głównego skarżąca żąda zatem od NW zapłaty łącznej kwoty 260,76 EUR. Uważa ona, że spór wynika ze stosunku umownego o charakterze prywatnoprawnym i precyzuje, że w celu odzyskania swojej wierzytelności musi stosować przepisy prawa powszechnego.

18

Sąd odsyłający zastanawia się nad zakresem pojęcia „spraw cywilnych i handlowych” w rozumieniu art. 1 ust. 1 rozporządzenia nr 1215/2012, aby ustalić, czy postępowanie takie jak rozpatrywane w postępowaniu głównym wchodzi w zakres tego pojęcia.

19

Zdaniem tego sądu w zakresie, w jakim użytkownik płatnej drogi nie nabył winiety uprawniającej do korzystania z dróg płatnych, opłatę dodatkową należy uznać za sankcję nałożoną jednostronnie na podstawie normy o charakterze publicznoprawnym, a nie będącą ograniczoną do zwykłego wynagrodzenia za świadczoną usługę w rozumieniu pkt 36 wyroku z dnia 9 marca 2017 r., Pula Parking, C‑551/15, EU:C:2017:193. Ustalenie i pobieranie tej opłaty, która zdaniem sądu odsyłającego ma charakter prawnokarny, powinno zostać zatem zakwalifikowane jako działania władzy publicznej i w konsekwencji zostać wyłączone z przedmiotowego zakresu stosowania rozporządzenia nr 1215/2012.

20

W tych okolicznościach Amtsgericht Lennestadt (sąd rejonowy w Lennestadt, Niemcy) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym:

„Czy wykładni art. 1 ust. 1 rozporządzenia [nr 1215/2012] należy dokonywać w ten sposób, że postępowanie sądowe wszczęte przez spółkę skarbu państwa przeciwko osobie fizycznej zamieszkałej w innym państwie członkowskim w celu doprowadzenia do uiszczenia mającej charakter prawnokarnej sankcji opłaty za nieuprawnione korzystanie z płatnej drogi jest objęte zakresem zastosowania tego rozporządzenia?”.

21

Zgodnie z art. 99 regulaminu postępowania przed Trybunałem jeżeli odpowiedź na pytanie prejudycjalne można wywieść w sposób jednoznaczny z orzecznictwa lub jeżeli odpowiedź na pytanie prejudycjalne nie pozostawia żadnych uzasadnionych wątpliwości, Trybunał może w każdej chwili, na wniosek sędziego sprawozdawcy i po zapoznaniu się ze stanowiskiem rzecznika generalnego, orzec w formie postanowienia z uzasadnieniem.

22

Przepis ten należy zastosować w ramach niniejszego odesłania prejudycjalnego.

23

Poprzez swoje pytanie sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 1 ust. 1 rozporządzenia nr 1215/2012 należy interpretować w ten sposób, że zakres pojęcia „spraw cywilnych i handlowych” w rozumieniu tego przepisu obejmuje powództwo mające doprowadzić na drodze sądowej do pobrania opłaty za korzystanie z płatnej drogi, wszczęte przez spółkę uprawnioną do tego z mocy ustawy.

24

Co się tyczy pojęcia „spraw cywilnych i handlowych” zawartego w art. 1 ust. 1 rozporządzenia nr 1215/2012 Trybunał wielokrotnie orzekał już, że w celu zapewnienia w najszerszym możliwym zakresie równości i jednolitości praw i obowiązków wynikających z tego rozporządzenia dla państw członkowskich i zainteresowanych osób wykładni tego pojęcia nie należy dokonywać poprzez proste odesłanie do prawa krajowego jednego z tych państw. Pojęcie to należy traktować jako pojęcie autonomiczne, którego wykładni trzeba dokonywać w oparciu z jednej strony o cele i systematykę tego rozporządzenia, a z drugiej o zasady ogólne wynikające z całokształtu systemów prawa krajowego (wyrok z dnia 28 lutego 2019 r., Gradbeništvo Korana, C‑579/17, EU:C:2019:162, pkt 46 i przytoczone tam orzecznictwo).

25

Aby ustalić, czy dane powództwo jest objęte zakresem pojęcia „spraw cywilnych i handlowych” w rozumieniu art. 1 ust. 1 rozporządzenia nr 1215/2012, a w konsekwencji zakresem stosowania tego rozporządzenia, należy zidentyfikować stosunek prawny istniejący między stronami sporu i jego przedmiot lub, alternatywnie, zbadać podstawę prawną i zasady regulujące wytoczenie powództwa (wyrok z dnia 16 lipca 2020 r., Movic i in., C‑73/19, EU:C:2020:568, pkt 37 i przytoczone tam orzecznictwo).

26

I tak o ile pewne spory między organem władzy publicznej a podmiotem prawa prywatnego mogą być objęte zakresem stosowania rozporządzenia nr 1215/2012, jeżeli środek zaskarżenia dotyczy czynności dokonywanych iure gestionis, o tyle inaczej jest w sytuacji, gdy organ władzy publicznej wykonuje swoje władztwo publiczne (wyrok z dnia 25 marca 2021 r., Obala i lučice, C‑307/19, EU:C:2021:236, pkt 63 i przytoczone tam orzecznictwo).

27

Wykonywanie przez jedną ze stron sporu prerogatyw władztwa publicznego wyklucza bowiem, z uwagi na wykonywanie przez nią uprawnień wykraczających poza normy obowiązujące w stosunkach między jednostkami, objęcie takiego sporu zakresem pojęcia „spraw cywilnych i handlowych” w rozumieniu art. 1 ust. 1 rozporządzenia nr 1215/2012 (wyrok z dnia 3 września 2020 r., Supreme Site Services i in., C‑186/19, EU:C:2020:638, pkt 57 i przytoczone tam orzecznictwo).

28

Ponadto okoliczność, że niektóre rodzaje działalności należą do sfery zadań publicznych, nie stanowi bowiem sama w sobie wystarczającej podstawy do zakwalifikowania takiej działalności jako działania o charakterze władczym, ponieważ nie jest ona skorelowana z wykonywaniem uprawnień wykraczających poza normy obowiązujące w stosunkach między jednostkami (wyrok z dnia 3 września 2020 r., Supreme Site Services i in., C‑186/19, EU:C:2020:638, pkt 66 i przytoczone tam orzecznictwo).

29

W niniejszej sprawie, jeżeli chodzi o przedmiot powództwa wytoczonego w postępowaniu głównym, z postanowienia odsyłającego wynika, że dotyczy ono zaspokojenia wierzytelności odpowiadającej opłacie dodatkowej za korzystanie z płatnej drogi. W istocie, w sytuacji naruszenia obowiązku uiszczenia opłaty za korzystanie z takiej drogi w prawie krajowym są przewidziane podwyższenia pierwotnej kwoty. Żądana w niniejszej sprawie kwota odpowiada tej opłacie dodatkowej, wraz z innymi kosztami związanymi z procedurą identyfikacji posiadacza pojazdu i odzyskiwania należności. Powództwo to, wytoczone przez skarżącą w postępowaniu głównym, dotyczy stosunku prywatnoprawnego w rozumieniu rozporządzenia nr 36/2007.

30

Jak wynika z postanowienia odsyłającego, zarówno kwota rozpatrywanej w postępowaniu głównym opłaty za korzystanie z drogi, jak i kwota opłaty dodatkowej są przewidziane w tym rozporządzeniu, a skarżąca w postępowaniu głównym nie dysponuje żadnym zakresem uznania w odniesieniu do ich zastosowania. Ponadto chociaż opłata dodatkowa powoduje znaczne podwyższenie pierwotnie należnej kwoty, z informacji, którymi dysponuje Trybunał, nie wynika, by stanowiła ona sankcję za jakiekolwiek wykroczenie drogowe. Jak bowiem wskazuje skarżąca w postępowaniu głównym w swoich uwagach na piśmie, obowiązek uiszczenia opłaty za korzystanie z infrastruktury i opłaty dodatkowej różni się od uprawnienia właściwego organu do nałożenia kary pieniężnej, której wysokość może wahać się od 10000 do 300000 HUF (około 25–830 EUR) na podstawie § 21 ust. 2 ustawy o ruchu drogowym, gdy właściciel pojazdu nie wywiązuje się z obowiązku uiszczenia opłat drogowych.

31

Jeśli chodzi o podstawę i zasady regulujące wytoczenie powództwa w postępowaniu głównym, należy zauważyć, że skarżąca w postępowaniu głównym dochodzi uiszczenia opłaty dodatkowej zgodnie z zasadami prawa powszechnego, w ramach postępowania wszczętego przed sądem odsyłającym.

32

Ponadto, zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału, postępowanie należy do zakresu „spraw cywilnych i handlowych” w rozumieniu art. 1 ust. 1 rozporządzenia nr 1215/2012, jeżeli skarżąca nie przyznaje sobie sama tytułu wykonawczego, na zasadzie odstępstwa od przepisów prawa powszechnego, lecz jest po prostu uprawniona na mocy przepisów krajowych do pobierania opłat dodatkowych wraz z kosztami związanymi z odzyskiwaniem takiej wierzytelności i do wszczęcia w tym celu postępowania sądowego (zob. podobnie wyroki: z dnia 12 września 2013 r., Sunico i in., C‑49/12, EU:C:2013:545, pkt 39; z dnia 9 marca 2017 r., Pula Parking, C‑551/15, EU:C:2017:193, pkt 37; a także z dnia 25 marca 2021 r., Obala i lučice, C‑307/19, EU:C:2021:236, pkt 71).

33

Z powyższego wynika, że ani stosunek prawny istniejący między stronami postępowania w przedmiocie rzeczonego powództwa wytoczonego w postępowaniu głównym, ani podstawa czy zasady regulujące wytoczenie tego powództwa nie mogą być uznane za wskazujące na wykonywanie prerogatyw władzy publicznej w rozumieniu prawa Unii, wobec czego powództwo tego rodzaju należy uznać za objęte zakresem pojęcia „spraw cywilnych i handlowych” w rozumieniu art. 1 ust. 1 rozporządzenia nr 1215/2012 oraz zakresem stosowania owego rozporządzenia.

34

W świetle całości powyższych rozważań na zadane pytanie trzeba odpowiedzieć, iż art. 1 ust. 1 rozporządzenia nr 1215/2012 należy interpretować w ten sposób, że zakres pojęcia „spraw cywilnych i handlowych” w rozumieniu tego przepisu obejmuje powództwo mające doprowadzić na drodze sądowej do pobrania opłaty za korzystanie z płatnej drogi wszczęte przez spółkę uprawnioną do tego z mocy ustawy, która kwalifikuje stosunek zrodzony na skutek spornego korzystania z drogi jako mający charakter prywatnoprawny.

35

Dla stron postępowania przed sądem krajowym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed tym sądem, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (szósta izba) orzeka, co następuje:

Artykuł 1 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych należy interpretować w ten sposób, że zakres pojęcia „spraw cywilnych i handlowych” w rozumieniu tego przepisu obejmuje powództwo mające doprowadzić na drodze sądowej do pobrania opłaty za korzystanie z płatnej drogi wszczęte przez spółkę uprawnioną do tego z mocy ustawy, która kwalifikuje stosunek zrodzony na skutek spornego korzystania z drogi jako mający charakter prywatnoprawny.