Sprawa T‑402/20

Zippo Manufacturing Co. i in.

przeciwko

Komisji Europejskiej

Wyrok Sądu (trzecia izba) z dnia 18 października 2023 r.

Polityka handlowa – Rozporządzenie (UE) 2020/502 – Środki przyjęte przez Stany Zjednoczone w odniesieniu do przywozu niektórych produktów pochodnych z aluminium i ze stali – Decyzja Unii o zawieszeniu równorzędnych koncesji handlowych i innych równorzędnych zobowiązań – Dodatkowe cła na przywóz produktów pochodzących ze Stanów Zjednoczonych – Skarga o stwierdzenie nieważności – Legitymacja procesowa – Dopuszczalność – Zasada dobrej administracji – Prawo do bycia wysłuchanym

Skarga o stwierdzenie nieważności – Osoby fizyczne lub prawne – Akty dotyczące ich bezpośrednio i indywidualnie – Indywidualne oddziaływanie aktu o charakterze generalnym – Przesłanki – Rozporządzenie ustanawiające środki równoważące koncesje w stosunkach handlowych z państwem trzecim – Skarga przedsiębiorstwa będącego producentem eksportującym dany produkt do Unii – Istnienie szczególnej sytuacji odróżniającej je od wszystkich innych podmiotów gospodarczych – Dopuszczalność

(art. 263 akapit czwarty TFUE)

(zob. pkt 22, 24, 26–30)
Skarga o stwierdzenie nieważności – Osoby fizyczne lub prawne – Akty dotyczące ich bezpośrednio i indywidualnie – Bezpośrednie oddziaływanie – Kryteria – Rozporządzenie ustanawiające środki równoważące koncesje w stosunkach handlowych z państwem trzecim – Bezpośrednie oddziaływanie na przedsiębiorstwo będące producentem eksportującym dany produkt do Unii

(art. 263 akapit czwarty TFUE)

(zob. pkt 32, 33, 35–43)
Skarga o stwierdzenie nieważności – Przesłanki dopuszczalności – Osoby fizyczne lub prawne – Skarga wniesiona przez kilku skarżących na tę samą decyzję – Legitymacja procesowa jednego z nich – Dopuszczalność skargi w całości

(art. 263 akapit czwarty TFUE)

(zob. pkt 44–46)
Skarga o stwierdzenie nieważności – Interes prawny – Interes podlegający ocenie w chwili wniesienia skargi – Rozporządzenie ustanawiające środki równoważące koncesje w stosunkach handlowych z państwem trzecim – Tymczasowe zawieszenie owego rozporządzenia w toku postępowania – Zachowanie przez skarżących interesu w uzyskaniu uznania niezgodności z prawem zaskarżonego aktu

(art. 263 akapit czwarty TFUE)

(zob. pkt 47)
Wspólna polityka handlowa – Ochrona przed przeszkodami w handlu – Ochrona przed środkami przyjętymi przez państwo trzecie w odniesieniu do przywozu niektórych produktów – Rozporządzenie ustanawiające środki równoważące koncesje w stosunkach handlowych z tym państwem – Gromadzenie informacji przeprowadzone przed przyjęciem owego rozporządzenia – Poinformowanie zainteresowanych stron przy wykorzystaniu odpowiednich publicznych środków komunikacji – Obowiązek poinformowania zainteresowanych stron poprzez opublikowanie zawiadomienia w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej – Brak

[Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 41 ust. 2 lit. a); rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 654/2014, art. 4 ust. 1, art. 9 ust. 1]

(zob. pkt 54–58)
Wspólna polityka handlowa – Ochrona przed przeszkodami w handlu – Ochrona przed środkami przyjętymi przez państwo trzecie w odniesieniu do przywozu niektórych produktów – Poszanowanie prawa do obrony – Prawo do bycia wysłuchanym – Zakres – Produkujące lub eksportujące dane produkty przedsiębiorstwa, które nie wzięły udziału w gromadzeniu informacji – Objęcie zakresem stosowania – Przesłanki – Zidentyfikowanie w toku procedury przyjmowania

[Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 41 ust. 2 lit. a); rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 654/2014, art. 3 lit. c), art. 4 ust. 1, art. 4 ust. 2 lit. c), art. 9 ust. 1]

(zob. pkt 59–77)
Wspólna polityka handlowa – Ochrona przed przeszkodami w handlu – Ochrona przed środkami przyjętymi przez państwo trzecie w odniesieniu do przywozu niektórych produktów – Poszanowanie prawa do obrony – Prawo do bycia wysłuchanym – Naruszenie wynikające z braku konsultacji z przedsiębiorstwem zidentyfikowanym w toku procedury przyjmowania owego rozporządzenia – Konsekwencje – Stwierdzenie nieważności odnośnej decyzji – Przesłanki – Możliwość lepszego zorganizowania swej obrony przez dane przedsiębiorstwo w braku tej nieprawidłowości – Ocena każdego konkretnego przypadku z osobna

[porozumienie WTO w sprawie środków ochronnych, art. 8 ust. 2; Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 41 ust. 2 lit. a), art. 52 ust. 1; rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 654/2014, art. 9 ust. 1]

(zob. pkt 78–86)

Streszczenie

W kwietniu 2020 r., w odpowiedzi na wprowadzenie przez Stany Zjednoczone Ameryki podwyższenia ceł na przywóz niektórych produktów pochodnych z aluminium i ze stali, Komisja Europejska uznała za konieczne przyjęcie środków w wykonaniu rozporządzenia nr 654/2014 ( 1 ) dotyczącego wykonywania praw Unii w zakresie stosowania i egzekwowania zasad handlu międzynarodowego. Po zwróceniu się do zainteresowanych stron o wyrażenie opinii na podstawie art. 9 tego rozporządzenia przyjęła ona rozporządzenie wykonawcze 2020/502 ( 2 ) przewidujące zastosowanie dodatkowych ceł na przywóz mechanicznych, metalowych zapalniczek sztormowych (zwanych dalej „rozpatrywanymi produktami”) pochodzących ze Stanów Zjednoczonych.

Skarżące – spółka Zippo Manufacturing Co. (zwana dalej „ZMC”), z siedzibą w Stanach Zjednoczonych, oraz jej spółki zależne Zippo GmbH i Zippo SAS – prowadzą działalność w zakresie produkcji i dystrybucji rozpatrywanych produktów oraz ich wprowadzania do obrotu w Unii Europejskiej. Nie wziąwszy udziału w przeprowadzonym przez Komisję gromadzeniu informacji, wniosły one skargę o stwierdzenie nieważności spornego rozporządzenia w zakresie, w jakim jego przepisy mają do nich zastosowanie.

Komisja podniosła zarzut niedopuszczalności tej skargi ze względu na to, że w jej ocenie skarżące nie posiadały legitymacji procesowej na podstawie art. 263 akapit czwarty TFUE, ponieważ zaskarżone rozporządzenie nie dotyczy ich ani indywidualnie, ani bezpośrednio.

Oddalając ten zarzut niedopuszczalności, Sąd uznał skargę za dopuszczalną. Co do istoty orzekł on, że zarzut dotyczący naruszenia zasady dobrej administracji był zasadny, i w konsekwencji stwierdził nieważność zaskarżonego rozporządzenia w zakresie, w jakim dotyczy ono produktów wytwarzanych i dystrybuowanych przez skarżące. W tym względzie Sąd uznał, że w przeprowadzonym przez Komisję przed przyjęciem zaskarżonego rozporządzenia procesie gromadzenia informacji doszło do naruszenia prawa do bycia wysłuchanym zapisanego w art. 41 ust. 2 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej „kartą”).

Ocena Sądu

W pierwszej kolejności Sąd zbadał dopuszczalność skargi, przypominając na wstępie, że zgodnie z art. 263 akapit czwarty TFUE osoba fizyczna lub prawna może wnieść skargę na akt o charakterze generalnym, taki jak rozporządzenie, tylko wtedy, gdy dany akt dotyczy jej bezpośrednio i indywidualnie.

W odniesieniu do oddziaływania indywidualnego Sąd orzekł, że z materiału zgromadzonego w aktach sprawy wynikało, iż istnieje zespół okoliczności faktycznych i prawnych składających się na szczególną sytuację, która odróżnia ZMC od wszystkich innych podmiotów gospodarczych i która świadczy o indywidualnym oddziaływaniu spornego rozporządzenia na ZMC. ZMC wykazało bowiem w sposób wystarczający pod względem prawnym w szczególności to, że jest jedynym producentem eksportującym rozpatrywane produkty ze Stanów Zjednoczonych do Unii i że stan Pensylwania, w którym ZMC ma siedzibę, jest jednym ze stanów w Stanach Zjednoczonych, który wzięto pod uwagę przy dokonywaniu wyboru produktów, które miały zostać objęte środkami równoważącymi.

Jeżeli chodzi o przesłankę oddziaływania bezpośredniego, wymaga ona spełnienia dwóch kryteriów, a mianowicie, aby akt wywierał bezpośredni wpływ na sytuację prawną danej osoby oraz aby nie pozostawiał żadnego zakresu uznania adresatom, zobowiązanym do jego wykonania.

W tym kontekście Sąd zauważył, po pierwsze, że państwom członkowskim, zobowiązanym do wykonania zaskarżonego rozporządzenia, nie przysługuje żaden zakres uznania w odniesieniu do stawki rozpatrywanych ceł dodatkowych na przywóz do Unii ani w odniesieniu do nakładania tych ceł na rozpatrywane produkty. Po drugie, Sąd stwierdził, że ZMC – jako jedyny producent eksportujący rozpatrywane produkty – było bezpośrednio dotknięte negatywnymi skutkami zamierzonymi przez Komisję przy przyjmowaniu spornego rozporządzenia. Ponadto sporne rozporządzenie, wpływając na prawo dostępu tych produktów do rynku Unii, wpływa również na prawo dostępu produktów ZMC, wywołując w ten sposób względem niego bezpośrednie skutki prawne.

W świetle w szczególności tych rozważań Sąd doszedł do wniosku, że sporne rozporządzenie dotyczy ZMC indywidualnie i bezpośrednio oraz że w związku z tym temu ostatniemu przysługuje legitymacja procesowa w rozumieniu art. 263 akapit czwarty TFUE.

W drugiej kolejności, co do istoty, Sąd zbadał zarzut szczegółowy skarżących dotyczący naruszenia zasady dobrej administracji, a w szczególności ich prawa do bycia wysłuchanymi.

W tym względzie przypomniał on, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem prawo do bycia wysłuchanym jako podstawowa zasada porządku prawnego Unii oraz jego prawo podstawowe, zagwarantowane w art. 41 ust. 2 lit. a) karty, ma zastosowanie do każdego postępowania, które może prowadzić do wydania niekorzystnego aktu, czyli aktu, który może negatywnie wpłynąć na interesy jednostki lub danego państwa członkowskiego. Ponadto prawo to ma zastosowanie nawet w braku przepisów szczególnych.

W tym względzie Sąd zauważył, po pierwsze, że żaden przepis rozporządzenia nr 654/2014 wprost nie wyłącza ani nie ogranicza prawa do bycia wysłuchanym w odniesieniu do przedsiębiorstw, których produkty podlegają środkom równoważącym przewidzianym w akcie wykonawczym przyjętym przez Komisję zgodnie ze wspomnianym rozporządzeniem. Co więcej, art. 9 ust. 1 owego rozporządzenia – w zakresie, w jakim nakłada na Komisję obowiązek dążenia do uzyskania informacji i opinii dotyczących interesów gospodarczych Unii w odniesieniu do konkretnych towarów, usług lub sektorów – nie stanowi wykonania prawa odnośnych przedsiębiorstw do bycia wysłuchanymi. Prawdą jest, że nie można wykluczyć, iż przedsiębiorstwo, które wzięło udział w takim gromadzeniu informacji, użytecznie i skutecznie przedstawiło swoje interesy lub okoliczności dotyczące jego sytuacji osobistej. Jednakże nie można uznać, że z tego tylko powodu, iż Komisja wypełniła swój obowiązek zorganizowania owego gromadzenia informacji, zapewniono poszanowanie prawa do bycia wysłuchanym przysługującego przedsiębiorstwu, na którego interesy wspomniane środki równoważące mogą mieć wpływ, a które w takim gromadzeniu informacji nie wzięło udziału.

Po drugie, środek równoważący przyjęty na podstawie rozporządzenia nr 654/2014 może mieć negatywny wpływ na interesy przedsiębiorstw eksportujących produkty, których środek ten dotyczy, nawet jeżeli nie przyjęto go w wyniku indywidualnego postępowania prowadzonego w stosunku do tych przedsiębiorstw. Wynika stąd, że te ostatnie mogą powoływać się na prawo do bycia wysłuchanymi, w szczególności w przypadku takim jak rozpatrywany, w którym Komisja zidentyfikowała te przedsiębiorstwa w toku procedury przyjmowania aktu wykonawczego.

Wniosku tego nie może podważyć argumentacja Komisji, zgodnie z którą nie dysponowała ona niezbędnym czasem do wysłuchania skarżących w toku procedury przyjmowania zaskarżonego rozporządzenia, ponieważ musiało ono zostać przyjęte z dochowaniem terminów określonych w porozumieniu Światowej Organizacji Handlu (WTO) w sprawie środków ochronnych.

Do Komisji należało bowiem z jednej strony dochowanie terminów wynikających z porozumienia WTO w sprawie środków ochronnych, a z drugiej strony wysłuchanie skarżących, którym przysługiwało prawo do bycia wysłuchanymi w toku procedury przyjmowania spornego rozporządzenia. Sąd uznał, że Komisja – z uwagi na to, iż nie udowodniła niemożności skutecznego wysłuchania skarżących w toku owej procedury – dysponowała czasem niezbędnym do umożliwienia skarżącym skorzystania z przysługującego im prawa do bycia wysłuchanymi.

Co się tyczy konsekwencji, jakie wynikają z owego uchybienia proceduralnego, zgodnie z utrwalonym orzecznictwem naruszenie prawa do obrony prowadzi do stwierdzenia nieważności decyzji przyjętej na koniec postępowania tylko wtedy, gdy w braku tego uchybienia wynik owego postępowania mógł być inny. Wymóg ten jest spełniony, jeżeli dane przedsiębiorstwo wykaże, że w braku wspomnianego uchybienia miałoby ono możliwość lepszego zorganizowania swej obrony.

W tym względzie Sąd uznał, że gdyby skarżące mogły skorzystać z przysługującego im prawa do bycia wysłuchanymi w toku postępowania, mogłyby one powołać się na argumenty podniesione w skardze, a tym samym – lepiej zorganizować swą obronę. Ponadto o ile ZMC jest jedynym producentem eksportującym rozpatrywane produkty, nie można wykluczyć, że sporne rozporządzenie mogło mieć inną treść.

W świetle tych rozważań Sąd orzekł, że naruszenie prawa skarżących do bycia wysłuchanymi mogło mieć wpływ na wynik postępowania, i w konsekwencji stwierdził nieważność spornego rozporządzenia w zakresie, w jakim dotyczy ono rozpatrywanych produktów.

( 1 ) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 654/2014 z dnia 15 maja 2014 r. dotyczące wykonywania praw Unii w zakresie stosowania i egzekwowania zasad handlu międzynarodowego oraz zmieniające rozporządzenie Rady (WE) nr 3286/94 ustanawiające procedury wspólnotowe w zakresie wspólnej polityki handlowej w celu zapewnienia wykonania praw Wspólnoty zgodnie z zasadami handlu międzynarodowego, w szczególności tymi ustanowionymi pod auspicjami Światowej Organizacji Handlu (Dz.U. 2014, L 189, s. 50).

( 2 ) Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2020/502 z dnia 6 kwietnia 2020 r. w sprawie niektórych środków polityki handlowej dotyczących niektórych produktów pochodzących ze Stanów Zjednoczonych Ameryki (Dz.U. 2020, L 109, s. 10, zwane dalej „zaskarżonym rozporządzeniem”).