–

w imieniu rządu polskiego przez B. Majczynę, działającego w charakterze pełnomocnika,

–

w imieniu Komisji Europejskiej przez K. Mifsuda-Bonniciego i M. Rynkowskiego, działających w charakterze pełnomocników,

1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni motywów 13, 20 i 22 dyrektywy 2000/35/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 czerwca 2000 r. w sprawie zwalczania opóźnień w płatnościach w transakcjach handlowych (Dz.U. 2000, L 200, s. 35) oraz art. 18 TFUE.

2

Wniosek ten został przedstawiony w ramach sporu pomiędzy spółkami KROL – Zakład Robót Wodno-Kanalizacyjnych sp. z o.o., sp.k. (zwaną dalej „KROL”) i Porr Polska Construction S.A. (zwaną dalej „Porr”) w przedmiocie zapłaty przez Porr na rzecz KROL odsetek ustawowych za opóźnienie w związku z wynagrodzeniem za roboty wykonane przez KROL na podstawie zawartej przez te dwie spółki umowy.

3

Motywy 9, 10, 13, 16, 20 i 22 dyrektywy 2000/35 mają następujące brzmienie:

[…]

[…]

[…]

[…]

4

Artykuł 1 dyrektywy 2000/35, zatytułowany „Zakres zastosowania”, stanowi:

„Niniejsza dyrektywa ma zastosowanie do wszelkich należności, które stanowią wynagrodzenie w transakcjach handlowych”.

5

Zgodnie z definicją zawartą w art. 2 pkt 1 akapit pierwszy omawianej dyrektywy pojęcie „transakcji handlowych” oznacza „transakcje między przedsiębiorstwami lub między przedsiębiorstwami a władzami publicznymi, które prowadzą do dostawy towarów lub świadczenia usług za zapłatą”.

6

Artykuł 6 ust. 3 tej dyrektywy ma następujące brzmienie:

„Przy transpozycji niniejszej dyrektywy państwa członkowskie mogą pominąć:

7

Dyrektywa 2000/35 została uchylona z dniem 16 marca 2013 r. dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/7/UE z dnia 16 lutego 2011 r. w sprawie zwalczania opóźnień w płatnościach w transakcjach handlowych (Dz.U. 2011, L 48, s. 1), na podstawie jej art. 13 akapit pierwszy.

8

Artykuł 12 ust. 4 dyrektywy 2011/7 stanowi:

„Podczas transpozycji niniejszej dyrektywy państwa członkowskie mogą zadecydować, czy wykluczyć umowy zawarte przed dniem 16 marca 2013 r.”.

9

Na podstawie przepisów art. 13 akapit pierwszy zdanie drugie tej dyrektywy dyrektywa 2000/35 ma nadal zastosowanie do umów zawartych przed dniem 16 marca 2013 r., do których dyrektywa 2011/7 nie ma zastosowania zgodnie ze swym art. 12 ust. 4.

10

Dyrektywa 2000/35 została transponowana do polskiego prawa w drodze ustawy z dnia 12 czerwca 2003 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (Dz.U. z 2003 r., nr 139, poz. 1323) (zwanej dalej „ustawą z dnia 12 czerwca 2003 r.”), która weszła w życie w dniu 1 stycznia 2004 r.

11

Zgodnie z art. 4 pkt 3 lit. c) wskazanej ustawy nie stosuje się jej do:

„umów, których przedmiotem jest świadczenie polegające na odpłatnym dostarczaniu towarów lub świadczeniu usług, finansowane w całości lub w części ze środków:

[…]

12

Ustawą z dnia 8 marca 2013 r. (Dz.U. z 2013 r., poz. 403), która wdraża do krajowego porządku prawnego dyrektywę 2011/7, uchylono, z dniem 28 kwietnia 2013 r., ustawę z dnia 12 czerwca 2003 r. Obecnie obowiązująca ustawa nie zawiera przepisów o wyłączeniu z jej zakresu stosowania transakcji handlowych, które są finansowane z funduszy strukturalnych lub Funduszu Spójności Unii.

13

Na podstawie art. 15 tej ustawy do transakcji handlowych zawartych przed dniem 28 kwietnia 2013 r. stosuje się przepisy ustawy z dnia 12 czerwca 2003 r.

14

Na podstawie umowy zawartej w dniu 10 sierpnia 2009 r. Teerag-Asdag Polska, która połączyła się następnie ze spółką Porr, otrzymała od Skarbu Państwa, występującego jako inwestor, zlecenie na budowę obiektu drogowego. Realizacja umowy została sfinansowana przy udziale środków pochodzących z Funduszu Spójności Unii na podstawie umowy o dofinansowanie projektu.

15

Na podstawie umowy zawartej w dniu 9 września 2009 r. Porr zleciła spółce KROL wykonanie części robót budowlanych dotyczących tego obiektu.

16

Zapłata wynagrodzenia przez Porr miała następować na podstawie faktur wystawianych przez KROL stosownie do postępu robót.

17

Po przekazaniu spółce Porr faktur w celu uzyskania zapłaty za wykonane roboty KROL wystawiła jej w dniu 3 września 2014 r. notę odsetkową, zaś dwa dni później – wezwanie do zapłaty odsetek ustawowych za opóźnienie w terminie 7 dni od otrzymania wezwania.

18

Ponieważ wezwanie nie odniosło skutku, KROL skierowała sprawę do Sądu Rejonowego dla miasta stołecznego Warszawy (Polska). Wyrokiem z dnia 25 września 2017 r. sąd ten oddalił powództwo spółki KROL o zapłatę wymienionych odsetek za opóźnienie z uwagi na to, że zlecone jej do wykonania świadczenie było częścią przedsięwzięcia współfinansowanego przez Fundusz Spójności Unii, a więc było wyłączone z zakresu stosowania ustawy z dnia 12 czerwca 2003 r.

19

KROL wniosła apelację od tego wyroku do Sądu Okręgowego w Warszawie, XXIII Wydział Gospodarczy Odwoławczy (Polska). Sąd ten ma wątpliwości w przedmiocie zgodności ustawy z dnia 12 czerwca 2003 r. z dyrektywą 2000/35 ze względu na to, że z zakresu stosowania tej ustawy wyłączono transakcje handlowe finansowane, w całości lub w części, ze środków pochodzących z funduszy strukturalnych lub z Funduszu Spójności Unii.

20

W tym względzie sąd odsyłający zwraca uwagę, że dyrektywa 2000/35 nie zawiera rozróżnienia transakcji handlowych ze względu na pochodzenie środków pieniężnych, stanowiących źródło ich finansowania, oraz nie przewiduje odrębnego traktowania transakcji finansowanych z funduszy strukturalnych Unii. Sąd odsyłający dodaje, że wyłączenie tego rodzaju transakcji z zakresu stosowania ustawy z dnia 12 czerwca 2003 r. może zaszkodzić realizacji celu polegającego na zwalczaniu opóźnień w płatnościach na rynku wewnętrznym, zamierzonego przez dyrektywę 2000/35. Podnosi wreszcie, że w dniu zawarcia umowy KROL nie zdawała sobie sprawy, iż zlecenie będzie finansowane w części z Funduszu Spójności Unii oraz że umowa o dofinansowanie w każdym razie nie dotyczyła umowy zawartej między spółkami KROL i Porr.

21

W tych okolicznościach Sąd Okręgowy w Warszawie, XXIII Wydział Gospodarczy Odwoławczy postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym:

„Czy prawo Unii Europejskiej, w szczególności [motywy] 13, 20 i 22 preambuły dyrektywy [2000/35] i art. 18 TFUE, wyrażający zasadę niedyskryminacji, dopuszczają możliwość wykluczenia rekompensaty za opóźnienia w płatnościach co do transakcji finansowanych w całości lub w części ze środków pochodzących z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności Unii, które wynika z art. 4 pkt 3 lit. c) ustawy [z dnia 12 czerwca 2003 r.]?”.

22

Rząd polski poinformował po tym, jak został złożony wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym w niniejszej sprawie, że ustawa z dnia 12 czerwca 2003 r., która wyłączała rekompensatę za opóźnienia w płatnościach w odniesieniu do transakcji handlowych finansowanych w całości lub w części ze środków pochodzących z funduszy strukturalnych lub Funduszu Spójności Unii, została uchylona ustawą z dnia 8 marca 2013 r., która nie zawiera takiego wyłączenia.

23

W tych okolicznościach Trybunał powinien sprawdzić, czy należy udzielić odpowiedzi na przedłożone pytanie (zob. podobnie wyrok z dnia 15 lipca 2004 r., Lenz, C‑315/02, EU:C:2004:446, pkt 53, 54).

24

W niniejszym przypadku należy przypomnieć, że dyrektywa 2011/7, transponowana do polskiego prawa ustawą z dnia 8 marca 2013 r., w art. 12 ust. 4 stanowi, iż państwa członkowskie mogą zadecydować, czy wykluczyć z zakresu jej stosowania umowy zawarte przed dniem 16 marca 2013 r. Gdy państwo członkowskie skorzysta z tej możliwości, na podstawie art. 13 akapit pierwszy tej dyrektywy dyrektywa 2000/35 ma nadal zastosowanie do umów zawartych przed tym dniem.

25

Ten ostatni przepis należy interpretować w ten sposób, że państwa członkowskie mogą wykluczyć z zakresu stosowania dyrektywy 2011/7 opóźnienia w płatnościach w ramach wykonywania umowy zawartej przed dniem 16 marca 2013 r., nawet jeśli te opóźnienia nastąpią po tym dniu (wyrok z dnia 1 czerwca 2017 r., Zarski, C‑330/16, EU:C:2017:418, pkt 34).

26

Z informacji znajdujących się w aktach sprawy przed Trybunałem wynika zaś, że art. 15 ustawy z dnia 8 marca 2013 r. wyraźnie stanowi, iż do transakcji handlowych zawartych przed dniem jej wejścia w życie stosuje się przepisy dotychczasowe, w tym w szczególności przepisy ustawy z dnia 12 czerwca 2003 r. Sąd odsyłający wyjaśnia w tym względzie, że rozpatrywana w postępowaniu głównym umowa została zawarta w dniu 9 września 2009 r., czyli że podlega ona przepisom tej ostatniej ustawy, która stanowiła wdrożenie dyrektywy 2000/35.

27

Dokonanie wykładni przepisów tej dyrektywy jest wiec niezbędne, zważywszy na wyrażone przez sąd odsyłający wątpliwości w przedmiocie zgodności z tą dyrektywą ustawy z dnia 12 czerwca 2003 r.

28

Na przedstawione pytanie należy więc udzielić odpowiedzi co do istoty sprawy.

29

Poprzez pytanie prejudycjalne sąd odsyłający zmierza zasadniczo do ustalenia, czy art. 1 i art. 6 ust. 3 dyrektywy 2000/35 należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie obowiązywaniu przepisów krajowych, takich jak rozpatrywane w postępowaniu głównym, na mocy których w przypadku transakcji handlowych finansowanych w całości lub w części ze środków pochodzących z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności Unii wyłączona jest rekompensata za opóźnienia w płatnościach gwarantowana w tej dyrektywie.

30

W tym względzie w pierwszej kolejności należy przypomnieć, że przepisy dyrektywy 2000/35 mają zastosowanie, na podstawie jej art. 1, „do wszelkich należności, które stanowią wynagrodzenie w transakcjach handlowych”.

31

Zgodnie z definicją zawartą w art. 2 pkt 1 akapit pierwszy dyrektywy 2000/35 pojęcie „transakcji handlowych” oznacza „transakcje między przedsiębiorstwami lub między przedsiębiorstwami a władzami publicznymi, które prowadzą do dostawy towarów lub świadczenia usług za zapłatą”. Przepis ten należy interpretować w świetle motywów 13 i 22 omawianej dyrektywy, z których wynika w szczególności, że dyrektywa ta ma w istocie mieć zastosowanie do płatności dokonywanych tytułem wynagrodzenia w transakcjach handlowych, w tym do transakcji między przedsiębiorstwami a władzami publicznymi, zaś z wyłączeniem transakcji z udziałem konsumentów oraz płatności innego rodzaju.

32

Wynika z tego, że art. 1 dyrektywy 2000/35 w związku z jej art. 2 pkt 1 akapit pierwszy nadaje jej bardzo szeroki zakres stosowania. Zważywszy na treść tych przepisów, nie jest w żaden sposób widoczne, by z rozpatrywanego zakresu stosowania była wyłączona transakcja handlowa finansowana w całości lub w części ze środków pochodzących z funduszy strukturalnych i z Funduszu Spójności Unii.

33

W drugiej kolejności należy wskazać, że art. 6 ust. 3 dyrektywy 2000/35 dopuszcza wprawdzie, by państwa członkowskie wyłączyły z zakresu stosowania krajowych przepisów stanowiących wdrożenie tej dyrektywy długi, które są przedmiotem postępowania upadłościowego prowadzonego przeciw dłużnikowi, umowy zawarte przed dniem 8 sierpnia 2002 r. oraz roszczenia o odsetki nieprzekraczające równowartości 5 EUR, jednakże jako odstępstwo od reguły ustanowionej w art. 1 dyrektywy 2000/35, zgodnie z którą przepisy dyrektywy znajdują zastosowanie do wszelkich należności, które stanowią wynagrodzenie w transakcjach handlowych, przepisy art. 6 ust. 3 należy interpretować w sposób ścisły (zob. analogicznie wyrok z dnia 10 kwietnia 2014 r., ACI Adam i in., C‑435/12, EU:C:2014:254, pkt 22 i przytoczone tam orzecznictwo).

34

Z powyższego wynika, że skoro dyrektywa 2000/35 nie przewiduje wyłączenia przy jej wdrażaniu do krajowego porządku prawnego transakcji handlowych finansowanych w całości lub w części ze środków pochodzących z funduszy strukturalnych i z Funduszu Spójności Unii, stoi ona na przeszkodzie obowiązywaniu przepisów krajowych, które takie wyłączenie zawierają.

35

Stwierdzenie to znajduje oparcie w celu dyrektywy 2000/35, który, jak na to wskazują jej motywy 9, 10 i 20, zmierza do zharmonizowania konsekwencji opóźnień w płatnościach, by nadać im skutek odstraszający, tak by transakcje handlowe na całym obszarze rynku wewnętrznego nie doznawały przeszkód.

36

Zaś wyłączenie niebagatelnej części transakcji handlowych, a mianowicie tych, które są finansowane w całości lub w części ze środków pochodzących z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności Unii, z przewidzianych w dyrektywie 2000/35 mechanizmów zwalczania opóźnień w płatnościach siłą rzeczy spowodowałoby osłabienie skuteczności (effet utile) tych mechanizmów, w tym w odniesieniu do transakcji mogących przebiegać z udziałem podmiotów z różnych państw członkowskich.

37

W tych okolicznościach nie ma potrzeby dokonania w tym kontekście wykładni art. 18 TFUE.

38

W świetle powyższych rozważań odpowiedź na zadane pytanie powinna brzmieć następująco: art. 1 i art. 6 ust. 3 dyrektywy 2000/35 należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie obowiązywaniu przepisów krajowych, takich jak rozpatrywane w postępowaniu głównym, na mocy których w przypadku transakcji handlowych finansowanych w całości lub w części ze środków pochodzących z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności Unii wyłączona jest rekompensata za opóźnienia w płatnościach przewidziana w tej dyrektywie.

39

Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (dziewiąta izba) orzeka, co następuje:

Artykuł 1 i art. 6 ust. 3 dyrektywy 2000/35/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 czerwca 2000 r. w sprawie zwalczania opóźnień w płatnościach w transakcjach handlowych należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie obowiązywaniu uregulowań krajowych, takich jak rozpatrywane w postępowaniu głównym, na mocy których w przypadku transakcji handlowych finansowanych w całości lub w części ze środków pochodzących z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności Unii wyłączona jest rekompensata za opóźnienia w płatnościach przewidziana w tej dyrektywie.