WYROK TRYBUNAŁU (ósma izba)

z dnia 21 października 2021 r.(*)

Tekst sprostowany postanowieniem z dnia 10 grudnia 2021 r.

Odesłanie prejudycjalne – Współpraca sądowa w sprawach cywilnych – Jurysdykcja i wykonywanie orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych – Rozporządzenie (UE) nr 1215/2012 – Jurysdykcja w sprawach dotyczących ubezpieczenia – Artykuł 11 ust. 1 lit. b) – Artykuł 12 – Artykuł 13 ust. 2 – Podmiotowy zakres stosowania – Pojęcie „poszkodowanego” – Profesjonalny uczestnik obrotu – Jurysdykcja szczególna – Artykuł 7 pkt 2

W sprawie C‑393/20

mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Sąd Rejonowy dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie (Polska) postanowieniem z dnia 7 sierpnia 2020 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 18 sierpnia 2020 r., w postępowaniu:

T.B.,

D. sp. z o.o.

przeciwko

G.I. A/S,

TRYBUNAŁ (ósma izba),

w składzie: F. Biltgen, sędzia, pełniący obowiązki prezesa ósmej izby, L.S. Rossi (sprawozdawczyni) i N. Wahl, sędziowie,

rzecznik generalny: M. Campos Sánchez-Bordona,

sekretarz: A. Calot Escobar,

uwzględniając pisemny etap postępowania,

rozważywszy uwagi, które przedstawili:

–        w imieniu D. sp. z o.o. – P. Weber, adwokat,

–        w imieniu G.I. A/S – początkowo I. Łyszkiewicz oraz M. Gajewski, radcowie prawni, następnie M. Gajewski, radca prawny,

–        w imieniu rządu polskiego – B. Majczyna, w charakterze pełnomocnika,

–        w imieniu rządu czeskiego – M. Smolek, J. Vláčil oraz I. Gavrilova, w charakterze pełnomocników,

–        w imieniu Komisji Europejskiej – M. Heller oraz A. Stobiecka-Kuik, w charakterze pełnomocników,

podjąwszy, po wysłuchaniu rzecznika generalnego, decyzję o rozstrzygnięciu sprawy bez opinii,

wydaje następujący

Wyrok

1        Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 7 pkt 2, art. 12 oraz art. 13 ust. 2 w związku z art. 11 ust. 1 lit. b) rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (Dz.U. 2012, L 351, s. 1).

2        Wniosek ten został złożony w ramach sporu pomiędzy T.B., przedsiębiorcą, i D. sp. z o.o., z siedzibą w Polsce, a G.I. A/S, zakładem ubezpieczeń z siedzibą w Danii, w przedmiocie odszkodowania z tytułu szkód powstałych wskutek wypadków drogowych, które miały miejsce w Polsce.

 Ramy prawne

 Prawo Unii

3        Motywy 15 i 18 rozporządzenia nr 1215/2012 stanowią:

„(15)      Przepisy o jurysdykcji powinny być w wysokim stopniu przewidywalne i opierać się na zasadzie, że jurysdykcję w ogólności [co do zasady] mają sądy miejsca zamieszkania [miejsca zamieszkania lub siedziby] pozwanego. Tak ustalona jurysdykcja powinna mieć miejsce zawsze [być zawsze dostępna], z wyjątkiem kilku dokładnie określonych przypadków, w których ze względu na przedmiot sporu lub autonomię stron uzasadnione jest inne kryterium powiązania [uzasadniony jest inny łącznik]. Siedziba osób prawnych musi być zdefiniowana wprost [w sposób autonomiczny] w rozporządzeniu celem wzmocnienia przejrzystości wspólnych przepisów i uniknięcia konfliktów kompetencyjnych.

[…]

(18)      W sprawach dotyczących ubezpieczenia, umów z udziałem konsumentów i z zakresu prawa pracy strona słabsza powinna być chroniona przez przepisy jurysdykcyjne dla niej bardziej korzystne niż przepisy ogólne”.

4        Rozdział II rozporządzenia nr 1215/2012, zatytułowany „Jurysdykcja”, zawiera sekcję 1, zatytułowaną „Przepisy ogólne”, która obejmuje art. 4–6 tego rozporządzenia.

5        Artykuł 4 ust. 1 rozporządzenia nr 1215/2012 przewiduje:

„Z zastrzeżeniem przepisów niniejszego rozporządzenia osoby mające miejsce zamieszkania [miejsca zamieszkania lub siedzibę] na terytorium państwa członkowskiego mogą być pozywane, niezależnie od ich obywatelstwa, przed sądy tego państwa członkowskiego”.

6        Zgodnie z brzmieniem art. 5 ust. 1 tego rozporządzenia:

„Osoby mające miejsce zamieszkania [miejsca zamieszkania lub siedzibę] na terytorium państwa członkowskiego mogą być pozywane przed sądy innego państwa członkowskiego tylko zgodnie z przepisami ustanowionymi w sekcjach 2–7 niniejszego rozdziału”.

7        Sekcja 2 rozdziału II wspomnianego rozporządzenia, zatytułowana „Jurysdykcja szczególna”, obejmuje w szczególności art. 7, który stanowi:

„Osoba, która ma miejsce zamieszkania [miejsce zamieszkania lub siedzibę] na terytorium państwa członkowskiego może być pozwana w innym państwie członkowskim:

[…]

2)      w sprawach dotyczących czynu niedozwolonego lub czynu podobnego do czynu niedozwolonego – przed sądy miejsca, w którym nastąpiło lub może nastąpić zdarzenie wywołujące szkodę;

[…]

5)      w sprawach dotyczących sporów wynikających z działalności filii, agencji lub innego oddziału – przed sądy miejsca, w którym znajdują się filia, agencja lub inny oddział;

[…]”.

8        Sekcja 3 rozdziału II rozporządzenia nr 1215/2012, zatytułowana „Jurysdykcja w sprawach dotyczących ubezpieczenia”, obejmuje art. 10–16 tego rozporządzenia.

9        Artykuł 10 rzeczonego rozporządzenia brzmi następująco:

„Nie naruszając przepisów art. 6 oraz art. 7 pkt 5, w sprawach dotyczących ubezpieczenia jurysdykcję określa niniejsza sekcja”.

10      Artykuł 11 ust. 1 wspomnianego rozporządzenia stanowi:

„Ubezpieczyciel mający miejsce zamieszkania [miejsca zamieszkania lub siedzibę] na terytorium państwa członkowskiego może zostać pozwany:

[…]

b)      w innym państwie członkowskim, w przypadku powództw ubezpieczającego, ubezpieczonego lub uposażonego z tytułu ubezpieczenia – przed sąd miejsca, w którym powód ma miejsce zamieszkania [miejsca zamieszkania lub siedzibę] […]

[…]”.

11      Artykuł 12 rzeczonego rozporządzenia przewiduje:

„W odniesieniu do ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej lub ubezpieczenia nieruchomości ubezpieczyciel może być ponadto pozwany przed sąd miejsca, gdzie nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę. Tę samą zasadę stosuje się, jeżeli ruchomości i nieruchomości objęte są tą samą umową ubezpieczenia, a powstała na nich szkoda wynika z tego samego zdarzenia”.

12      Artykuł 13 rozporządzenia nr 1215/2012 stanowi:

„1.      W odniesieniu do ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel może być również pozwany przed sąd, w którym zawisło powództwo poszkodowanego przeciwko ubezpieczonemu, o ile jest to dopuszczalne według prawa tego sądu.

2.      Przepisy art. 10, 11 i 12 mają zastosowanie do powództw wytoczonych przez poszkodowanego bezpośrednio przeciwko ubezpieczycielowi, jeżeli takie bezpośrednie powództwo jest dopuszczalne.

[…]”.

 Prawo polskie

13      Artykuł 509 kodeksu cywilnego z dnia 23 kwietnia 1964 r. (Dz.U. z 1964 r., nr 16, poz. 93) w brzmieniu mającym zastosowanie w postępowaniu głównym stanowi:

„§ 1.      Wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

§ 2.      Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki”.

14      Artykuł 822 ust. 4 rzeczonego kodeksu ma następujące brzmienie:

„Uprawniony do odszkodowania w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczenia bezpośrednio od ubezpieczyciela”.

 Postępowania główne i pytania prejudycjalne

15      Przedmiotem postępowań głównych w sprawach połączonych do celów wspólnego rozpoznania są powództwa wytoczone przed Sąd Rejonowy dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie osobno przez T.B. i D. przeciwko G.I. W sprawach tych T.B. i D. dochodzą odszkodowania z tytułu szkód powstałych wskutek wypadków drogowych, które miały miejsce w Polsce w 2017 r., a których sprawcy są ubezpieczeni przez G.I., zakład ubezpieczeń z siedzibą w Danii.

16      W przypadku pierwszej ze spraw rozpatrywanych w postępowaniu głównym T.B. jest przedsiębiorcą, zawodowo zajmującym się działalnością związaną z oceną ryzyka i szacowaniem poniesionych szkód, który na mocy umowy przelewu wierzytelności nabył roszczenie o odszkodowanie od poszkodowanego w wyniku wypadku drogowego.

17      W przypadku drugiej ze spraw rozpatrywanych w postępowaniu głównym spółka D., prowadząca położony w Polsce warsztat samochodowy oferujący naprawy pojazdów oraz usługę wynajmu samochodów zastępczych, również nabyła od poszkodowanego w wypadku drogowym roszczenie odszkodowawcze. Do zakresu głównej działalności spółki D. nie należy natomiast nabywanie roszczeń odszkodowawczych w celu ich dochodzenia przed sądem.

18      Sąd odsyłający wskazuje w swoim wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, iż w Polsce powszechną praktyką jest, że poszkodowani w wypadkach drogowych, w odniesieniu do których szkody likwidowane są z ubezpieczenia OC sprawcy szkody, korzystają z usług zakładów naprawczych i podmiotów wynajmujących pojazdy zastępcze bezgotówkowo, a podmioty te dochodzą następnie z tytułu wynagrodzenia za świadczone przez nie usługi odszkodowania bezpośrednio od ubezpieczyciela sprawcy szkody w oparciu o umowę przelewu wierzytelności.

19      G.I. podnosi w wyżej wymienionych sprawach zarzut braku jurysdykcji sądów polskich, a w szczególności sądu odsyłającego. Twierdzi on, że T.B. i D. nie mogą korzystać z przyznanej „poszkodowanym” szczególnej ochrony, jaką stanowi forum actoris, gdyż zawodowo zajmują się oni dochodzeniem roszczeń odszkodowawczych od ubezpieczycieli. W uzasadnieniu swojego stanowiska G.I. powołało się na argumentację zawartą w wyroku dnia 31 stycznia 2018 r., Hofsoe (C‑106/17, EU:C:2018:50).

20      T.B. i D. kontrargumentują, że w związku z tym iż G.I. udzieliło pełnomocnictwa spółce mającej siedzibę w Polsce, jurysdykcja sądów polskich jest uzasadniona w świetle art. 12 rozporządzenia nr 1215/2012. Spółka D. kwestionuje ponadto twierdzenie, jakoby zawodowo zajmowała się nabywaniem roszczeń odszkodowawczych, i podkreśla, że nie jest w stanie dochodzić swoich roszczeń od pozwanego zakładu ubezpieczeń w innym państwie członkowskim aniżeli państwo członkowskie jej siedziby.

21      Wątpliwości sądu odsyłającego budzi więc, po pierwsze, kwestia tego, jakie kryteria należy stosować w ramach dokonywania oceny, czy dany podmiot jest „stroną słabszą”, a tym samym czy można go uznać za „poszkodowanego” w rozumieniu art. 13 ust. 2 rozporządzenia nr 1215/2012, by móc powołać się na podstawę jurysdykcyjną wynikającą z art. 11 ust. 1 lit. b) rzeczonego rozporządzenia. W kwestii tej sąd odsyłający zadaje sobie pytanie, czy ocenie podlega wyłącznie fakt, że prowadzona przez dany podmiot działalność związana z profesjonalnym obrotem w sektorze ubezpieczeń ma charakter wiodący, a nie wpadkowy, czy też istotne są inne czynniki, takie jak posiadane zasoby i skala prowadzonej innej działalności gospodarczej.

22      Po drugie, sąd odsyłający podkreśla, że jeżeli chodzi o ustalenie jurysdykcji w sprawach dotyczących ubezpieczeń cywilnych, zgodnie z art. 12 rozporządzenia nr 1215/2012 sądem właściwym jest sąd miejsca, gdzie nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę. Niemniej jednak w części orzecznictwa sądów polskich uznaje się, że przepis art. 12 tego rozporządzenia należy czytać łącznie z art. 13 ust. 2 rozporządzenia. Tym samym jedynie osoba będąca „poszkodowanym” w rozumieniu art. 13 ust. 2 wspomnianego rozporządzenia mogłaby powołać się na podstawę jurysdykcji wynikającą z art. 12. Powstaje w związku z tym pytanie, czy powodowie w postępowaniu głównym mogą pozwać ubezpieczyciela przed sądem państwa członkowskiego, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę, na podstawie art. 7 pkt 2 rozporządzenia nr 1215/2012, mającego zastosowanie w sprawach dotyczących czynu niedozwolonego lub czynu podobnego do czynu niedozwolonego.

23      W tych okolicznościach Sąd Rejonowy dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

„1)      Czy art. 13 ust. 2 w [związku] z art. 11 ust. 1 lit. b) [rozporządzenia nr 1215/2012] należy interpretować w ten sposób, że może na niego powołać się osoba, która w zamian za usługi – świadczone na rzecz bezpośrednio poszkodowanego w wypadku drogowym w związku z zaistniałą szkodą – nabyła roszczenie o wypłatę odszkodowania, lecz nie prowadzi działalności zawodowej w zakresie dochodzenia roszczeń odszkodowawczych od ubezpieczycieli i która pozwała przed sąd miejsca, w którym ma swoją siedzibę, ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej sprawcy wypadku, mającego siedzibę na terenie innego państwa członkowskiego?

2)      Czy art. 7 pkt 2 lub art. 12 [rozporządzenia nr 1215/2012] należy interpretować w ten sposób, że może na niego powołać się osoba, która nabyła na podstawie umowy przelewu wierzytelność od poszkodowanego w wypadku drogowym w celu wytoczenia przed sąd państwa członkowskiego miejsca zdarzenia powództwa z tytułu odpowiedzialności cywilnej przeciwko ubezpieczycielowi sprawcy wypadku drogowego, który to ubezpieczyciel ma siedzibę na terytorium innego państwa członkowskiego niż państwo członkowskie miejsca zdarzenia?”.

 W przedmiocie pytania pierwszego

24      [Sprostowany postanowieniem z dnia 10 grudnia 2021 r.] Poprzez swoje pytanie pierwsze sąd odsyłający pragnie w istocie ustalić, czy art. 13 ust. 2 rozporządzenia nr 1215/2012 w związku z jego art. 11 ust. 1 lit. b) należy interpretować w ten sposób, że może na niego powołać się spółka, która – w zamian za usługi świadczone na rzecz bezpośrednio poszkodowanego w wypadku drogowym w związku z wynikłą z niego szkodą – nabyła od niego roszczenie o wypłatę odszkodowania z tytułu ubezpieczenia w celu dochodzenia zaspokojenia owego roszczenia od ubezpieczyciela sprawcy rzeczonego wypadku, nie prowadząc przy tym działalności związanej z profesjonalnym obrotem w zakresie dochodzenia takich roszczeń.

25      Jak wynika z wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, wątpliwości sądu odsyłającego wynikają z faktu, że główną działalnością zawodową spółki D. jest świadczenie usług naprawy uszkodzonych pojazdów oraz wynajmowanie pojazdów zastępczych i że to w ramach tej działalności – a nie w ramach działalności zawodowej w zakresie dochodzenia roszczeń – spółka D. nabyła (w ramach wynagrodzenia za świadczenie usług) roszczenia odszkodowawcze z tytułu ubezpieczenia.

26      W świetle tych okoliczności sąd odsyłający zastanawia się, dokładniej rzecz ujmując, czy dla zakwalifikowania cesjonariusza, który nabył roszczenia odszkodowawcze wynikające z wypadku drogowego, jako „poszkodowanego” w rozumieniu art. 13 ust. 2 rozporządzenia nr 1215/2012 decydująca jest okoliczność, czy dochodzenie zaspokojenia owych roszczeń przez ubezpieczyciela stanowi działalność główną – a nie uboczną tego podmiotu, czy też konieczne jest wzięcie pod uwagę innych czynników, takich jak posiadane zasoby lub skala prowadzonej innej działalności gospodarczej.

27      Tytułem wstępu należy przypomnieć, że zgodnie z art. 4 ust. 1 rozporządzenia nr 1215/2012 osoby mające miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium państwa członkowskiego mogą, co do zasady, być pozywane przed sądy tego państwa członkowskiego.

28      Artykuł 5 ust. 1 tego rozporządzenia przewiduje jednak w drodze odstępstwa, że osoby te mogą być pozywane przed sądy innego państwa członkowskiego zgodnie z przepisami sekcji 2–7 rozdziału II tego rozporządzenia.

29      Co się tyczy w szczególności sekcji 3 tego rozdziału II, zatytułowanej „Jurysdykcja w sprawach dotyczących ubezpieczenia”, ustanawia ona autonomiczny system podziału jurysdykcji w sprawach dotyczących ubezpieczenia. Artykuł 10 rozporządzenia nr 1215/2012 stanowi bowiem, że nie naruszając jego art. 6 i art. 7 pkt 5, w sprawach dotyczących ubezpieczenia jurysdykcję określają przepisy tej sekcji 3, która zawiera art. 10–16 tego rozporządzenia (wyrok z dnia 20 maja 2021 r., CNP, C‑913/19, EU:C:2021:399, pkt 32, 33).

30      Ponadto zgodnie z art. 13 ust. 2 rozporządzenia nr 1215/2012 art. 10–12 owego rozporządzenia mają zastosowanie do powództw wytoczonych przez poszkodowanego bezpośrednio przeciwko ubezpieczycielowi, jeżeli takie bezpośrednie powództwo jest dopuszczalne. Celem odesłania zawartego w art. 13 ust. 2 rozporządzenia jest dodanie do katalogu powodów wymienionych w art. 11 ust. 1 lit. b) tego samego rozporządzenia osób, które poniosły szkodę, bez zawężania ich kręgu wyłącznie do tych, które poniosły szkodę bezpośrednio (zob. w szczególności wyrok z dnia 20 maja 2021 r., CNP, C‑913/19, EU:C:2021:399, pkt 38 i przytoczone tam orzecznictwo).

31      Forum actoris należy mianowicie odpowiednio rozszerzyć na spadkobierców poszkodowanego w wypadku drogowym oraz pracodawcę, który w okresie spowodowanej wypadkiem niezdolności pracownika do pracy w dalszym ciągu wypłacał mu wynagrodzenie i który wstępuje w prawa tego pracownika wobec sprawcy wypadku [zob. analogicznie w odniesieniu do rozporządzenia Rady (WE) nr 44/2001 z dnia 22 grudnia 2000 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (Dz.U. 2001, L 12, s. 1) odpowiednio wyroki: z dnia 17 września 2009 r., Vorarlberger Gebietskrankenkasse, C‑347/08, EU:C:2009:561, pkt 44; z dnia 20 lipca 2017 r., MMA IARD, C‑340/16, EU:C:2017:576, pkt 36, 37].

32      Zgodnie z motywem 18 rozporządzenia nr 1215/2012 celem sekcji 3 rozdziału II rozporządzenia nr 1215/2012 jest ochrona słabszej strony umowy za pomocą przepisów jurysdykcyjnych dla niej bardziej korzystnych niż przepisy ogólne. Taki cel oznacza, że stosowania szczególnych przepisów jurysdykcyjnych przewidzianych w tej sekcji nie można rozszerzyć na osoby, względem których ochrona ta nie jest uzasadniona (wyrok z dnia 20 maja 2021 r., CNP, C‑913/19, EU:C:2021:399, pkt 39 i przytoczone tam orzecznictwo).

33      W konsekwencji, o ile cesjonariusz, który wstąpił w prawa poszkodowanego i który sam może zostać uznany za słabszą stronę, powinien mieć możliwość skorzystania ze szczególnych przepisów jurysdykcyjnych określonych w art. 11 ust. 1 lit. b) rozporządzenia nr 1215/2012 w związku z jego art. 13 ust. 2, o tyle żadna szczególna ochrona nie jest uzasadniona w stosunkach między profesjonalnymi uczestnikami obrotu w sektorze ubezpieczeń, spośród których żadnego nie można uznać za znajdującego się w słabszej pozycji w stosunku do drugiego (zob. w szczególności wyroki: z dnia 31 stycznia 2018 r., Hofsoe, C‑106/17, EU:C:2018:50, pkt 42; z dnia 20 maja 2021 r., CNP, C‑913/19, EU:C:2021:399, pkt 40).

34      W badanej sprawie należy, po pierwsze, przypomnieć, że sąd odsyłający nie zastanawia się nad zakresem orzecznictwa przywołanego w pkt 32 i 33 niniejszego wyroku w odniesieniu do działalności zawodowej T.B.

35      W świetle owego orzecznictwa oraz okoliczności, iż stosownie do informacji zawartych we wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym T.B. prowadzi działalność zawodową w zakresie dochodzenia roszczeń odszkodowawczych z tytułu ubezpieczenia jako cesjonariusz na mocy umowy przelewu tych wierzytelności, sąd odsyłający słusznie założył, że nie można było uznać go za słabszą stronę w stosunku do ubezpieczyciela sprawcy spornego wypadku drogowego, w związku z czym nie może korzystać on ze szczególnej ochrony, jaką stanowi forum actoris (zob. analogicznie wyroki: z dnia 31 stycznia 2018 r., Hofsoe, C‑106/17, EU:C:2018:50, pkt 43; z dnia 20 maja 2021 r., CNP, C‑913/19, EU:C:2021:399, pkt 43).

36      Po drugie, jeżeli chodzi o wątpliwości sądu odsyłającego dotyczące możliwości powołania się przez spółkę D. na szczególne przepisy jurysdykcyjne przewidziane w art. 11 ust. 1 lit. b) i art. 13 ust. 2 rozporządzenia nr 1215/2012, prawdą jest, że zgodnie ze wskazaniami sądu główna działalność zawodowa spółki D. polega na naprawianiu pojazdów i wynajmowaniu pojazdów zastępczych.

37      Jak jednak wynika z rozważań sądu odsyłającego przypomnianych w pkt 18 niniejszego wyroku, w Polsce powszechną praktyką jest, że to podmioty świadczące owe usługi dochodzą następnie odszkodowania bezpośrednio od ubezpieczyciela sprawcy w miejsce poszkodowanego, od którego nabyły wierzytelność w zamian za świadczone przez ów podmiot usługi naprawy lub wynajmu pojazdów.

38      Jak bowiem podnoszą w istocie rządy polski i czeski oraz Komisja Europejska, stosując taki model gospodarczy, owi usługodawcy czerpią z niego w sposób trwały dochody i nawiązują w związku z tym ścisłe więzi z sektorem ubezpieczeń, co – z tego względu – nie pozwala na uznanie ich za stronę słabszą, która powinna być chroniona w rozumieniu motywu 18 rozporządzenia nr 1215/2012 przez przepisy jurysdykcyjne dla niej bardziej korzystne niż przepisy ogólne.

39      Należy dodać, że w kwestii tej nie mają znaczenia okoliczności powoływane przez D., które wskazują na to, że posiada ona jedynie ograniczone zasoby finansowe i stosownie do których realizowane przez nią dochodzenie roszczeń odszkodowawczych z tytułu ubezpieczenia stanowi jedynie sposób uzyskiwania wynagrodzenia za świadczone usługi.

40      Dokonywanie w każdym wypadku zindywidualizowanej oceny kwestii, czy takiego profesjonalnego uczestnika obrotu można uznać za „stronę słabszą”, co warunkuje uznanie go za objętego zakresem pojęcia „poszkodowanego” w rozumieniu art. 13 ust. 2 rozporządzenia nr 1215/2012, rodziłoby bowiem ryzyko podważenia pewności prawa i byłoby sprzeczne z celem ustanowionym w motywie 15 owego rozporządzenia, zgodnie z którym przepisy o jurysdykcji powinny być w wysokim stopniu przewidywalne (wyrok z dnia 31 stycznia 2018 r., Hofsoe, C‑106/17, EU:C:2018:50, pkt 45 i przytoczone tam orzecznictwo).

41      W związku z tym, stosownie do orzeczenia przez Trybunał, że okoliczność, iż profesjonalny uczestnik obrotu prowadzi swoją działalność w ramach małej struktury organizacyjnej, nie może prowadzić do uznania, że chodzi o stronę uznawaną za słabszą aniżeli ubezpieczyciel sprawcy przedmiotowego wypadku drogowego (wyrok z dnia 31 stycznia 2018 r., Hofsoe, C‑106/17, EU:C:2018:50, pkt 45), dysponowanie przez taki podmiot jakoby ograniczonymi zasobami finansowymi lub uboczny charakter działalności związanej z dochodzeniem roszczeń odszkodowawczych z tytułu ubezpieczenia przez taki podmiot nie mogą prowadzić do innego wniosku.

42      Ponadto rozwiązanie takie jest spójne z zasadą, w myśl której odstępstwa od zasady jurysdykcji sądu miejsca zamieszkania lub siedziby pozwanego są dopuszczalne jedynie w drodze wyjątku i podlegają one wykładni ścisłej (zob. podobnie wyrok z dnia 31 stycznia 2018 r., Hofsoe, C‑106/17, EU:C:2018:50, pkt 40 i przytoczone tam orzecznictwo).

43      [Sprostowany postanowieniem z dnia 10 grudnia 2021 r.] W świetle powyższych rozważań na pytanie pierwsze trzeba odpowiedzieć, że art. 13 ust. 2 rozporządzenia nr 1215/2012 w związku z jego art. 11 ust. 1 lit. b) należy interpretować w ten sposób, że nie może na niego powołać się spółka, która – w zamian za usługi świadczone na rzecz bezpośrednio poszkodowanego w wypadku drogowym w związku z wynikłą z niego szkodą – nabyła od niego roszczenie o wypłatę odszkodowania z tytułu ubezpieczenia w celu dochodzenia zaspokojenia owego roszczenia od ubezpieczyciela sprawcy rzeczonego wypadku, nie prowadząc przy tym działalności związanej z profesjonalnym obrotem w zakresie dochodzenia takich roszczeń.

 W przedmiocie pytania drugiego

44      Poprzez swoje pytanie drugie sąd odsyłający pragnie w istocie ustalić, czy art. 7 pkt 2 lub art. 12 rozporządzenia nr 1215/2012 należy interpretować w ten sposób, że może na nie powołać się profesjonalny uczestnik obrotu, który nabył na podstawie umowy przelewu wierzytelność od poszkodowanego w wypadku drogowym w celu wytoczenia przed sądy państwa członkowskiego miejsca zdarzenia wywołującego szkodę powództwa z tytułu czynu niedozwolonego lub czynu podobnego do czynu niedozwolonego przeciwko ubezpieczycielowi sprawcy tego wypadku drogowego, który to ubezpieczyciel ma siedzibę na terytorium innego państwa członkowskiego niż państwo członkowskie miejsca nastąpienia zdarzenia wywołującego szkodę.

45      Jeżeli chodzi, po pierwsze, o art. 12 rozporządzenia nr 1215/2012, należy przypomnieć, że przepis ów stanowi w szczególności, iż w odniesieniu do ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel może zostać pozwany przed sąd miejsca, gdzie nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę.

46      Ów przepis, podobnie do wszystkich przepisów zawartych w sekcji 3 rozdziału II rozporządzenia nr 1215/2012, która ustanawia szczególne przepisy jurysdykcyjne w sprawach dotyczących ubezpieczenia, gwarantuje słabszej stronie umowy, która zamierza pozwać stronę silniejszą, możliwość pozwania jej przed łatwo dla siebie dostępnym sądem państwa członkowskiego (zob. podobnie wyrok z dnia 27 lutego 2020 r., Balta, C‑803/18, EU:C:2020:123, pkt 27, 28).

47      Z tego wynika, że podmiot, którego nie można uznać za słabszą stronę w stosunku do strony przeciwnej – w rozumieniu orzecznictwa, o którym mowa w pkt 32 i 33 niniejszego wyroku – nie może korzystać ze szczególnych przepisów jurysdykcyjnych przewidzianych w art. 10–16 rozporządzenia nr 1215/2012 (zob. podobnie wyrok z dnia 20 maja 2021 r., CNP, C‑913/19, EU:C:2021:399, pkt 43).

48      W rozpatrywanej sprawie, jak wynika z oceny dokonanej odpowiednio w pkt 35 i 38 niniejszego wyroku, ani T.B., ani D. nie można uznać za strony słabsze w stosunku do ubezpieczyciela sprawcy wypadków drogowych, których dotyczą postępowania główne, w związku z czym nie mogą oni powoływać się na przepis art. 12 rozporządzenia nr 1215/2012.

49      Jeśli chodzi natomiast o art. 7 pkt 2 rzeczonego rozporządzenia, należy przypomnieć, że przepisów ów przewiduje jurysdykcję szczególną w sprawach, których przedmiotem jest czyn niedozwolony lub czyn podobny do czynu niedozwolonego, umożliwiając powodowi wytoczenie powództwa przed sąd miejsca, gdzie nastąpiło lub może nastąpić zdarzenie wywołujące szkodę, w drodze odstępstwa od zasady ustanowionej w art. 4 ust. 1 rozporządzenia nr 1215/2012, przyznającej jurysdykcję ogólną sądom państwa członkowskiego miejsca zamieszkania, względnie siedziby pozwanego (zob. podobnie wyrok z dnia 24 listopada 2020 r., Wikingerhof, C‑59/19, EU:C:2020:950, pkt 21, 22).

50      Ponadto Trybunał stwierdził już, że w przypadku gdy sekcja 3 rozdziału II rozporządzenia nr 1215/2012 nie ma zastosowania do roszczenia ze względu na brak występowania strony słabszej w stosunku do strony przeciwnej, roszczenie to może być objęte zakresem szczególności art. 7 pkt 2 tego rozporządzenia, nawet w wypadku sporu w dziedzinie ubezpieczeń, o ile spełnione są ustanowione w tym przepisie przesłanki jego stosowania (zob. podobnie wyrok z dnia 20 maja 2021 r., CNP, C‑913/19, EU:C:2021:399, pkt 46).

51      Zgodnie z orzecznictwem Trybunału możliwość zastosowania art. 7 pkt 2 rozporządzenia nr 1215/2012 zależy, po pierwsze, od wyboru powoda w kwestii ewentualnego powołania się na tę podstawę jurysdykcji szczególnej, a po drugie – od wyniku badania przez sąd, przed który wytoczono powództwo, szczególnych przesłanek przewidzianych w tym przepisie (zob. podobnie wyrok z dnia 24 listopada 2020 r., Wikingerhof, C‑59/19, EU:C:2020:950, pkt 29).

52      W związku z tym do sądu odsyłającego należy zbadanie, czy w świetle powództw wniesionych przez powodów w postępowaniach głównych spełnione są przesłanki zastosowania podstawy jurysdykcji szczególnej ustanowionej w art. 7 pkt 2 rozporządzenia nr 1215/2012, co oznaczałoby, że ubezpieczyciel sprawcy przedmiotowego wypadku drogowego mógłby zostać pozwany przed sąd miejsca, gdzie nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę.

53      W przypadku gdyby przesłanki te nie zostały spełnione i gdyby – w świetle żądań podniesionych przed sądem odsyłającym – żaden inny przepis rozporządzenia nr 1215/2012 ustanawiający zasadę jurysdykcji szczególnej, taki jak art. 7 pkt 5 tego rozporządzenia (który nie był przedmiotem odrębnego pytania sądu odsyłającego), nie miał zastosowania do sporów rozpatrywanych w postępowaniach głównych, powództwa wytoczone przez powodów powinny być w danym wypadku wniesione do właściwych sądów państwa członkowskiego miejsca zamieszkania, względnie siedziby pozwanego, zgodnie z art. 4 ust. 1 wspomnianego rozporządzenia.

54      W świetle powyższych rozważań na pytanie drugie trzeba odpowiedzieć, iż art. 7 pkt 2 rozporządzenia nr 1215/2012 należy interpretować w ten sposób, że może na niego powołać się profesjonalny uczestnik obrotu, który nabył na podstawie umowy przelewu wierzytelność od poszkodowanego w wypadku drogowym w celu wytoczenia przed sądy państwa członkowskiego miejsca zdarzenia wywołującego szkodę powództwa z tytułu czynu niedozwolonego lub czynu podobnego do czynu niedozwolonego przeciwko ubezpieczycielowi sprawcy tego wypadku drogowego, który to ubezpieczyciel ma siedzibę na terytorium innego państwa członkowskiego niż państwo członkowskie miejsca nastąpienia zdarzenia wywołującego szkodę, pod warunkiem że spełnione są przesłanki stosowania tego przepisu, czego zweryfikowanie należy do sądu odsyłającego.

 W przedmiocie kosztów

55      Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (ósma izba) orzeka, co następuje:

1)      [Sprostowany postanowieniem z dnia 10 grudnia 2021 r.] Artykuł 13 ust. 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych w związku z jego art. 11 ust. 1 lit. b) należy interpretować w ten sposób, że nie może na niego powołać się spółka, która – w zamian za usługi świadczone na rzecz bezpośrednio poszkodowanego w wypadku drogowym w związku z wynikłą z niego szkodą – nabyła od niego roszczenie o wypłatę odszkodowania z tytułu ubezpieczenia w celu dochodzenia zaspokojenia owego roszczenia od ubezpieczyciela sprawcy rzeczonego wypadku, nie prowadząc przy tym działalności związanej z profesjonalnym obrotem w zakresie dochodzenia takich roszczeń.

2)      Artykuł 7 pkt 2 rozporządzenia nr 1215/2012 należy interpretować w ten sposób, że może na niego powołać się profesjonalny uczestnik obrotu, który nabył na podstawie umowy przelewu wierzytelność od poszkodowanego w wypadku drogowym w celu wytoczenia przed sądy państwa członkowskiego miejsca zdarzenia wywołującego szkodę powództwa z tytułu czynu niedozwolonego lub czynu podobnego do czynu niedozwolonego przeciwko ubezpieczycielowi sprawcy tego wypadku drogowego, który to ubezpieczyciel ma siedzibę na terytorium innego państwa członkowskiego niż państwo członkowskie miejsca nastąpienia zdarzenia wywołującego szkodę, pod warunkiem że spełnione są przesłanki stosowania tego przepisu, czego zweryfikowanie należy do sądu odsyłającego.

Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu w dniu 21 października 2021 r.

*      Język postępowania: polski.