1.

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 1 ust. 2 lit. b) oraz art. 29 ust. 1 rozporządzenia (UE) nr 1215/2012 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych ( 2 ) oraz art. 41 rozporządzenia Rady (WE) nr 1346/2000 z dnia 29 maja 2000 r. w sprawie postępowania upadłościowego ( 3 ).

2.

Wniosek ten został złożony w ramach toczącego się między Skarbem Państwa Rzeczypospolitej Polskiej – Generalnym Dyrektorem Dróg Krajowych i Autostrad (zwanym dalej „powodem”) a Stephanem Rielem, występującym w charakterze tymczasowego zarządcy w głównym postępowaniu upadłościowym wszczętym w Austrii przeciwko spółce Alpine Bau GmbH (zwanje dalej „Alpine Bau”), sporu sądowego w przedmiocie powództwa zmierzającego do ustalenia istnienia wierzytelności.

3.

W pytaniach czwartym i piątym, które będą głównym przedmiotem mojej analizy, Oberlandesgericht Wien (wyższy sąd krajowy w Wiedniu, Austria) zastanawia się nad tym, jak surowe są ustanowione w prawie Unii wymogi sformułowane w odniesieniu do ważności zgłoszenia wierzytelności w głównym postępowaniu upadłościowym, jeżeli zgłoszenie to nie zawiera danych dotyczących daty powstania wierzytelności, ale gdy może ona zostać wywiedziona z przedłożonych dokumentów wykazujących istnienie wierzytelności.

4.

Zamierzam wykazać powody, dla których niezbędna jest elastyczna wykładnia art. 41 rozporządzenia nr 1346/2000, co pozwoli mi uznać, że wymogi tego przepisu są spełnione, jeżeli informację o dacie powstania wierzytelności można wywnioskować z dokumentów przekazanych przez wierzyciela, oraz co pozwoli mi przypomnieć, że konsekwencje braku takiego doprecyzowania na etapie sprawdzania wierzytelności są regulowane przez prawo państwa członkowskiego wszczęcia postępowania (lex concursus).

5.

Artykuł 1 rozporządzenia nr 1215/2012 stanowi:

„1.   Niniejsze rozporządzenie ma zastosowanie w sprawach cywilnych i handlowych, niezależnie od rodzaju sądu. Nie obejmuje ono w szczególności spraw podatkowych, celnych, administracyjnych ani spraw dotyczących odpowiedzialności państwa za działania lub zaniechania w wykonywaniu władzy publicznej (acta iure imperii).

2.   Niniejsze rozporządzenie nie ma zastosowania do:

[…]

[…]”.

6.

Motywy 2, 8, 12, 18–21 i 23 rozporządzenia nr 1346/2000 mają następujące brzmienie:

[…]

[…]

[…]

[…]

7.

Artykuł 3 ust. 1–3 tego rozporządzenia stanowi:

„1.   Sądy państwa członkowskiego, na terytorium którego znajduje się główny ośrodek podstawowej działalności dłużnika, są właściwe dla wszczęcia postępowania upadłościowego. W przypadku spółek i osób prawnych domniemywa się, że głównym ośrodkiem ich podstawowej działalności jest siedziba określona w statucie, chyba że zostanie przeprowadzony dowód przeciwny.

2.   Jeżeli dłużnik ma główny ośrodek swojej podstawowej działalności na terytorium państwa członkowskiego, sądy innego państwa członkowskiego są uprawnione do wszczęcia postępowania upadłościowego tylko wtedy, gdy dłużnik ma na jego terytorium swój oddział. Skutki tego postępowania są ograniczone do majątku dłużnika znajdującego się na terytorium tego ostatniego państwa członkowskiego.

3.   W przypadku wszczęcia postępowania upadłościowego zgodnie z ust. 1 każde postępowanie wszczęte później na podstawie ust. 2 stanowi wtórne postępowanie upadłościowe. Postępowanie to musi być postępowaniem likwidacyjnym”.

8.

W art. 4 wspomnianego rozporządzenia przewidziano:

„1.   O ile niniejsze rozporządzenie nie stanowi inaczej, dla postępowania upadłościowego i jego skutków właściwe jest prawo państwa członkowskiego, w którym zostaje wszczęte postępowanie, określanego dalej jako »państwo wszczęcia postępowania«.

2.   Prawo państwa wszczęcia postępowania określa przesłanki wszczęcia postępowania upadłościowego, sposób jego prowadzenia i ukończenia. W szczególności określa ono:

[…]

[…]”.

9.

Zgodnie z art. 27 tego rozporządzenia:

„W przypadku wszczęcia przez sąd państwa członkowskiego postępowania określonego w art. 3 ust. 1 i uznania go w innym państwie członkowskim (postępowanie główne), sąd tego innego państwa członkowskiego, właściwy zgodnie z art. 3 ust. 2, może wszcząć wtórne postępowanie upadłościowe, nie badając przy tym w tym innym państwie członkowskim niewypłacalności dłużnika. Postępowanie to musi być jednym z postępowań wymienionych w załączniku B. Jego skutki ograniczają się do majątku dłużnika znajdującego się na terytorium tego innego państwa członkowskiego”.

10.

Artykuł 31 ust. 1 i 2 rozporządzenia nr 1346/2000 ma następujące brzmienie:

„1.   Z zastrzeżeniem przepisów o ograniczeniu przekazywania informacji, zarządca w głównym postępowaniu upadłościowym oraz zarządcy w postępowaniach wtórnych są zobowiązani do wzajemnego udzielania sobie informacji. Powinni oni niezwłocznie przekazywać sobie informacje mogące mieć znaczenie dla innego postępowania, w szczególności o przebiegu zgłaszania i sprawdzania wierzytelności, jak również o wszystkich środkach mających na celu ukończenie postępowania upadłościowego.

2.   Z zastrzeżeniem przepisów dotyczących poszczególnych postępowań, zarządca w głównym postępowaniu upadłościowym oraz zarządcy w postępowaniach wtórnych są zobowiązani do wzajemnej współpracy”.

11.

Zgodnie z art. 32 ust. 1 tego rozporządzenia „[k]ażdy wierzyciel może zgłosić swoją wierzytelność w postępowaniu głównym i w każdym postępowaniu wtórnym”.

12.

Artykuł 39 omawianego rozporządzenia stanowi:

„Każdy wierzyciel, którego miejsce zwykłego pobytu, miejsce zamieszkania lub siedziba znajdują się w innym państwie członkowskim niż państwo wszczęcia postępowania, włącznie z organami podatkowymi i instytucjami ubezpieczenia społecznego państw członkowskich, może pisemnie zgłosić swoje wierzytelności w postępowaniu upadłościowym”.

13.

Artykuł 40 rozporządzenia nr 1346/2000 ma następujące brzmienie:

„1.   Niezwłocznie po wszczęciu postępowania upadłościowego w państwie członkowskim, właściwy sąd tego państwa lub powołany przez ten sąd zarządca powiadamiają znanych wierzycieli, których miejsce zwykłego pobytu, miejsce zamieszkania lub siedziba znajdują się w innych państwach członkowskich.

2.   Powiadomienie następuje poprzez indywidualne przesłanie zawiadomienia, informującego w szczególności o terminach, których należy przestrzegać, skutkach ich niedochowania, organach lub instytucjach właściwych do przyjmowania zgłoszeń wierzytelności oraz innych przewidzianych czynnościach. W zawiadomieniu należy także poinformować, czy wierzyciele uprzywilejowani, lub których wierzytelności są zabezpieczone rzeczowo, muszą zgłosić swoje wierzytelności”.

14.

W art. 41 tego rozporządzenia przewidziano:

„Wierzyciel przesyła kopię dostępnych sobie dokumentów wykazujących istnienie wierzytelności, wskazuje rodzaj, chwilę powstania i wysokość wierzytelności oraz podaje, czy powołuje się na uprzywilejowanie, zabezpieczenie rzeczowe lub zastrzeżenie własności wskazując mienie stanowiące przedmiot zabezpieczenia, na które się powołuje”.

15.

Artykuł 42 omawianego rozporządzenia stanowi:

„1.   Zawiadomienie określone w art. 40 następuje w języku urzędowym lub jednym z języków urzędowych państwa wszczęcia postępowania. Do tego celu stosuje się formularz, który jest zatytułowany we wszystkich językach urzędowych instytucji Unii Europejskiej »Wezwanie do zgłoszenia wierzytelności. Przestrzegać terminów«.

2.   Każdy wierzyciel, którego miejsce zwykłego pobytu, miejsce zamieszkania lub siedziba znajduje się w innym państwie członkowskim niż państwo wszczęcia postępowania, może zgłosić swoją wierzytelność także w języku urzędowym lub jednym z języków urzędowych tego pierwszego państwa. W takim przypadku zgłoszenie musi być co najmniej opatrzone tytułem »Zgłoszenie wierzytelności« w języku urzędowym lub jednym z języków urzędowych państwa wszczęcia postępowania. Można dodatkowo żądać od wierzyciela tłumaczenia zgłoszenia na język urzędowy lub jeden z języków urzędowych państwa wszczęcia postępowania”.

16.

Paragraf 102 Bundesgesetz über das Insolvenzverfahren (ustawy federalnej prawo upadłościowe) ( 4 ) z dnia 10 grudnia 1914 r., w brzmieniu mającym zastosowanie do sporu stanowiącego przedmiot postępowania głównego, stanowi:

„Wierzyciele muszą zgłaszać swoje wierzytelności w postępowaniu upadłościowym zgodnie z następującymi przepisami, nawet jeżeli wierzytelności te są przedmiotem sporu”.

17.

Paragraf 103 ust. 1 IO stanowi:

„W zgłoszeniu należy określić kwotę wierzytelności i okoliczności faktyczne, na których wierzytelność się opiera, a także przypisywaną jej kolejność zaspokojenia; należy określić dowody, które mogą być przedstawione na poparcie podnoszonej wierzytelności”.

18.

Zgodnie z § 104 ust. 1 IO wierzytelności należy zgłosić na piśmie lub ustnie do protokołu do sądu upadłościowego.

19.

Paragraf 105 ust. 1–3 IO, zawarty w tytule „Rozprawa sprawdzająca”, stanowi:

„1.   Zarządca tymczasowy i dłużnik stawią się w sądzie na rozprawie sprawdzającej […].

2.   Zgłoszone wierzytelności są sprawdzane w porządku odpowiadającym ich kolejności zaspokojenia lub – gdy są one tej samej rangi, w kolejności, w jakiej zostały zgłoszone.

3.   Zarządca tymczasowy zobowiązany jest złożyć oświadczenie dotyczące prawidłowości i kolejności zaspokojenia każdej zgłoszonej wierzytelności; oświadczenie to nie może zawierać zastrzeżeń”.

20.

Zgodnie z § 108 ust. 1 IO „[w]ynik rozprawy sprawdzającej należy wpisać do protokołu ze stanu zgłoszonych wierzytelności”.

21.

Zgodnie z § 109 ust. 1 IO wierzytelność uznaje się za ustaloną w postępowaniu upadłościowym, jeżeli została ona uznana przez zarządcę tymczasowego i nie została zakwestionowana przez żadnego z wierzycieli uprawnionych do jej zakwestionowania.

22.

W § 110 ust. 1 IO przewidziano:

„Wierzyciele z tytułu wierzytelności, których prawidłowość lub kolejność zaspokojenia pozostają sporne, mogą występować o ustalenie istnienia ich wierzytelności, o ile dopuszczalna jest droga sądowa, kierując swoje powództwo przeciwko wszystkim, którzy te wierzytelności kwestionują […]. Żądania przedstawione w ramach tego powództwa mogą opierać się wyłącznie na uzasadnieniu powołanym w ramach zgłoszenia i na rozprawie sprawdzającej; nie mogą dotyczyć kwoty wyższej niż kwota, która została podana przy tej okazji”.

23.

Zgodnie z brzmieniem § 112 ust. 1 IO:

„Ostateczne orzeczenia ustalające istnienie i kolejność zaspokojenia zakwestionowanych roszczeń wywołują skutki wobec wszystkich wierzycieli będących stronami postępowania upadłościowego”.

24.

Powód, podmiot odpowiedzialny za zarządzanie drogami publicznymi w Polsce, w ramach publicznego postępowania przetargowego powierzył austriackiemu przedsiębiorstwu Alpine Bau realizację kilku projektów budowy dróg w Polsce. Umowy dotyczące tych projektów zawierały szczegółowe postanowienia dotyczące odszkodowania podlegającego zapłacie w wypadku opóźnienia w wykonaniu zamówień.

25.

W dniu 19 czerwca 2013 r. w Austrii zostało wszczęte postępowanie restrukturyzacyjne wobec Alpine Bau, a S. Riel został wyznaczony na tymczasowego zarządcę tej spółki.

26.

W dniu 4 lipca 2013 r., postępowanie to zostało przekształcone w postępowanie upadłościowe. Następnego dnia w wyniku orzeczenia Handelsgericht Wien (sądu gospodarczego w Wiedniu, Austria) w rejestrze postępowań upadłościowych wskazano, że chodzi o główne postępowanie upadłościowe w rozumieniu rozporządzenia nr 1346/2000.

27.

Wtórne postępowanie upadłościowe przeciwko Alpine Bau zostało wszczęte w Polsce przed Sądem Rejonowym Poznań-Stare Miasto w Poznaniu (Polska).

28.

Powód zgłosił wierzytelności w dniach 16 sierpnia 2013 r. i 22 czerwca 2016 r. w głównym postępowaniu upadłościowym wszczętym w Austrii, a także w dniach 16 maja 2014 r. i 16 czerwca 2015 r. we wtórnym postępowaniu upadłościowym wszczętym w Polsce.

29.

Większość zgłoszonych wówczas wierzytelności została zakwestionowana przez S. Riela, powołanego w ramach głównego postępowania upadłościowego w Austrii, oraz przez tymczasowego zarządcę wyznaczonego w ramach wtórnego postępowania upadłościowego w Polsce.

30.

W dniu 1 kwietnia 2015 r. powód wytoczył w Polsce powództwo o ustalenie istnienia wierzytelności w wysokości 309663865 PLN (złotych) (około 73898402 EUR) ( 5 ).

31.

Zdaniem powoda Alpine Bau wytoczyła w dniu 1 kwietnia 2015 r. powództwo celem sprzeciwienia się uznaniu wierzytelności w kwocie 23037496,51 PLN (około 5497684 EUR). Twierdzi on również, że obie sprawy zostały połączone, są one rozpoznawane przez Sąd Rejonowy Poznań-Stare Miasto w Poznaniu (Polska) i że powództwa te, „z kilkoma, praktycznie pomijalnymi w praktyce wyjątkami”, mają ten sam przedmiot co rozpoznawane przez sąd austriacki żądanie ustalenia istnienia wierzytelności.

32.

W istocie, w dniu 31 października 2016 r. powód wytoczył także przed Handelsgericht Wien (sądem gospodarczym w Wiedniu) powództwo zmierzające do ustalenia istnienia wierzytelności w wysokości 64784879,43 EUR, żądając, zgodnie z artykułami 29 i 30 rozporządzenia nr 1215/2012, zawieszenia postępowania do czasu uzyskania powagi rzeczy osądzonej przez orzeczenie wydane w toczącym się w Polsce postępowaniu dotyczącym sprawdzenia wierzytelności.

33.

W wyroku częściowym z dnia 25 lipca 2017 r. sąd ten oddalił powództwo powoda w wysokości 265132,81 EUR, nie rozstrzygając w przedmiocie wniosku o zawieszenie postępowania.

34.

Powód wniósł od tego wyroku apelację do Oberlandesgericht Wien (wyższego sądu krajowego w Wiedniu), podnosząc w szczególności uchybienie proceduralne polegające na tym, że Handelsgericht Wien (sąd gospodarczy w Wiedniu) odmówił zawieszenia postępowania, chociaż art. 29 rozporządzenia nr 1215/2012 obligatoryjnie tego wymaga.

35.

Sąd odsyłający zastanawia się w pierwszej kolejności, czy powództwo o ustalenie istnienia wierzytelności, które rozpoznaje, jest objęte zakresem stosowania przepisów rozporządzenia nr 1215/2012 czy rozporządzenia nr 1346/2000.

36.

W drugiej kolejności, sąd ten zastanawia się nad możliwością zastosowania przepisów dotyczących zawisłości sporu zawartych w pierwszym z tych rozporządzeń, bezpośrednio lub na zasadzie analogii, w przypadku zastosowania drugiego rozporządzenia, które nie zawiera podobnych przepisów.

37.

W trzeciej kolejności, sąd ten wyraża wątpliwości co do zakresu wymogów określonych w art. 41 rozporządzenia nr 1346/2000, dotyczących treści zgłoszenia wierzytelności przez wierzycieli mających siedzibę w państwie członkowskim. Skoro doprecyzowujące informacje dotyczące charakteru wierzytelności, chwili jej powstania i jej kwoty zostały wskazane w tym przepisie w celu ułatwienia wykonywania przez wierzycieli ich praw, wymóg ich podania ma zastosowanie, nawet jeżeli nie wynika on z prawa właściwego, tj. prawa państwa członkowskiego wszczęcia postępowania (lex concursus).

38.

Sąd odsyłający podkreśla na wstępie, że zgodnie z orzecznictwem krajowym dotyczącym §§103 i następnych IO wymogi dotyczące treści zgłoszenia wierzytelności do spisu pasywów dłużnika powinny być stosowane ściśle, tak aby podczas rozprawy sprawdzającej zgłoszone wierzytelności można było dysponować informacjami dotyczącymi wszystkich okoliczności faktycznych stanowiących podstawę roszczeń, na których zostanie później oparte powództwo o ustalenie istnienia wierzytelności. Dodaje on następnie, że zgodnie z prawem austriackim data powstania wierzytelności nie musi zostać doprecyzowana. Wskazuje wreszcie, że w niniejszej sprawie wyjaśnienia dotyczące zasadności wierzytelności były ogólne, zaś data powstania wierzytelności wynika wyłącznie z dokumentów przedłożonych przez wierzyciela.

39.

Wyraża on w konsekwencji wątpliwości co do możliwości uznania, że art. 41 rozporządzenia nr 1346/2000 ustanawia maksymalny standard oraz że mogą być stosowane korzystniejsze przepisy lex concursus, podkreślając jednocześnie, że prawo to reguluje skutki niekompletnego zgłoszenia w rozumieniu tego rozporządzenia.

40.

W tych okolicznościach Oberlandesgericht Wien (wyższy sąd krajowy w Wiedniu) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

41.

Zanim przystąpię do analizy, ograniczonej – na żądanie Trybunału – do czwartego i piątego pytania prejudycjalnego, dotyczących art. 41 rozporządzenia nr 1346/2000, wyjaśnię pokrótce, dlaczego moim zdaniem odpowiedź na pierwsze pytanie prejudycjalne, dotyczące kwestii wstępnej elementu, na której są oparte moje rozważania, należy przyjąć za ustaloną, a mianowicie, że powództwo rozpatrywane w postępowaniu głównym jest objęte zakresem stosowania tego rozporządzenia.

42.

Po pierwsze, należy zauważyć, że rozporządzenie nr 1346/2000, które obowiązywało w okresie od 31 maja 2002 r. ( 6 ) do 25 czerwca 2017 r. ( 7 ), znajduje zastosowanie w niniejszej sprawie ze względu na datę wszczęcia głównego postępowania upadłościowego, tj. dzień 19 czerwca 2013 r.

43.

Po drugie, w świetle zasad przywołanych w wyroku z dnia 20 grudnia 2017 r., Valach i in. ( 8 ), w pkt 24–27 i 37, odnoszących się do odpowiednich zakresów stosowania rozporządzeń nr 1346/2000 i nr 1215/2012 ( 9 ), powtórzonych zasadniczo w trzech niedawnych wyrokach, a mianowicie w wyroku z dnia 4 października 2018 r., Feniks ( 10 ), a także w wyrokach z dnia 14 listopada 2018 r. Wiemer & Trachte ( 11 ), oraz z dnia 6 lutego 2019 r., NK ( 12 ), dotyczących zakresu stosowania rozporządzenia Rady (WE) nr 44/2001 z dnia 22 grudnia 2000 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych ( 13 ), uchylonego rozporządzeniem nr 1215/2012, uważam, że powództwo o ustalenie istnienia wierzytelności, przewidziane w § 110 IO, jest objęte zakresem stosowania rozporządzenia nr 1346/2000.

44.

To powództwo o ustalenie istnienia wierzytelności może być bowiem wszczęte jedynie w ramach postępowania upadłościowego, w przypadku sporu dotyczącego kwoty, prawidłowości lub kolejności zaspokojenia wierzytelności zgłoszonych przez wierzycieli uczestniczących w tym postępowaniu. Ma ono również na celu sprawdzenie, czy zostały spełnione wymogi dotyczące zgłaszania wierzytelności. Wreszcie, w następstwie tego powództwa o ustalenie istnienia wierzytelności, zostaje ustalona kwota masy upadłościowej do podziału i jest ona wiążąca, w odniesieniu do istnienia i kolejności zaspokajania spornych wierzytelności, dla wszystkich wierzycieli uczestniczących w postępowaniu upadłościowym.

45.

Moim zdaniem wynika stąd, że powództwo takie jak wytoczone w postępowaniu głównym jest wytaczane bezpośrednio na podstawie postępowania upadłościowego i jest z nim blisko związane, tak że nie wchodzi ono w zakres zastosowania rozporządzenia nr 1215/2012.

46.

Wyjaśniwszy powyższe, mogę przystąpić do przedstawiania elementów odpowiedzi na dwa ostatnie pytania sądu odsyłającego dotyczące zakresu art. 41 rozporządzenia nr 1346/2000, które proponuję, by Trybunał rozpatrzył łącznie.

47.

Sąd odsyłający wyraził wątpliwości w przedmiocie konsekwencji braku wskazania w zgłoszeniu dokonanym przez powoda daty powstania jego wierzytelności, jeżeli datę tę można wywnioskować z przedstawionych dokumentów wykazujących istnienie wierzytelności, a jej wskazania nie wymaga prawo krajowe.

48.

Do Trybunału zwrócono się zatem po raz pierwszy o dokonanie wykładni art. 41 rozporządzenia nr 1346/2000 w celu orzeczenia w przedmiocie obligatoryjnego charakteru treści zgłoszenia wierzytelności, o którym mowa w tym przepisie.

49.

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału przy dokonywaniu wykładni przepisu prawa Unii należy uwzględniać nie tylko brzmienie i cele tego przepisu, lecz także jego kontekst, a także ogół przepisów prawa Unii ( 14 ).

50.

Zatem, w pierwszej kolejności, należy stwierdzić brak dyskusji na temat ewentualnej rozbieżności w brzmieniu art. 41 rozporządzenia nr 1346/2000 pomiędzy wersjami językowymi, które zdołałem zbadać ( 15 ).

51.

W drugiej kolejności, można uściślić, że taki przepis figurował już w identycznym brzmieniu w konwencji z dnia 23 listopada 1995 r. w sprawie postępowania upadłościowego ( 16 ). Jakkolwiek konwencja ta nie weszła w życie z powodu braku podpisu państwa członkowskiego, to jednak stanowiła ona podstawę dla przygotowania rozporządzenia nr 1346/2000 ( 17 ).

52.

W trzeciej kolejności, jak to już zostało wyjaśnione przed Trybunałem, należy stwierdzić, że raport objaśniający Miguela Virgósa i Étienne’a Schmita dotyczący konwencji w sprawie postępowania upadłościowego ( 18 ) stanowi punkt odniesienia dla wykładni rozporządzenia nr 1346/2000 ( 19 ), w szczególności jeśli chodzi o realizowane cele.

53.

Autorzy ci podkreślili, że przepisy szczególne konwencji z dnia 23 listopada 1995 r. dotyczące zgłaszania wierzytelności, które stanowią odstępstwo od stosowania prawa państwa wszczęcia postępowania, mają na celu ułatwienie wykonywania praw wierzycieli w przestrzeni europejskiej, ustanawiając wymogi przydatne do identyfikacji ich żądań ( 20 ).

54.

Podobnie jest w wypadku rozporządzenia nr 1346/2000. I tak, zgodnie z jego art. 4 ust. 2 lit. h) zasady zgłoszenia, sprawdzenia i ustalenia wierzytelności określa prawo państwa wszczęcia postępowania. Rozdział IV tego rozporządzenia zatytułowany „Zawiadomienie wierzycieli i zgłaszanie ich wierzytelności” składający się z artykułów 39–42, stanowi wyjątek od tej zasady, ponieważ w art. 39 i 41 oraz w art. 42 ust. 2 omawianego rozporządzenia ustanowiono pewne szczegółowe zasady wykonywania prawa do zgłoszenia wierzytelności w postępowaniu upadłościowym przez wierzycieli znajdujących się w państwie członkowskim innym niż państwo wszczęcia postępowania.

55.

W czwartej kolejności, co się tyczy zakresu tych przepisów dotyczących zgłaszania wierzytelności, w raporcie Virgósa-Schmita wyjaśniono, że biorąc pod uwagę zamierzony cel ( 21 ), prawo krajowe nie może nakładać dodatkowych wymogów co do treści tego zgłoszenia ( 22 ). Omawiane zasady umożliwiają zagwarantowanie ważności zgłoszenia wierzytelności z punktu widzenia prawa państwa wszczęcia postępowania, mającego zastosowanie do celów jej sprawdzenia.

56.

Analizę tę podziela wielu komentatorów rozporządzenia nr 1346/2000 ( 23 ), którzy biorą pod uwagę nowatorskość ujęcia kwestii prawa wierzycieli oraz bardzo pragmatyczne podejście do niej.

57.

W związku z tym, po przyjęciu w odniesieniu do głównego postępowania upadłościowego koncepcji uniwersalności upadłości poprzez ustanowienie zasady swobody zgłaszania wierzytelności zgodnie z art. 39 rozporządzenia nr 1346/2000 na rzecz wierzycieli, którzy mają miejsce zwykłego pobytu, zamieszkania lub siedzibę w innym państwie członkowskim niż państwo wszczęcia postępowania, i poprzez powiązanie jej z możliwością zgłoszenia wierzytelności nie tylko w postępowaniu głównym, lecz również w postępowaniach wtórnych, przewidzianą w art. 32 ust. 1 rozporządzenia nr 1346/2000, prawodawca Unii ustanowił przepisy gwarantujące równość traktowania wierzycieli.

58.

Równość ta opiera się na jedności majątku i na zasadzie niedyskryminacji, chociaż kryterium stosowanym w tym względzie jest kryterium miejsca zamieszkania zainteresowanych wierzycieli, a nie ich przynależności państwowej ( 24 ).

59.

Dlatego też, w celu zapewnienia skutecznego przebiegu postępowania upadłościowego ( 25 ), prawodawca Unii zdecydował się ustanowić w art. 41 rozporządzenia nr 1346/2000 maksymalne wspólne standardy ochrony wierzycieli znajdujących się w państwie członkowskim innym niż państwo, w którym wszczęto postępowanie upadłościowe. Należy zauważyć, że z tych samych względów treść zgłoszeń została zdefiniowana w sposób niezmieniony w rozporządzeniu 2015/848 ( 26 ).

60.

Chodzi tu o normy prawa materialnego ( 27 ). Podobnie jak rządy hiszpański i polski uważam, że powinny one być przedmiotem elastycznej wykładni z następujących względów.

61.

Po pierwsze, pragnę stwierdzić, że prawodawca Unii ograniczył ramy zgłaszania wierzytelności do ich treści i do przyjmowania dokumentów dostarczonych przez wierzyciela, wykazujących istnienie danej wierzytelności i jej kwotę. Jak podkreślono krótko po wejściu w życie rozporządzenia nr 1346/2000, nie wszystkie kwestie związane z procedurą zgłoszenia zostały uregulowane ( 28 ). Można zatem uznać, że art. 41 tego rozporządzenia stanowi jeden z elementów ujednolicania procedury zgłaszania wierzytelności ( 29 ).

62.

W związku z tym brak jednolitej procedury ustanowionej dla wykonywania prawa do zgłaszania wierzytelności i możliwość przedkładania dokumentów wykazujących istnienie wierzytelności skłaniają mnie do uznania, że nie można wymagać, aby informacje dotyczące wierzytelności, wymienione w art. 41 rozporządzenia nr 1346/2000, znajdowały się w piśmie stanowiącym zgłoszenie i nie mogły zostać wywiedzione z dostarczonych dokumentów wykazujących istnienie wierzytelności.

63.

Po drugie, dopuszczenie dokumentów wykazujących istnienie wierzytelności, wprowadzone przez prawodawcę Unii, wydaje mi się – w braku jednolitej sankcji – przyznawać pewien zakres uznania przy dokonywaniu oceny ważności zgłoszenia lub dokonywaniu jego korekty, w oparciu o mające zastosowanie przepisy krajowe.

64.

Etap zgłaszania wierzytelności należy bowiem oddzielić od etapu ich sprawdzania, który nadal podlega prawu krajowemu zgodnie z art. 4 ust. 2 lit. h) rozporządzenia nr 1346/2000. Tak więc, prawo krajowe określa skutki nieprawidłowości zgłoszeń wierzyciela i może, jeśli są one niekompletne, tak jak ma to miejsce w niniejszej sprawie, przewidywać ich korektę na podstawie różnych dokumentów, w stosownych przypadkach, na wniosek organu zobowiązanego do ich sprawdzenia ( 30 ).

65.

Takie procedury wydają mi się właściwą odpowiedzią na uzasadnione obawy Komisji Europejskiej dotyczące konieczności niekomplikowania zadania zarządcy poprzez zobowiązanie go do przeszukiwania wielu dokumentów.

66.

Po trzecie, z celu ochrony wierzycieli, do którego nieustannie dąży zarówno rozporządzenie nr 1346/2000, jak i rozporządzenie 2015/848, wynika, że poziom wymagań wobec wierzycieli przy zgłaszaniu ich wierzytelności w innym państwie członkowskim zależy od wymogów obowiązujących w zakresie ich informowania, terminu wyznaczonego na zgłaszanie wierzytelności i trudności językowych, z jakimi mogą się zetknąć.

67.

Dokładniej rzecz ujmując, należy wziąć pod uwagę, że niepełność uregulowania rozporządzenia nr 1346/2000 była podstawą wprowadzenia znacznych zmian wywołanych problemami praktycznymi związanymi z niektórymi aspektami zgłaszania wierzytelności, które zidentyfikowano w studium oceniającym stosowanie tego rozporządzenia, przedstawionym w sprawozdaniu przygotowanym przez Komisję, zgodnie z art. 46 omawianego rozporządzenia ( 31 ).

68.

Dolegliwość tych trudności skłoniła Komisję do poszukiwania rozwiązań zmierzających do zagwarantowania – wobec braku harmonizacji ustawodawstw krajowych w tej dziedzinie ( 32 ) – skuteczności prawa do zgłaszania wierzytelności, jak również równości traktowania wierzycieli. Zostały one skonkretyzowane przez możliwość dokonania zgłoszenia wierzytelności za pomocą wszystkich środków przekazu akceptowanych przez prawo państwa wszczęcia postępowania upadłościowego ( 33 ) i przez opracowanie jednolitego formularza wniosku, w którym określono obowiązkowo wymagane informacje ( 34 ) w celu ułatwienia i zagwarantowania ważności zgłoszenia wierzytelności ( 35 ).

69.

W tym kontekście ścisła wykładnia art. 41 rozporządzenia nr 1346/2000, taka jak proponowana przez Komisję, prowadząca do odrzucenia zgłoszenia wierzytelności wraz z dokumentami wykazującymi istnienie wierzytelności, z których można wywnioskować, bez szczególnych trudności dla zarządcy lub dla sądu, informacje użyteczne dla ustalenia daty powstania wierzytelności, podczas gdy, co więcej, nie jest pewne, że wierzyciel był właściwie poinformowany o wymogu obowiązującym w tym względzie lub w wystarczającym terminie umożliwiającym mu spełnienie tego obowiązku, nie wydaje mi się zgodna z celem realizowanym przez rozporządzenie nr 1346/2000, które zmierza do uproszczenia działań podejmowanych przez wierzycieli, ani z obowiązkiem czuwania nad przestrzeganiem zasady równości traktowania wierzycieli.

70.

Porównanie z postępowaniem uregulowanym w znacznym stopniu ( 36 ) w rozporządzeniu 2015/848 wydaje mi się w tym względzie decydujące. Należy bowiem podkreślić, że przy użyciu standardowego formularza dla celów zgłaszania wierzytelności wierzyciel jest obecnie jasno poinformowany o obowiązku wskazania daty, w której wierzytelność powstała ( 37 ).

71.

W konsekwencji uważam, że należy dopuścić uzupełnienie zgłoszenia wierzytelności na podstawie dokumentów wykazujących istnienie wierzytelności, których przedłożenie jest przewidziane w art. 41 rozporządzenia nr 1346/2000, oraz że do właściwego organu, zobowiązanego do sprawdzenia tego zgłoszenia, należy dokonanie oceny konsekwencji braku spełnienia wymogów sformułowanych w rzeczonym artykule zgodnie z prawem państwa członkowskiego, na którego terytorium zostało wszczęte główne postępowanie upadłościowe.

72.

W świetle całości powyższych rozważań proponuję, aby Trybunał udzielił na czwarte i piąte pytanie prejudycjalne przedstawione przez Oberlandesgericht Wien (wyższy sąd krajowy w Wiedniu, Austria) następującej odpowiedzi:

Artykuł 41 rozporządzenia Rady (WE) nr 1346/2000 z dnia 29 maja 2000 r. w sprawie postępowania upadłościowego należy interpretować w ten sposób, że ustanawia on maksymalne wymogi, jakie mogą zostać nałożone przez przepisy krajowe w odniesieniu do treści zgłoszenia wierzytelności, i że wymóg znajomości daty powstania wierzytelności jest spełniony, jeżeli można ją wywieść z dokumentów przedłożonych w załączniku do zgłoszenia wierzytelności, przy czym ważność zgłoszenia jest regulowana przez prawo państwa członkowskiego, na którego terytorium zostało wszczęte główne postępowanie upadłościowe (lex concursus).