–

w imieniu Banco Santander SA – J. M. Rodríguez Cárcamo i A. M. Rodríguez Conde, abogados,

–

w imieniu J.A.C. i M.C.P.R. – C. Camba Méndez, procuradora, i X. A. Pérez-Lema López, abogado,

–

w imieniu rządu hiszpańskiego – początkowo J. Rodríguez de la Rúa Puig, A. Gavela Llopis i S. Centeno Huerta, a następnie J. Rodríguez de la Rúa Puig i A. Gavela Llopis, w charakterze pełnomocników,

–

w imieniu rządu włoskiego – G. Palmieri, w charakterze pełnomocnika, którą wspierał P. Gentili, avvocato dello Stato,

–

w imieniu rządu portugalskiego – L. Inez Fernandes, J. Cunha Marques, P. Barros da Costa i S. Jaulino, w charakterze pełnomocników,

–

w imieniu Komisji Europejskiej – początkowo D. Triantafyllou, A. Nijenhuis, J. Rius Riu i A. Steiblytė, a następnie D. Triantafyllou, A. Nijenhuis i A. Steiblytė, w charakterze pełnomocników,

1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 34 ust. 1 lit. a), art. 53 ust. 1 i 3 i art. 60 ust. 2 akapit pierwszy lit. b) i c) dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/59/UE z dnia 15 maja 2014 r. ustanawiającej ramy na potrzeby prowadzenia działań naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych oraz zmieniającej dyrektywę Rady 82/891/EWG i dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/24/WE, 2002/47/WE, 2004/25/WE, 2005/56/WE, 2007/36/WE, 2011/35/UE, 2012/30/UE i 2013/36/UE oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1093/2010 i (UE) nr 648/2012 (Dz.U. 2014, L 173, s. 190).

2

Wniosek ten został złożony w ramach sporu pomiędzy Banco Santander SA, działającym w charakterze następcy Banco Popular Español SA (zwanego dalej „Banco Popular”), a dwoma inwestorami J.A.C. i M.C.P.R. w przedmiocie odpowiedzialności cywilnej Banco Santander z tytułu informacji zawartych w prospekcie emisyjnym wydanym na podstawie dyrektywy 2003/71/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 4 listopada 2003 r. w sprawie prospektu emisyjnego publikowanego w związku z publiczną ofertą lub dopuszczeniem do obrotu papierów wartościowych i zmieniającej dyrektywę 2001/34/WE (Dz.U. 2003, L 345, s. 64), zmienionej dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/11/WE z dnia 11 marca 2008 r. (Dz.U. 2008, L 76, s. 37) (zwanej dalej „dyrektywą 2003/71”), na podstawie którego inwestorzy ci nabyli akcje Banco Popular.

3

Dyrektywa 2003/71 została uchylona z dniem 21 lipca 2019 r. rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1129 z dnia 14 czerwca 2017 r. w sprawie prospektu, który ma być publikowany w związku z ofertą publiczną papierów wartościowych lub dopuszczeniem ich do obrotu na rynku regulowanym (Dz.U. 2017, L 168, s. 12). Niemniej w chwili rozpoczęcia sporu w postępowaniu głównym przepisy dyrektywy 2003/71 nadal obowiązywały.

4

Motyw 18 tej dyrektywy miał następujące brzmienie:

„Przedstawienie pełnej informacji dotyczącej papierów wartościowych i emitentów tych papierów wartościowych służy, wspólnie z przepisami w sprawie prowadzenia działalności, ochronie interesów inwestorów. Ponadto takie informacje zapewniają skuteczny środek dla zwiększenia zaufania do papierów wartościowych i w ten sposób przyczyniają się do sprawnego funkcjonowania i rozwoju rynków papierów wartościowych. Właściwym sposobem udostępniania takich informacji jest publikacja prospektu”.

5

Artykuł 6 tej dyrektywy, zatytułowany „Odpowiedzialność związana z prospektem emisyjnym”, przewidywał:

„1.   Państwa członkowskie zapewniają, [by] odpowiedzialność za informacje podane w prospekcie emisyjnym spadała przynajmniej na emitenta lub jego organy administracyjne, zarządzające lub nadzorcze, oferującego, osobę wnioskującą o dopuszczenie do obrotu na rynku regulowanym lub poręczyciela. Osoby odpowiedzialne są wyraźnie wskazane w prospekcie emisyjnym za pomocą ich imion i nazwisk oraz funkcji lub w przypadku osób prawnych za pomocą ich nazw i statutowych siedzib oraz przedstawione są ich oświadczenia, że według ich najlepszej wiedzy informacje zawarte w prospekcie emisyjnym są zgodne ze stanem faktycznym i że prospekt emisyjny nie pomija niczego, co mogłoby wpływać na jego znaczenie.

2.   Państwa członkowskie zapewniają, [by] ich przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne w sprawie odpowiedzialności cywilnej [miały] zastosowanie do osób odpowiedzialnych za informacje podane w prospekcie emisyjnym.

[…]”.

6

Motywy 45, 49, 51 i 120 dyrektywy 2014/59 mają następujące brzmienie:

[…]

[…]

[…]

7

Artykuł 2 ust. 1 tej dyrektywy przewiduje:

„Do celów niniejszej dyrektywy stosuje się następujące definicje:

[…]

[…]

[…]

[…]

[…]”.

8

Artykuł 34 dyrektywy 2014/59, zatytułowany „Ogólne zasady rządzące restrukturyzacją i uporządkowaną likwidacją”, w ust. 1 stanowi:

„Państwa członkowskie zapewniają, aby organy ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, stosując instrumenty restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji oraz wykonując uprawnienia w zakresie prowadzenia restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, podejmowały wszystkie stosowne środki celem zagwarantowania, że działanie w ramach restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji jest podejmowane zgodnie z następującymi zasadami:

[…]

[…]”.

9

Zgodnie z art. 53 tej dyrektywy, zatytułowanym „Skutki umorzenia lub konwersji długu”:

„1.   Państwa członkowskie zapewniają, aby w sytuacji, gdy organ ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji wykonuje uprawnienia, o których mowa w art. 59 ust. 2 oraz w art. 63 ust. 1 lit. e)–i), obniżenie kwoty głównej lub kwoty pozostającej do spłaty, konwersja lub umorzenie stawały się skuteczne i natychmiast wiążące w stosunku do instytucji objętej restrukturyzacją i uporządkowaną likwidacją oraz zaangażowanych wierzycieli i zainteresowanych akcjonariuszy.

[…]

3.   Jeżeli wykonując uprawnienie, o którym mowa w art. 63 ust. 1 lit. e), organ ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji obniża do zera wysokość kwoty głównej zobowiązania lub pozostającej do spłaty kwoty zobowiązania, zobowiązanie to oraz wszelkie wynikające w stosunku do niego zobowiązania lub roszczenia, które nie są należne w chwili wykonania uprawnienia, są do wszelkich celów traktowane jako spłacone i nie jest możliwe ich dochodzenie w żadnym późniejszym postępowaniu prowadzonym w odniesieniu do instytucji objętej restrukturyzacją i uporządkowaną likwidacją lub jakiegokolwiek podmiotu będącego jej następcą, w przypadku jakiejkolwiek późniejszej likwidacji.

[…]”.

10

Artykuł 60 dyrektywy 2014/59, zatytułowany „Przepisy dotyczące umorzenia lub konwersji instrumentów kapitałowych”, stanowi w ust. 2 akapit pierwszy lit. b) i c):

„W przypadku gdy umarza się kwotę główną odpowiedniego instrumentu kapitałowego:

[…]

11

Artykuł 73 tej dyrektywy, zatytułowany „Sposób traktowania akcjonariuszy i wierzycieli w przypadku częściowych przeniesień i zastosowania instrumentu umorzenia lub konwersji długu”, przewiduje w lit. b), że „w szczególności do celów art. 75 państwa członkowskie zapewniają, by […] w przypadku gdy organy ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji stosują instrument umorzenia lub konwersji długu, akcjonariusze i wierzyciele, których roszczenia zostały umorzone lub poddane konwersji na akcje, nie ponieśli większych strat niż straty, które ponieśliby w przypadku likwidacji instytucji objętej restrukturyzacją i uporządkowaną likwidacją w ramach standardowego postępowania upadłościowego […]”.

12

Artykuł 74 wspomnianej dyrektywy, zatytułowany „Wycena różnicy w sposobie traktowania”, stanowi w ust. 1:

„Do celów oceny, czy akcjonariusze i wierzyciele byliby traktowani w korzystniejszy sposób, gdyby instytucja objęta restrukturyzacją i uporządkowaną likwidacją została objęta zwykłym [standardowym] postępowaniem upadłościowym, w tym, lecz nie tylko, do celów art. 73, państwa członkowskie zapewniają, by po przeprowadzeniu działania lub działań w ramach restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji niezależna osoba jak najszybciej dokonała wyceny. […]”.

13

Zgodnie z art. 75 tej samej dyrektywy, zatytułowanym „Zabezpieczenie akcjonariuszy i wierzycieli”:

„Państwa członkowskie zapewniają, by jeżeli w ramach wyceny dokonanej na mocy art. 74 stwierdzono, że jakikolwiek akcjonariusz lub wierzyciel, o których mowa w art. 73, […] ponieśli większe straty niż straty, które ponieśliby w wyniku likwidacji instytucji w ramach standardowego postępowania upadłościowego, byli oni uprawnieni do otrzymania kwoty stwierdzonej różnicy z mechanizmów finansowania restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji”.

14

Jednolita Rada ds. Restrukturyzacji i Uporządkowanej Likwidacji przyjęła w decyzji SRB/EES/2017/08 z dnia 7 czerwca 2017 r. program restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do Banco Popular, zatwierdzony przez Komisję decyzją (UE) 2017/1246 (Dz.U. 2017, L 178, s. 15).

15

Artykuł 1307 Código Civil (kodeksu cywilnego) stanowi:

„Jeżeli strona umowy zobowiązana jest do zwrotu rzeczy w związku ze stwierdzeniem nieważności, a nie może tego zrobić z powodu utraty rzeczy, to musi zwrócić uzyskane pożytki i wartość, jaką rzecz miała w chwili jej utraty, wraz z odsetkami liczonymi od tej daty”.

16

Ley 11/2015 de recuperación y resolución de entidades de crédito y empresas de servicios de inversión (ustawa 11/2015 o działaniach naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych) z dnia 18 czerwca 2015 r. (BOE nr 146 z dnia 19 czerwca 2015 r., s. 50797) dokonała transpozycji dyrektywy 2014/59 w prawie hiszpańskim.

17

Decyzja Jednolitej Rady ds. Restrukturyzacji i Uporządkowanej Likwidacji SRB/EES/2017/08 została wdrożona decyzją Fondo de Reestructuración Ordenada Bancaria (funduszu na rzecz uporządkowanej restrukturyzacji banków) z tego samego dnia (BOE nr 155 z dnia 30 czerwca 2017 r., s. 55470), której trzecia podstawa prawna wskazuje:

„Co się tyczy zakresu umorzenia przyjętego w drodze niniejszej decyzji zgodnie z art. 39 ust. 2 ustawy [11/2015], chodzi o umorzenie o charakterze trwałym, w związku z czym nie wypłaca się odszkodowania posiadaczom [umorzonych akcji] […]. Następuje zniesienie zobowiązań w stosunku do posiadacza umorzonych akcji, z wyjątkiem wymagalnych już ewentualnie zobowiązań lub z tytułu odpowiedzialności cywilnej, która może powstać w wyniku odwołania kwestionującego zgodność z prawem wykonania uprawnienia do umorzenia”.

18

W czerwcu 2016 r. J.A.C. i M.C.P.R. nabyli akcje w ramach publicznej oferty subskrypcji przy okazji podwyższenia kapitału przez Banco Popular.

19

Zgodnie z decyzją funduszu na rzecz uporządkowanej restrukturyzacji banków z dnia 7 czerwca 2017 r. wartość nominalna kapitału zakładowego Banco Popular została obniżona do zera, a wszystkie akcje składające się na ten kapitał zakładowy zostały w całości umorzone bez żadnego odszkodowania.

20

Banco Santander nabył wszystkie nowo wyemitowane akcje Banco Popular w następstwie tej decyzji i dokonał połączenia poprzez przejęcie w 2018 r. Operacja ta doprowadziła do wygaśnięcia osobowości prawnej Banco Popular i uczyniła Banco Santander następcą tego pierwszego.

21

W marcu 2018 r. J.A.C. i M.C.P.R., którzy stracili całość inwestycji, wnieśli powództwo przeciwko Banco Popular w celu uzyskania stwierdzenia nieważności umowy subskrypcji akcji albo z powodu błędu, ponieważ umowa ta została podpisana na podstawie informacji księgowej i majątkowej dostarczonej w sposób niepełny i błędny w prospekcie emisyjnym opublikowanym na mocy dyrektywy 2003/71, albo z powodu podstępu, ponieważ dostarczona informacja majątkowa została sfałszowana i zatajona.

22

Juzgado de Primera Instancia no 2 de A Coruña (sąd pierwszej instancji nr 2 w A Coruña, Hiszpania) wyrokiem z dnia 3 czerwca 2019 r. stwierdził nieważność umowy subskrypcji akcji i nakazał zwrot odpowiedniej inwestycji wraz z odsetkami na rzecz J.A.C. i M.C.P.R. Banco Santander wniósł apelację od tego wyroku do Audiencia Provincial de A Coruña (sądu okręgowego w A Coruña, Hiszpania), który jest sądem odsyłającym w niniejszej sprawie.

23

Sąd ten uważa za konieczne ustalenie, czy przepisy prawa Unii w dziedzinie odpowiedzialności cywilnej z tytułu informacji podanych w prospekcie emisyjnym, zgodnie z ich wykładnią dokonaną przez Trybunał w wyroku z dnia 19 grudnia 2013 r., Hirmann (C‑174/12, EU:C:2013:856), mogą mieć pierwszeństwo przed zasadami regulującymi restrukturyzację i uporządkowaną likwidację instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, ustanowionymi w dyrektywie 2014/59, a w szczególności zasadą, zgodnie z którą akcjonariusze instytucji lub firmy objętych restrukturyzacją i uporządkowaną likwidacją ponoszą straty w pierwszej kolejności.

24

Wspomniany sąd zastanawia się w szczególności nad możliwością uwzględnienia powództwa o stwierdzenie odpowiedzialności odszkodowawczej z tytułu informacji podanych w prospekcie emisyjnym, wniesionego na podstawie art. 6 dyrektywy 2003/71, po przeprowadzeniu postępowania w sprawie restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji instytucji kredytowej lub firmy inwestycyjnej będącej emitentem, lub uwzględnienia powództwa o stwierdzenie nieważności umowy subskrypcji akcji nabytych na podstawie wadliwego prospektu emisyjnego z powodu wady oświadczenia woli, w szczególności na podstawie art. 1307 kodeksu cywilnego, również po zakończeniu takiego postępowania. Wyjaśnia on w tym względzie, że retroaktywny charakter stwierdzenia nieważności przewidzianego w prawie krajowym oznacza, że zawarta przez J.A.C. i M.C.P.R. umowa subskrypcji akcji nigdy nie wywołała skutków, wobec czego ostatecznie powinni oni być traktowani jako wierzyciele, a nie jako akcjonariusze danego banku.

25

W tych okolicznościach Audiencia Provincial de A Coruña (sąd okręgowy w A Coruña) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

26

Po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego w dniu 2 grudnia 2021 r. J.A.C. i M.C.P.R., pismem złożonym w sekretariacie Trybunału w dniu 5 kwietnia 2022 r., wnieśli o otwarcie procedury ustnej na nowo na podstawie art. 83 regulaminu postępowania przed Trybunałem.

27

Na poparcie swojego wniosku J.A.C. i M.C.P.R. wyrażają swój sprzeciw wobec opinii rzecznika generalnego. Twierdzą one w szczególności, że opinia ta zawiera twierdzenia sprzeczne z orzecznictwem Tribunal Supremo (sądu najwyższego, Hiszpania) i krytykują proponowaną wykładnię dyrektywy 2014/59.

28

Prawdą jest, że na podstawie art. 83 regulaminu postępowania Trybunał może w każdej chwili, po zapoznaniu się ze stanowiskiem rzecznika generalnego, postanowić o otwarciu lub otwarciu na nowo ustnego etapu postępowania, w szczególności jeśli uzna, że okoliczności zawisłej przed nim sprawy nie są wystarczająco wyjaśnione, lub jeśli strona przedstawiła nowy fakt mogący mieć decydujące znaczenie dla rozstrzygnięcia Trybunału, lub jeśli sprawa ma zostać rozstrzygnięta na podstawie argumentu, który nie był przedmiotem dyskusji między stronami lub podmiotami określonymi w art. 23 statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (zob. podobnie wyrok z dnia 6 października 2021 r., Sumal, C‑882/19, EU:C:2021:800, pkt 20).

29

Jednakże treść opinii rzecznika generalnego nie może jako taka stanowić nowej okoliczności faktycznej, na którą strony mogłyby powołać się, aby odpowiedzieć na tę opinię. W tym względzie Trybunał miał okazję podkreślić, że zgodnie z art. 252 TFUE rola rzecznika generalnego polega na publicznym przedstawieniu, przy zachowaniu całkowitej bezstronności i niezależności, uzasadnionych opinii w sprawach, które zgodnie ze statutem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wymagają jego zaangażowania, które pomoże w realizacji jego misji, jaką jest zapewnienie poszanowania prawa w wykładni i stosowaniu traktatów. Będąca poza dyskusją między stronami opinia rozpoczyna etap narady Trybunału. Nie chodzi tu zatem o opinię skierowaną do sędziów lub stron, która pochodziłaby od organu spoza Trybunału, lecz o opinię indywidualną, uzasadnioną i publicznie wyrażoną przez członka samej instytucji. W tych okolicznościach opinia rzecznika generalnego nie może być przedmiotem dyskusji między stronami (zob. podobnie wyrok z dnia 6 października 2021 r., Sumal, C‑882/19, EU:C:2021:800, pkt 21).

30

W niniejszej sprawie Trybunał stwierdza, po zapoznaniu się ze stanowiskiem rzecznika generalnego, że informacje przedstawione przez J.A.C. i M.C.P.R. nie wskazują na żadną nową okoliczność faktyczną mogącą mieć decydujące znaczenie dla rozstrzygnięcia, które ma wydać w niniejszej sprawie, oraz że sprawa nie ma być rozstrzygnięta na podstawie argumentu, który nie był przedmiotem dyskusji między stronami lub zainteresowanymi. Trybunał posiada wszystkie niezbędne informacje i posiada wystarczającą wiedzę, aby wydać orzeczenie. W związku z tym Trybunał uważa, że nie należy zarządzać otwarcia na nowo ustnego etapu postępowania.

31

Poprzez swoje dwa pytania, które należy rozpatrzyć łącznie, sąd odsyłający zmierza zasadniczo do ustalenia, czy przepisy art. 34 ust. 1 lit. a) w związku z art. 53 ust. 1 i 3 oraz art. 60 ust. 2 akapit pierwszy lit. b) i c) dyrektywy 2014/59 należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwiają się one temu, aby po całkowitym umorzeniu akcji w kapitale zakładowym instytucji kredytowej lub firmy inwestycyjnej objętej restrukturyzacją lub uporządkowaną likwidacją osoby, które nabyły udziały w publicznej ofercie subskrypcji wyemitowanej przez tę instytucję lub firmę przed wszczęciem postępowania w sprawie restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, wniosły powództwo przeciwko tej instytucji lub firmie lub jej następcy prawnemu z tytułu odpowiedzialności za informacje podane w prospekcie emisyjnym, jak przewidziano w art. 6 dyrektywy 2003/71, lub powództwo o stwierdzenie nieważności umowy subskrypcji tych akcji na podstawie prawa krajowego, które z uwagi na jego moc wsteczną skutkuje zwrotem równowartości tych akcji wraz z odsetkami liczonymi od dnia zawarcia tej umowy.

32

Na wstępie należy przypomnieć, że art. 34 ust. 1 lit. a) i b) dyrektywy 2014/59 ustanawia zasadę, zgodnie z którą to akcjonariusze, a po nich wierzyciele, instytucji kredytowej lub firmy inwestycyjnej objętej procedurą restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji muszą w pierwszej kolejności ponieść straty w wyniku przeprowadzenia tego postępowania.

33

W przypadku gdy postępowanie w sprawie restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji wymaga umorzenia lub konwersji długu w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 57 dyrektywy 2014/59, art. 53 ust. 1 tej dyrektywy przewiduje, że środki polegające na obniżeniu kapitału, konwersji lub umorzeniu, dozwolone w ramach tego umorzenia lub tej konwersji, stają się natychmiast wiążące w stosunku do zainteresowanych akcjonariuszy i zaangażowanych wierzycieli. Jak wskazano w art. 53 ust. 3 tej dyrektywy, jeżeli organ ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji obniża do zera wysokość kwoty głównej zobowiązania lub pozostającej do spłaty kwoty zobowiązania, wszelkie wynikające w stosunku do niego zobowiązania lub roszczenia, które nie są należne w chwili wykonania uprawnienia, są do wszelkich celów traktowane jako spłacone i nie jest możliwe ich dochodzenie w żadnym późniejszym postępowaniu prowadzonym w odniesieniu do instytucji objętej restrukturyzacją i uporządkowaną likwidacją lub jakiegokolwiek podmiotu będącego jej następcą, w przypadku jakiejkolwiek późniejszej likwidacji.

34

Artykuł 60 dyrektywy 2014/59, dotyczący umorzenia lub konwersji instrumentów kapitałowych, stanowi w ust. 2 akapit pierwszy lit. b), że następuje zniesienie zobowiązań w stosunku do posiadacza umorzonych instrumentów kapitałowych, na podstawie decyzji o restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, z wyjątkiem narosłych już ewentualnie zobowiązań oraz ewentualnych zobowiązań z tytułu szkód, które mogą powstać w wyniku odwołania kwestionującego legalność wykonania uprawnienia do umorzenia. Podobnie zgodnie z art. 60 ust. 2 akapit pierwszy lit. c) tej dyrektywy posiadaczom odpowiednich instrumentów kapitałowych co do zasady nie wypłaca się odszkodowania.

35

Przepisy te należy interpretować w szczególności w świetle motywu 49 dyrektywy 2014/59, który wskazuje, że instrumenty restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji powinny być stosowane w nadzwyczaj pilnych sytuacjach wyłącznie w odniesieniu do instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, będących na progu upadłości lub zagrożonych upadłością, i wyłącznie wtedy, gdy jest to konieczne do osiągnięcia celu stabilności finansowej leżącego w interesie ogólnym. Takie postępowanie powinno zatem mieć zastosowanie, gdy dana instytucja kredytowa lub firma inwestycyjna nie może zostać zlikwidowana w ramach standardowego postępowania upadłościowego bez destabilizacji systemu finansowego. Postępowanie w sprawie restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, jak wskazano w motywie 45 tej dyrektywy, ma na celu zapobieżenie pokusie nadużycia w sektorze finansowym poprzez zapewnienie, aby akcjonariusze w pierwszej kolejności ponosili straty wynikające z likwidacji instytucji kredytowej lub firmy inwestycyjnej, tak aby owa likwidacja nie miała negatywnych skutków dla zasobów państwowych i nie szkodziła ochronie deponentów.

36

Trybunał podkreślił zresztą, że cele polegające na zapewnieniu stabilności systemu bankowego i finansowego oraz zapobieganiu ryzyku systemowemu są celami interesu ogólnego realizowanymi przez Unię (wyrok z dnia 16 lipca 2020 r., Adusbef i in., C‑686/18, EU:C:2020:567, pkt 92 i przytoczone tam orzecznictwo). Pomimo że istnieje wyraźny interes publiczny w zapewnieniu solidnej i spójnej ochrony inwestorów na terenie całej Unii, interes ten nie może zatem w żadnych okolicznościach mieć charakteru nadrzędnego względem interesu publicznego, jakim jest zapewnienie stabilności systemu finansowego (zob. wyroki: z dnia 19 lipca 2016 r., Kotnik i in., C‑526/14, EU:C:2016:570, pkt 91; z dnia 8 listopada 2016 r., Dowling i in., C‑41/15, EU:C:2016:836, pkt 54).

37

Dyrektywa 2014/59 przewiduje zatem korzystanie w wyjątkowych okolicznościach gospodarczych z postępowania mogącego mieć negatywne skutki w szczególności dla praw akcjonariuszy i wierzycieli instytucji kredytowej lub firmy inwestycyjnej, po to, by zachować stabilność finansową państw członkowskich poprzez ustanowienie systemu upadłości stanowiącego odstępstwo od powszechnego prawa postępowania upadłościowego, którego stosowanie jest dopuszczalne jedynie w wyjątkowych okolicznościach i musi być uzasadnione nadrzędnym interesem ogólnym. To że system ten ma charakter odstępstwa, oznacza, że można odstąpić od stosowania innych przepisów prawa Unii, jeżeli przepisy te mogą pozbawić skuteczności lub utrudniać przeprowadzenie postępowania w sprawie restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji.

38

W tym względzie w motywie 120 dyrektywy 2014/59 wyjaśniono, że przewidziane w tej dyrektywie odstępstwa od bezwzględnie obowiązujących zasad ochrony akcjonariuszy i wierzycieli instytucji objętych zakresem stosowania dyrektyw Unii w dziedzinie prawa spółek, które mogą utrudniać skuteczne działania i korzystanie przez właściwe organy z instrumentów i uprawnień do restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, powinny być nie tylko stosowne, lecz również zdefiniowane jasno i w wąskim zakresie w celu zagwarantowania zainteresowanym stronom jak największej pewności prawa.

39

Dyrektywa 2003/71, jak wynika w szczególności z jej motywu 18, miała na celu ochronę interesów inwestorów w momencie podejmowania przez nich decyzji o nabyciu papierów wartościowych instytucji kredytowej lub firmy inwestycyjnej. Opublikowanie prospektu emisyjnego dotyczącego sprzedaży papierów wartościowych, ze względu na to, że musi on oferować pełną, rzetelną i łatwo dostępną informację na temat tych papierów wartościowych, pozwala zwiększyć zaufanie opinii publicznej do wspomnianych papierów wartościowych i przyczynia się w ten sposób do prawidłowego funkcjonowania i rozwoju danych rynków, zapobiegając ich zakłócaniu przez nieprawidłowości (zob. podobnie wyrok z dnia 17 września 2014 r., Almer Beheer i Daedalus Holding, C‑441/12, EU:C:2014:2226, pkt 33).

40

Dyrektywa ta należy zatem pod względem materialnoprawnym do „unijnych dyrektyw dotyczących prawa spółek” w rozumieniu motywu 120 dyrektywy 2014/59. Tymczasem ta ostatnia dyrektywa pozwala na odstąpienie od przepisów prawa Unii, takich jak przepisy dyrektywy 2003/71, jeżeli ich stosowanie może pozbawić skuteczności lub utrudniać przeprowadzenie postępowania w sprawie restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, nawet jeśli przepisy te nie są wyraźnie wymienione w dyrektywie 2014/59 jako mogące stanowić przedmiot przewidzianych w niej odstępstw.

41

Co się tyczy w szczególności powództwa o stwierdzenie odpowiedzialności odszkodowawczej z tytułu informacji podanych w prospekcie sprzedaży papierów wartościowych, o którym mowa w art. 6 dyrektywy 2003/71, jak zauważył rzecznik generalny w pkt 53 opinii, powództwo to należy do kategorii zobowiązań lub roszczeń, które uważa się za spełnione pod każdym względem, jeżeli nie są one należne w dniu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, a zatem nie można ich dochodzić od instytucji kredytowej lub firmy inwestycyjnej objętej postępowaniem w sprawie restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji lub wobec podmiotu będącego jej następcą prawnym, jak wynika z samego brzmienia art. 53 ust. 3 dyrektywy 2014/59 oraz, w sposób dorozumiany, z art. 60 ust. 2 akapit pierwszy tej dyrektywy.

42

To samo dotyczy powództwa o stwierdzenie nieważności umowy subskrypcji akcji wytoczonego przeciwko instytucji kredytowej lub firmie inwestycyjnej, która wydała prospekt emisyjny, lub przeciwko podmiotowi będącemu jej następcą, po przeprowadzeniu postępowania w sprawie restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji.

43

Zarówno powództwo o stwierdzenie odpowiedzialności odszkodowawczej, jak i powództwo o stwierdzenie nieważności sprowadzają się bowiem do żądania, aby instytucja kredytowa lub firma inwestycyjna objęte postępowaniem w sprawie restrukturyzacji lub uporządkowanej likwidacji lub następca tych podmiotów wypłaciły odszkodowania akcjonariuszom za straty poniesione w wyniku wykonywania przez organ ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji uprawnień do obniżenia wartości i konwersji w odniesieniu do pasywów tej instytucji lub firmy, lub do żądania całkowitego zwrotu kwot zainwestowanych w związku z subskrypcją akcji, które zostały umorzone w wyniku zastosowania tego postępowania w sprawie restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji. Takie powództwa podważałyby całą wycenę, na której opiera się decyzja o restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, ponieważ struktura kapitału należy do obiektywnych danych tej wyceny. Jak zauważył rzecznik generalny w pkt 82 i 95 opinii, zakwestionowane zostałoby zatem samo postępowanie w sprawie restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, jak również cele realizowane przez dyrektywę 2014/59.

44

W świetle powyższego wykonanie art. 34 ust. 1 lit. a), art. 53 ust. 1 i 3 oraz art. 60 ust. 2 akapit pierwszy lit. b) i c) dyrektywy 2014/59 wyklucza możliwość wniesienia powództwa o stwierdzenie odpowiedzialności odszkodowawczej, o którym mowa w art. 6 dyrektywy 2003/71, lub wniesienia przewidzianego w prawie krajowym powództwa o stwierdzenie nieważności umowy subskrypcji akcji przeciwko instytucji kredytowej lub firmie inwestycyjnej, która wydała prospekt emisyjny, lub jej następcy prawnemu, po podjęciu decyzji o restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji na podstawie tych przepisów.

45

Stwierdzenia tego nie podważa wyrok z dnia 19 grudnia 2013 r., Hirmann (C‑174/12, EU:C:2013:856, pkt 23, 28), w którym Trybunał orzekł między innymi, że przepisy drugiej dyrektywy Rady 77/91/EWG z dnia 13 grudnia 1976 r. w sprawie koordynacji gwarancji, jakie są wymagane w państwach członkowskich od spółek w rozumieniu art. [54 akapit drugi TFUE], w celu uzyskania ich równoważności, dla ochrony interesów zarówno wspólników, jak i osób trzecich w zakresie tworzenia spółki akcyjnej, jak również utrzymania i zmian jej kapitału (Dz.U. 1977, L 26, s. 1), które mają na celu zapewnienie utrzymania kapitału zakładowego spółek akcyjnych oraz równego traktowania akcjonariuszy, nie sprzeciwiają się środkowi krajowemu transponującemu dyrektywę 2003/71, który z jednej strony przewiduje odpowiedzialność spółki emitującej z powodu rozpowszechniania nieprawdziwych informacji, a z drugiej strony nakłada na spółkę emitującą, z tytułu tej odpowiedzialności, obowiązek zwrotu nabywcy kwoty odpowiadającej cenie nabycia akcji oraz przyjęcia z powrotem tych akcji.

46

Sprawa, w której zapadł ten wyrok, dotyczyła bowiem dyrektyw Unii w dziedzinie prawa spółek, których stosowanie powinno być jak najbardziej ze sobą zgodne, podczas gdy sprawa w postępowaniu głównym dotyczy stosowania dyrektywy 2014/59, która – jak stwierdzono w pkt 36 i 37 niniejszego wyroku – wprowadza system mający charakter odstępstwa od powszechnego prawa upadłościowego, które należy do prawa spółek, w celu ochrony interesu ogólnego polegającego na zapewnieniu stabilności systemu finansowego.

47

Należy ponadto przypomnieć, że ani prawo własności chronione w art. 17 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, ani prawo do ochrony sądowej zagwarantowane w jej art. 47 nie są prawami bezwzględnymi (zob. podobnie w odniesieniu do prawa własności wyrok z dnia 13 czerwca 2017 r., Florescu i in., C‑258/14, EU:C:2017:448, pkt 51 i przytoczone tam orzecznictwo; a także, w odniesieniu do prawa do skutecznej ochrony sądowej, wyrok z dnia 19 grudnia 2019 r., Deutsche Umwelthilfe, C‑752/18, EU:C:2019:1114, pkt 44 i przytoczone tam orzecznictwo).

48

W tym względzie należy podkreślić, że dyrektywa 2014/59 przewiduje również mechanizm zabezpieczający dla akcjonariuszy i wierzycieli instytucji kredytowej lub firmy inwestycyjnej objętych postępowaniem w sprawie restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji. Zgodnie z art. 73 lit. b) tej dyrektywy, do którego odsyła jej art. 34 ust. 1 lit. g), akcjonariuszom i wierzycielom przyznaje się w trakcie tego postępowania prawo do uzyskania zwrotu lub odszkodowania z tytułu ich wierzytelności, które nie będzie niższe niż szacunkowa kwota, jaką otrzymaliby w przypadku likwidacji danej instytucji lub firmy w ramach standardowego postępowania upadłościowego.

49

Artykuł 74 wspomnianej dyrektywy, interpretowany w świetle jej motywu 51, stanowi zatem, że w celu ustalenia, czy akcjonariusze i wierzyciele byliby traktowani w korzystniejszy sposób, gdyby dana instytucja kredytowa lub firma inwestycyjna została objęta standardowym postępowaniem upadłościowym, należy porównać ex post faktyczne potraktowanie akcjonariuszy i wierzycieli oraz sposób ich traktowania w przypadku wszczęcia standardowego postępowania upadłościowego. W tym celu państwa członkowskie powinny zapewnić, aby niezależna osoba dokonała wyceny jak najszybciej po przeprowadzeniu działania w ramach restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji. Takie porównanie może zostać zaskarżone niezależnie od decyzji o restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji.

50

Artykuł 75 dyrektywy 2014/59 wyjaśnia, że jeżeli zostanie stwierdzone, że w ramach postępowania w sprawie restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji akcjonariusze i wierzyciele otrzymali, jako zapłatę lub odszkodowanie za swoje wierzytelności, mniej niż otrzymaliby oni w ramach standardowego postępowania upadłościowego, mają prawo do otrzymania kwoty stwierdzonej różnicy. Jak zauważył rzecznik generalny w pkt 105 opinii, gwarantuje się w ten sposób jedynie wypłatę różnicy pomiędzy stratami poniesionymi w ramach restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji a stratami poniesionymi w ramach standardowego postępowania upadłościowego.

51

Mając na względzie całość powyższych rozważań, odpowiedź na zadane pytania brzmi następująco: przepisy art. 34 ust. 1 lit. a) w związku z art. 53 ust. 1 i 3 oraz art. 60 ust. 2 akapit pierwszy lit. b) i c) dyrektywy 2014/59 należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwiają się one temu, aby po całkowitym umorzeniu akcji w kapitale zakładowym instytucji kredytowej lub firmy inwestycyjnej objętej restrukturyzacją lub uporządkowaną likwidacją osoby, które nabyły udziały w publicznej ofercie subskrypcji wyemitowanej przez tę instytucję lub firmę przed wszczęciem postępowania w sprawie restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, wniosły powództwo przeciwko tej instytucji lub firmie lub jej następcy prawnemu z tytułu odpowiedzialności za informacje podane w prospekcie emisyjnym, jak przewidziano w art. 6 dyrektywy 2003/71, lub powództwo o stwierdzenie nieważności umowy subskrypcji tych akcji na podstawie prawa krajowego, które z uwagi na jego moc wsteczną skutkuje zwrotem równowartości tych akcji wraz z odsetkami liczonymi od dnia zawarcia tej umowy.

52

Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (trzecia izba) orzeka, co następuje:

Przepisy art. 34 ust. 1 lit. a) w związku z art. 53 ust. 1 i 3 oraz art. 60 ust. 2 akapit pierwszy lit. b) i c) dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/59/UE z dnia 15 maja 2014 r. ustanawiającej ramy na potrzeby prowadzenia działań naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych oraz zmieniającej dyrektywę Rady 82/891/EWG i dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/24/WE, 2002/47/WE, 2004/25/WE, 2005/56/WE, 2007/36/WE, 2011/35/UE, 2012/30/UE i 2013/36/UE oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1093/2010 i (UE) nr 648/2012, należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwiają się one temu, aby po całkowitym umorzeniu akcji w kapitale zakładowym instytucji kredytowej lub firmy inwestycyjnej objętej restrukturyzacją lub uporządkowaną likwidacją osoby, które nabyły udziały w publicznej ofercie subskrypcji wyemitowanej przez tę instytucję lub firmę przed wszczęciem postępowania w sprawie restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, wniosły powództwo przeciwko tej instytucji lub firmie lub jej następcy prawnemu z tytułu odpowiedzialności za informacje podane w prospekcie emisyjnym, jak przewidziano w art. 6 dyrektywy 2003/71/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 4 listopada 2003 r. w sprawie prospektu emisyjnego publikowanego w związku z publiczną ofertą lub dopuszczeniem do obrotu papierów wartościowych i zmieniającej dyrektywę 2001/34/WE, zmienionej dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/11/WE z dnia 11 marca 2008 r., lub powództwo o stwierdzenie nieważności umowy subskrypcji tych akcji na podstawie prawa krajowego, które z uwagi na jego moc wsteczną skutkuje zwrotem równowartości tych akcji wraz z odsetkami liczonymi od dnia zawarcia tej umowy.