1

Komisja Europejska wnosi w skardze do Trybunału o stwierdzenie, że nie ustanawiając planów działań i nie przekazując Komisji streszczeń planów działań dla głównych dróg i głównych linii kolejowych wymienionych w załączniku do niniejszego wyroku, Republika Słowacka uchybiła zobowiązaniom ciążącym na niej na mocy art. 8 ust. 2 i art. 10 ust. 2 dyrektywy 2002/49/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 czerwca 2002 r. odnoszącej się do oceny i zarządzania poziomem hałasu w środowisku (Dz.U. 2002, L 189, s. 12) w związku z załącznikiem VI do tej dyrektywy.

2

Zgodnie z art. 3 dyrektywy 2002/49, zatytułowanym „Definicje”:

„W rozumieniu niniejszej dyrektywy:

[…]

[…]

[…]”.

3

Artykuł 8 tej dyrektywy, zatytułowany „Plany działań”, przewiduje:

„[…]

2.   Państwa członkowskie zapewnią sporządzenie przez właściwe władze, w terminie do dnia 18 lipca 2013 r., planów działań odnoszących się szczególnie do priorytetów wynikających z przekroczenia odnośnej wartości granicznej lub z innych kryteriów, przyjętych przez państwa członkowskie dla aglomeracji, głównych dróg i głównych linii kolejowych na swym terytorium.

[…]

5.   Plany działań analizuje się i, w miarę potrzeby, zmienia w przypadku wystąpienia istotnego zdarzenia, rzutującego na istniejącą sytuację w dziedzinie hałasu, a w każdym razie [co najmniej] co pięć lat od daty zatwierdzenia.

[…]

7.   Państwa członkowskie zapewnią przeprowadzenie społecznych konsultacji w sprawie projektów planów działań, możliwości wczesnego, skutecznego społecznego uczestnictwa w przygotowaniu i analizie planów działań, uwzględnienie wyników uczestnictwa i informowanie społeczeństwa o podjętych decyzjach. Należy zapewnić racjonalny harmonogram uwzględniający odpowiedni czas na poszczególne fazy społecznego uczestnictwa.

W razie gdy obowiązek przeprowadzenia procedury społecznego uczestnictwa wynika jednocześnie z niniejszej dyrektywy i innych aktów prawa [Unii], państwa członkowskie mogą przewidzieć wspólne procedury, aby uniknąć powielania działań”.

4

Artykuł 10 wspomnianej dyrektywy, zatytułowany „Gromadzenie i publikowanie danych przez państwa członkowskie i Komisję”, stanowi w ust. 2:

„Państwa członkowskie zapewnią przekazanie Komisji danych ze strategicznych map hałasu i streszczeń planów działań określonych w załączniku VI w ciągu sześciu miesięcy od terminów ustanowionych odpowiednio w art. 7 i 8”.

5

Załącznik V do tej dyrektywy określa minimalne wymagania odnośnie do planów działań.

6

Załącznik VI do tej dyrektywy określa dane przekazywane Komisji, w tym w szczególności dla głównych dróg, głównych linii kolejowych i głównych lotnisk „[s]treszczenie planu działań obejmujące wszystkie ważne aspekty określone w załączniku V, o objętości nieprzekraczającej dziesięciu stron”.

7

W dniu 25 czerwca 2010 r. władze słowackie przekazały Komisji za pośrednictwem portalu elektronicznego Reportnet Europejskiej Sieci Informacji i Obserwacji Środowiska (Eionet) wykaz aglomeracji, głównych dróg, głównych linii kolejowych i głównych lotnisk objętych zakresem stosowania dyrektywy 2002/49. W dniu 16 stycznia 2014 r. zaktualizowały one ten wykaz w odniesieniu do głównych linii kolejowych.

8

W dniu 27 marca 2015 r., po pierwszej wymianie pism, służby Komisji skierowały do władz słowackich w ramach postępowania EU Pilot 7453/15/ENVI wniosek dotyczący wykonania dyrektywy 2002/49.

9

W dniu 26 maja 2015 r. władze słowackie odpowiedziały na ten wniosek, a w dniu 24 lipca 2015 r. zaktualizowały dane dotyczące aglomeracji i głównych dróg.

10

W dniu 29 kwietnia 2016 r. Komisja skierowała do Republiki Słowackiej wezwanie do usunięcia uchybienia, w którym stwierdziła szereg uchybień zobowiązaniom ciążącym na tym państwie członkowskim na mocy dyrektywy 2002/49, a w szczególności przewidzianemu w art. 8 ust. 2 zobowiązaniu do sporządzenia planów działań, jak również przewidzianemu w art. 10 ust. 2 w związku z załącznikami V i VI do tej dyrektywy zobowiązaniu do przekazania Komisji streszczeń tych planów działań.

11

Pismem z dnia 17 czerwca 2016 r. Republika Słowacka udzieliła odpowiedzi na wezwanie do usunięcia uchybienia.

12

W dniu 15 czerwca 2017 r., po zbadaniu tej odpowiedzi i informacji przekazanych po jej udzieleniu, Komisja skierowała do Republiki Słowackiej uzasadnioną opinię. W opinii tej Komisja stwierdziła w szczególności, że to państwo członkowskie nie opracowało planów działań dla 462 głównych dróg i 16 głównych linii kolejowych, naruszając art. 8 ust. 2 i 4 w związku z załącznikiem V dyrektywy 2002/49, i nie przekazało dla tych głównych dróg i głównych linii kolejowych streszczeń planów działań, naruszając art. 10 ust. 2 w związku z załącznikami V i VI tej dyrektywy. Komisja wyznaczyła Republice Słowackiej termin dwóch miesięcy od doręczenia wspomnianej opinii na przyjęcie środków koniecznych do usunięcia tych uchybień.

13

Pismem z dnia 24 lipca 2017 r. Republika Słowacka wskazała, że nie była w stanie w pełni i we właściwym czasie zastosować się do zobowiązań wynikających z dyrektywy 2002/49, ponieważ zarządcy infrastruktury drogowej i przewoźnicy kolejowi nie spełnili swoich obowiązków prawnych w wyznaczonych terminach. Państwo to wyjaśniło ponadto Komisji, że 17 planów działań dla głównych dróg było w toku opracowywania.

14

W dniach 21 sierpnia i 10 września 2020 r. władze słowackie wprowadziły do sieci Eionet nowe informacje dotyczące odpowiednio głównych dróg i głównych linii kolejowych.

15

Uznawszy, że Republika Słowacka nie zastosowała się do zobowiązań ciążących na niej na podstawie art. 8 ust. 2 i art. 10 ust. 2 w związku z załącznikiem VI dyrektywy 2002/49, Komisja postanowiła wnieść niniejszą skargę.

16

Przyznając, że Republika Słowacka dokonała pewnych postępów we wdrażaniu dyrektywy 2002/49 od czasu wszczęcia postępowania, Komisja jednocześnie utrzymuje, że to państwo członkowskie uchybiło ciążącemu na nim obowiązkowi przekazania Komisji streszczeń planów działań dla 445 głównych dróg poza aglomeracjami i 16 głównych linii kolejowych poza aglomeracjami, zgodnie z art. 10 ust. 2 w związku z załącznikiem VI dyrektywy 2002/49. Jako że brak jest dowodu przeciwnego, Komisja wnioskuje z tego, że Republika Słowacka nie opracowała planów działań dla tych głównych dróg i głównych linii kolejowych, a zatem uchybiła zobowiązaniu, które na niej ciąży na mocy art. 8 ust. 2 wspomnianej dyrektywy.

17

Republika Słowacka przyznaje, że z opóźnieniem wywiązała się ze zobowiązań wynikających z art. 8 ust. 2 i art. 10 ust. 2 dyrektywy 2002/49. Uważa ona jednak, że niniejsza skarga stała się bezprzedmiotowa.

18

Po przekazaniu Komisji w dniu 10 września 2020 r. dokumentu zatytułowanego „Plan działań w zakresie ochrony przed hałasem pochodzącym z niektórych głównych linii kolejowych zarządzanych przez krajową spółkę kolei słowackich (ŽSR) eksploatowanych w 2011 r. – streszczenie”, datowanego na lipiec 2013 r., a w dniu 31 grudnia 2020 r. – dokumentu zatytułowanego „Plan działań w zakresie ochrony przed hałasem pochodzącym z niektórych głównych dróg zarządzanych przez słowacką administrację dróg (SSC) na podstawie sytuacji w 2011 r. – streszczenie”, datowanego na listopad 2020 r., nie miało bowiem miejsca żadne zarzucane uchybienie.

19

Na etapie repliki Komisja kwestionuje znaczenie tych dokumentów. Dokumenty te wskazują bowiem na konsultacje społeczne przeprowadzone w 2020 r. Ponieważ zgodnie z art. 8 ust. 7 dyrektywy 2002/49 konsultacje społeczne powinny poprzedzać przyjęcie planów działań, dokumenty te nie mogą zatem odnosić się do planów działań obejmujących lata 2013–2018. Chodzi tu prawdopodobnie o przyjęte niedawno dokumenty odnoszące się do sytuacji, która miała miejsce w przeszłości. Tymczasem z wykładni systemowej przepisów dyrektywy 2002/49 wynika, że plan działań powinien zostać przyjęty w odpowiednim czasie w celu objęcia nim okresu w przyszłości. Konkretnie z systemu zobowiązań ustanowionego przez tę dyrektywę, a w szczególności z art. 8 ust. 5 tej dyrektywy, wynika, że najpóźniej po pięciu latach plany działań są analizowane i w miarę potrzeby zmieniane. W konsekwencji przyjęcie w 2020 r. planu działań, który powinien był zostać sporządzony w 2013 r., nie może prowadzić do zgodności z dyrektywą 2002/49. Gdyby możliwe było przyjęcie planów działań po upływie okresu, do którego się odnoszą, dyrektywa 2002/49 byłaby pozbawiona skuteczności.

20

Komisja dodaje, że w każdym wypadku kwestię, czy Republika Słowacka wypełniła zobowiązania ciążące na niej na mocy art. 8 ust. 2 i art. 10 ust. 2 dyrektywy 2002/49, należy oceniać w zależności od sytuacji, jaka miała miejsce w chwili upływu terminu wyznaczonego w uzasadnionej opinii, w niniejszym przypadku w dniu 15 sierpnia 2017 r. Tymczasem bezsporne jest, że do tego dnia Republika Słowacka wciąż nie opracowała planów działań dla 445 głównych dróg i 16 głównych linii kolejowych.

21

Republika Słowacka odrzuca tę argumentację Komisji, którą uważa za nielogiczną i niejasną. Z dyrektywy 2002/49 wynika, że plany działań, które to państwo członkowskie było zobowiązane sporządzić dla 16 głównych linii kolejowych i 445 głównych dróg do dnia 18 lipca 2013 r., miały opierać się na danych z 2011 r. i obejmować środki na lata 2013–2018. Republika Słowacka wypełniła to zobowiązanie a posteriori. Wymogi sformułowane przez Komisję na etapie repliki sprowadzają się w praktyce do tego, że Republika Słowacka nie musiałaby się starać, chociażby a posteriori, wypełnić zobowiązanie przewidziane w art. 8 ust. 2 dyrektywy 2002/49, którego dotyczy niniejsza skarga, natomiast miałaby dążyć do wypełnienia innego zobowiązania, a mianowicie zobowiązania przewidzianego w art. 8 ust. 5 dyrektywy 2002/49, którego niewypełnienie nie było powodem wniesienia przeciwko niej skargi. Innymi słowy, argumenty Komisji oznaczają, że jeżeli państwo członkowskie nie wywiązało się ze swoich zobowiązań w terminie określonym w tej dyrektywie, to nigdy nie będzie mogło tego uczynić.

22

W przypadku gdyby Komisja zarzucała Republice Słowackiej w replice naruszenie przewidzianego w art. 8 ust. 7 dyrektywy 2002/49 zobowiązania do przeprowadzenia we właściwym czasie konsultacji społecznych w przedmiocie planów działań oraz przewidzianego w art. 8 ust. 5 dyrektywy 2002/49 zobowiązania do przeprowadzenia analizy lub zmiany planów działań najpóźniej pięć lat od daty ich zatwierdzenia, Republika Słowacka uważa, że zarzuty te są niedopuszczalne.

23

Ponadto Republika Słowacka podnosi przede wszystkim, że nawet jeśli plany działań, których dotyczy skarga, zostały sfinalizowane dopiero w 2020 r., nie oznacza to, że po 2013 r. nie został przyjęty żaden środek zwalczania hałasu w środowisku w odniesieniu do głównych dróg i głównych linii kolejowych. W tym względzie wymienia ona szereg środków w zakresie modernizacji linii kolejowych lub środków mających bezpośrednio na celu ograniczenie źródeł hałasu.

24

Następnie Republika Słowacka ma pełną znajomość zobowiązań wynikających dla niej z art. 8 ust. 5 dyrektywy 2002/49. Oświadcza ona, że zgodnie z tym przepisem sporządziła i przekazała Komisji szereg streszczeń planów działań uwzględniających sytuację na rok 2016.

25

Wreszcie Republika Słowacka podkreśla, że w żadnym wypadku nie była jedynym państwem członkowskim, które opóźniło się z wykonaniem zobowiązań wynikających z art. 8 ust. 2 i art. 10 ust. 2 dyrektywy 2002/49.

26

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału istnienie uchybienia powinno być oceniane według sytuacji w państwie członkowskim w momencie upływu terminu wyznaczonego w uzasadnionej opinii, a zmiany, które nastąpiły w okresie późniejszym, nie mogą być uwzględniane przez Trybunał [zob. wyrok z dnia 27 stycznia 2021 r., Komisja/Austria (VAT – Biura podróży), C‑787/19, niepublikowany, EU:C:2021:72, pkt 34 i przytoczone tam orzecznictwo].

27

W niniejszej sprawie Republika Słowacka nie kwestionuje tego, że do dnia upływu terminu wyznaczonego w uzasadnionej opinii, czyli 15 sierpnia 2017 r., nie sporządziła planów działań dla głównych dróg i głównych linii kolejowych wymienionych w załączniku do niniejszego wyroku ani że nie przekazała Komisji streszczeń tych planów działań.

28

Co się tyczy dokumentów zatytułowanych „Plan działań w zakresie ochrony przed hałasem pochodzącym z niektórych głównych linii kolejowych zarządzanych przez krajową spółkę kolei słowackich (ŽSR) eksploatowanych w 2011 r. – streszczenie” i „Plan działań w zakresie ochrony przed hałasem pochodzącym z niektórych głównych dróg zarządzanych przez słowacką administrację dróg (SSC) na podstawie sytuacji w 2011 r. – streszczenie”, Republika Słowacka nie kwestionuje, że przekazała je Komisji w dniach 10 września i 31 grudnia 2020 r., czyli po upływie terminu wyznaczonego w uzasadnionej opinii. W odniesieniu do pierwszego z tych dwóch dokumentów wyjaśnia ona ponadto, że w dokumencie tym podany został rok 2013 (zob. pkt 18 niniejszego wyroku), ponieważ pierwotnie miał on zostać sporządzony w 2013 r. Potwierdza jednak, że również ten dokument został sfinalizowany dopiero w 2020 r. po konsultacjach społecznych.

29

Wynika z tego, że zgodnie z orzecznictwem przytoczonym w pkt 26 niniejszego wyroku dokumenty te nie mają znaczenia dla oceny istnienia w tym dniu zarzucanych uchybień.

30

Ponadto należy stwierdzić, że twierdzenie Republiki Słowackiej dotyczące niedopuszczalności niektórych argumentów Komisji opiera się na błędnej interpretacji pism procesowych tej instytucji.

31

Jak bowiem podnosi sama Republika Słowacka, Komisja nie wnosi do Trybunału o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom innym niż przewidziane w art. 8 ust. 2 i art. 10 ust. 2 dyrektywy 2002/49.

32

W rzeczywistości Komisja odniosła się do przewidzianych w art. 8 ust. 5 i 7 tej dyrektywy zobowiązań do przeprowadzenia analizy planów działań i konsultacji społecznych w sprawie projektów planów działań jedynie w kontekście dokumentów, o których mowa w pkt 28 niniejszego wyroku, i to w celu wykazania w szczególności, że dokumenty te zostały przyjęte niedawno, a w każdym wypadku po upływie terminu wyznaczonego w uzasadnionej opinii, czego w ramach niniejszego postępowania Republika Słowacka nie zakwestionowała.

33

W zakresie, w jakim Republika Słowacka podkreśla, że w żadnym wypadku nie była ona jedynym państwem członkowskim, które opóźniło się z wykonaniem zobowiązań wynikających z art. 8 ust. 2 i art. 10 ust. 2 dyrektywy 2002/49, wystarczy przypomnieć, że Trybunał wielokrotnie orzekał, iż państwo członkowskie nie może uzasadniać niewykonania zobowiązań ciążących na nim na mocy traktatu FUE okolicznością, że inne państwa członkowskie również uchybiły ciążącym na nich zobowiązaniom (wyrok z dnia 18 listopada 2010 r., Komisja/Hiszpania, C‑48/10, niepublikowany, EU:C:2010:704, pkt 33 i przytoczone tam orzecznictwo).

34

W tych okolicznościach skargę należy uwzględnić.

35

W świetle całości powyższych rozważań należy stwierdzić, że Republika Słowacka uchybiła zobowiązaniom ciążącym na niej odpowiednio na mocy art. 8 ust. 2 i art. 10 ust. 2 dyrektywy 2002/49 w związku z załącznikiem VI do tej dyrektywy, ponieważ z jednej strony nie sporządziła planów działań dla głównych dróg i głównych linii kolejowych wymienionych w załączniku do niniejszego wyroku, a z drugiej strony nie przekazała Komisji streszczeń wspomnianych planów działań.

36

Zgodnie z art. 138 § 1 regulaminu postępowania przed Trybunałem kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę. Ponieważ Komisja wniosła o obciążenie Republiki Słowackiej kosztami postępowania, a ta przegrała sprawę, należy obciążyć ją kosztami postępowania.

Z powyższych względów Trybunał (ósma izba) orzeka, co następuje: