1.

„Humanizm jest z pewnością konieczny do ochrony praw uchodźców. Odzwierciedla troskę o innych, o wspólne życie […]. Ale humanizm to za mało. Odzwierciedla on tylko pozytywną stronę reakcji na to co nieludzkie, którego negatywna strona nie może się doczekać, aby się ujawnić, gdy grzeczność ustępuje konieczności. Prawa są pozytywną stroną zobowiązań. Zobowiązania te wsparte są na cokole ze spiżu. Zawsze można je znieść, ale wymaga to wspólnej decyzji” ( 2 ).

2.

To właśnie w tym duchu dokonam analizy wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym w niniejszej sprawie.

3.

Pytania przedstawione przez Juzgado de Instrucción no 3 de San Bartolomé de Tirajana (sąd śledczy nr 3 w San Bartolomé de Tirajana, Hiszpania) dotyczą zasadniczo wykładni art. 6 ust. 1 i art. 26 dyrektywy 2013/32/UE ( 3 ) oraz art. 17 ust. 1 i 2 i art. 8 ust. 3 dyrektywy 2013/33/UE ( 4 ).

4.

Niniejsza sprawa wpisuje się w kontekst decyzji w sprawie odesłania wydanej, między innymi, wobec obywatela malijskiego, który złożył wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej do sądu odsyłającego po zatrzymaniu łodzi, w której się znajdował, przez władze państwa członkowskiego blisko wybrzeża tego państwa.

5.

Niniejsze odesłanie prejudycjalne będzie przede wszystkim okazją do rozważenia przez Trybunał – po raz pierwszy – kwestii, czy organ sądowy, taki jak sąd śledczy, właściwy na podstawie prawa krajowego do orzekania w przedmiocie umieszczenia obywateli państwa trzeciego w ośrodku detencyjnym, może zostać uznany za „inny organ”, który otrzymujeje wnioski o udzielenie ochrony międzynarodowej w rozumieniu art. 6 ust. 1 dyrektywy 2013/32. Jeżeli na to pytanie zostanie udzielona odpowiedź twierdząca, Trybunał będzie musiał następnie ustalić, czy taki organ powinien udzielić osobie ubiegającej się o ochronę międzynarodową istotnych informacji, które umożliwią jej zapoznanie się ze sposobem złożenia takiego wniosku. Wreszcie Trybunał będzie miał możliwość wypowiedzenia się w kwestiach, od którego momentu zainteresowane osoby uzyskają status osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową oraz jakie konsekwencje dla warunków zatrzymania ma uzyskanie takiego statusu.

6.

Konwencja dotycząca statusu uchodźców, podpisana w Genewie w dniu 28 lipca 1951 r. ( 5 ), której umawiającymi się stronami są wszystkie państwa członkowskie ( 6 ), weszła w życie w dniu 22 kwietnia 1954 r. (zwana dalej „konwencją genewską”) i została uzupełniona i zmieniona Protokołem dotyczącym statusu uchodźców, zawartym w Nowym Jorku w dniu 31 stycznia 1967 r., który wszedł w życie w dniu 4 października 1967 r. (zwanym dalej „protokołem”).

7.

W preambule tej konwencji stwierdzono, że Wysoki Komisarz Narodów Zjednoczonych do spraw Uchodźców ma za zadanie nadzorowanie stosowania konwencji międzynarodowych zapewniających ochronę uchodźców. Jej art. 35 przewiduje, że państwa „zobowiązują się do współpracy z Urzędem Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych do spraw Uchodźców […] w pełnieniu jego funkcji, a w szczególności dla ułatwienia jego obowiązku nadzorowania stosowania postanowień niniejszej [k]onwencji”.

8.

Artykuł 1 sekcja A tej konwencji definiuje pojęcie „uchodźcy”, odnosząc się w szczególności do każdej osoby, która „w sposób uzasadniony, obawiając się prześladowania ze względu na rasę, religię, narodowość, przynależność do określonej grupy społecznej lub przekonania polityczne, znajduje się poza krajem, którego jest obywatelem, i która nie może lub ze względu na tę obawę nie chce wykorzystać ochrony tego państwa; jeżeli nie posiada obywatelstwa i znajduje się poza państwem, w którym miała miejsce zwykłego pobytu wskutek takich wydarzeń, nie może lub ze względu na tę obawę nie chce powrócić do tego państwa”.

9.

Artykuł 3 tej samej konwencji stanowi, że „[u]mawiające się państwa będą stosowały postanowienia niniejszej [k]onwencji do uchodźców bez względu na ich rasę, religię lub państwo pochodzenia”.

10.

Zgodnie z art. 33 ust. 1 konwencji genewskiej „[ż]adne [u]mawiające się [p]aństwo nie wydali lub nie zawróci w żaden sposób uchodźcy do granicy terytoriów, gdzie jego życiu lub wolności zagrażałoby niebezpieczeństwo ze względu na jego rasę, religię, obywatelstwo, przynależność do określonej grupy społecznej lub przekonania polityczne”.

11.

Na mocy art. 18 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej „kartą”), zatytułowanego „Prawo do azylu”:

„Gwarantuje się prawo do azylu z poszanowaniem zasad [konwencji genewskiej] i [protokołu] oraz zgodnie z Traktatem o Unii Europejskiej i Traktatem o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (zwanymi dalej »traktatami«)”.

12.

Artykuł 19 karty, zatytułowany „Ochrona w przypadku usunięcia z terytorium państwa, wydalenia lub ekstradycji”, stanowi:

„1.   Wydalenia zbiorowe są zakazane.

2.   Nikt nie może być usunięty z terytorium państwa, wydalony lub wydany w drodze ekstradycji do państwa, w którym istnieje poważne ryzyko, iż może być poddany karze śmierci, torturom lub innemu nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu”.

13.

Artykuł 4 dyrektywy 2013/32, zatytułowany „Organy odpowiedzialne”, stanowi w ust. 1:

„Państwa członkowskie wyznaczają dla wszystkich procedur organ rozstrzygający, który będzie odpowiedzialny za odpowiednie rozpatrywanie wniosków zgodnie z niniejszą dyrektywą. Państwa członkowskie zapewniają, aby organ ten dysponował odpowiednimi środkami, w tym wystarczającą liczbą wykwalifikowanych pracowników, aby mógł wypełniać swoje zadania zgodnie z niniejszą dyrektywą”.

14.

Artykuł 6 tej dyrektywy, zatytułowany „Dostęp do procedury”, stanowi:

„1.   Gdy osoba występuje z wnioskiem o udzielenie ochrony międzynarodowej do organu, który zgodnie z prawem krajowym jest właściwy do rejestrowania takich wniosków, rejestracja odbywa się nie później niż trzy dni robocze po wystąpieniu z takim wnioskiem.

Jeżeli wystąpiono z wnioskiem o udzielenie ochrony międzynarodowej do innych organów mogących [otrzymywać] takie wnioski, ale nie są właściwe do ich rejestrowania zgodnie z prawem krajowym, państwa członkowskie zapewniają dokonanie rejestracji nie później niż sześć dni roboczych po wystąpieniu z takim wnioskiem.

Państwa członkowskie zapewniają uzyskanie stosownych informacji przez te inne organy mogące [otrzymywać] wnioski o udzielenie ochrony międzynarodowej, takie jak policja, straż graniczna, urzędy imigracyjne i personel ośrodków zatrzymań, a także przeszkolenie personelu tych organów na niezbędnym poziomie, odpowiednim do wykonywanych zadań i pełnionych funkcji, a także przekazanie temu personelowi instrukcji dotyczących informowania wnioskodawców o miejscu i sposobie składania wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej.

2.   Państwa członkowskie zapewniają, aby osoba, która wystąpiła z wnioskiem o udzielenie ochrony międzynarodowej, miała rzeczywistą możliwość jak najszybszego złożenia wniosku. W przypadku gdy wnioskodawca nie składa swojego wniosku, państwa członkowskie mogą stosować odpowiednio art. 28.

3.   Bez uszczerbku dla ust. 2 państwa członkowskie mogą wymagać, aby wnioski o udzielenie ochrony międzynarodowej były składane osobiście lub w wyznaczonym miejscu.

4.   Niezależnie od ust. 3 wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej uznaje się za złożony w momencie, gdy formularz przedłożony przez wnioskodawcę lub – w przypadku gdy przewiduje to prawo krajowe – urzędowe sprawozdanie dotrą do właściwych organów danych państw członkowskich.

5.   W przypadku gdy z wnioskami o udzielenie ochrony międzynarodowej występuje jednocześnie duża liczba obywateli państw trzecich lub bezpaństwowców i praktycznie bardzo utrudnia to przestrzeganie terminu określonego w ust. 1, państwa członkowskie mogą postanowić o przedłużeniu tego terminu do 10 dni roboczych”.

15.

Artykuł 8 wspomnianej dyrektywy, zatytułowany „Informowanie i doradztwo w ośrodkach zatrzymań i na przejściach granicznych”, przewiduje:

„1.   W przypadku gdy istnieją powody, aby przypuszczać, że obywatele państw trzecich lub bezpaństwowcy przetrzymywani w ośrodkach zatrzymań lub obecni na przejściach granicznych, w tym w strefach tranzytowych, na granicach zewnętrznych mogą chcieć wystąpić z wnioskiem o udzielenie ochrony międzynarodowej, państwa członkowskie przekazują im informacje o możliwości wystąpienia z takim wnioskiem. W takich ośrodkach i na takich przejściach granicznych państwa członkowskie zapewniają możliwość skorzystania z pomocy tłumaczy w takim zakresie, w jakim jest to niezbędne do ułatwienia dostępu do procedury azylowej.

2.   Państwa członkowskie zapewniają, aby organizacje i osoby świadczące pomoc i doradztwo wnioskodawcom miały rzeczywisty dostęp do wnioskodawców obecnych na przejściach granicznych, w tym do stref tranzytowych, na granicach zewnętrznych. Państwa członkowskie mogą ustanowić przepisy dotyczące obecności takich organizacji i osób na tych przejściach granicznych, a w szczególności postanowić, że dostęp uzależniony jest od zawarcia porozumienia z właściwymi organami państw członkowskich. Dostęp ten ograniczyć można jedynie w przypadku, gdy na mocy prawa krajowego jest to obiektywnie konieczne ze względów bezpieczeństwa, porządku publicznego lub administracyjnego zarządzania danymi przejściami granicznymi, pod warunkiem że dostęp nie zostanie tym samym drastycznie ograniczony lub uniemożliwiony”.

16.

Artykuł 26 tej samej dyrektywy, zatytułowany „Zatrzymanie”, stanowi:

„1.   Państwa członkowskie nie zatrzymują żadnej osoby wyłącznie na podstawie faktu, że jest ona wnioskodawcą. Podstawy i warunki zatrzymania oraz gwarancje dostępne dla zatrzymanych wnioskodawców muszą być zgodne z dyrektywą [2013/33].

2.   W przypadku gdy wnioskodawca zostanie zatrzymany, państwa członkowskie zapewniają możliwość szybkiej kontroli sądowej zgodnie z dyrektywą [2013/33]”.

17.

Artykuł 8 dyrektywy 2013/33, zatytułowany „Zatrzymanie”, stanowi:

„1.   Państwa członkowskie nie zatrzymują żadnej osoby wyłącznie ze względu na fakt, że jest ona wnioskodawcą zgodnie z dyrektywą [2013/32].

2.   W przypadkach gdy jest to konieczne, państwa członkowskie mogą, po indywidualnym zbadaniu każdej sprawy, zatrzymać wnioskodawcę, jeżeli nie można skutecznie zastosować łagodniejszych środków przymusu.

3.   Wnioskodawcę można zatrzymać wyłącznie:

Powody zatrzymania są określane w prawie krajowym.

4.   Państwa członkowskie zapewnią określenie w prawie krajowym alternatyw dla zatrzymania, takich jak regularne zgłaszanie się do wskazanych organów, złożenie poręczenia majątkowego lub nakaz przebywania w określonym miejscu pobytu”.

18.

Artykuł 9 tej dyrektywy, zatytułowany „Gwarancje dla zatrzymanych wnioskodawców”, stanowi w ust. 1 akapit pierwszy:

„Zatrzymanie stosuje się wobec wnioskodawców na możliwie najkrótszy okres i jedynie tak długo, jak zastosowanie mają warunki określone w art. 8 ust. 3”.

19.

Artykuł 17 ust. 1 wspomnianej dyrektywy, zatytułowany „Ogólne zasady dotyczące świadczeń materialnych w ramach przyjmowania oraz opieki zdrowotnej”, stanowi, co następuje:

„Państwa członkowskie zapewniają udostępnienie wnioskodawcom świadczeń materialnych w ramach przyjmowania w momencie złożenia przez nich wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej”.

20.

Na ramy prawa hiszpańskiego składają się art. 58 ust. 3, 4 i 6, art. 61 i 62 oraz art. 64 ust. 5 Ley Orgánica 4/2000 sobre derechos y libertades de los extranjeros en España y su integración social (ustawy organicznej 4/2000 o prawach i wolnościach cudzoziemców w Hiszpanii oraz ich integracji społecznej) z dnia 11 stycznia 2000 r. ( 9 ), zmienionej przez Ley Orgánica 2/2009 de reforma de la Ley Orgánica 4/2000 (ustawę organiczną 2/2009 o zmianie ustawy organicznej 4/2000) ( 10 ), z dnia 11 grudnia 2009 r. (zwanej dalej „ustawą organiczną 4/2000”).

21.

Artykuł 58 ust. 3 ustawy organicznej 4/2000 przewiduje uproszczoną procedurę wydalania cudzoziemców próbujących nielegalnie wjechać na terytorium Hiszpanii. Artykuł 58 ust. 4 tej ustawy stanowi, że osoby, o których mowa w ust. 3, nie mogą zostać wydalone dopóty, dopóki ewentualny wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej nie zostanie uznany za niedopuszczalny, a art. 58 ust. 6 wspomnianej ustawy stanowi, że jeżeli wydalenie nie jest możliwe w ciągu 72 godzin, wniosek o zatrzymanie musi zostać złożony do organów sądowych.

22.

Artykuł 61 ustawy organicznej 4/2000 przewiduje środki tymczasowe w postępowaniu w sprawie wydalenia. Artykuł 62 tej ustawy dotyczy zatrzymania, a art. 64 ust. 5 wspomnianej ustawy przewiduje zawieszenie decyzji o wydaleniu do czasu uznania wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej za niedopuszczalny.

23.

Artykuły 2 i 3 Ley 12/2009, reguladora del derecho de asilo y de la protección subsidiaria (ustawy 12/2009 w sprawie uregulowania prawa do azylu i ochrony uzupełniającej) ( 11 ) z dnia 30 października 2009 r., zmienionej przez Ley 2/2014, de la Acción y del Servicio Exterior del Estado (ustawę nr 2/2014 w sprawie działania i służby zagranicznej państwa) ( 12 ), z dnia 25 marca 2014 r. (zwanej dalej „ustawą o azylu”) określają odpowiednio prawo do azylu i status uchodźcy. Artykuł 5 powołanej ustawy przewiduje między innymi, że przyznanie ochrony uzupełniającej oznacza, że dana osoba nie będzie wydalona, natomiast art. 30 tej samej ustawy przewiduje dostęp do świadczeń socjalnych i świadczeń w zakresie przyjmowania osób ubiegających się o ochronę międzynarodową, które ich potrzebują.

24.

W dniu 12 grudnia 2019 r. łódź przewożąca 45 obywateli pochodzenia subsaharyjskiego, w tym VL, stronę pozwaną w postępowaniu głównym, została przejęta przez Salvamento Marítimo (hiszpańskie służby ratownictwa morskiego) w pobliżu wybrzeża Hiszpanii, około jednej mili morskiej na południe od wyspy Gran Canaria (Hiszpania). Po otrzymaniu pierwszej pomocy obywatele ci zostali przekazani do Brigada Local de Extranjería y Fronteras (lokalnej brygady ds. cudzoziemców i granic, Hiszpania) w Comisaría de Policía Nacional de Maspalomas (komisariatu policji krajowej w Maspalomas, Hiszpania).

25.

W dniu 13 grudnia 2019 r. obywatele ci zostali przekazani do Jefatura Superior de Policía de Canarias (głównej prefektury policji Wysp Kanaryjskich, Hiszpania), jak wskazano w protokole ich zatrzymania i udzielenia informacji o przysługujących im prawach. Tego samego dnia Subdelegación del Gobierno de Las Palmas (delegatura rządu w Las Palmas, Hiszpania) wydała decyzję w sprawie odesłania tych obywateli, na podstawie art. 58 ust. 3 lit. b) ustawy organicznej 4/2000, z powodu usiłowania nielegalnego wjazdu na terytorium Hiszpanii. Ponieważ decyzja ta nie mogła zostać wykonana w terminie 72 godzin przewidzianym w art. 58 ust. 6 tej ustawy, do Juzgado de Instrucción no 3 de San Bartolomé de Tirajana (sądu śledczego nr 3 w San Bartolomé de Tirajana, Hiszpania) został złożony wniosek o umieszczenie w ośrodku detencyjnym.

26.

W ramach toczącego się przed nim postępowania przygotowawczego sąd ten wydał w dniu 14 grudnia 2019 r., postanowienie przyznające VL prawo do złożenia oświadczenia, po otrzymaniu informacji o przysługujących mu prawach, z udziałem adwokata i tłumacza ustnego z języka bambara ( 13 ) (zwane dalej „pierwszym postanowieniem z dnia 14 grudnia 2019 r.”). Oświadczenie to zostało złożone w obecności sędziego, sekretarza tego samego sądu, urzędnika sekretariatu, adwokata VL i tłumacza ustnego. Tego samego dnia został sporządzony protokół, w którym stwierdzono, że VL, po otrzymaniu informacji o swoich prawach, wyraził w swoim oświadczeniu zamiar ubiegania się o ochronę międzynarodową. Oświadczył on, że obawia się prześladowań z powodu rasy lub przynależności do określonej grupy społecznej z powodu wojny w jego ojczyźnie, Mali, i że zostanie zabity, jeśli wróci.

27.

Ponieważ zgodnie z prawem krajowym Juzgado de Instrucción no 3 de San Bartolomé de Tirajana (sąd śledczy nr 3 w San Bartolomé de Tirajana, Hiszpania) nie jest organem właściwym do rejestracji wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej, tego samego dnia wydał on kolejne postanowienie (zwane dalej „drugim postanowieniem z dnia 14 grudnia 2019 r.”) wskazujące, że oświadczenie woli VL w przedmiocie ubiegania się o ochronę międzynarodową zostało przekazane, w celu zapewnienia zgodności z art. 6 ust. 1 dyrektywy 2013/32, prowincjonalnej brygadzie ds. cudzoziemców i granic oraz notyfikowane Agencji Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców. W drodze tego postanowienia sąd ten zwrócił się do delegatury rządu na Wyspy Kanaryjskie, do prowincjonalnej brygady ds. cudzoziemców i granic oraz do Ministerio de Trabajo, Migraciones y Seguridad Social (ministerstwa pracy, migracji i zabezpieczenia społecznego, Hiszpania) o przyznanie VL miejsca w ośrodku opieki humanitarnej. Wykaz zawierający nazwiska 25 innych obywateli pochodzenia subsaharyjskiego, którzy również wystąpili o ochronę międzynarodową w tych samych warunkach, został przekazany tym organom.

28.

Spośród tych 26 osób 12 zostało umieszczonych w ośrodku opieki humanitarnej, a 14 osób, w tym VL, z powodu braku miejsca zostało umieszczonych w ośrodku detencyjnym na mocy drugiego postanowienia z dnia 14 grudnia 2019 r. roku. Sąd odsyłający wyjaśnia, że urzędnik prowincjonalnej brygady ds. cudzoziemców i granic powiadomił VL, przed przeniesieniem go do ośrodka detencyjnego, o wyznaczeniu terminu na przesłuchanie w związku z jego wnioskiem o udzielenie ochrony międzynarodowej.

29.

Ministerio Fiscal (prokuratura, Hiszpania) wniosła zażalenie do sądu odsyłającego od drugiego postanowienia z dnia 14 grudnia 2019 r., twierdząc, że sąd śledczy nie był właściwy do otrzymywania wniosków o udzielenie azylu ani do poszukiwania rozwiązań w zakresie zakwaterowania pierwszego przyjęcia dla osób ubiegających się o ochronę międzynarodową.

30.

Adwokat VL również złożył zażalenie w celu zmiany tego samego postanowienia, twierdząc, że zatrzymanie VL było sprzeczne z przepisami dyrektyw 2013/32 i 2013/33.

31.

W tych okolicznościach Juzgado de Instrucción no 3 de San Bartolomé de Tirajana (sąd śledczy nr 3 w San Bartolomé de Tirajana) postanowieniem z dnia 20 stycznia 2020 r., które wpłynęło do sekretariatu Trybunału w dniu 25 stycznia 2020 r., przedłożył następujące pytania prejudycjalne:

32.

Sąd odsyłający zwrócił się z wnioskiem, aby niniejsze odesłanie prejudycjalne zostało rozpoznane w trybie pilnym, przewidzianym w art. 107 regulaminu postępowania przed Trybunałem. W uzasadnieniu tego wniosku sąd ten podkreślił, że VL obecnie znajduje się w ośrodku detencyjnym i że w związku z tym jest pozbawiony wolności. Ponadto sąd ten wskazał, że wobec VL została w dniu 13 grudnia 2019 r. wydana decyzja o wydaleniu, która może zostać wykonana w każdej chwili.

33.

W dniu 6 lutego 2020 r. na wniosek sędziego sprawozdawcy, po wysłuchaniu rzecznika generalnego, czwarta izba Trybunału postanowiła uwzględnić wniosek sądu odsyłającego o rozpoznanie odesłania prejudycjalnego w trybie pilnym. Strony postępowania głównego, jak również rząd hiszpański i Komisja Europejska przedstawiły uwagi na piśmie.

34.

W dniu 17 marca 2020 r., w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2, prezes czwartej izby Trybunału podjął decyzję o odwołaniu rozprawy w tej sprawie, która została wyznaczona na dzień 23 marca 2020 r. W ramach środków organizacji postępowania oraz w drodze wyjątku czwarta izba postanowiła zastąpić tę rozprawę pytaniami wymagającymi odpowiedzi na piśmie Strony postępowania, jak również rząd hiszpański i Komisja, odpowiedziały na pytania postawione przez Trybunał ( 14 ).

35.

Rząd hiszpański w swoich uwagach na piśmie kwestionuje dopuszczalność odesłania prejudycjalnego w niniejszej sprawie. Rząd ten twierdzi, że jedyną kompetencją sądu odsyłającego jest zezwolenie lub odmowa zezwolenia na zatrzymanie obywatela państwa trzeciego w celu wykonania decyzji w sprawie odesłania. W związku z tym uważa on, że pytania prejudycjalne zadane przez sąd odsyłający nie mają żadnego związku z przedmiotem sporu.

36.

Utrwalone jest stanowisko, zgodnie z którym wnioski o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczące prawa Unii korzystają z domniemania posiadania znaczenia dla sprawy. Odmowa wydania przez Trybunał rozstrzygnięcia w przedmiocie postawionego przez sąd krajowy pytania prejudycjalnego jest możliwa tylko wtedy, gdy oczywiste jest, że wykładnia przepisu prawa Unii, o którą się zwrócono, nie ma żadnego związku ze stanem faktycznym lub z przedmiotem sporu w postępowaniu głównym, gdy problem jest natury hipotetycznej bądź gdy Trybunał nie dysponuje informacjami w zakresie stanu faktycznego lub prawnego, które są niezbędne do udzielenia przydatnej odpowiedzi na przedstawione mu pytania ( 15 ).

37.

Wracając do niniejszej sprawy, uważam, że trzy pytania, zgodnie z ich brzmieniem, wyraźnie dotyczą wykładni art. 6 ust. 1 i art. 26 dyrektywy 2013/32 oraz art. 17 ust. 1 i 2 i art. 8 ust. 3 dyrektywy 2013/33. W tych okolicznościach nie widzę żadnej przeszkody, aby Trybunał orzekł w niniejszej sprawie, dokonując wykładni przepisów dyrektyw 2013/32 i 2013/33. Tak czy inaczej nie do Trybunału należy rozstrzyganie o podziale kompetencji krajowych. W związku z tym domniemanie posiadania znaczenia dla sprawy, z którego korzysta wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym w niniejszej sprawie, nie zostało obalone przez zarzuty podniesione przez rząd hiszpański. W konsekwencji uważam, że wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym w niniejszej sprawie jest dopuszczalny.

38.

Zanim przejdę do analizy pytań prejudycjalnych, warto, jak sądzę, pokrótce przypomnieć ramy, w które wpisują się dyrektywy 2013/32 i 2013/33.

39.

W pierwszej kolejności chciałbym zwrócić uwagę, że dyrektywy te zostały przyjęte na podstawie art. 78 ust. 2 lit. d) i f) TFUE. Jak stanowi art. 78 ust. 1 TFUE, wspólna polityka w dziedzinie azylu, ochrony uzupełniającej i tymczasowej ochrony, która ma na celu „przyznanie odpowiedniego statusu każdemu obywatelowi państwa trzeciego wymagającemu międzynarodowej ochrony oraz […] zapewnienie przestrzegania zasady non-refoulement”, „musi być zgodna z [konwencją genewską] i [protokołem], jak również z innymi odpowiednimi traktatami”.

40.

W drugiej kolejności chciałbym również przywołać art. 18 karty, który stanowi, że „gwarantuje się prawo do azylu z poszanowaniem zasad [konwencji genewskiej] i [protokołu] zgodnie z [traktatem UE] i [traktatem FUE]” ( 16 ).

41.

W tym względzie z utrwalonego orzecznictwa wynika, że mimo iż Unia nie jest umawiającą się stroną konwencji genewskiej, art. 78 ust. 1 TFUE oraz art. 18 karty nakładają jednak na nią obowiązek przestrzegania postanowień tej konwencji ( 17 ). Jest zatem jasne, że dyrektywy 2013/32 i 2013/33 powinny na podstawie tych postanowień prawa pierwotnego być zgodne z tymi zasadami ( 18 ).

42.

Ponadto z motywu 3 obu tych dyrektyw wynika, że w następstwie konkluzji Rady Europejskiej z Tampere ( 19 ) prawodawca Unii zamierzał oprzeć ustanowienie wspólnego europejskiego systemu azylowego na „pełnym i integralnym stosowaniu konwencji genewskiej”, potwierdzając tym samym zasadę non-refoulement.

43.

Zasadę tę część przedstawicieli doktryny uważa za zasadę zwyczajowego prawa międzynarodowego ( 20 ) mającą status normy ius cogens ( 21 ). Wspomniana zasada jest zapisana między innymi w art. 33 konwencji genewskiej ( 22 ) i stanowi jedną z zasad przenikających wspólny europejski system azylowy ( 23 ), umożliwiając zagwarantowanie skutecznego dostępu do wspólnych procedur przyznawania i cofania jednolitego statusu azylu lub ochrony uzupełniającej ( 24 ).

44.

Motyw 15 dyrektywy 2013/32 i motyw 10 dyrektywy 2013/33 wskazują, że w odniesieniu do traktowania osób objętych zakresem tej dyrektywy państwa członkowskie są związane zobowiązaniami wynikającymi z aktów prawa międzynarodowego, których są stronami ( 25 ).

45.

Ponadto motyw 60 dyrektywy 2013/32 i motyw 35 dyrektywy 2013/33 wskazują, że dyrektywy te nie naruszają praw podstawowych i są zgodne z zasadami uznanymi w karcie, że zmierzają w szczególności do zapewnienia pełnego poszanowania godności ludzkiej i wspierania stosowania art. 1, 4, 6, 7, 18, 19, 21, 23, 24 i 47 karty oraz muszą zostać odpowiednio wdrożone.

46.

W tych okolicznościach Trybunał wielokrotnie orzekał już, że zasada non-refoulement jest zagwarantowana jako prawo podstawowe w art. 18 i art. 19 ust. 2 karty ( 26 ).

47.

Taki jest zatem kontekst, w jaki zasadniczo wpisują się dyrektywy 2013/32 i 2013/33.

48.

Poprzez pytanie pierwsze sąd odsyłający dąży do ustalenia, czy art. 6 ust. 1 dyrektywy 2013/32 należy interpretować w ten sposób, że organ sądowy, taki jak sąd śledczy, może być uważany za „inny organ” w rozumieniu tego przepisu.

49.

W tym względzie, mimo że pojęcie „innych organów” zostało wprost wskazane w art. 6 ust. 1 dyrektywy 2013/32, przepis ten nie precyzuje wyraźnie, czy pojęcie to obejmuje organy sądowe.

50.

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału przy dokonywaniu wykładni przepisu prawa Unii należy brać pod uwagę nie tylko jego brzmienie, lecz także kontekst, w jakim został umieszczony, oraz cele regulacji, której stanowi on część ( 27 ). Przeprowadzę zatem wykładnię językową, systemową i celowościową art. 6 ust. 1 dyrektywy 2013/32.

51.

Na wstępie pragnę zauważyć, że jeśli chodzi o pojęcie „innych organów” w rozumieniu tego przepisu, VL i Komisja przedstawili w swoich uwagach na piśmie stanowisko, zgodnie z którym pojęcie to nie wyklucza organów sądowych. W tym względzie Komisja oparła swoje stanowisko na brzmieniu i celu art. 6 ust. 1 dyrektywy 2013/32. Prokuratura natomiast, wskazując na motywy 22 i 26 tej dyrektywy, stwierdziła, że jest dopuszczalne, aby organ sądowy, w przypadku gdy jako pierwszy ma kontakt z osobami ubiegającymi się o udzielenie ochrony międzynarodowej, był uznany za „inny organ” w rozumieniu art. 6 ust. 1 przywołanej dyrektywy ( 28 ). Rząd hiszpański odrzuca ten punkt widzenia i uważa, że organ sądowy nie może być uznany za „inny organ” w rozumieniu tego przepisu. Rząd ten utrzymuje, że uznanie sędziego śledczego za „inny organ” oznaczałoby zmianę systemu ochrony międzynarodowej przewidzianego w ustawie organicznej 4/2000.

52.

Na podstawie językowej wykładni art. 6 ust. 1 dyrektywy 2013/32 sąd odsyłający uważa, że sąd śledczy właściwy do orzekania w przedmiocie zatrzymania zgodnie z prawem hiszpańskim stanowi „inny organ”, który nie będąc właściwym do rejestrowania wniosku na mocy prawa krajowego, może zgodnie z art. 6 ust. 1 tej dyrektywy zwrócić się do właściwego organu, by rejestracja nastąpiła nie później niż sześć dni roboczych po złożeniu wniosku.

53.

Taka wykładnia wydaje się a priori rozsądna.

54.

Po pierwsze, z lektury art. 6 ust. 1 dyrektywy 2013/32 wynika, że dokonany przez prawodawcę Unii wybór polegający na użyciu wyrażenia „inne organy” oznacza, po pierwsze, dążenie do rozróżnienia między, z jednej strony, „organem właściwym na mocy prawa krajowego” do rejestracji wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej a, z drugiej strony, „innymi organami”, które mogą otrzymywać takie wnioski, ale które nie są, na mocy prawa krajowego, właściwe do ich rejestracji.

55.

Z przepisu tego wynika zatem wyraźnie, że organ właściwy do rejestracji wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej jest określony w prawie krajowym. Prawo to określa formalności administracyjne dla dokonywania zarówno rejestracji, jak i składania takich wniosków. Jak bowiem zauważyła Komisja, państwa członkowskie powinny wyznaczyć organy właściwe do rejestracji wniosków w ramach transpozycji dyrektywy 2013/32.

56.

Natomiast wbrew temu, co zdaje się twierdzić rząd hiszpański, w celu ustalenia, które „inne organy” mogą otrzymywać wnioski o udzielenie ochrony międzynarodowej, art. 6 ust. 1 tej dyrektywy w żaden sposób nie odsyła do prawa krajowego i nie przewiduje zatem, że państwa członkowskie powinny wyznaczyć te „inne organy”. Przepis ten ogranicza się jedynie do ustalenia w akapicie drugim, że w przypadku złożenia wniosku do tych „innych organów”„państwa członkowskie zapewniają dokonanie rejestracji nie później niż sześć dni roboczych po wystąpieniu z takim wnioskiem” ( 29 ).

57.

Po drugie, pragnę zauważyć, że użycie w art. 6 ust. 1 wspomnianej dyrektywy określenia „inne” wyraża zamiar prawodawcy Unii, aby nie uzależniać ustanawiania tych „innych organów” od numerus clausus. Policja, straż graniczna, urzędy imigracyjne i personel ośrodków zatrzymań, o których mowa w art. 6 ust. 1 akapit trzeci tej samej dyrektywy, są wymienione bowiem jedynie tytułem przykładu.

58.

Po trzecie, uważam, że wybór prawodawcy polegający na użyciu bardzo pojemnego sformułowania, takiego jak „inne organy”, w celu uwzględnienia wielości organów, nie może być rozumiany w ten sposób, że odnosi się wyłącznie do organów administracyjnych, ponieważ wyrażenie to nie wyklucza, że art. 6 ust. 1 dyrektywy 2013/32 może również obejmować organy sądowe. Stwierdzam w tym względzie, że żadna z przeanalizowanych wersji językowych nie wydaje się wskazywać na odwrotne rozumienie ( 30 ). W rezultacie, moim zdaniem, brzmienie tego przepisu nie może prowadzić do przyjęcia poglądu, że organy sądowe zostały wykluczone.

59.

Należy jednak teraz zbadać, czy wykładnię tę potwierdzają kontekst, w jaki wpisuje się art. 6 ust. 1 dyrektywy 2013/32, jak również cel i geneza tego przepisu.

60.

Moim zdaniem tylko powyższa wykładnia może zagwarantować realizację celu dyrektywy 2013/32. Celem tym, jak wynika z art. 1 tej dyrektywy w związku z jej motywem 12, jest ustanowienie wspólnych procedur udzielania i cofania ochrony międzynarodowej w Unii.

61.

Przypominam, że celem art. 6 ust. 1 dyrektywy 2013/32 jest zagwarantowanie osobom, które zamierzają uzyskać status osób ubiegających się o udzielenie ochrony międzynarodowej, skutecznego, możliwie szybkiego i łatwego dostępu do procedury rozpatrywania wniosku, umożliwiając tym osobom sformułowanie wniosków, to znaczy wyrażenie woli wystąpienia z wnioskiem do każdego organu krajowego, z którym jako z pierwszym mają kontakt, w szczególności tego, który zajmuje się kontrolą graniczną i imigracją.

62.

Przepis ten stanowi zatem ilustrację ogólnej zasady łatwego i szybkiego dostępu do procedury. Ten skuteczny, łatwy i szybki dostęp musi być zapewniony nie teoretycznie, lecz rzeczywiście. Artykuł 6 ust. 2 dyrektywy 2013/32 przewiduje bowiem, że „państwa członkowskie zapewniają, aby osoba, która wystąpiła z wnioskiem o udzielenie ochrony międzynarodowej, miała rzeczywistą możliwość jak najszybszego złożenia wniosku” ( 31 ). Ponadto w szczególności z motywu 18 tej dyrektywy wynika, że „podejmowanie decyzji w sprawie wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej w najkrótszym możliwym terminie leży w interesie zarówno państw członkowskich, jak i wnioskodawców, bez uszczerbku dla odpowiedniego i kompletnego rozpatrywania wniosku”.

63.

W związku z tym nie widzę możliwości, aby z art. 6 ust. 1 dyrektywy 2013/32 można było racjonalnie wywnioskować, że organy sądowe są wyłączone z zakresu pojęcia „innych organów mogących otrzymywać wnioski o udzielenie ochrony międzynarodowej”. Takie wyłączenie wydaje mi się tym bardziej mało prawdopodobne, że – jak wskazuje sąd odsyłający – w niniejszej sprawie chodzi de facto o jedyny organ, przed którym obywatel państwa trzeciego ma możliwość złożenia wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej, zanim zostanie przekazany do ośrodka detencyjnego. Ponadto sąd ten podkreśla, że z protokołu zatrzymania z dnia 13 grudnia 2019 r. wynika, iż VL nie został poinformowany o przysługującym mu prawie do ubiegania się o udzielenie ochrony międzynarodowej ( 32 ). W każdym przypadku należy podkreślić, że nawet gdyby VL został poinformowany o tym prawie w momencie zatrzymania, dla zapewnienia skuteczności dostępu do procedury konieczne byłoby, żeby został poinformowany i wyraził życzenia złożenia wniosku o taką ochronę w obecności tłumacza ustnego języka, który rozumie. Jednak ani z decyzji o odesłaniu, ani z akt sprawy przed Trybunałem nie wynika, że tak było w niniejszej sprawie. W związku z tym rozsądne byłoby moim zdaniem zastanowienie się, czy VL zrozumiał treść tych informacji. W tym względzie VL podnosi, w odpowiedzi na pytania postawione przez Trybunał, że w czasie zatrzymania korzystał jedynie z pomocy tłumacza języka francuskiego, języka, którego nie rozumie ( 33 ).

64.

Ponadto zgadzam się ze stanowiskiem Komisji, zgodnie z którym w bardzo szybkich procedurach, takich jak rozpatrywana w niniejszej sprawie, w których decyzja o wydaleniu zostaje wydana w terminie 24 godzin od przybycia zainteresowanych do Hiszpanii, a sąd śledczy wysłuchuje ich w następnym dniu ( 34 ), przesłuchanie to, z udziałem adwokata i tłumacza, jest właściwym momentem do złożenia wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej i stosownie do okoliczności może być – jak wskazuje sąd odsyłający – pierwszą okazją, by to uczynić ( 35 ). Ponadto okoliczność, że zainteresowana osoba może później złożyć wniosek w ośrodku detencyjnym, nie jest wystarczającym powodem, by uznać, że nie może tego uczynić przed sędzią śledczym właściwym do orzekania w przedmiocie jej zatrzymania.

65.

W konsekwencji, moim zdaniem oczywiste jest, że zezwolenie państwu członkowskiemu na wyłączenie z pojęcia „innych organów” niektórych organów administracyjnych lub sądowych, w szczególności sędziów śledczych, właściwych na mocy prawa krajowego do rozstrzygania o umieszczeniu w ośrodku detencyjnym obywateli państw trzecich, których pobyt jest nielegalny, jak w tym przypadku, byłoby sprzeczne z celem dyrektywy 2013/32 i pozbawiłoby art. 6 ust. 1 tej dyrektywy jego istoty.

66.

Poprzez pytanie drugie sąd odsyłający dąży zasadniczo do ustalenia, czy art. 6 ust. 1 dyrektywy 2013/32 i art. 17 dyrektywy 2013/33 należy interpretować w ten sposób, że organ, który otrzymał wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej, lecz który nie jest właściwy w świetle prawa krajowego do jego rejestracji, powinien udzielić wnioskodawcy istotnych informacji umożliwiających mu ustalenie, gdzie i w jaki sposób może złożyć taki wniosek, oraz przekazać akta sprawy organowi właściwemu do rejestracji, aby wspomniany wnioskodawca mógł uzyskać dostęp do świadczeń materialnych w ramach przyjmowania.

67.

Rząd hiszpański podnosi w swoich uwagach pisemnych oraz w odpowiedzi na pytania zadane przez Trybunał, że jego zdaniem dyrektywa 2013/32 nie zobowiązuje do udzielenia informacji na temat ochrony międzynarodowej wszystkim obywatelom państwa trzeciego, którzy przybywają na terytorium państwa członkowskiego.

68.

Co się tyczy, po pierwsze, obowiązku udzielenia istotnych informacji na temat ochrony międzynarodowej, z art. 6 ust. 1 akapit trzeci dyrektywy 2013/32 w związku z jej motywem 26 bezsprzecznie wynika, że na „innych organach”, które mogą otrzymywać takie wnioski, lecz które nie są na mocy prawa krajowego właściwe do ich rejestracji, spoczywa obowiązek dostarczania osobom ubiegającym się o udzielenie takiej ochrony, w tym na granicy, w szczególności na wodach terytorialnych ( 36 ), istotnych informacji pozwalających im na poznanie sposobu składania wniosków.

69.

W niniejszej sprawie, jak to już wyjaśniłem w poprzednich punktach, i jak wskazała Komisja w swoich uwagach oraz zasugerował sam sąd odsyłający, sądy śledcze, do których organy krajowe zwracają się o zatrzymanie nielegalnie przebywających obywateli państw trzecich, niewątpliwie stanowią organy, do których mogą być kierowane wnioski o udzielenie ochrony międzynarodowej na tej samej podstawie co do organów w sposób niewyczerpujący wymienionych w art. 6 ust. 1 dyrektywy 2013/32. W konsekwencji, jeżeli organ krajowy, taki jak sąd śledczy, może być niekiedy pierwszym organem lub przynajmniej jednym z pierwszych organów, przed którymi dana osoba ma możliwość złożenia takiego wniosku, to do niego należy na podstawie tego przepisu udzielenie informacji istotnych dla złożenia wspomnianych wniosków ( 37 ).

70.

Co się tyczy, w drugiej kolejności, obowiązku przekazania dokumentacji organowi właściwemu do rejestracji, należy przypomnieć, że zgodnie z motywem 27 tej dyrektywy „ze względu na to, że obywatele państw trzecich lub bezpaństwowcy, którzy wyrazili chęć wystąpienia o udzielenie ochrony międzynarodowej, są wnioskodawcami ubiegającymi się o ochronę międzynarodową, powinni oni wywiązywać się z obowiązków i korzystać z praw zgodnie z niniejszą dyrektywą 2013/32 i dyrektywą 2013/33. W tym celu państwa członkowskie powinny jak najszybciej zarejestrować fakt, że osoby te są wnioskodawcami ubiegającymi się o ochronę międzynarodową” ( 38 ).

71.

W tym względzie Trybunał orzekł już, że z art. 6 ust. 1 i 2 dyrektywy 2013/32 wynika, że państwa członkowskie mają generalnie obowiązek rejestrowania każdego wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej zgłoszonego przez obywatela państwa trzeciego organom krajowym objętego zakresem stosowania tej dyrektywy, i w rezultacie powinny zapewnić, żeby zainteresowane osoby miały rzeczywistą możliwość jak najszybszego złożenia wniosku ( 39 ).

72.

Jest zatem oczywiste, że obowiązek zarejestrowania wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej najpóźniej w ciągu sześciu dni roboczych od złożenia tego wniosku nie może zostać wykonany, jeżeli „inne organy”, które mogą otrzymać ten wniosek, nie mogą przekazać go właściwym organom do celów rejestracji. Wynika z tego, że cel samej dyrektywy 2013/32, w szczególności jej art. 6 ust. 1, a mianowicie skuteczny, łatwy i szybki dostęp do procedury ochrony międzynarodowej, byłby poważnie zagrożony.

73.

Jeżeli chodzi, w trzeciej i ostatniej kolejności, o art. 17 ust. 1 i 2 dyrektywy 2013/33, do którego odwołuje się sąd odsyłający w swoim pytaniu, chciałbym zwrócić uwagę, że państwa członkowskie mają obowiązek takiego działania, by udostępnić wnioskodawcom świadczenia materialne w ramach przyjmowania w momencie złożenia przez nich wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej oraz spowodowania, że środki podjęte w tym celu pozwolą wnioskodawcom na odpowiedni poziom życia, gwarantujący im utrzymanie oraz ochronę zdrowia fizycznego i psychicznego ( 40 ).

74.

W tym względzie, jak przypomniałem w pkt 70 niniejszej opinii, z motywu 27 dyrektywy 2013/32 wynika, że ubiegający się o udzielenie ochrony międzynarodowej powinni „wywiązywać się z obowiązków i korzystać z praw [nie tylko] zgodnie z [dyrektywą 2013/32] [lecz również] z dyrektywą 2013/33”. Cel art. 17 dyrektywy 2013/33, a mianowicie skuteczny dostęp wnioskodawców do świadczeń materialnych w ramach przyjmowania byłby bowiem również zagrożony, gdyby organ, który otrzymał wniosek, nie mógł przekazać go właściwym organom w celu dokonania rejestracji ( 41 ).

75.

Ze wszystkich powodów, które właśnie przedstawiłem, uważam, że art. 6 ust. 1 dyrektywy 2013/32 i art. 17 dyrektywy 2013/33 należy interpretować w ten sposób, że „inny organ”, który może otrzymać wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej, lecz który nie jest właściwy zgodnie z prawem krajowym do jego rejestracji, powinien, po pierwsze, udzielić wnioskodawcy istotnych informacji pozwalających mu na zapoznanie się ze sposobem złożenia takiego wniosku, a po drugie, przekazać akta organowi właściwemu do rejestracji w celu uzyskania przez wnioskodawcę dostępu do świadczeń materialnych w ramach przyjmowania.

76.

Poprzez pytanie trzecie sąd odsyłający zmierza do ustalenia, czy art. 26 dyrektywy 2013/32 i art. 8 dyrektywy 2013/33 należy interpretować w ten sposób, że od chwili wyrażenia przez obywatela państwa trzeciego woli ubiegania się o udzielenie ochrony międzynarodowej przed „innym organem” w rozumieniu art. 6 ust. 1 dyrektywy 2013/32, wnioskodawca ten może zostać umieszczony w ośrodku detencyjnym wyłącznie z powodów przewidzianych w art. 8 ust. 3 dyrektywy 2013/33, ponieważ wnioskodawca jest chroniony zasadą non-refoulement.

77.

Aby odpowiedzieć na to pytanie, kluczowe wydaje się pokazanie etapów składania wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej w ramach systemu ustanowionego dyrektywą 2013/32.

78.

Zwracam uwagę, że w odniesieniu do początkowej fazy procedury udzielania ochrony międzynarodowej w art. 6 ust. 1 dyrektywy 2013/32 dokonano wyraźnego rozróżnienia dwóch etapów, a mianowicie, po pierwsze, wystąpienie z wnioskiem i, po drugie, złożenie wniosku ( 42 ). Niniejsza sprawa dotyczy pierwszego etapu.

79.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 dyrektywy 2013/32 obywatel państwa trzeciego lub bezpaństwowiec występuje z wnioskiem o udzielenie ochrony międzynarodowej albo do organu właściwego do jego rejestracji, albo do „innego organu”, który może otrzymać taki wniosek, nie będąc właściwym do jego rejestracji ( 43 ).

80.

W kontekście tego pierwszego etapu należy wyodrębnić dwie różne czynności, które należy wykonać w dwóch odrębnych momentach, a mianowicie, z jednej strony, wystąpienie w ścisłym znaczeniu tego słowa przez obywatela państwa trzeciego z wnioskiem o udzielenie ochrony międzynarodowej, czyli wyrażenie woli złożenia wniosku o udzielenie takiej ochrony, do organu właściwego do jego rejestracji lub do „innego organu” w rozumieniu art. 6 ust. 1 dyrektywy 2013/32, a z drugiej strony, rejestrację tego wniosku przez organ właściwy na mocy prawa krajowego. Pragnę zauważyć w tym względzie, że motyw 27 tej dyrektywy wyraźnie rozróżnia wyrażenie chęci wystąpienia o udzielenie ochrony międzynarodowej i obowiązek jego rejestracji przez właściwy organ.

81.

W odniesieniu do pierwszej czynności, mianowicie wystąpienia z wnioskiem lub wyrażenia chęci ubiegania się o ochronę międzynarodową ( 44 ), motyw 27 dyrektywy 2013/32 stanowi, że „obywatele państw trzecich […], którzy wyrazili chęć wystąpienia o udzielenie ochrony międzynarodowej, są wnioskodawcami ubiegającymi się o[taką ochronę]” ( 45 ). W związku z tym art. 6 ust. 1 dyrektywy 2013/32 i jej motyw 27 wyrażają wolę prawodawcy Unii, aby uznać, że wystąpiono z wnioskiem o udzielenie ochrony międzynarodowej do właściwego organu lub do „innego organu” w rozumieniu tego przepisu, jeżeli zainteresowana osoba oświadczyła przed tymi organami, że zamierza złożyć wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej.

82.

Prace przygotowawcze do art. 6 ust. 1 dyrektywy 2013/32 potwierdzają tę interpretację. Ze zmienionego wniosku Komisji wynika, że „[a]by osobie, która wyraża pragnienie wystąpienia o ochronę międzynarodową, zapewnić faktyczną możliwość złożenia wniosku, zmieniony wniosek usprawnia zasady obowiązujące na pierwszych etapach procedury azylowej” ( 46 ). Ponadto z lektury tego zmienionego projektu wynika, że czynność „wystąpienia” z wnioskiem o udzielenie ochrony międzynarodowej nie wymaga spełnienia żadnych formalności administracyjnych ( 47 ), ponieważ wspomniane formalności są przeprowadzane w momencie „złożenia” wniosku ( 48 ).

83.

Co do drugiej czynności, a mianowicie zarejestrowania wniosku, od organu właściwego na podstawie prawa krajowego wymaga się jej dokonania ( 49 ) w terminie trzech lub sześciu dni po wystąpieniu z nim ( 50 ). W tym względzie ze zmienionego wniosku dotyczącego omawianej dyrektywy wynika, że w celu zagwarantowania dostępu do ochrony międzynarodowej ten wniosek eliminuje możliwość pomylenia, z jednej strony, podstawowego aktu rejestracji osoby jako wnioskodawcy z przyjęciem kompletnego wniosku o udzielenie azylu (złożenie wniosku), z drugiej strony. Z projektu tego wynika również, że dzięki temu rozróżnieniu łatwiej jest państwom członkowskim dochować proponowanego trzydniowego terminu na zarejestrowanie wnioskodawcy w tym charakterze po wyrażeniu przez daną osobę chęci złożenia wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej ( 51 ), czyli po wystąpieniu przez nią z wnioskiem ( 52 ).

84.

Na drugim etapie osoba, która wystąpiła z wnioskiem, musi, po zarejestrowaniu go przez właściwy organ, mieć rzeczywistą możliwość jak najszybszego złożenia tego wniosku (art. 6 ust. 2 dyrektywy 2013/32) ( 53 ).

85.

W odniesieniu do tego drugiego etapu z art. 6 ust. 4 tej dyrektywy wynika, że „wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej uznaje się za złożony w momencie, gdy formularz przedłożony przez wnioskodawcę lub – w przypadku gdy przewiduje to prawo krajowe – urzędowe sprawozdanie dotrą do właściwych organów danych państw członkowskich” ( 54 ).

86.

Należy zauważyć, że możliwość przewidziana w art. 6 ust. 3 dyrektywy 2013/32, zgodnie z którą, bez uszczerbku dla art. 6 ust. 2 tej dyrektywy, państwa członkowskie mogą wymagać, aby wnioski o udzielenie ochrony międzynarodowej były składane osobiście lub w wyznaczonym miejscu, dotyczy wyłącznie drugiego etapu, tj. złożenia wniosku. Natomiast wymóg taki nie ma zastosowania do wystąpienia z wnioskiem, czy to do „organów właściwych” do jego rejestracji, czy też do „innych organów” w rozumieniu art. 6 ust. 1 tej dyrektywy.

87.

Ponadto należy wskazać, że art. 20 ust. 2 rozporządzenia nr 604/2013 również stanowi, że „wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej uważa się za złożony, jeśli formularz przedłożony przez wnioskodawcę lub sprawozdanie przygotowane przez organy dotarły do właściwych organów zainteresowanego państwa członkowskiego” ( 55 ). I tak, w kontekście interpretacji tego przepisu, Trybunał orzekł, że wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej uważa się za złożony, gdy pisemny dokument – sporządzony przez organ publiczny i zaświadczający, że obywatel państwa trzeciego wniósł o udzielenie mu ochrony międzynarodowej – został doręczony organowi zobowiązanemu do wykonania obowiązków wynikających z tego rozporządzenia i, ewentualnie, gdy organowi temu doręczono jedynie zasadnicze informacje zawarte w takim dokumencie, lecz nie sam dokument lub jego kopię ( 56 ).

88.

Podsumowując, dla postępowania w sprawie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej prawodawca Unii zamierzał ustanowić dwa odrębne etapy, a mianowicie wystąpienie z wnioskiem i złożenie wniosku. Na wystąpienie składają się dwa elementy: wyrażenie chęci ubiegania się o ochronę międzynarodową i jej rejestracja. Rejestracja ta może zostać dokonana z chwilą wyrażenia chęci ubiegania się, jeżeli ma ono miejsce przed właściwym organem, lub później, jeżeli wystąpienie z wnioskiem miało miejsce przed „innym organem” w rozumieniu art. 6 ust. 1 dyrektywy 2013/32.

89.

Muszę podkreślić, że rozróżnienie między wystąpieniem z wnioskiem i złożeniem wniosku ma zasadnicze znaczenie dla określenia, w którym konkretnie momencie na wstępnym etapie udzielania ochrony międzynarodowej należy uznać, że dana osoba korzysta ze statusu wnioskodawcy. Kwestia ta będzie przedmiotem następujących rozważań.

90.

W świetle wcześniejszych rozważań nasuwa się następujące pytanie: czy obywatelowi państwa trzeciego, który wyraził chęć ubiegania się o udzielenie ochrony międzynarodowej przed „innym organem” w rozumieniu art. 6 ust. 1 dyrektywy 2013/32, przysługuje status osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową?

91.

Jestem przekonany, że odpowiedź na to pytanie powinna być twierdząca.

92.

Po pierwsze, uważam za istotne przypomnieć, że art. 3 ust. 1 dyrektywy 2013/32 przewiduje, iż dyrektywa ta ma zastosowanie do wszystkich wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej, z którymi wystąpiono na terytorium państw członkowskich, w tym na granicy, w szczególności na wodach terytorialnych. Podobnie art. 3 ust. 1 dyrektywy 2013/33 stanowi, że dyrektywa ta stosuje się do wszystkich obywateli państw trzecich i bezpaństwowców, którzy składają wniosek [występują] o udzielenie ochrony międzynarodowej na terytorium, w tym na granicy, na wodach terytorialnych lub w strefach tranzytowych państwa członkowskiego. Z przepisów tych wynika, że tym, co definiuje zakres stosowania dyrektyw 2013/32 i 2013/33, jest „wystąpienie” z wnioskiem o udzielenie ochrony międzynarodowej.

93.

Z kolei art. 2 lit. b) dyrektywy 2013/32 definiuje „wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej” jako wniosek o ochronę, z którym do państwa członkowskiego występuje obywatel państwa trzeciego lub bezpaństwowiec, którego można uznać za osobę ubiegającą się o status uchodźcy lub status przyznany w ramach ochrony uzupełniającej. Z przepisu tego wynika, że dyrektywa 2013/32 ma zastosowanie do wniosków objętych tą definicją.

94.

Z kolei art. 2 lit. c) dyrektywy 2013/32 definiuje „wnioskodawcę” jako obywatela państwa trzeciego lub bezpaństwowca, który wystąpił z wnioskiem o udzielenie ochrony międzynarodowej, w odniesieniu do którego nie została jeszcze podjęta ostateczna decyzja. Artykuł 2 lit. b) dyrektywy 2013/33 również przewiduje analogiczną definicję.

95.

Dlatego w pełni podzielam stanowisko Komisji, zgodnie z którym z tych przepisów wynika, że dana osoba uzyskuje status osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową lub ochronę uzupełniającą od momentu, w którym „występuje” z wnioskiem o udzielenie ochrony międzynarodowej, tj. od momentu, w którym oświadcza przed „właściwym organem” lub „innym organem” w rozumieniu art. 6 ust. 1 dyrektywy 2013/32, że chce ubiegać się o udzielenie ochrony międzynarodowej ( 57 ).

96.

Po drugie, należy podkreślić, jak wynika z moich rozważań przedstawionych w pkt 79–83 niniejszej opinii, że chociaż art. 6 ust. 1 dyrektywy 2013/32 wprowadza wyraźne rozróżnienie „wystąpienia” z wnioskiem, jego „rejestracji” i jego „złożenia”, to art. 3 ust. 1 oraz art. 2 lit. b) i c) tej dyrektywy odnoszą się nie do wniosków „zarejestrowanych”lub„złożonych”, lecz do wniosków, z którymi „wystąpiono”.

97.

W konsekwencji ani „rejestracja”, ani „złożenie” wniosku nie mogą być uznane za czynności nadające status wnioskodawcy. Z brzmienia, systematyki ani celu dyrektywy 2013/32, ani z prac przygotowawczych do tej dyrektywy nie wynika, by istniała jakakolwiek podstawa, na której można by oprzeć takie twierdzenie. Jak wprost wskazano w motywie 27 tej dyrektywy, „ze względu na to, że obywatele państw trzecich lub bezpaństwowcy, którzy wyrazili chęć wystąpienia o udzielenie ochrony międzynarodowej, są wnioskodawcami ubiegającymi się o ochronę międzynarodową, powinni oni wywiązywać się z obowiązków i korzystać z praw zgodnie z dyrektywą 2013/32 i dyrektywą 2013/33” ( 58 ). Jak już podkreśliłem, z art. 6 ust. 1 dyrektywy 2013/32 wynika, że rejestracja wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej w terminie trzech lub sześciu dni roboczych po „wystąpieniu” z nim jest obowiązkiem spoczywającym nie na osobie, która „występuje” z wnioskiem, tj. na „osobie” ubiegającej się o taką ochronę, lecz wyłącznie na organie krajowym właściwym do rejestrowania tego wniosku ( 59 ).

98.

Po trzecie, z art. 6 ust. 1 dyrektywy 2013/32 wynika również, że wolą prawodawcy Unii wyraźnie było ułatwienie występowania z wnioskami o udzielenie ochrony międzynarodowej na granicy państwa członkowskiego, a w szczególności na wodach terytorialnych, ponieważ dostęp do procedury rozpatrywania wniosków powinien być skuteczny, łatwy i szybki. Państwa członkowskie są zatem co do zasady zobowiązane do rejestrowania każdego wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej, z którym obywatel państwa trzeciego wystąpił do organów krajowych, objętego zakresem stosowania tej dyrektywy, a następnie muszą zapewnić zainteresowanym osobom rzeczywistą możliwość jak najszybszego złożenia wniosku ( 60 ).

99.

Mając na względzie wszystkie wskazane powyżej powody, jestem zdania, że obywatel państwa trzeciego korzysta ze statusu osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową od momentu, w którym wyraża chęć ubiegania się o taką ochronę przed „innym organem” w rozumieniu art. 6 ust. 1 dyrektywy 2013/32, takim jak w niniejszej sprawie sąd śledczy, który ma orzec w przedmiocie zatrzymania. Przeciwna wykładnia byłaby bowiem sprzeczna ze skutecznością dostępu do procedury, która została przewidziana przez prawodawcę Unii w tej dyrektywie. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem zobowiązanie państw członkowskich do osiągnięcia wskazanego w dyrektywach rezultatu, jak również wynikająca z art. 4 ust. 3 TUE powinność podjęcia wszelkich właściwych środków ogólnych lub szczególnych w celu zapewnienia wykonania tego zobowiązania, ciążą na wszystkich organach państw członkowskich w granicach ich kompetencji, w tym na organach sądowych ( 61 ).

100.

Mając powyższe na uwadze, rozważę teraz kwestię, czy po wystąpieniu z wnioskiem o udzielenie ochrony międzynarodowej do „innego organu” w rozumieniu art. 6 ust. 1 dyrektywy 2013/32 osoba ubiegająca się o taką ochronę może zostać umieszczona w ośrodku detencyjnym wyłącznie z powodów przewidzianych w art. 8 ust. 3 dyrektywy 2013/33.

101.

W niniejszej sprawie do sądu odsyłającego zwrócono się o orzeczenie w przedmiocie zatrzymania obywatela państwa trzeciego w celu wykonania decyzji w sprawie odesłania ze względu na to, że decyzja ta nie mogła zostać wykonana w ustalonym w prawie krajowym terminie 72 godzin ( 62 ). Z postanowienia odsyłającego wynika, że obywatel ten wystąpił do tego sądu z wnioskiem o udzielenie ochrony międzynarodowej w ciągu 48 godzin od przybycia na terytorium Hiszpanii.

102.

W tym względzie, po pierwsze, przypominam, że Trybunał orzekł już, iż art. 2 ust. 1 dyrektywy 2008/115 w związku z motywem 9 tej dyrektywy należy interpretować w ten sposób, że „dyrektywa ta nie ma zastosowania do obywatela państwa trzeciego, który złożył wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej w rozumieniu dyrektywy [2005/85/WE ( 63 )], i to w okresie pomiędzy złożeniem ( 64 ) tego wniosku a wydaniem w pierwszej instancji decyzji w przedmiocie tego wniosku bądź, ewentualnie, do czasu wydania rozstrzygnięcia w przedmiocie środka odwoławczego wniesionego od tej decyzji” ( 65 ).

103.

Ponadto, jak wynika z orzecznictwa Trybunału, wykładni dyrektywy 2008/115, podobnie jak wykładni dyrektywy 2005/85 (która poprzedzała dyrektywę 2013/32), „należy dokonywać, jak wynika z motywu 24 pierwszej z tych dyrektyw i motywu 8 ( 66 ) drugiej, z poszanowaniem praw podstawowych i zasad uznanych w szczególności w karcie” ( 67 ), której art. 18 gwarantuje prawo do azylu ( 68 ) oraz zasadę non-refoulement ( 69 ).

104.

Jeśli chodzi w szczególności o zatrzymanie, Trybunał orzekł, że stosowanie środka detencyjnego w celu wydalenia uregulowane w dyrektywie 2008/115 i stosowanie środka detencyjnego wobec osoby wnoszącej o udzielenie azylu są objęte zakresami odmiennych reżimów prawnych ( 70 ).

105.

Po drugie, jak już wcześniej wyjaśniłem ( 71 ), jestem zdania, że osoba uzyskuje status wnioskodawcy od momentu, w którym „występuje” z wnioskiem o udzielenie ochrony międzynarodowej. Zatem to od tego momentu warunki zatrzymania osoby ubiegającej się o ochronę są uregulowane w art. 8–11 dyrektywy 2013/33.

106.

W niniejszej sprawie wynika z tego, że nawet jeśli warunki zatrzymania VL do chwili „wystąpienia” przez VL z wnioskiem o udzielenie ochrony międzynarodowej były regulowane przez dyrektywę 2008/115 ( 72 ), to od chwili wystąpienia z tym wnioskiem stosuje się do niego art. 26 ust. 1 dyrektywy 2013/32 i art. 8 ust. 1 dyrektywy 2013/33. Przepisy te stanowią bowiem, że państwa członkowskie nie mogą zatrzymywać osoby wyłącznie z tego powodu, że wystąpiła ona z wnioskiem o udzielenie ochrony międzynarodowej.

107.

Ponadto Trybunał orzekł już, że pozostałe ustępy w art. 8 dyrektywy 2013/33 wprowadzają znaczne ograniczenia przyznanego państwom członkowskim uprawnienia do stosowania środka w postaci zatrzymania ( 73 ). W szczególności art. 8 ust. 3 akapit pierwszy tej dyrektywy wymienia w sposób wyczerpujący różne powody ( 74 ) mogące uzasadniać zatrzymanie, a każdy z nich odpowiada konkretnej potrzebie, uzyskując w ten sposób autonomiczny charakter ( 75 ). Zatem gdy istnieje powód mogący uzasadnić zatrzymanie, art. 8 ust. 2 tej dyrektywy wymaga, by zatrzymanie można było zarządzić wyłącznie wtedy, gdy jest to konieczne, oraz po indywidualnym zbadaniu każdej sprawy, jeżeli nie można skutecznie zastosować łagodniejszych środków przymusu ( 76 ).

108.

W szczególności wśród powodów, które mogą uzasadniać zatrzymanie, figuruje powód określony w art. 8 ust. 3 lit. d) dyrektywy 2013/33, związany z okolicznością, że wnioskodawca został zatrzymany w ramach postępowania w sprawie powrotu na podstawie dyrektywy 2008/115 i ma służyć przygotowaniu powrotu lub przeprowadzeniu procesu wydalania, a dane państwo członkowskie może wykazać na podstawie obiektywnych kryteriów, w tym informacji, że wnioskodawca już uprzednio miał możliwość skorzystania z procedury azylowej, istnienie uzasadnionych podstaw, by sądzić, że wnioskodawca wystąpił o ochronę międzynarodową tylko w celu opóźnienia lub uniemożliwienia wykonania decyzji nakazującej powrót.

109.

W niniejszej sprawie, odnośnie, w pierwszej kolejności, do możliwości dostępu do procedury azylowej, należy podkreślić, że o ile do sądu odsyłającego należy ustalenie, czy takie uzasadnienie istnieje, o tyle wydaje się jednak, że sąd ten wyraźnie wskazuje w postanowieniu odsyłającym, iż z protokołu zatrzymania z dnia 13 grudnia 2019 r. wynika, że przed stawieniem się przed tym sądem VL nie został poinformowany o możliwości ubiegania się o udzielenie ochrony międzynarodowej, uściślając ponadto, że „sąd śledczy, przed którym stawiłby się nielegalnie przebywający w Hiszpanii obywatel państwa trzeciego w celu zatrzymania stanowi […] jedyny organ, przed którym będzie mógł wnioskować o udzielenie ochrony międzynarodowej, przed udaniem się do ośrodka detencyjnego” ( 77 ).

110.

W odniesieniu do, po drugie, istnienia uzasadnionych podstaw, aby sądzić, że wnioskodawca wystąpił z wnioskiem o udzielenie ochrony międzynarodowej wyłącznie w celu opóźnienia lub uniemożliwienia wykonania decyzji o powrocie lub przeprowadzenia wydalenia, ani z postanowienia odsyłającego, ani z akt sprawy, którymi dysponuje Trybunał, nie wynika, by tak było w tym przypadku.

111.

W każdym razie moim zdaniem należy uściślić, że – jak wynika z orzecznictwa Trybunału – sam fakt, iż osoba ubiegająca się o azyl w chwili złożenia swego wniosku jest adresatem decyzji o powrocie i że jest względem niej stosowany środek detencyjny na podstawie art. 15 dyrektywy 2008/115, nie pozwala domniemywać, bez dokonania indywidualnej oceny wszystkich istotnych okoliczności, że osoba ta złożyła ów wniosek jedynie w celu opóźnienia lub uniemożliwienia wykonania decyzji o powrocie i że utrzymanie w mocy środka detencyjnego jest obiektywnie niezbędne i proporcjonalne ( 78 ). W tym zakresie ciężar dowodu spoczywa na organach krajowych ( 79 ).

112.

W związku z tym jestem zdania, że VL należy uznać za osobę ubiegającą się o udzielenie ochrony międzynarodowej od momentu, w którym wystąpił ze swoim wnioskiem do sądu odsyłającego jako „innego organu” w rozumieniu art. 6 ust. 1 dyrektywy 2013/32, chyba że zainteresowane organy krajowe udowodnią, na podstawie oceny jej osobistej sytuacji, że ma zastosowanie jedna z podstaw określonych w art. 8 ust. 3 dyrektywy 2013/33, co nie wydaje mi się wynikać ani z postanowienia odsyłającego, ani z akt sprawy, którymi dysponuje Trybunał.

113.

Z postanowienia odsyłającego wynika natomiast, że jedynym powodem, dla którego sąd śledczy zatrzymał VL, jest okoliczność, iż w ośrodkach przyjmujących nie było dostępnych miejsc. Muszę podkreślić, że powód ten nie został wymieniony w art. 8 ust. 3 dyrektywy 2013/33. Dlatego trudno byłoby zaakceptować fakt, że osoba ubiegająca się o udzielenie ochrony międzynarodowej mogłaby zostać umieszczona w ośrodku detencyjnym tylko z tego powodu, że w ośrodkach przyjmujących nie ma dostępnych miejsc. W świetle znaczenia prawa do wolności gwarantowanego w art. 6 karty oraz wagi ingerencji, jaką stanowi takie zatrzymanie wobec tego prawa, ograniczenia korzystania z tego prawa nie mogą wykraczać poza to, co jest ściśle konieczne ( 80 ).

114.

Proponuję zatem, aby Trybunał odpowiedział, że art. 26 dyrektywy 2013/32 i art. 8 dyrektywy 2013/33 należy interpretować w ten sposób, że od momentu, w którym obywatel państwa trzeciego wyrazi wolę ubiegania się o ochronę międzynarodową przed „innym organem” w rozumieniu art. 6 ust. 1 dyrektywy 2013/32, wnioskodawca może zostać umieszczony w ośrodku detencyjnym jedynie z powodów przewidzianych w art. 8 ust. 3 dyrektywy 2013/33.

115.

W świetle powyższych rozważań proponuję, aby na pytania zadane przez Juzgado de Instrucción no 3 de San Bartolomé de Tirajana (sąd śledczy w San Bartolomé de Tirajana, Hiszpania) Trybunał odpowiedział w następujący sposób: