z dnia 7 maja 2020 r. ( *1 )
Odesłanie prejudycjalne – Rozporządzenie (UE) nr 1215/2012 – Współpraca sądowa w sprawach cywilnych – Notariusze podejmujący czynności w ramach postępowania egzekucyjnego prowadzonego na podstawie dokumentu autentycznego – Postępowanie niesporne – Zasada niedyskryminacji – Artykuł 18 TFUE – Prawo do rzetelnego procesu sądowego – Artykuł 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej
W sprawach połączonych C‑267/19 i C‑323/19
mających za przedmiot wnioski o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożone przez Trgovački sud u Zagrebu (sąd gospodarczy w Zagrzebiu, Chorwacja) postanowieniami z dnia 20 marca 2019 r. (C‑267/19) i z dnia 8 kwietnia 2019 r. (C‑323/19), które wpłynęły do Trybunału, odpowiednio, w dniach 28 marca i 18 kwietnia 2019 r., w postępowaniach:
Parking d.o.o.
przeciwko
Sawal d.o.o. (C‑267/19)
oraz
Interplastics s. r. o.
przeciwko
Letifico d.o.o. (C‑323/19)
TRYBUNAŁ (szósta izba),
w składzie: M. Safjan, prezes izby, C. Toader (sprawozdawczyni) i N. Jääskinen, sędziowie,
rzecznik generalny: M. Bobek,
sekretarz: A. Calot Escobar,
uwzględniając pisemny etap postępowania,
rozważywszy uwagi, które przedstawili:
– |
w imieniu PARKING d.o.o. – M. Kuzmanović, odvjetnik, |
– |
w imieniu Interplastics s. r. o. – M. Praljak, odvjetnik, |
– |
w imieniu rządu chorwackiego – G. Vidović Mesarek, w charakterze pełnomocnika, |
– |
w imieniu Komisji Europejskiej – M. Wilderspin i M. Mataija, w charakterze pełnomocników, |
podjąwszy, po wysłuchaniu rzecznika generalnego, decyzję o rozstrzygnięciu spraw bez opinii,
wydaje następujący
Wyrok
1 |
Wnioski o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczą wykładni art. 6 ust. 1 europejskiej Konwencji ochrony praw człowieka i podstawowych wolności, podpisanej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r. (zwanej dalej „EKPC”), art. 18 TFUE, rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (Dz.U. 2012, L 351, s. 1), a także wyroków z dnia 9 marca 2017 r., Zulfikarpašić (C‑484/15, EU:C:2017:199) i Pula Parking (C‑551/15, EU:C:2017:193). |
2 |
Wnioski te zostały złożone w ramach dwóch sporów pomiędzy, po pierwsze, spółkami Parking d.o.o. a Sawal d.o.o., a po drugie, spółkami Interplastics s. r. o. a Letico d.o.o., mających za przedmiot wnioski o wszczęcie egzekucji w celu odzyskania niezapłaconych należności. |
Ramy prawne
EKPC
3 |
Artykuł 6 EKPC, zatytułowany „Prawo do rzetelnego procesu sądowego”, stanowi w ust. 1: „Każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony ustawą przy rozstrzyganiu o jego prawach i obowiązkach o charakterze cywilnym albo o zasadności każdego oskarżenia w wytoczonej przeciwko niemu sprawie karnej […]”. |
Prawo Unii
Rozporządzenie (WE) nr 805/2004
4 |
Artykuł 3 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 805/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie utworzenia europejskiego tytułu egzekucyjnego dla roszczeń bezspornych (Dz.U. 2004, L 143, s. 15 – wyd. spec. w jęz. polskim, rozdz. 19, t. 7, s. 38) przewiduje: „Niniejsze rozporządzenie stosuje się do orzeczeń, ugód sądowych oraz dokumentów urzędowych dotyczących roszczeń bezspornych. Roszczenie uznaje się za bezsporne, jeżeli:
|
Rozporządzenie (UE) nr 1215/2012
5 |
Zgodnie z motywami 4 i 10 rozporządzenia nr 1215/2012:
[…]
|
6 |
Zgodnie z brzmieniem art. 1 ust. 1 tego rozporządzenia: „Niniejsze rozporządzenie ma zastosowanie w sprawach cywilnych i handlowych, niezależnie od rodzaju sądu. Nie obejmuje ono w szczególności spraw podatkowych, celnych, administracyjnych ani spraw dotyczących odpowiedzialności państwa za działania lub zaniechania w wykonywaniu władzy publicznej (acta iure imperii)”. |
7 |
Zgodnie z art. 2 lit. a) rozporządzenia nr 1215/2012 „orzeczenie” oznacza każde orzeczenie wydane przez sąd państwa członkowskiego – niezależnie od tego, jak zostanie określone – w tym wyrok, postanowienie, nakaz, nakaz egzekucyjny oraz postanowienie w przedmiocie ustalenia kosztów postępowania wydane przez urzędnika sądowego”. |
8 |
Artykuł 3 tego rozporządzenia przewiduje: „Do celów niniejszego rozporządzenia termin »sąd« obejmuje niżej wymienione organy w zakresie, w jakim są one właściwe w sprawach wchodzących w zakres stosowania niniejszego rozporządzenia:
|
Prawo chorwackie
Ustawa o egzekucji
9 |
Artykuł 1 Ovršni zakon (ustawy o egzekucji, Narodne novine, br. 112/12, 25/13, 93/14, 55/16 i 73/17) przyznaje notariuszom kompetencje do prowadzenia egzekucji wierzytelności na podstawie „dokumentu autentycznego”, poprzez wydawanie nakazów egzekucyjnych mających status tytułów wykonawczych, bez wyraźnej zgody ze strony dłużnika poddanego egzekucji. |
10 |
Zgodnie z art. 57 ust. 1 ustawy o egzekucji dłużnik może wnieść sprzeciw wobec nakazów egzekucyjnych wydanych na podstawie dokumentu autentycznego w terminie 8 dni, a w przypadku sporów dotyczących weksli i czeków – w terminie 3 dni, chyba że kwestionuje on wyłącznie postanowienie w przedmiocie ustalenia kosztów postępowania. |
11 |
Artykuł 58 ust. 3 wspomnianej ustawy stanowi: „W przypadku gdy nakaz egzekucyjny jest zaskarżany w całości lub tylko w części nakazującej dłużnikowi zaspokojenie wierzytelności, sąd, do którego wniesiono sprzeciw, uchyla nakaz egzekucyjny w części nakazującej egzekucję i uchyla podjęte środki, przy czym postępowanie toczy się następnie zgodnie z przepisami mającymi zastosowanie w przypadku wniesienia sprzeciwu od nakazu zapłaty, a jeżeli sąd nie jest właściwy miejscowo, przekazuje sprawę sądowi właściwemu w sprawie”. |
Kodeks postępowania cywilnego
12 |
Artykuł 446 Zakon o parničnom postupku (kodeks postępowania cywilnego, Narodne novine, br. 53/91, 91/92, 112/99, 117/03, 84/08, 123/08, 57/11, 148/11, 25/13, 70/19), regulujący nakaz zapłaty, ma następujące brzmienie: „Jeżeli żądanie pozwu dotyczy wymagalnej wierzytelności pieniężnej, a wierzytelność ta została ustalona w dokumencie autentycznym załączonym do oryginału pozwu lub uwierzytelnionego odpisu pozwu, sąd nakazuje stronie pozwanej spełnienia świadczenia [nakaz zapłaty]. W pozwie o wydanie nakazu zapłaty strona powodowa powinna wskazać powody, które skłoniły ją do zwrócenia się o jego wydanie, a nie o wydanie nakazu egzekucyjnego na podstawie dokumentu autentycznego. Jeżeli sąd uzna, że względy, na które powołuje się strona powodowa, nie uzasadniają jej interesu w wydaniu nakazu zapłaty, odrzuca on pozew jako niedopuszczalny. Uznaje się, że strona powodowa ma interes w wydaniu nakazu zapłaty, jeżeli pozwany ma siedzibę za granicą lub gdy uprzednio zakwestionował roszczenie powołane w dokumencie autentycznym. Sąd wydaje nakaz zapłaty, jeżeli strona powodowa wprawdzie nie wystąpiła z wnioskiem o wydanie takiego nakazu w pozwie, ale spełnia wszystkie przesłanki wydania nakazu zapłaty”. |
Postępowania główne i pytania prejudycjalne
Sprawa C‑267/19
13 |
W dniu 25 kwietnia 2016 r. Parking, spółka z siedzibą w Chorwacji, wszczęła przed notariuszem wykonującym zawód w Chorwacji postępowanie egzekucyjne przeciwko spółce prawa słoweńskiego Sawal. Podstawę dla wszczęcia owego postępowania stanowił „dokument autentyczny”, a mianowicie wyciąg z uwierzytelnionych ksiąg rachunkowych zaświadczający istnienie wierzytelności. |
14 |
W dniu 23 maja 2016 r. notariusz wydał nakaz egzekucyjny, w którym nakazał Sawal zapłatę w terminie 8 dni dochodzonej wierzytelności w kwocie 100 kun chorwackich (HRK) (około 15 EUR), powiększonej o ustawowe odsetki za zwłokę i koszty tego postępowania w kwocie 1741,25 HRK (około 260 EUR). Wniosek o wszczęcie egzekucji i nakaz egzekucyjny zostały doręczone Sawal w dniu 9 lutego 2017 r. |
15 |
Sawal wniosła sprzeciw od tego nakazu w wyznaczonym terminie do Trgovački sud u Zagrebu (sądu gospodarczego w Zagrzebiu, Chorwacja). |
16 |
Zdaniem sądu odsyłającego z wyroków z dnia 9 marca 2017 r., Zulfikarpašić (C‑484/15, EU:C:2017:199) i Pula Parking (C‑551/15, EU:C:2017:193) wynika, że notariusze wykonujący w Chorwacji kompetencje powierzone im przez prawo krajowe w ramach postępowań egzekucyjnych prowadzonych na podstawie „dokumentów autentycznych” nie są objęci zakresem znaczeniowym pojęcia „sądu” w rozumieniu rozporządzeń nr 805/2004 i nr 1215/2012. |
17 |
Sąd ów zauważa, że postępowanie poprzedzające wydanie nakazu egzekucyjnego nie jest postępowaniem kontradyktoryjnym, a zgodnie z przywołanym orzecznictwem nakaz ten nie jest wydany przez sąd, lecz przez notariusza. Uważa on w związku z tym, że nie można kontynuować postępowania w sprawie sprzeciwu wniesionego do niego od nakazu egzekucyjnego, ponieważ nakaz ten został wydany przez oczywiście niewłaściwy organ w ramach postępowania egzekucyjnego naruszającego podstawowe zasady prawa Unii. |
18 |
Sąd ów stwierdza, po pierwsze, że w następstwie przywołanych wyroków osoby fizyczne i prawne zamieszkałe względnie mające siedzibę w Chorwacji znajdują się w sytuacji mniej korzystnej aniżeli osoby fizyczne i prawne z innych państw członkowskich w zakresie, w jakim nakazy egzekucyjne wydawane przez notariuszy w Chorwacji nie są uznawane w innych państwach członkowskich Unii Europejskiej ani jako europejski tytuł egzekucyjny w rozumieniu rozporządzenia nr 805/2004, ani jako orzeczenie sądowe w rozumieniu rozporządzenia nr 1215/2012. Tego rodzaju odmienne traktowanie osób fizycznych i prawnych zamieszkałych względnie mających siedzibę w Chorwacji względem osób fizycznych i prawnych z innych państw członkowskich stanowi w opinii sądu odsyłającego dyskryminację zakazaną na mocy art. 18 TFUE. |
19 |
Po drugie, sąd odsyłający zauważa, że niesporny charakter postępowania egzekucyjnego toczonego na podstawie dokumentu autentycznego przed notariuszem może również stanowić naruszenie prawa do skutecznego środka prawnego, ustanowionego w art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej „kartą”). |
20 |
Sąd ów stwierdza ponadto występowanie w Chorwacji rozbieżnej praktyki sądowej w przedmiocie kompetencji przyznanych notariuszom w ramach postępowania egzekucyjnego toczonego na podstawie „dokumentu autentycznego”, zależnie od tego, czy dłużnikami są osoby fizyczne lub prawne mające miejsce zamieszkania względnie siedzibę w Chorwacji, czy też w innym państwie członkowskim. |
21 |
W tych okolicznościach Trgovački sud u Zagrebu (sąd gospodarczy w Zagrzebiu) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:
|
Sprawa C‑323/19
22 |
W dniu 4 lutego 2019 r. spółka Interplastics, z siedzibą w Słowacji, wszczęła przed notariuszem wykonującym zawód w Chorwacji postępowanie egzekucyjne przeciwko spółce prawa chorwackiego, Letifico, na podstawie „dokumentu autentycznego”, a mianowicie zestawienia faktur wystawionych w dniu 11 grudnia 2018 r., zaświadczających istnienie wierzytelności Interplastics wobec Letifico w kwocie 17700 EUR, wyrażonej w kunach, powiększonej o ustawowe odsetki i koszty postępowania w kwocie 7210,80 HRK (około 968 EUR). |
23 |
W tym samym dniu notariusz wydał nakaz egzekucyjny, którym nakazał Letifico zapłatę dochodzonej wierzytelności w terminie 8 dni. Wniosek o wszczęcie egzekucji i nakaz egzekucyjny zostały doręczone Letifico w dniu 13 lutego 2019 r. |
24 |
Letifico wniosła sprzeciw od tego nakazu w wyznaczonym terminie, kwestionując zarówno podstawę, jak i wysokość dochodzonej wierzytelności. |
25 |
Powziąwszy wątpliwości analogiczne do wątpliwości powziętych w sprawie C‑267/19, Trgovački sud u Zagrebu (sąd gospodarczy w Zagrzebiu) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z identycznymi pytaniami prejudycjalnymi. |
26 |
Postanowieniem prezesa Trybunału z dnia 27 maja 2019 r. sprawy C‑267/19 i C‑323/19 zostały połączone do celów pisemnego etapu postępowania oraz wydania wyroku. |
W przedmiocie pytań prejudycjalnych
W przedmiocie właściwości Trybunału
27 |
Aby ustalić, czy Trybunał jest właściwy, by udzielić odpowiedzi na pytania prejudycjalne, należy zbadać, czy sprawy rozpatrywane w postępowaniu głównym wykazują związek z prawem Unii. W tym względzie należy zauważyć, że podobnie jak w sprawie, w której zapadł wyrok z dnia 9 marca 2017 r., Pula Parking (C‑551/15, EU:C:2017:193), sąd odsyłający rozpatruje dwa sprzeciwy wobec nakazów egzekucyjnych wydanych przez notariuszy w celu umożliwienia wnioskodawcom odzyskania należności. |
28 |
Jeśli zastosowanie miałoby znaleźć rozporządzenie nr 1215/2012, po zakończeniu takich postępowań w sprawie sprzeciwu co do zasady zostałyby wydane orzeczenia sądowe, które mogłyby zostać uznane i wykonane w innym państwie członkowskim. Element łączący sprawę z prawem Unii, uzasadniający właściwość Trybunału do udzielenia odpowiedzi na pytania przedstawione przez sąd odsyłający, mógłby zatem wynikać z możliwości zastosowania w niniejszej sprawie tego rozporządzenia (zob. podobnie wyrok z dnia 25 maja 2016 r., Meroni, C‑559/14, EU:C:2016:349, pkt 44). |
29 |
W tym względzie należy zauważyć, po pierwsze, że postępowania w przedmiocie odzyskiwania należności, takie jak prowadzone w postępowaniach głównych, należą co do istoty do „spraw cywilnych i handlowych” w rozumieniu art. 1 ust. 1 rozporządzenia nr 1215/2012. |
30 |
Po drugie, w odniesieniu do elementu zewnętrznego, którego wystąpienie stanowi przesłankę stosowania tego rozporządzenia (zob. podobnie wyrok z dnia 14 listopada 2013 r., Maletic, C‑478/12, EU:C:2013:735, pkt 26), należy stwierdzić, że w sprawie C‑267/19 dłużnik poddawany egzekucji ma siedzibę w Słowenii. Natomiast w sprawie C‑323/19 to spółka wnioskująca o przeprowadzenie egzekucji ma siedzibę w państwie członkowskim innym niż Chorwacja, w tym przypadku na Słowacji, a pozostałe okoliczności sprawy są prima facie związane wyłącznie z terytorium Chorwacji. |
31 |
W związku z tym, nie powołując się formalnie na brak właściwości Trybunału ze względu na brak istnienia elementu zewnętrznego w tej ostatniej sprawie, Komisja zastanawia się nad możliwością zastosowania rozporządzenia nr 1215/2012, w sytuacji gdy tylko osoba wnioskująca o przeprowadzenie egzekucji ma siedzibę w państwie członkowskim innym niż państwo siedziby sądu. |
32 |
W tym względzie należy zauważyć, że badając międzynarodowy charakter rozpatrywanego stosunku prawnego, Trybunał wielokrotnie odnosił się do „odpowiedniego miejsca zamieszkania stron sporu”, bez względu na rolę odgrywaną przez te strony w postępowaniu (zob. podobnie wyrok z dnia 1 marca 2005 r., Owusu, C‑281/02, EU:C:2005:120, pkt 25, 26). |
33 |
O ile rozporządzenie nr 1215/2012, posługując się w motywach 3 i 26 pojęciami, odpowiednio, „spraw mających skutki transgraniczne” i „transgranicznych postępowań sądowych”, nie definiuje ich jednak, o tyle należy zauważyć, że art. 3 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 1896/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. ustanawiającego postępowanie w sprawie europejskiego nakazu zapłaty (Dz.U. 2006, L 399, s. 1) definiuje równoważne pojęcie „sprawy transgranicznej” jako spór, w którym przynajmniej jedna ze stron ma miejsce zamieszkania lub miejsce stałego pobytu w państwie członkowskim innym niż państwo członkowskie siedziby sądu rozpoznającego sprawę. |
34 |
W oparciu o przywołany przepis Trybunał orzekł, że w związku z tym, iż strona pozwana w ramach postępowania w przedmiocie nakazu zapłaty ma siedzibę w państwie członkowskim innym niż państwo członkowskie siedziby sądu rozpatrującego sprawę, spór wykazuje charakter transgraniczny i jest w związku z tym objęty zakresem stosowania rozporządzenia nr 1896/2006 (zob. podobnie wyrok z dnia 19 grudnia 2019 r., Bondora, C‑453/18 i C‑494/18, EU:C:2019:1118, pkt 35). |
35 |
Taka wykładnia art. 3 ust. 1 rozporządzenia nr 1896/2006 służy również co do zasady ustaleniu posiadania przez spór charakteru transgranicznego, a co za tym idzie – stwierdzeniu dla celów stosowania rozporządzenia nr 1215/2012 występowania w sporze elementu zewnętrznego. Ponieważ w rzeczywistości oba te rozporządzenia należą do dziedziny współpracy sądowej w sprawach cywilnych, jako że mają one skutki transgraniczne, należy zharmonizować wykładnię równoważnych pojęć, którymi posłużył się prawodawca Unii. |
36 |
Z powyższego wynika, że rozporządzenie nr 1215/2012 ma zastosowanie w obydwu sprawach stanowiących przedmiot postępowań głównych i stanowi tym samym element łączący te sprawy z prawem Unii. |
37 |
Należy również stwierdzić, że o ile pytania przedstawione przez sąd odsyłający dotyczą częściowo art. 6 ust. 1 EKPC, o tyle przepis ten odpowiada w istocie art. 47 karty, który Trybunał może zbadać z zastrzeżeniem postanowień jej art. 51 ust. 1, to znaczy gdy państwa członkowskie stosują prawo Unii (zob. podobnie postanowienie z dnia 11 kwietnia 2019 r., Hrvatska radiotelevizija, C‑657/18, niepublikowane, EU:C:2019:304, pkt 28). |
38 |
W badanej sprawie sąd odsyłający, przed którym wytoczono powództwa objęte zakresem stosowania rozporządzenia nr 1215/2012, zadaje sobie pytanie, czy uregulowanie prawa krajowego upoważniające notariuszy do wydawania nakazów egzekucyjnych w ramach postępowań egzekucyjnych toczonych na podstawie dokumentu autentycznego przed wytoczeniem powództwa przed tym sądem, nie narusza podstawowych zasad prawa Unii, w szczególności zasady niedyskryminacji przewidzianej w art. 18 TFUE oraz prawa do skutecznego środka prawnego przewidzianego w art. 47 karty. |
39 |
W zakresie, w jakim zgodność owego uregulowania prawa krajowego z podstawowymi zasadami prawa Unii ma, zdaniem sądu odsyłającego, wpływ, choćby i pośredni, na kwestię uznawania i wykonywania orzeczeń wydanych przez ów sąd w postępowaniu w przedmiocie sprzeciwu wobec nakazu egzekucyjnego wydanego przez notariusza, Trybunał jest właściwy do rozpatrzenia pytań prejudycjalnych w świetle art. 47 karty i art. 18 TFUE. |
Co do istoty
40 |
Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem w ramach ustanowionej w art. 267 TFUE procedury współpracy między sądami krajowymi a Trybunałem do tego ostatniego należy udzielenie sądowi krajowemu użytecznej odpowiedzi, która umożliwi mu rozstrzygnięcie zawisłego przed nim sporu. Mając to na uwadze, Trybunał musi w razie potrzeby przeformułować przedłożone mu pytania [zob. wyroki: z dnia 4 września 2014 r., eco cosmetics i Raiffeisenbank St. Georgen, C‑119/13 i C‑120/13, EU:C:2014:2144, pkt 32; a także z dnia 12 grudnia 2019 r., Instituto Nacional de la Seguridad Social (Dodatek emerytalny i rentowy dla matek), C‑450/18, EU:C:2019:1075, pkt 25]. |
41 |
W celu udzielenia sądowi odsyłającemu użytecznej odpowiedzi należy zauważyć w odniesieniu do powołania się przez ten sąd na wyrok z dnia 9 marca 2017 r., Zulfikarpašić (C‑484/15, EU:C:2017:199), że sprawa, w której zapadł ten wyrok, dotyczyła rozporządzenia nr 805/2004. Tymczasem w niniejszej sprawie żadna z rozpatrywanych wierzytelności nie jest wierzytelnością „bezsporną” w rozumieniu art. 3 tego rozporządzenia, ponieważ zostały one zakwestionowane przed tym sądem. W związku z tym rozporządzenie nr 805/2004 nie ma zastosowania ratione materiae. |
42 |
Należy w związku z tym rozumieć, że poprzez swoje dwa pytania, które należy rozpatrzyć łącznie, sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy w sytuacji gdy wydane przez niego orzeczenia są objęte zakresem stosowania rozporządzenia nr 1215/2012, art. 18 TFUE i art. 47 karty należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie przepisom krajowym upoważniającym notariuszy działających w granicach kompetencji powierzonych im w ramach postępowań egzekucyjnych prowadzonych na podstawie dokumentów autentycznych do wydawania nakazów egzekucyjnych, które, jak wynika z wyroku z dnia 9 marca 2017 r., Pula Parking (C‑551/15, EU:C:2017:193), nie mogą być uznawane i wykonywane w innym państwie członkowskim. |
43 |
Co się tyczy zakresu tego ostatniego wyroku, należy na wstępie sprecyzować, że Trybunał orzekł jedynie w przedmiocie nieposiadania statusu sądu przez notariuszy działających w Chorwacji w granicach kompetencji przyznanych im przez ustawę o egzekucji w ramach postępowań egzekucyjnych prowadzonych na podstawie dokumentu autentycznego, a zatem w przedmiocie uznawania i wykonywania na podstawie rozporządzenia nr 1215/2012 nakazów wydawanych w takich postępowaniach, nie kwestionując przy tym specyfiki chorwackiego porządku prawnego w tym zakresie. |
44 |
W tym samym wyroku Trybunał nie wypowiedział się jednak w przedmiocie kompetencji tych notariuszy do wydawania nakazów egzekucyjnych w postępowaniu egzekucyjnym i w żaden sposób nie orzekł, by rozporządzenie nr 1215/2012 zakazywało korzystania z tego rodzaju postępowań. |
45 |
Co się tyczy, w pierwszej kolejności, wykładni art. 18 TFUE, mającego zastosowanie w niniejszej sprawie w braku innych przepisów szczególnych dotyczących niedyskryminacji w ramach rozporządzenia nr 1215/2012, należy przede wszystkim stwierdzić, że ustawa o egzekucji nie ustanawia odmiennego traktowania w oparciu o kryterium przynależności państwowej. |
46 |
Jak wynika bowiem z akt sprawy, którymi dysponuje Trybunał, podmiot wnioskujący o wszczęcie egzekucji, niezależnie od tego, czy jest rezydentem Chorwacji, czy nie, oraz niezależnie od tego, czy jest osobą prawną, czy fizyczną, zwraca się do notariusza w celu uzyskania nakazu egzekucyjnego na podstawie dokumentu autentycznego. Wydawane w tym postępowaniu nakazy egzekucyjne nie będą mogły zostać uznane i wykonane w innym państwie członkowskim na podstawie rozporządzenia nr 1215/2012, i to niezależnie od przynależności państwowej stron. |
47 |
Wniosku tego nie podważa poza tym okoliczność, że nakazy wydane przez notariuszy z innych państw członkowskich, wyraźnie uznanych za „sąd” w art. 3 rozporządzenia nr 1215/2012, korzystają z przewidzianego w tym rozporządzeniu systemu uznawania i wykonywania orzeczeń. |
48 |
Kwalifikacja notariuszy w poszczególnych państwach członkowskich pozostaje związana ze specyfiką odnośnych porządków prawnych, ponieważ rozporządzenie nr 1215/2012 nie ma na celu, jak podniosła to również Komisja w swoich uwagach na piśmie, narzucenia określonej organizacji wymiaru sprawiedliwości. W tym względzie należy przypomnieć, że zgodnie z motywem 4 wspomnianego rozporządzenia jego celem jest ujednolicenie przepisów o jurysdykcji w sprawach cywilnych i handlowych, tak by zapewnić szybkie i nieskomplikowane uznawanie i wykonywanie orzeczeń wydanych w jednym z państw członkowskich (wyrok z dnia 9 marca 2017 r., Pula Parking, C‑551/15, EU:C:2017:193, pkt 50). |
49 |
Co się tyczy wreszcie dyskryminacji odwrotnej, co do której podjął wątpliwości sąd odsyłający, z systemu ustanowionego przez to rozporządzenie wynika, że państwa członkowskie dokonują uznawania i wykonywania orzeczeń wydanych przez sądy innych państw członkowskich w sprawach cywilnych i handlowych z zastrzeżeniem przestrzegania wymogów ustanowionych w owym rozporządzeniu. W zakresie, w jakim w wyroku z dnia 9 marca 2017 r., Pula Parking (C‑551/15, EU:C:2017:193) Trybunał orzekł, że nakazy egzekucyjne wydawane przez notariuszy w ramach postępowania egzekucyjnego toczonego na podstawie „dokumentu autentycznego” nie są uważane za wydawane przez sąd w rozumieniu rzeczonego rozporządzenia, nakazy te nie mogą zostać zakwalifikowane jako orzeczenia w rozumieniu art. 2 lit. a) owego rozporządzenia i nie mogą zostać na jego podstawie objęte swobodnym przepływem dokumentów, przy czym sytuacja ta nie powoduje dyskryminacji odwrotnej (zob. podobnie postanowienie z dnia 6 listopada 2019 r., EOS Matrix, C‑234/19, nieopublikowane, EU:C:2019:986, pkt 26 i przytoczone tam orzecznictwo). |
50 |
Ponadto, jak wynika z uwag przedstawionych przez rząd chorwacki, w chorwackim porządku prawnym istnieją alternatywne środki prawne, a mianowicie sądowe postępowanie w sprawie wydania nakazu zapłaty, mogące zniwelować ewentualne niedogodności wynikające z przyznania notariuszom kompetencji do wydawania nakazów egzekucyjnych w postępowaniach egzekucyjnych. W kwestii tej rząd ten podnosi, że o ile dopuszczalność takiego środka prawnego jest, zgodnie z art. 466 akapit drugi kodeksu postępowania cywilnego, uzależniona od posiania interesu prawnego we wszczęciu takiego postępowania, o tyle w akapicie trzecim tego artykułu ustanowiono domniemanie posiadania takiego interesu, w sytuacji gdy strona pozwana ma miejsce zamieszkania za granicą. Obowiązek kontroli tych aspektów spoczywa na sądzie odsyłającym. |
51 |
Jeżeli chodzi, w drugiej kolejności, o wykładnię art. 47 karty, zdaniem sądu odsyłającego niesporny charakter postępowania egzekucyjnego toczonego na podstawie dokumentu autentycznego przed notariuszem powoduje naruszenie prawa do skutecznego środka prawnego. |
52 |
W kwestii tej należy przypomnieć, że o ile w pkt 58 wyroku z dnia 9 marca 2017 r., Pula Parking (C‑551/15, EU:C:2017:193) Trybunał uznał, że badanie przez notariuszy w Chorwacji wniosków o wydanie nakazu egzekucyjnego na podstawie dokumentu autentycznego nie ma charakteru kontradyktoryjnego, o tyle stwierdził on również, że dostęp do sądu jest gwarantowany, jako że notariusz wykonuje kompetencje powierzone mu w ramach postępowania egzekucyjnego pod kontrolą sędziego, do którego dłużnik może wnieść sprzeciw od wydanego przez notariusza nakazu egzekucyjnego. |
53 |
W związku z tym z niespornego charakteru postępowania egzekucyjnego toczonego na podstawie dokumentu autentycznego – w braku przedstawienia przez sąd odsyłający innych dowodów – nie można wywieść wniosku, że postępowanie to toczy się z naruszeniem art. 47 karty. |
54 |
W świetle powyższych rozważań na przedstawione pytania należy odpowiedzieć, że art. 18 TFUE i art. 47 karty należy interpretować w ten sposób, że nie stoją one na przeszkodzie przepisom krajowym upoważniającym notariuszy działających w granicach kompetencji powierzonych im w ramach postępowań egzekucyjnych prowadzonych na podstawie dokumentów autentycznych do wydawania nakazów egzekucyjnych, które, jak wynika z wyroku z dnia 9 marca 2017 r., Pula Parking (C‑551/15, EU:C:2017:193), nie mogą być uznawane i wykonywane w innym państwie członkowskim. |
W przedmiocie kosztów
55 |
Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed tym sądem, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi. |
Z powyższych względów Trybunał (szósta izba) orzeka, co następuje: |
Artykuł 18 TFUE i art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej należy interpretować w ten sposób, że nie stoją one na przeszkodzie przepisom krajowym upoważniającym notariuszy działających w granicach kompetencji powierzonych im w ramach postępowań egzekucyjnych prowadzonych na podstawie dokumentów autentycznych do wydawania nakazów egzekucyjnych, które, jak wynika z wyroku z dnia 9 marca 2017 r., Pula Parking (C‑551/15, EU:C:2017:193), nie mogą być uznawane i wykonywane w innym państwie członkowskim. |
Podpisy |
( *1 ) Język postępowania: chorwacki.