z dnia 1 marca 2022 r. ( *1 )
Skarga o stwierdzenie nieważności – Decyzja (UE) 2020/470 – Przedłużenie okresu obowiązywania uprawnienia dotyczącego koprodukcji audiowizualnych przewidzianego w art. 5 Protokołu w sprawie współpracy kulturalnej do Umowy o wolnym handlu między Unią Europejską i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, a Republiką Korei, z drugiej strony – Proceduralna podstawa prawna – Artykuł 218 ust. 7 TFUE – Procedura i zasada głosowania mające zastosowanie
W sprawie C‑275/20
mającej za przedmiot skargę o stwierdzenie nieważności na podstawie art. 263 TFUE, wniesioną w dniu 23 czerwca 2020 r.,
Komisja Europejska, którą reprezentowali J.-F. Brakeland, M. Afonso i D. Schaffrin, w charakterze pełnomocników,
strona skarżąca,
przeciwko
Radzie Unii Europejskiej, którą reprezentowali P. Plaza García i B. Driessen, w charakterze pełnomocników,
strona pozwana,
popieranej przez:
Republikę Francuską, którą reprezentowali J.-L. Carré, T. Stehelin, E. de Moustier i A. Daniel, w charakterze pełnomocników,
Królestwo Niderlandów, które reprezentowali M. K. Bulterman, C. S. Schillemans i J. Langer, w charakterze pełnomocników,
interwenienci,
TRYBUNAŁ (wielka izba),
w składzie: K. Lenaerts, prezes, L. Bay Larsen, wiceprezes, A. Arabadjiev, A. Prechal, K. Jürimäe, C. Lycourgos, E. Regan, I. Jarukaitis (sprawozdawca), I. Ziemele i J. Passer, prezesi izb, M. Ilešič, T. von Danwitz, F. Biltgen, P.G. Xuereb i N. Wahl, sędziowie,
rzecznik generalny: J. Richard de la Tour,
sekretarz: A. Calot Escobar,
uwzględniając pisemny etap postępowania,
po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 28 października 2021 r.,
wydaje następujący
Wyrok
1 |
Komisja Europejska wnosi w swej skardze o stwierdzenie nieważności decyzji Rady (UE) 2020/470 z dnia 25 marca 2020 r. dotyczącej przedłużenia okresu obowiązywania uprawnienia dotyczącego koprodukcji audiowizualnych przewidzianego w art. 5 Protokołu w sprawie współpracy kulturalnej do Umowy o wolnym handlu między Unią Europejską i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, a Republiką Korei, z drugiej strony (Dz.U. 2020, L 101, s. 1, zwanej dalej „zaskarżoną decyzją”). |
Ramy prawne
Protokół w sprawie współpracy kulturalnej
2 |
Artykuł 5 Protokołu w sprawie współpracy kulturalnej (Dz.U. 2011, L 127, s. 1418, zwanego dalej „protokołem”), załączonego do Umowy o wolnym handlu między Unią Europejską i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, a Republiką Korei, z drugiej strony (Dz.U. 2011, L 127, s. 6, zwanej dalej „umową”), zatytułowany „Koprodukcje audiowizualne”, ustanawia w odniesieniu do koprodukcji audiowizualnych uprawnienie do korzystania z odpowiednich systemów każdej ze stron na rzecz promowania lokalnych i regionalnych treści kulturowych (zwane dalej „rozpatrywanym uprawnieniem”). Artykuł ten ma następujące brzmienie: „[…] 3. Strony, zgodnie ze swym prawodawstwem, ułatwiają koprodukcje podejmowane przez producentów ze strony [Unii Europejskiej] i z Korei, w tym poprzez umożliwienie korzystania przez koprodukcje z [rozpatrywanego uprawnienia]. […] 8.
[…]”. |
Decyzja 2011/265
3 |
Motyw 6 decyzji Rady 2011/265/UE z dnia 16 września 2010 r. w sprawie podpisania, w imieniu Unii Europejskiej, i tymczasowego stosowania Umowy o wolnym handlu między Unią Europejską i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, a Republiką Korei, z drugiej strony (Dz.U. 2011, L 127, s. 1), brzmi następująco: „Zgodnie z art. 218 ust. 7 [TFUE] Rada [Unii Europejskiej] powinna [może] upoważnić Komisję do zatwierdzenia pewnych niewielkich zmian wprowadzanych do umowy. Należy upoważnić Komisję do spowodowania wypowiedzenia [rozpatrywanego uprawnienia], chyba że Komisja stwierdzi, iż uprawnienie to powinno być utrzymane, a Rada zatwierdzi tę decyzję zgodnie ze specjalną procedurą wymaganą zarówno ze względu na delikatny charakter tego elementu umowy, jak i fakt, że umowa ma zostać zawarta przez Unię i jej państwa członkowskie. […]”. |
4 |
Artykuł 4 ust. 1 tej decyzji stanowi: „Komisja przekazuje [Republice] Korei informację o zamiarze Unii dotyczącym nieprzedłużania okresu obowiązywania [rozpatrywanego uprawnienia] w następstwie procedury określonej w […] art. 5 ust. 8 [protokołu], chyba że Rada, na wniosek Komisji, zgodzi się w terminie czterech miesięcy przed końcem takiego okresu obowiązywania uprawnienia na jego utrzymanie. Jeżeli Rada zgodzi się na utrzymanie uprawnienia, to niniejszy przepis będzie miał ponownie zastosowanie z końcem przedłużonego okresu obowiązywania uprawnienia. Specjalnie do celów podejmowania decyzji o przedłużeniu okresu obowiązywania uprawnienia Rada stanowi jednomyślnie”. |
Decyzja wykonawcza 2014/226
5 |
Na mocy decyzji wykonawczej Rady 2014/226/UE z dnia 14 kwietnia 2014 r. dotyczącej przedłużenia okresu obowiązywania uprawnienia dotyczącego koprodukcji audiowizualn[ych] przewidzianego w art. 5 Protokołu w sprawie współpracy kulturalnej do [U]mowy o wolnym handlu między Unią Europejską i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, a Republiką Korei, z drugiej strony (Dz.U. 2014, L 124, s. 25), obowiązywanie rozpatrywanego uprawnienia zostało przedłużone na okres trzech lat, od dnia 1 lipca 2014 r. do dnia 30 czerwca 2017 r. |
Decyzja (UE) 2015/2169
6 |
Decyzją Rady (UE) 2015/2169 z dnia 1 października 2015 r. w sprawie zawarcia Umowy o wolnym handlu między Unią Europejską i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, a Republiką Korei, z drugiej strony (Dz.U. 2015, L 307, s. 2), umowa ta została zatwierdzona w imieniu Unii. Motyw 6 tej decyzji ma takie samo brzmienie jak motyw 6 decyzji 2011/265. Podobnie art. 3 ust. 1 decyzji 2015/2169 ma treść zbliżoną do art. 4 ust. 1 decyzji 2011/265. |
Decyzja (UE) 2017/1107
7 |
Na mocy decyzji Rady (UE) 2017/1107 z dnia 8 czerwca 2017 r. dotyczącej przedłużenia okresu obowiązywania uprawnienia dotyczącego koprodukcji audiowizualnych przewidzianego w art. 5 Protokołu w sprawie współpracy kulturalnej do Umowy o wolnym handlu między Unią Europejską i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, a Republiką Korei, z drugiej strony (Dz.U. 2017, L 160, s. 33), obowiązywanie rozpatrywanego uprawnienia zostało przedłużone na okres trzech lat, od dnia 1 lipca 2017 r. do dnia 30 czerwca 2020 r. |
Zaskarżona decyzja
8 |
Zaskarżona decyzja, przyjęta na podstawie art. 3 ust. 1 decyzji 2015/2169, stanowi, że obowiązywanie rozpatrywanego uprawnienia przedłuża się na okres trzech lat, od dnia 1 lipca 2020 r. do dnia 30 czerwca 2023 r. |
Żądania stron i postępowanie przed Trybunałem
9 |
Komisja wnosi do Trybunału o stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji oraz o obciążenie Rady kosztami postępowania. |
10 |
Rada wnosi o oddalenie skargi oraz o obciążenie Komisji kosztami postępowania. Tytułem żądania ewentualnego, na wypadek stwierdzenia nieważności zaskarżonej decyzji, Rada wnosi do Trybunału o utrzymanie w mocy jej skutków do czasu usunięcia stwierdzonych przyczyn nieważności. |
11 |
Postanowieniami prezesa Trybunału z dnia 7 grudnia 2020 r. Republika Francuska i Królestwo Niderlandów zostały dopuszczone do sprawy w charakterze interwenientów popierających żądania Rady. |
W przedmiocie skargi
Argumentacja stron
12 |
Na poparcie swej skargi o stwierdzenie nieważności Komisja podnosi jedyny zarzut dotyczący tego, że przyjęcie za podstawę prawną zaskarżonej decyzji art. 3 ust. 1 decyzji 2015/2169 jest sprzeczne z traktatami i z orzecznictwem Trybunału. |
13 |
W ramach tego jedynego zarzutu Komisja twierdzi, że Rada, zastosowawszy tę podstawę prawną, która wymaga, aby Rada stanowiła jednomyślnie i która wyklucza udział Parlamentu Europejskiego – zamiast przyjąć, jak zaproponowała Komisja, jako proceduralną podstawę prawną art. 218 ust. 6 lit. a) ppkt (v) TFUE, który przewiduje w związku z art. 218 ust. 8 akapit pierwszy TFUE głosowanie w Radzie większością kwalifikowaną, po uzyskaniu zgody Parlamentu – zmieniła mającą zastosowanie zasadę głosowania i naruszyła uprawnienia Parlamentu w odniesieniu do przedłużenia stosowania części umowy międzynarodowej. |
14 |
Komisja uważa, że art. 3 ust. 1 decyzji 2015/2169 stanowi „wtórną podstawę prawną”, której stosowanie jest sprzeczne z zasadą kompetencji powierzonych wyrażoną w art. 13 ust. 2 TUE oraz z zasadą równowagi instytucjonalnej. |
15 |
Ponadto zdaniem tej instytucji niekonsekwentne jest wymaganie, by Rada stanowiła jednomyślnie w celu przedłużenia okresu obowiązywania rozpatrywanego uprawnienia, skoro ustanowiono je w głosowaniu większością kwalifikowaną, gdy przyjęto decyzję 2011/265, a Unia zaakceptowała, zgodnie z prawem międzynarodowym, aby było ono co do zasady automatycznie przedłużane. Stosowanie surowszej wewnętrznej zasady oraz wymóg, zgodnie z którym Rada powinna wyrazić zgodę na przedłużenie tego uprawnienia, stałyby w sprzeczności z celem w postaci automatycznego przedłużania uzgodnionym przez strony umowy, a tym samym byłyby sprzeczne z orzecznictwem odnoszącym się do pierwszeństwa umów międzynarodowych przed prawem wtórnym Unii. |
16 |
W odpowiedzi na argumentację Rady, zgodnie z którą zaskarżona decyzja nie opiera się na „wtórnej podstawie prawnej”, lecz na art. 218 ust. 7 TFUE, Komisja dodaje w replice, że podziela stanowisko Rady, zgodnie z którym decyzja ta ma na celu zmianę umowy w rozumieniu tego postanowienia w zakresie, w jakim przedłuża ona w czasie stosowanie postanowienia zawartego w protokole. Komisja uważa jednak, że art. 3 ust. 1 decyzji 2015/2169 nie może zostać uznany za przykład stosowania art. 218 ust. 7 TFUE, ponieważ protokół ten, przewidując automatyczne przedłużanie obowiązywania rozpatrywanego uprawnienia na kolejne następujące po sobie okresy o tej samej długości, nie określa jakiegokolwiek szczególnego etapu proceduralnego w odniesieniu do przedłużenia okresu obowiązywania tego uprawnienia, wobec czego nie ma potrzeby, aby Rada upoważniała Komisję do zatwierdzenia owego przedłużenia. |
17 |
Ponadto warunki proceduralne dołączone do upoważnienia udzielonego rzekomo Komisji są niezgodne z art. 218 TFUE, a posłużenie się „wtórną podstawą prawną” wymagającą głosowania w Radzie na zasadzie jednomyślności jest niezgodne z prawem. |
18 |
Poza tym art. 3 ust. 1 decyzji 2015/2169 nie przyznaje upoważnienia do zatwierdzenia w imieniu Unii zmian w umowie w rozumieniu art. 218 ust. 7 TFUE, lecz jest jedynie, w przypadku decyzji sprzeciwiającej się przedłużeniu okresu obowiązywania rozpatrywanego uprawnienia, wyrazem uprawnienia Komisji do zapewnienia reprezentacji Unii na zewnątrz zgodnie z art. 17 TUE, przy czym Rada pozostaje zawsze właściwa do podjęcia decyzji w sprawie owego przedłużenia. Tak więc nie doszło do rzeczywistego przeniesienia na Komisję uprawnienia decyzyjnego obwarowanego szczegółowymi warunkami. |
19 |
Rada, popierana przez Republikę Francuską i Królestwo Niderlandów, nie zgadza się z argumentacją Komisji, podnosząc przede wszystkim, że zastosowana w celu przyjęcia zaskarżonej decyzji procedura opiera się na art. 218 ust. 7 TFUE, na co bardzo jasno wskazuje wyraźne odesłanie do tego postanowienia zawarte w motywie 6 decyzji 2015/2169, oraz że procedura ta jest zgodna ze wspomnianym postanowieniem traktatu FUE. |
20 |
Rada podnosi bowiem, że przesłanki stosowania art. 218 ust. 7 TFUE są spełnione, ponieważ, po pierwsze, przedłużenie okresu obowiązywania rozpatrywanego uprawnienia stanowi zmianę konkretnej i niezależnej części umowy dokonaną w trybie procedury uproszczonej ustanowionej w art. 5 ust. 8 protokołu. Komisja jako negocjator jest w szczególności upoważniona do zmiany rozpatrywanego uprawnienia poprzez jego wypowiedzenie wraz z upływem każdego trzyletniego okresu oraz do zawiadomienia Republiki Korei o tej decyzji. Po drugie, procedura przewidziana w art. 3 ust. 1 decyzji 2015/2169 wiąże owo upoważnienie przyznane Komisji z prawidłowo określonymi warunkami. |
21 |
Co się tyczy wymogu głosowania w Radzie na zasadzie jednomyślności, Rada twierdzi bowiem, że przedłużenie okresu obowiązywania rozpatrywanego uprawnienia stanowi odstępstwo od ogólnej zasady, zgodnie z którą dane uprawnienie wygasa w braku przeciwnej decyzji, co uzasadnia stosowanie bardziej rygorystycznych warunków. |
22 |
Tytułem ewentualnym, w przypadku gdyby Trybunał orzekł, że wśród warunków, o których mowa w art. 218 ust. 7 TFUE, nie można było przewidzieć takiego jednomyślnego głosowania, Rada podnosi, iż nieważny byłby jedynie obowiązek głosowania na zasadzie jednomyślności. Jednakże z uwagi na to, że zaskarżona decyzja została przyjęta jednomyślnie, uzyskałaby ona niewątpliwie kwalifikowaną większość w Radzie, wobec czego zdaniem Rady należy uznać, iż przyjęto ją w prawidłowy sposób. |
23 |
W duplice Rada kwestionuje między innymi argumentację Komisji, zgodnie z którą gdyby zamiarem Komisji było przedłużenie okresu obowiązywania rozpatrywanego uprawnienia, okres ten mógłby zostać przedłużony przez Unię bez konieczności stosowania procedury wewnętrznej, podczas gdy procedura decyzyjna jest niezbędna w celu wypowiedzenia tego uprawnienia. Zdaniem Rady automatyczny charakter przedłużenia okresu obowiązywania rozpatrywanego uprawnienia w stosunku do każdej ze stron umowy nie może bowiem wyłączać wszelkiego rodzaju wewnętrznych procedur decyzyjnych, ponieważ okres obowiązywania tego uprawnienia jest ograniczony do trzech lat, w związku z czym konieczne jest podejmowanie co trzy lata decyzji zgodnie z odpowiednimi wewnętrznymi procedurami decyzyjnymi. W braku poszanowania tych procedur decyzyjnych doszłoby do naruszenia autonomii porządku prawnego Unii oraz równowagi instytucjonalnej ustanowionej przez autorów traktatów. |
24 |
Rada podnosi, że art. 218 ust. 7 TFUE stanowi odpowiednią podstawę prawną dla procedury przewidzianej w art. 3 ust. 1 decyzji 2015/2169. Podkreśla ona w szczególności, że art. 5 ust. 8 protokołu ustanawia uproszczoną procedurę zmiany tego protokołu, przewidując milczącą zgodę na przedłużenie okresu obowiązywania rozpatrywanego uprawnienia oraz wcześniejsze zawiadomienie w celu wypowiedzenia owego uprawnienia. |
25 |
Republika Francuska podnosi, że zaskarżona decyzja wprowadza w życie procedurę opartą na art. 218 ust. 7 TFUE i że w konsekwencji Komisja niesłusznie twierdzi, iż Rada oparła tę decyzję na podstawie prawnej nieprzewidzianej w traktacie FUE. W pierwszej kolejności to państwo członkowskie uważa, że tryb przedłużenia okresu obowiązywania rozpatrywanego uprawnienia stanowi przypadek stosowania owego postanowienia traktatu FUE. Sądzi ono bowiem, po pierwsze, że przedłużenie okresu obowiązywania rozpatrywanego uprawnienia prowadzi do rozszerzenia stosowania w czasie postanowień dotyczących tego uprawnienia, które stanowią szczególny i autonomiczny element protokołu, i – przeciwnie – brak przedłużenia okresu obowiązywania owego uprawnienia sprowadza się w istocie do pozbawienia tych postanowień skuteczności prawnej. W związku z tym przedłużenie okresu obowiązywania rozpatrywanego uprawnienia stanowi zmianę tego protokołu. |
26 |
Po drugie, zdaniem tego państwa członkowskiego, automatyczne przedłużanie okresu obowiązywania rozpatrywanego uprawnienia w przypadku milczenia stron należy do kategorii postanowień stanowiących odstępstwo od przewidzianej w prawie umów międzynarodowych procedury wprowadzania zmian, w stosunku do której stanowi ono uproszczenie. |
27 |
W drugiej kolejności Republika Francuska uważa, że uregulowanie zawarte w art. 3 ust. 1 decyzji 2015/2169 stanowi prawidłowe zastosowanie art. 218 ust. 7 TFUE, przewidując, iż Rada powinna zatwierdzić decyzję Komisji o niewypowiadaniu rozpatrywanego uprawnienia. Zauważa ona w tym względzie, że art. 3 ust. 1 decyzji 2015/2169 przyznaje Komisji rzeczywiste uprawnienia decyzyjne w zakresie wyboru, jakiego należy dokonać co trzy lata, jednocześnie dołączając do tego upoważnienia szczegółowe warunki w rozumieniu art. 218 ust. 7 TFUE. Owo ograniczenie jest zgodne z prawem, ponieważ to ostatnie postanowienie stanowi odstępstwo od art. 218 ust. 5, 6 i 9 TFUE, a przedłużenie okresu obowiązywania rozpatrywanego uprawnienia należy do aktów z zakresu definiowania polityk Unii i opracowywania jej działań zewnętrznych. Zastosowanie głosowania na zasadzie jednomyślności stanowi jedynie sposób dokonania przez Radę zatwierdzenia decyzji Komisji o niesprzeciwianiu się przedłużeniu okresu obowiązywania tego uprawnienia, a zgodność lub niezgodność z prawem owego sposobu nie ma wpływu na ważność wymogu takiego zatwierdzenia. |
28 |
W trzeciej i ostatniej kolejności Republika Francuska twierdzi, że w każdym razie w świetle zasady autonomii porządku prawnego Unii okres obowiązywania rozpatrywanego uprawnienia nie może zostać przedłużony w braku aktu Unii, który przewidywałby konkretnie takie przedłużenie, niezależnie od okoliczności, iż takie wyraźne przedłużenie nie jest konieczne w międzynarodowym porządku prawnym. |
29 |
Królestwo Niderlandów oświadczyło, że w pełni popiera stanowisko Rady i wszystkie argumenty powołane na jego poparcie. |
Ocena Trybunału
30 |
Z zaskarżonej decyzji wynika, że przyjęto ją na podstawie art. 3 ust. 1 decyzji 2015/2169, który przewiduje między innymi, podobnie jak art. 4 ust. 1 decyzji 2011/265, iż Komisja przekazuje Republice Korei informację o zamiarze Unii dotyczącym nieprzedłużania okresu obowiązywania rozpatrywanego uprawnienia, chyba że Rada, stanowiąc jednomyślnie, zgodzi się na wniosek Komisji w terminie czterech miesięcy przed końcem tego okresu obowiązywania uprawnienia na jego utrzymanie. |
31 |
Na poparcie jedynego zarzutu Komisja podnosi, że opierając zaskarżoną decyzję na art. 3 ust. 1 decyzji 2015/2169, Rada w sposób niezgodny z prawem posłużyła się „wtórną podstawą prawną”. |
32 |
W tym względzie należy przypomnieć, że normy regulujące sposób kształtowania się woli instytucji Unii ustanowione są przez traktaty i nie pozostają do dyspozycji ani państw członkowskich, ani samych instytucji. W związku z tym jedynie traktaty mogą – w szczególnych przypadkach – upoważnić instytucję do zmiany ustanowionej w nich procedury decyzyjnej. Zatem uznanie, że instytucja ma możliwość wprowadzania wtórnych podstaw prawnych – niezależnie od tego, czy zmierzałyby one do usztywnienia, czy też złagodzenia trybu wydawania aktu – oznaczałoby przyznanie jej uprawnień prawodawczych wykraczających poza to, co przewidują traktaty. Prowadziłoby to również do zezwolenia jej na naruszenie zasady równowagi instytucjonalnej, która oznacza, że każda z rzeczonych instytucji wykonuje swoje kompetencje z poszanowaniem kompetencji pozostałych instytucji (zob. podobnie wyroki: z dnia 6 maja 2008 r., Parlament/Rada, C‑133/06, EU:C:2008:257, pkt 54–57; z dnia 22 września 2016 r., Parlament/Rada, C‑14/15 i C‑116/15, EU:C:2016:715, pkt 47). |
33 |
W niniejszej sprawie z motywu 6 decyzji 2015/2169 wynika, że podstawą prawną procedury decyzyjnej przewidzianej w art. 3 ust. 1 tej decyzji jest art. 218 ust. 7 TFUE, przy czym ów motyw wskazuje, że zgodnie z tym postanowieniem traktatu FUE Rada może upoważnić Komisję do zatwierdzenia pewnych niewielkich zmian wprowadzanych do umowy i że należy upoważnić Komisję do wypowiedzenia rozpatrywanego uprawnienia, chyba że Komisja stwierdzi, iż uprawnienie to powinno być utrzymane, a Rada zatwierdzi tę decyzję zgodnie ze specjalną procedurą wymaganą zarówno ze względu na delikatny charakter tego elementu umowy, jak i na fakt, że umowa ma zostać zawarta przez Unię i jej państwa członkowskie. |
34 |
Wynika stąd, że jedyny zarzut podniesiony przez Komisję trzeba będzie oddalić, jeżeli procedura ustanowiona w art. 3 ust. 1 decyzji 2015/2169 i wprowadzona w życie przez zaskarżoną decyzję wchodzi w zakres stosowania art. 218 ust. 7 TFUE i jeżeli jest ona zgodna z art. 218 TFUE w zakresie, w jakim w celu przedłużenia obowiązywania rozpatrywanego uprawnienia wymaga głosowania w Radzie na zasadzie jednomyślności. |
35 |
Artykuł 218 ust. 7 TFUE przewiduje, że w drodze odstępstwa od ust. 5, 6 i 9 tego artykułu Rada, zawierając umowę, może upoważnić negocjatora do zatwierdzenia w imieniu Unii zmian w umowie, jeżeli umowa przewiduje, że owe zmiany powinny być przyjęte zgodnie z procedurą uproszczoną lub przez organ utworzony przez tę umowę. Wspomniany artykuł stanowi ponadto, że Rada może dołączyć do takiego upoważnienia warunki szczegółowe. |
36 |
W konsekwencji należy zbadać w pierwszej kolejności, czy art. 3 ust. 1 decyzji 2015/2169 upoważnia Komisję do zatwierdzenia w imieniu Unii zmiany protokołu oraz czy ów protokół przewiduje, że taka zmiana powinna zostać przyjęta zgodnie z procedurą uproszczoną lub przez organ utworzony przez umowę lub przez ten protokół. |
37 |
Po pierwsze, co się tyczy kwestii, czy poprzez art. 3 ust. 1 decyzji 2015/2169 Rada upoważnia Komisję do zatwierdzenia w imieniu Unii zmiany protokołu, należy zauważyć, że z art. 5 ust. 8 lit. a) i b) owego protokołu wynika, iż strony umowy, i co za tym idzie protokołu, powinny co trzy lata – w następstwie oceny przeprowadzonej przez Komitet ds. Współpracy Kulturalnej utworzony na podstawie art. 3 ust. 1 tego protokołu – ocenić, czy zamierzają przedłużyć obowiązywanie rozpatrywanego uprawnienia na kolejny trzyletni okres. |
38 |
Artykuł 3 ust. 1 decyzji 2015/2169 przewiduje w tym względzie wewnętrzną procedurę Unii, jako że upoważnia on Komisję do wypowiedzenia rozpatrywanego uprawnienia z upływem każdego trzyletniego okresu lub – jeśli Komisja uzna, iż należy przedłużyć okres obowiązywania tego uprawnienia – do przedłożenia Radzie odpowiedniego wniosku przed upływem każdego okresu. Jak zauważył rzecznik generalny w pkt 60 opinii, brak przedłużenia obowiązywania tego uprawnienia prowadzi do wygaśnięcia ustanowionego przez protokół uprawnienia, którego obowiązywanie jest co do zasady milcząco i automatycznie przedłużane co trzy lata, wobec czego takie wygaśnięcie należy traktować jako zmianę owego protokołu. |
39 |
W związku z tym wprawdzie decyzja taka jak zaskarżona decyzja, której celem jest przedłużenie obowiązywania rozpatrywanego uprawnienia na okres trzech lat, nie może sama w sobie zostać uznana za zmierzającą do zmiany protokołu, jednak przewidziana w art. 3 ust. 1 decyzji 2015/2169 procedura mająca zastosowanie do przyjęcia takiej decyzji upoważnia Komisję do dokonania co trzy lata oceny, czy należy przedłużyć obowiązywanie tego uprawnienia, czy też trzeba je wypowiedzieć, oraz do podjęcia samodzielnie decyzji o tym wypowiedzeniu lub do podjęcia decyzji o skierowaniu do Rady wniosku o przedłużenie obowiązywania rzeczonego uprawnienia. Procedura ta upoważnia zatem Komisję do przyjmowania decyzji dotyczących zmiany tego protokołu. |
40 |
W konsekwencji należy uznać, że art. 3 ust. 1 decyzji 2015/2169, który zaskarżona decyzja wprowadza w życie, faktycznie stanowi przyznane Komisji przez Radę przy zawieraniu umowy, i co za tym idzie załączonego do niej protokołu, upoważnienie do zatwierdzenia w imieniu Unii „zmian w umowie” w rozumieniu art. 218 ust. 7 TFUE. |
41 |
Po drugie, co się tyczy kwestii, czy protokół przewiduje, że zmiany w nim powinny być przyjmowane według procedury uproszczonej lub przez organ utworzony przez umowę lub przez protokół, czego wymaga art. 218 ust. 7 TFUE, należy stwierdzić, iż art. 5 ust. 8 lit. a) i b) protokołu nie upoważnia Komitetu ds. Współpracy Kulturalnej do wprowadzania zmian do protokołu, lecz powierza mu jedynie zadanie polegające na przeprowadzeniu oceny wyników realizacji rozpatrywanego uprawnienia, jak wskazano w pkt 37 niniejszego wyroku. Natomiast ten ostatni przepis przewiduje procedurę uproszczoną w zakresie, w jakim – jak wskazał rzecznik generalny w pkt 67 opinii – dla wypowiedzenia tego uprawnienia wystarczy, aby strona umowy uczyniła to w formie pisemnego zawiadomienia dokonanego trzy miesiące przed upływem pierwotnego lub każdego kolejnego okresu, zważywszy, że w przeciwnym razie obowiązywanie tego uprawnienia zostaje automatycznie przedłużone. |
42 |
Należy ponadto dodać, że można uznać, iż określone w art. 3 ust. 1 decyzji 2015/2169 reguły wdrażają przewidzianą w art. 218 ust. 7 TFUE możliwość dołączenia przez Radę warunków szczegółowych do upoważnienia udzielonego Komisji, ponieważ owo postanowienie decyzji 2015/2169 nakłada na Komisję – jeżeli instytucja ta uzna, iż nie należy wypowiadać rozpatrywanego uprawnienia, lecz trzeba przedłużyć jego obowiązywanie na okres trzech lat – obowiązek przedłożenia Radzie odpowiedniego wniosku cztery miesiące przed końcem bieżącego okresu. |
43 |
Wynika z tego, że wbrew twierdzeniom Komisji procedura ustanowiona w art. 3 ust. 1 decyzji 2015/2169 i wprowadzona w życie przez zaskarżoną decyzję wchodzi w zakres stosowania art. 218 ust. 7 TFUE, wobec czego decyzji tej nie trzeba było przyjmować zgodnie z procedurą przewidzianą w art. 218 ust. 6 lit. a) TFUE. |
44 |
W drugiej kolejności, co się tyczy kwestii, czy procedura ustanowiona w art. 3 ust. 1 decyzji 2015/2169 jest zgodna z art. 218 TFUE w zakresie, w jakim w celu przedłużenia obowiązywania rozpatrywanego uprawnienia wymaga głosowania w Radzie na zasadzie jednomyślności, należy zauważyć, że art. 218 ust. 7 TFUE nie przewiduje żadnej zasady głosowania w celu przyjęcia przez Radę decyzji, w odniesieniu do których Rada – w ramach upoważnienia, którego udzieliła Komisji na podstawie tego postanowienia – zachowała swoje kompetencje. |
45 |
W tych okolicznościach mającą zastosowanie zasadę głosowania należy określić w każdym konkretnym przypadku poprzez odniesienie do art. 218 ust. 8 TFUE. Zważywszy na użycie, z jednej strony, wyrażenia „podczas całej procedury” w akapicie pierwszym tego postanowienia oraz, z drugiej strony, sformułowania „jednak” na początku akapitu drugiego owego postanowienia, należy stwierdzić, że co do zasady Rada stanowi większością kwalifikowaną, zaś jednomyślnie stanowi ona wyłącznie w przypadkach wskazanych we wspomnianym akapicie drugim. W tych okolicznościach określenia mającej zastosowanie zasady głosowania należy w każdej konkretnej sytuacji dokonywać w zależności od tego, czy sytuacja ta jest objęta jednym z tych przypadków [zob. analogicznie wyrok z dnia 2 września 2021 r., Komisja/Rada (Umowa z Armenią), C‑180/20, EU:C:2021:658, pkt 29]. |
46 |
W szczególności pierwszy przypadek, w którym art. 218 ust. 8 akapit drugi TFUE wymaga, by Rada stanowiła jednomyślnie – i który jako jedyny ma znaczenie w niniejszej sprawie – dotyczy sytuacji, gdy umowa odnosi się do dziedziny, w której wymagana jest jednomyślność przy przyjęciu aktu Unii, zważywszy, że ów przypadek ustala tym samym związek między materialną podstawą prawną decyzji przyjętej na podstawie tego artykułu a zasadą głosowania mającą zastosowanie przy przyjęciu tej decyzji [zob. podobnie wyrok z dnia 4 września 2018 r., Komisja/Rada (Umowa z Kazachstanem), C‑244/17, EU:C:2018:662, pkt 29]. |
47 |
Zapewniony w ten sposób związek między materialną podstawą prawną decyzji przyjmowanych w ramach umowy a zasadą głosowania mającą zastosowanie przy przyjmowaniu tych decyzji przyczynia się do zachowania symetrii między procedurami dotyczącymi działań wewnętrznych Unii i procedurami dotyczącymi jej działań zewnętrznych, przy poszanowaniu równowagi instytucjonalnej wprowadzonej przez autorów traktatów [zob. podobnie wyrok z dnia 4 września 2018 r., Komisja/Rada (Umowa z Kazachstanem), C‑244/17, EU:C:2018:662, pkt 30]. |
48 |
Należy zatem zapewnić taką symetrię również wtedy, gdy przyjmowana jest decyzja dotycząca przewidzianej w art. 218 ust. 7 TFUE zmiany w umowie. |
49 |
Ponieważ rozpatrywane uprawnienie nie należy do dziedziny, w której do przyjęcia aktu Unii wymagane jest głosowanie w Radzie na zasadzie jednomyślności, procedura ustanowiona w art. 3 ust. 1 decyzji 2015/2169 nie jest – wbrew twierdzeniom Rady – zgodna z art. 218 TFUE w zakresie, w jakim wymaga ona takiego jednomyślnego głosowania. Zasadą głosowania mającą zastosowanie przy przyjmowaniu decyzji takich jak zaskarżona decyzja powinna być zatem zasada przewidziana w art. 218 ust. 8 akapit pierwszy TFUE, czyli głosowanie w Radzie większością kwalifikowaną. |
50 |
Zważywszy, że motyw 6 decyzji 2015/2169 przewiduje, iż przedłużenie okresu obowiązywania rozpatrywanego uprawnienia zostaje zatwierdzone przez Radę zgodnie ze specjalną procedurą wymaganą zarówno ze względu na delikatny charakter tego elementu umowy, jak i na fakt, że umowa ma zostać zawarta przez Unię i jej państwa członkowskie, należy dodać, po pierwsze, że delikatny charakter danej dziedziny nie może uzasadniać przyjęcia wtórnej podstawy prawnej ustanawiającej specjalną procedurę (zob. podobnie wyrok z dnia 6 maja 2008 r., Parlament/Rada, C‑133/06, EU:C:2008:257, pkt 59). Po drugie, owo uzasadnienie nie może pozwolić na zwolnienie Rady od przestrzegania zasad głosowania przewidzianych w art. 218 TFUE (zob. podobnie wyrok z dnia 28 kwietnia 2015 r., Komisja/Rada, C‑28/12, EU:C:2015:282, pkt 55), a w szczególności na odstępstwo od nich w ramach warunków szczegółowych, które Rada może dołączyć do upoważnienia udzielonego negocjatorowi na podstawie art. 218 ust. 7 TFUE. |
51 |
W świetle całości powyższych rozważań należy uwzględnić jedyny zarzut podniesiony przez Komisję i w konsekwencji stwierdzić nieważność zaskarżonej decyzji. |
W przedmiocie utrzymania w mocy skutków zaskarżonej decyzji
52 |
Rada wnosi do Trybunału, na wypadek stwierdzenia przezeń nieważności zaskarżonej decyzji, o utrzymanie w mocy skutków tej decyzji do czasu usunięcia stwierdzonych przyczyn nieważności. |
53 |
Zgodnie z art. 264 akapit drugi TFUE Trybunał może wskazać, jeśli uzna to za niezbędne, jakie skutki aktu, o którego nieważności orzekł, powinny być uważane za ostateczne. |
54 |
Z orzecznictwa Trybunału wynika w tym względzie, że skutki takiego aktu mogą zostać utrzymane w mocy ze względów pewności prawa, a w szczególności wówczas, gdy bezpośrednie skutki stwierdzenia nieważności tego aktu wywołałyby poważne negatywne konsekwencje dla zainteresowanych stron [zob. analogicznie wyrok z dnia 2 września 2021 r., Komisja/Rada (Umowa z Armenią), C‑180/20, EU:C:2021:658, pkt 62 i przytoczone tam orzecznictwo]. |
55 |
W niniejszym przypadku stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji bez utrzymania w mocy jej skutków mogłoby podać w wątpliwość zobowiązanie Unii dotyczące przedłużenia obowiązywania rozpatrywanego uprawnienia na okres trzech lat, od dnia 1 lipca 2020 r. do dnia 30 czerwca 2023 r., i utrudnić tym samym prawidłowe wykonanie umowy [zob. analogicznie wyrok z dnia 2 września 2021 r., Komisja/Rada (Umowa z Armenią), C‑180/20, EU:C:2021:658, pkt 63 i przytoczone tam orzecznictwo]. |
56 |
W konsekwencji ze względów pewności prawa należy utrzymać w mocy skutki zaskarżonej decyzji, której nieważność stwierdza się w niniejszym wyroku, do czasu usunięcia stwierdzonych przyczyn nieważności. |
W przedmiocie kosztów
57 |
Zgodnie z art. 138 § 1 regulaminu postępowania przed Trybunałem kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę. Ponieważ Komisja wniosła o obciążenie Rady kosztami, a Rada przegrała sprawę, należy obciążyć ją kosztami. |
58 |
Zgodnie z art. 140 § 1 regulaminu postępowania państwa członkowskie interweniujące w sprawie pokrywają własne koszty. Należy zatem orzec, że Republika Francuska i Królestwo Niderlandów pokrywają własne koszty. |
Z powyższych względów Trybunał (wielka izba) orzeka, co następuje: |
|
|
|
|
Podpisy |
( *1 ) Język postępowania: angielski.