1. 

Niniejsza sprawa dotyczy wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożonego przez Administrativen sad Sofia-grad (sąd administracyjny w Sofii, Bułgaria), dotyczącego interpretacji art. 2 pkt 3 i 5 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/72/WE z dnia 13 lipca 2009 r. dotyczącej wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej i uchylającej dyrektywę 2003/54/WE ( 2 ).

2. 

Pytania prejudycjalne postawione przez sąd krajowy pojawiły się w postępowaniu dotyczącym sporu między wyłącznym dystrybutorem energii elektrycznej w południowo-wschodniej Bułgarii a spółką, która dzierżawi port i która zamierza przyłączyć swoją własną sieć bezpośrednio do systemu przesyłowego, co wiąże się z obowiązkiem dokonywania opłat za usługi sieciowe bezpośrednio do operatora tego systemu.

3. 

Niniejsza sprawa daje Trybunałowi możliwość przedstawienia istotnych wyjaśnień dotyczących zakresu niektórych kluczowych pojęć zawartych w dyrektywie 2009/72.

4.

Zgodnie z art. 2 dyrektywy 2009/72, zatytułowanym „Definicje”:

„Na użytek niniejszej dyrektywy stosuje się następujące definicje: […]

5.

Artykuł 86 ust. 1 Zakon za energetikata (ustawy o energii, zwanej dalej „ZE”, DV nr 107, 2003) stanowi, że „transport energii elektrycznej jest wykonywany przez operatora systemu przesyłowego energii elektrycznej, który uzyskał zezwolenie na transport energii elektrycznej i który uzyskał certyfikat […]”.

6.

Zgodnie z art. 88 ust. 1 ZE „[d]ystrybucja energii elektrycznej i eksploatacja sieci dystrybucji energii elektrycznej są realizowane przez operatorów sieci dystrybucji energii elektrycznej – będących właścicielami takich sieci na wyodrębnionym terytorium, posiadających licencję na prowadzenie dystrybucji energii elektrycznej na danym terytorium […]”.

7.

Artykuł 1 przepisów uzupełniających ZE (DV nr 54, 2012) zawiera następujące definicje:

„20)   »system przesyłu energii elektrycznej« oznacza połączenie linii energetycznych i instalacji energetycznych przeznaczonych do przesyłu, przetwarzania energii elektrycznej z wysokonapięciowego na średnionapięciowe oraz redystrybucji przepływu energii elektrycznej […];

22)   »system dystrybucji energii elektrycznej« oznacza połączenie linii energetycznych oraz instalacji wysokiego, średniego i niskiego napięcia, służących do dystrybucji energii elektrycznej […];

44)   »przesył energii elektrycznej […]« oznacza transport energii elektrycznej […] w sieci przesyłowej […];

49)   »dystrybucja« oznacza transport energii elektrycznej […] w sieciach dystrybucji”.

8.

Spółka Elektrorazpredelenie Yug EAD (zwana dalej „ER Yug”) posiada wyłączną licencję wydaną przez bułgarski organ regulacyjny ds. energii i wody (Komisia za energiyno i vodno regulirane, zwana dalej „KEVR”), na podstawie której prowadzi działalność w zakresie dystrybucji energii elektrycznej poprzez system dystrybucji na terytorium określonym w licencji, tj. w południowo-wschodniej Bułgarii.

9.

Obszar objęty licencją ER Yug obejmuje teren, na którym znajdują się zakłady spółki BMF Port Burgas EAD (zwanej dalej „BMF”), mianowicie terminale portowe Burgas Zachód i Burgas Wschód, które zostały wydzierżawione BMF przez przedsiębiorstwo publiczne. Na tym obszarze BMF zarządza portem i świadczy usługi z nim związane.

10.

Zakłady BMF są podłączone do sieci elektrycznej za pośrednictwem linii średniego napięcia (20 kV) o nazwie „Novo pristanishte” (Nowy port), podłączonej na średnim poziomie napięcia do urządzenia średniego napięcia (również 20 kV) podstacji przetwarzania energii elektrycznej „Ribari” (Rybacy) ( 3 ). Linia energetyczna „Novo pristanishte” jest własnością państwa i jest udostępniana BMF na podstawie koncesji udzielonej przez wyżej wymienione terminale portowe. Podstacja elektroenergetyczna „Ribari” jest własnością operatora systemu przesyłowego w Bułgarii, spółki Elektroenergien sistemen operator (zwanej dalej „ESO”).

11.

Energia elektryczna pochodzi z systemu przesyłowego ESO o napięciu 110 kV (wysokie napięcie) i jest przekształcana w transformatorach nr 1 i nr 2 na prąd średniego napięcia (20 kV) przed wejściem do urządzenia średniego napięcia (20 kV) podstacji „Ribari”. Przyrządy do pomiaru do celów komercyjnych energii elektrycznej przesyłanej z systemu przesyłowego ESO do systemu dystrybucyjnego ER Yug są instalowane bezpośrednio za transformatorami nr 1 i nr 2 na poziomie połączeń odpowiadających komórkom nr 26 i nr 39 urządzenia średniego napięcia podstacji „Ribari”. Linia „Novo pristanishte” jest podłączona do zamkniętego urządzenia dystrybucyjnego średniego napięcia (20 kV) podstacji „Ribari” na poziomie komórki nr 44. Linia ta służy do przesyłania i dostarczania energii elektrycznej wyłącznie do BMF.

12.

W 2013 r. ER Yug i BMF zawarły umowę o świadczenie usług sieciowych, na podstawie której ER Yug zapewnił BMF dostęp do systemu dystrybucji energii elektrycznej i przesył energii elektrycznej w tym systemie w celu dostarczenia energii elektrycznej do zakładów BMF na terenie portu w Burgas.

13.

Zważywszy jednak, że BMF było bezpośrednio podłączone do sieci przesyłowej, jednostronnie rozwiązało umowę z ER Yug w 2016 r. i zawarło z ESO umowy dotyczące dostępu do sieci przesyłowej, świadczenia usług sieciowych i przesyłu energii w celu dostarczenia energii elektrycznej do wyżej wymienionych zakładów BMF.

14.

Niemniej jednak spółka ER Yug, biorąc pod uwagę fakt, że elektrownie BMF nadal były podłączone do sieci dystrybucyjnej, w dalszym ciągu pobierała opłaty za dostęp do systemu dystrybucyjnego i przesył energii elektrycznej w tym systemie.

15.

W związku z powyższym BMF skierowało sprawę do KEVR, która decyzją nr Zh-37 z dnia 28 lutego 2017 r. stwierdziła, że ER Yug nie jest już uprawniony do pobierania opłat za dostęp do systemu dystrybucji energii elektrycznej i przesył za pośrednictwem tego systemu po upływie okresu wypowiedzenia umowy. KEVR większością głosów swoich członków uznał, że zakłady BMF są bezpośrednio podłączone do systemu przesyłu energii elektrycznej ESO i że w związku z tym BMF ma bezpośredni dostęp do tego systemu. KEVR nakazał zatem ER Yug zaprzestać naliczania opłat wobec BMF za dostęp do systemu dystrybucyjnego i przesył energii elektrycznej w tym systemie oraz skorygować opłaty naliczone po upływie terminu rozwiązania umowy z BMF.

16.

Spółka ER Yug odwołała się od decyzji KEVR do sądu odsyłającego.

17.

W ramach postępowania toczącego się przed tym sądem ER Yug twierdzi, że dopóki BMF jest podłączony do systemu dystrybucji energii elektrycznej, nie może odstąpić od umowy o dostęp do energii elektrycznej i jej przesyłanie za pośrednictwem tego systemu. W systemie przewidzianym w dyrektywie 2009/72 decydującym elementem przy dokonywaniu rozróżnienia między systemem przesyłowym energii elektrycznej a systemem dystrybucji energii elektrycznej jest poziom napięcia: bardzo wysokie i wysokie napięcie w systemie przesyłowym, wysokie, średnie i niskie napięcie w systemie dystrybucyjnym. Definicja przesyłu energii elektrycznej wynikająca z art. 1 pkt 20 i 44 ZE byłaby zatem niezgodna z definicją zawartą w art. 2 pkt 3 dyrektywy 2009/72, która ze względu na jej bezpośredni skutek i zasadę pierwszeństwa prawa Unii powinna być stosowana bezpośrednio. Oznaczałoby to, że świadczenie usług sieci średniego napięcia stanowiłoby działalność w zakresie dystrybucji energii elektrycznej. Operator systemu przesyłowego ESO nie miałby prawa podłączania swoich klientów do systemu przesyłowego średniego napięcia ani świadczenia usług sieciowych średniego napięcia, ponieważ działalność ta stanowiłaby część usług dystrybucji energii elektrycznej, na które ER Yug posiada wyłączną licencję na terytorium, na którym znajdują się zakłady BMF.

18.

BMF natomiast twierdzi, że jego zakłady są połączone bezpośrednio z systemem przesyłu energii elektrycznej poprzez podstację „Ribari”. Zatem z uwagi na fakt, że ani ta podstacja, ani podłączona do niej linia „Novo pristanishte” nie są własnością ER Yug, nie powinny one być postrzegane jako elementy systemu dystrybucji energii elektrycznej. BMF uważa zatem, że licencja ER Yug nie spełnia warunków koniecznych do świadczenia usług dostępu i przesyłu energii elektrycznej za pośrednictwem systemu dystrybucji energii elektrycznej ani do naliczania opłat za takie usługi.

19.

Sąd odsyłający zauważa, że w niniejszej sprawie konieczne jest ustalenie, do jakich sieci energii elektrycznej, dystrybucji czy przesyłowej są podłączone zakłady BMF, a zatem z którym operatorem spółka ta powinna rozliczać się za usługi sieciowe. Sąd odsyłający uważa zatem, że decydujące znaczenie ma określenie kryterium rozróżniającego między działalnością w zakresie przesyłu i dystrybucji energii elektrycznej oraz między pojęciami „systemu przesyłowego” i „systemu dystrybucji”. Faktycznie, jeśli poziom napięcia miałby być uznany za jedyne kryterium rozróżniające między tymi działalnościami, to ponieważ linia „Novo pristanishte” jest podłączona w podstacji „Ribari” do średniego napięcia, BMF musiałoby dokonywać opłat za usługi sieciowe na rzecz ER Yug, która miałaby wyłączne prawo do świadczenia usług sieciowych na rzecz wszystkich klientów podłączonych na poziomie średniego napięcia na terytorium objętym jej licencją, bez względu na to, czy jest właścicielem danych instalacji, czy nie.

20.

Sąd odsyłający zauważa również, że ustawodawca krajowy dokonał rozróżnienia między systemem przesyłowym a systemem dystrybucyjnym na podstawie kryterium własności instalacji elektrycznych przez operatora systemu przesyłowego lub operatora systemu dystrybucyjnego. Jeśli chodzi o poziom napięcia, stanowisko ustawodawcy krajowego nie jest równie jasne. Z definicji zawartych w art. 2 pkt 3 i 5 dyrektywy 2009/72 wynika jednak, że dla prawodawcy Unii jedynym istotnym kryterium byłby poziom napięcia przesyłanej energii elektrycznej, co zostało potwierdzone przez Trybunał w wyroku z dnia 22 maja 2008 r., citiworks (C‑439/06, EU:C:2008:298).

21.

W powyższych okolicznościach sąd odsyłający postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

22.

Pytania prejudycjalne przedłożone Trybunałowi przez sąd odsyłający rodzą istotne pytania dotyczące wykładni różnych podstawowych pojęć dyrektywy 2009/72, w szczególności pojęć „system przesyłowy” i „system dystrybucji”.

23.

Zanim zajmę się tymi kwestiami, uważam za konieczne, aby na wstępie przypomnieć cele, jakie stawia sobie ta dyrektywa, w perspektywie odpowiedniego orzecznictwa Trybunału.

24.

Przyjęta w ramach trzeciego pakietu energetycznego dyrektywa 2009/72 ustanawia, jak określono w art. 1, wspólne zasady przesyłu i dystrybucji energii elektrycznej, wraz z przepisami dotyczącymi ochrony konsumentów, w celu ulepszenia i zintegrowania konkurencyjnych rynków energii w Unii ( 4 ).

25.

Z motywów 3 i 8 dyrektywy 2009/72 wynika, że jej celem jest stworzenie w pełni otwartego rynku, który umożliwia wszystkim konsumentom swobodny wybór dostawców, a wszystkim dostawcom swobodną realizację dostaw dla odbiorców ( 5 ), a także zapewnienie konkurencji i dostaw energii elektrycznej po najbardziej konkurencyjnej cenie.

26.

Aby móc to osiągnąć, dyrektywa 2009/72 ma także na celu ułatwienie transgranicznego dostępu dla nowych dostawców energii elektrycznej, co również przyczynia się, jak określono w motywie 5 dyrektywy, do zapewnienia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej, co ma zasadnicze znaczenie dla rozwoju społeczeństwa europejskiego. W tym celu w dyrektywie 2009/72 przyjęto założenie o dalszym rozwoju wzajemnych połączeń transgranicznych.

27.

W tym kontekście zapewnienie niedyskryminacyjnego, przejrzystego i racjonalnie wycenionego dostępu do sieci jest niezbędnym elementem właściwego funkcjonowania konkurencji i ma zasadnicze znaczenie dla zakończenia procesu tworzenia rynku wewnętrznego energii elektrycznej ( 6 ).

28.

Aby osiągnąć te cele, dyrektywa 2009/72 przewiduje skuteczne prawne i funkcjonalne oddzielenie sieci od działalności w zakresie wytwarzania i dostaw, aby uniknąć, jak stwierdzono w motywie 9 tej dyrektywy, dyskryminacji nie tylko w zakresie eksploatacji sieci, ale także w zakresie środków zachęcających przedsiębiorstwa zintegrowane pionowo do dokonywania stosownych inwestycji w swoje sieci.

29.

W tym kontekście art. 2 dyrektywy 2009/72 przedstawia szereg definicji podstawowych pojęć użytych w dyrektywie.

30.

Dyrektywa 2009/72 nie zawiera definicji pojęć „systemu przesyłowego” i „systemu dystrybucyjnego” jako takich, ale w art. 2 pkt 3 i 5 zawiera definicje pojęć „przesyłu” i „dystrybucji” energii elektrycznej. Przesył energii elektrycznej zdefiniowano jako „transport energii elektrycznej przez wzajemnie połączony system najwyższego napięcia i wysokiego napięcia w celu dostarczenia jej do odbiorców końcowych lub do dystrybutorów, ale nie obejmuje dostaw”. Dystrybucja energii elektrycznej jest natomiast definiowana jako „transport energii elektrycznej systemami dystrybucyjnymi wysokiego, średniego i niskiego napięcia w celu dostarczenia jej do odbiorców, ale nie obejmuje dostaw”. Pojęcie „dostawy” należy natomiast interpretować zgodnie z art. 2 pkt 19 powyższej dyrektywy jako odsprzedaż energii elektrycznej odbiorcom ( 7 ).

31.

W oparciu o powyższe definicje pojęć „przesyłu” i „dystrybucji” Trybunał sformułował definicje pojęć „systemu przesyłowego” i „systemu dystrybucyjnego”. W ten sposób Trybunał zdefiniował, po pierwsze, system przesyłowy jako system połączony, który służy doprowadzaniu energii elektrycznej bardzo wysokiego i wysokiego napięcia, przeznaczonej do sprzedaży odbiorcom końcowym lub dystrybutorom, i po drugie, system dystrybucyjny jako system, który służy doprowadzaniu energii elektrycznej wysokiego, średniego lub niskiego napięcia, przeznaczonej do sprzedaży odbiorcom hurtowym i odbiorcom końcowym ( 8 ).

32.

W związku z powyższym Trybunał stwierdził, że w odniesieniu do charakteru systemów przesyłowych i dystrybucyjnych oraz ilości energii elektrycznej dostarczanej przez te systemy jedynie napięcie tej energii elektrycznej stanowi kryterium rozróżniające między przesyłem i dystrybucją oraz kryterium właściwe dla ustalenia, czy sieć stanowi system przesyłowy czy dystrybucyjny w rozumieniu tej dyrektywy ( 9 ).

33.

Na podstawie tychże definicji Trybunał wykluczył jednak zastosowanie innych kryteriów w celu ustalenia, czy system wchodzi w zakres stosowania dyrektywy 2009/72, takich jak data utworzenia systemu lub to, czy jest on przeznaczony do użycia na potrzeby własne i obsługiwany przez podmiot prywatny, do którego jest podłączona ograniczona liczba jednostek produkcyjnych i konsumpcyjnych, czy też wielkość systemu ( 10 ).

34.

Z powyższych rozważań wynika, że systemy służące przesyłaniu energii elektrycznej bardzo wysokiego i wysokiego napięcia w celu dostarczenia jej odbiorcom końcowym lub dystrybutorom, z jednej strony, oraz energii elektrycznej wysokiego, średniego i niskiego napięcia w celu sprzedaży odbiorcom końcowym, z drugiej strony, należy uznać odpowiednio za „systemy przesyłowe” lub „systemy dystrybucji” objęte zakresem stosowania dyrektywy 2009/72 ( 11 ).

35.

W tym względzie Trybunał wyjaśnił, że chociaż dyrektywa 2009/72 pozostawia państwom członkowskim pewien zakres swobody w odniesieniu do jej wdrożenia, a tym samym sposobu, w jaki mogą one osiągnąć wyznaczone przez nią cele, to jednak państwa członkowskie są zobowiązane do zapewnienia przestrzegania zasad i systemu tej dyrektywy w zakresie jej stosowania. Innymi słowy, w przypadku gdy zastosowanie ma dyrektywa 2009/72, państwa członkowskie nie mogą wyłączyć ze swojego rozporządzenia elementów lub aspektów wchodzących w zakres jej stosowania, odnoszących się do organizacji i funkcjonowania sektora energii elektrycznej ( 12 ).

36.

Trybunał sformułował tę zasadę, odnosząc się konkretnie do określenia systemu dystrybucyjnego w rozumieniu dyrektywy 2009/72, i podkreślił, że państwa członkowskie nie mogą przypisywać systemów wchodzących w zakres dyrektywy 2009/72 do kategorii systemów dystrybucyjnych innych niż te wyraźnie przewidziane w tej dyrektywie, w celu przyznania im wyłączeń nieprzewidzianych w tej dyrektywie ( 13 ). Rozumowanie to stosuje się mutatis mutandis do systemów przesyłowych ( 14 ).

37.

Z orzecznictwa tego wynika, że w odniesieniu do sieci elektroenergetycznych, które można zaklasyfikować jako systemy przesyłowe lub dystrybucyjne w rozumieniu dyrektywy 2009/72, pomimo swobody pozostawionej przez tę dyrektywę państwom członkowskim, nie mogą istnieć „szare strefy”, czyli sieci, które można zaklasyfikować jako systemy przesyłowe lub dystrybucyjne w rozumieniu dyrektywy 2009/72, lecz które z wyboru państw członkowskich są zwolnione z przewidzianych w niej przepisów.

38.

W odniesieniu konkretnie do dostępu do systemów przesyłowych i dystrybucyjnych Trybunał wielokrotnie podkreślał, że swobodny dostęp stron trzecich do takich systemów, zagwarantowany w art. 32 ust. 1 zdania pierwsze i drugie dyrektywy 2009/72 ( 15 ), jest jednym z podstawowych celów tej dyrektywy ( 16 ) i jednym z podstawowych środków, które państwa członkowskie są zobowiązane wdrożyć w celu zakończenia procesu tworzenia rynku wewnętrznego energii elektrycznej ( 17 ).

39.

Z uwagi na istotność zasady swobodnego dostępu do systemów przesyłowych lub dystrybucyjnych margines swobody pozostawiony państwom członkowskim na mocy art. 32 ust. 1 dyrektywy 2009/72, zgodnie z art. 288 TFUE, w zakresie przyjmowania środków niezbędnych do wdrożenia systemu dostępu stron trzecich do systemów przesyłowych lub dystrybucyjnych w żaden sposób nie pozwala im na obejście tej zasady, z wyjątkiem przypadków, w których dyrektywa ta przewiduje wyjątki lub odstępstwa ( 18 ).

40.

Dostęp stron trzecich do systemów przesyłowych i dystrybucyjnych winien opierać się w każdym przypadku na obiektywnych, niedyskryminacyjnych i przejrzystych kryteriach oraz na taryfach opublikowanych przed ich wejściem w życie i nie może mieć charakteru uznaniowego ( 19 ).

41.

Trybunał podkreślił również, po pierwsze, ścisły związek między prawem dostępu i swobodą wyboru dostawców przez konsumenta, a po drugie, odpowiadającą mu swobodą każdego dostawcy w wykonywaniu dostaw do własnych klientów, które są charakterystyczne dla całkowicie otwartego rynku. W rzeczy samej, aby zapewnić uprawnionym odbiorcom możliwość swobodnego wyboru dostawców, dostawcy ci muszą mieć dostęp do sieci przesyłowych i dystrybucyjnych, które transportują energię elektryczną do odbiorcy ( 20 ).

42.

Swobodny wybór dostawcy nie jest jednak bezpośrednio związany z rodzajem systemu, do którego podłączony jest klient. Tym samym Trybunał doprecyzował, że ta swoboda wyboru jest zagwarantowana również niezależnie od faktu, czy dostawca dokonuje przyłączenia odbiorców do systemu przesyłowego, czy też do systemu dystrybucyjnego ( 21 ).

43.

Trybunał stwierdził, że państwa członkowskie zachowują pewną swobodę działania w zakresie skierowania użytkowników systemu w stronę takiego lub innego systemu pod warunkiem, że nastąpi to z powodów o niedyskryminacyjnym charakterze i z obiektywnych względów ( 22 ). W związku z tym Trybunał uznał znaczenie, jakiego nabiera chęć uniknięcia przyłączania się odbiorców hurtowych bezpośrednio do systemów przesyłowych, co spowodowałoby obciążenie kosztami związanymi z systemami przesyłowymi wyłącznie drobnych odbiorców, a zatem wzrost cen energii elektrycznej, co może stanowić uzasadnienie dla obowiązku przyłączenia się w pierwszej kolejności do systemu dystrybucyjnego ( 23 ).

44.

Wreszcie należy również zauważyć, że w wyroku z dnia 28 listopada 2018 r., Solvay Chimica Italia i in. (C‑262/17, C‑263/17 i C‑273/17, EU:C:2018:961) Trybunał wyjaśnił, że zamknięty system dystrybucji w rozumieniu art. 28 dyrektywy 2009/72 nie jest i nie może być zwolniony z obowiązku swobodnego dostępu dla osób trzecich, o którym mowa w art. 32 ust. 1 tej dyrektywy ( 24 ).

45.

W świetle wszystkich powyższych rozważań przystąpię do analizy trzech pytań prejudycjalnych skierowanych przez sąd odsyłający.

46.

Pierwsze pytanie prejudycjalne dzieli się na dwie części.

47.

W pierwszej części sąd odsyłający zwraca się zasadniczo z pytaniem, czy przepisy art. 2 pkt 3 i 5 dyrektywy 2009/72 należy interpretować w ten sposób, że jedynym kryterium rozróżniającym między systemem przesyłowym i systemem dystrybucyjnym, a zatem między działalnością w zakresie dystrybucji i przesyłania energii elektrycznej, jest poziom napięcia.

48.

W drugiej części pytania pierwszego sąd odsyłający zwraca się zasadniczo z pytaniem, czy państwa członkowskie mogą wprowadzić prawo własności do towarów wykorzystywanych w trakcie wykonywania ich obowiązków jako dodatkowe kryterium pozwalające na rozróżnienie między działalnością przesyłową i systemem przesyłowym a działalnością dystrybucyjną i systemem dystrybucyjnym.

49.

Z rozważań przedstawionych w pkt 30–32 powyżej wynika, że w odniesieniu do systemu prawnego, któremu podlegają sieci elektroenergetyczne na mocy dyrektywy 2009/72, przewiduje ona zasadnicze rozróżnienie między systemem przesyłowym a systemem dystrybucji.

50.

Jak wspomniano w powyższych punktach, sama dyrektywa 2009/72 nie definiuje pojęć systemu przesyłowego i systemu dystrybucyjnego. Trybunał wywnioskował jednak definicję tych pojęć z definicji działalności „przesyłu” i „dystrybucji” zawartych w art. 2 pkt 3 i 5 tej dyrektywy, czyli przepisów, o których interpretację zwrócił się sąd odsyłający.

51.

Z definicji, o których mowa w pkt 31 powyżej, wynika, że obydwa pojęcia systemu przesyłowego i systemu dystrybucyjnego są obiektywne w tym sensie, że odnoszą się do sieci jako takiej, a nie do podmiotu nimi zarządzającego, i obydwa opierają się na podwójnym kryterium: na jednym faktycznie obiektywnym, czyli poziomie napięcia – bardzo wysokie i wysokie napięcie w systemie przesyłowym oraz wysokie, średnie i niskie napięcie w systemie dystrybucyjnym, oraz drugim kryterium – funkcjonalnym – które odnosi się do funkcji pełnionej przez obydwa typy systemów w organizacji i eksploatacji systemu elektroenergetycznego, czyli przesyłaniu energii elektrycznej, odpowiednio, w celu dostarczenia jej odbiorcom końcowym lub dystrybutorom, w celu dostarczenia jej do systemu przesyłowego oraz w celu sprzedaży odbiorcom hurtowym lub odbiorcom końcowym w systemie dystrybucyjnym.

52.

W odniesieniu do pierwszego kryterium, czyli poziomu napięcia, jak wspomniano w pkt 32 powyżej, Trybunał niedawno potwierdził, że w odniesieniu do charakteru systemów przesyłowych i dystrybucyjnych oraz ilości energii elektrycznej dostarczanej przez te systemy jedynie napięcie tej energii elektrycznej stanowi kryterium rozróżniające między przesyłem i dystrybucją oraz kryterium właściwe dla ustalenia, czy sieć stanowi system przesyłowy czy dystrybucyjny w rozumieniu tej dyrektywy.

53.

W odniesieniu do drugiego kryterium, kryterium funkcjonalnego, należy zauważyć, że obydwa rodzaje systemów pełnią różne funkcje w organizacji i funkcjonowaniu sektora elektroenergetycznego.

54.

W rzeczywistości systemy przesyłowe są wykorzystywane do przesyłania energii elektrycznej na duże odległości, z elektrowni wytwarzających energię elektryczną do miejsc jej użytkowania. Są to obowiązkowo ogromne systemy, na ogół wzajemnie połączone między kilkoma państwami członkowskimi, w których energia elektryczna jest transportowana pod bardzo wysokim lub wysokim napięciem w celu zminimalizowania dyspersji podczas transportu.

55.

Natomiast systemy dystrybucyjne odgrywają odmienną rolę. Służą one do dostarczania energii elektrycznej ogółowi odbiorców na ich własne potrzeby. Charakteryzują się one zazwyczaj mniejszymi rozmiarami, z reguły są to systemy lokalne i raczej rozczłonkowane, co umożliwia dotarcie do konsumentów i użytkowników końcowych. Charakteryzują się one również niższym poziomem napięcia niż system przesyłowy, co jest konieczne zarówno ze względów bezpieczeństwa, czyli z uwagi na konieczność zmniejszenia ryzyka porażenia prądem w pobliżu terenów zabudowanych, jak i w celu umożliwienia podłączenia do sieci domowych i przemysłowych użytkowników końcowych, którzy zazwyczaj posiadają odpowiednio połączenia średniego i niskiego napięcia.

56.

Systemy przesyłowe i dystrybucyjne są wzajemnie połączone na poziomie podstacji elektrycznych, w których energia elektryczna pochodząca z systemu przesyłowego o bardzo wysokim lub wysokim napięciu jest przekształcana w napięcie średnie, które ma być rozprowadzane poprzez system dystrybucyjny. Te podstacje elektryczne stanowią punkty wzajemnego połączenia pomiędzy systemami i zasadniczo zawierają komponenty wysokiego napięcia, zwane systemem pierwotnym, oraz komponenty średniego i niskiego napięcia, zwane systemem wtórnym.

57.

Właśnie w tym kontekście należy odpowiedzieć na pytanie, za pomocą którego sąd krajowy w zasadzie pyta, czy dyrektywa 2009/72 zezwala państwom członkowskim na wprowadzenie w ich ustawodawstwie krajowym w ramach transpozycji tej dyrektywy dodatkowych kryteriów rozróżnienia między systemem przesyłowym a systemem dystrybucji.

58.

W tym względzie należy zauważyć przede wszystkim, że pojęcia systemu przesyłowego i systemu dystrybucji, wywiedzione przez Trybunał z definicji zawartych w dyrektywie 2009/72, nie zawierają żadnego odniesienia do prawa krajowego państw członkowskich i należy je rozumieć jako autonomiczne pojęcia prawa Unii, które jako takie należy interpretować na terytorium państw członkowskich w sposób jednolity i tak, aby zapewnić osiągnięcie celów tej dyrektywy, o których mowa w pkt 24–28 powyżej.

59.

Po drugie, stwierdzam, że szczególnie ważne jest dokładne rozróżnienie między działalnością (i systemem) przesyłową a działalnością (i systemem) dystrybucji energii elektrycznej, ponieważ dyrektywa 2009/72 przewiduje różne systemy prawne w odniesieniu do przesyłu i dystrybucji oraz różne obowiązki operatorów poszczególnych systemów. Oznacza to również, że rozróżnienie to powinno być jednolite we wszystkich państwach członkowskich.

60.

Chociaż, jak słusznie wskazuje Komisja, dyrektywa 2009/72 nie wprowadza pełnej i wyczerpującej harmonizacji wszystkich aspektów, które reguluje ( 25 ), i w związku z tym pozostawia państwom członkowskim swobodę decydowania o tym, w jaki sposób najlepiej osiągnąć wyznaczone cele, uważam jednak, że określa ona pewne podstawowe pojęcia, których zakres musi być koniecznie jednolity, aby osiągnąć te cele.

61.

Wśród powyższych pojęć z pewnością można wymienić pojęcia „przesyłu” i „dystrybucji” energii elektrycznej w rozumieniu art. 2 pkt 3 i 5 dyrektywy, z których Trybunał wywnioskował pojęcia systemu przesyłowego i dystrybucyjnego. Faktycznie powyższe pojęcia odgrywają kluczową rolę we wdrażaniu samej dyrektywy.

62.

W tym względzie należy zauważyć, że dyrektywa 2009/72 zawiera spójny system wzajemnie powiązanych pojęć służących osiągnięciu celów, które prawodawca Unii zamierzał osiągnąć poprzez jej przyjęcie. W tym kontekście stwierdzam, że zezwolenie państwom członkowskim na wprowadzenie zmian w podstawowych pojęciach, takich jak „przesył” i „dystrybucja”, na których opiera się systematyka samej dyrektywy, doprowadziłoby do braku jednolitości w stosowaniu tych pojęć, co z kolei doprowadziłoby do fragmentacji regulacyjnej zagrażającej osiągnięciu tych celów, w szczególności podstawowego celu, jakim jest stworzenie wewnętrznego rynku energii elektrycznej.

63.

W świetle powyższych rozważań uważam, że art. 2 pkt 3 i 5 dyrektywy 2009/72 należy interpretować w ten sposób, że napięcie stanowi kryterium rozróżniające pomiędzy przesyłem a dystrybucją energii elektrycznej oraz kryterium mające zasadnicze znaczenie, wraz z funkcją pełnioną przez daną sieć, w celu ustalenia, czy sieć stanowi system przesyłowy czy dystrybucyjny w rozumieniu tej dyrektywy.

64.

Państwa członkowskie nie mogą zatem wprowadzić w ustawodawstwie krajowym dodatkowych kryteriów mających na celu odróżnienie systemu przesyłowego od systemu dystrybucyjnego. Niemniej jednak dyrektywa 2009/72 pozostawia państwom członkowskim pewne pole manewru we wdrażaniu tych terminów, pod warunkiem że pozostanie to bez uszczerbku dla celów realizowanych w ramach dyrektywy, na przykład poprzez określenie limitów odpowiadających różnym poziomom napięcia (bardzo wysokie, wysokie, średnie i niskie).

65.

W tym względzie należy zauważyć również, że z definicji „operatora systemu przesyłowego” i „operatora systemu dystrybucyjnego” zawartych w art. 2 pkt 4 i 6 dyrektywy 2009/72 wynika, że zarówno operator systemu przesyłowego, jak i operator systemu dystrybucyjnego mogą być odpowiedzialni za odpowiednie wzajemne połączenia między systemami. Z definicji tej wynika, że dyrektywa 2009/72 pozostawia państwom członkowskim wybór, czy punkty wzajemnego połączenia systemów przesyłowych i dystrybucyjnych, takie jak podstacje transformatorowe, o których mowa w pkt 56 powyżej, stanowią część systemu przesyłowego czy dystrybucyjnego.

66.

Z odpowiedzi na pierwszą część pierwszego pytania prejudycjalnego, którą zaproponowałem w poprzednich punktach, wynika, że ponieważ państwa członkowskie nie mogą wprowadzić żadnych dodatkowych kryteriów dotyczących napięcia i funkcji w celu rozróżnienia między systemami przesyłowymi i dystrybucyjnymi, konieczne jest udzielenie odpowiedzi na drugą część tego samego pytania idącej w takim kierunku, że państwo członkowskie nie może wprowadzić do swojego ustawodawstwa krajowego koncepcji posiadania przez operatora aktywów wykorzystywanych w celu prowadzenia danej działalności jako dodatkowego kryterium rozróżnienia między takimi systemami.

67.

Niemniej jednak uważam, że druga część pierwszego pytania prejudycjalnego wymaga głębszej analizy.

68.

W systemie przewidzianym w dyrektywie 2009/72 wymóg, zgodnie z którym operator systemu musi być właścicielem aktywów wykorzystywanych do prowadzenia swojej działalności, tj. zasadniczo musi być właścicielem systemu, nie jest uznawany za kryterium pozwalające na rozróżnienie między działalnością przesyłową i dystrybucyjną, a zatem między dwoma rodzajami sieci. Wymóg ten jest raczej subiektywnym wymogiem dotyczącym systemu prawnego podmiotów, które można uznać lub wyznaczyć jako operatorów tych dwóch rodzajów systemów. Faktycznie dotyczy on sytuacji prawnej operatora systemu w odniesieniu do aktywów wykorzystywanych do prowadzenia działalności, w szczególności w odniesieniu do sieci.

69.

W tym względzie należy zauważyć, że sam art. 17 ust. 1 lit. a) dyrektywy 2009/72 przewiduje własność systemu przesyłowego i innych aktywów niezbędnych do prowadzenia działalności przesyłowej jako niezbędny wymóg dla niezależnego operatora systemu przesyłowego.

70.

Przepis ten jest jednym z przepisów dyrektywy 2009/72, których celem jest zapewnienie skutecznego rozdzielenia działalności w zakresie dostaw i produkcji od eksploatacji sieci ( 26 ).

71.

Dyrektywa 2009/72 nie zawiera takiego wymogu w odniesieniu do operatora systemu dystrybucyjnego ( 27 ).

72.

Artykuł 26 ust. 1 dyrektywy stanowi jedynie, że w przypadku gdy operator systemu dystrybucyjnego jest częścią przedsiębiorstwa zintegrowanego pionowo, nie ma „obowiązku wydzielenia własności aktywów systemu dystrybucyjnego od przedsiębiorstwa zintegrowanego pionowo”, ale, zgodnie z ust. 2 lit. c) tego artykułu, „operator systemu dystrybucyjnego musi posiadać skuteczne uprawnienia do podejmowania decyzji, niezależnie od zintegrowanego przedsiębiorstwa energetycznego, w odniesieniu do aktywów niezbędnych do eksploatacji, utrzymywania lub rozbudowy sieci”.

73.

W tym kontekście, ponieważ ustawodawstwo krajowe Bułgarii, w szczególności art. 88 ust. 1 ZE, przewiduje wymóg posiadania systemu dystrybucyjnego przez operatora systemu dystrybucyjnego, powstaje pytanie, czy nałożenie takiego wymogu jest zgodne z dyrektywą 2009/72.

74.

W tym względzie uważam, że zasadniczo przepis prawa krajowego wymagający, aby operator systemu dystrybucyjnego był właścicielem systemu dystrybucyjnego, nie jest sam w sobie sprzeczny z przesłankami dyrektywy 2009/72. Teoretycznie wydaje się on być zgodny z celami realizowanymi przez tę dyrektywę, ponieważ wpisuje się w logikę wzmacniania rozdziału między różnymi poziomami działalności w sektorze energii elektrycznej. W tej perspektywie taki przepis prawa krajowego rozszerza na operatora systemu dystrybucyjnego ustanowiony już w samej dyrektywie wymóg dotyczący operatora systemu przesyłowego.

75.

W związku z tym uważam, że zasadniczo wprowadzenie do ustawodawstwa krajowego wymogu, aby aktywa, za pomocą których prowadzona jest działalność dystrybucyjna, były własnością operatora systemu dystrybucyjnego, wchodzi w zakres swobody, jaką dyrektywa 2009/72 pozostawia państwom członkowskim w zakresie jej wdrożenia.

76.

Niemniej jednak konieczne jest, aby przepis prawa krajowego dotyczący tego subiektywnego wymogu dotyczącego operatora systemu dystrybucyjnego nie zagrażał w rzeczywistości osiągnięciu celów, do których zmierza dyrektywa 2009/72, czego zweryfikowanie w poszczególnych przypadkach należy do sądu krajowego.

77.

W tym względzie należy zwrócić uwagę na kilka kwestii.

78.

Po pierwsze, jak wynika z pkt 35–37 powyżej, systemy przesyłowe i dystrybucyjne muszą w całości podlegać systemowi prawnemu dyrektywy. Nie mogą zatem istnieć „szare strefy”, tj. fragmenty sieci elektroenergetycznej, które kwalifikują się jako system przesyłowy lub dystrybucyjny w rozumieniu dyrektywy 2009/72, ale które nie podlegają systemowi prawnemu przewidzianemu w tej dyrektywie. Dyrektywa 2009/72 nie przewiduje trzeciej opcji („tertium genus”) w odniesieniu do rozróżnienia między systemem przesyłowym a systemem dystrybucji i zakłada, że cały system elektroenergetyczny podlega jej przepisom.

79.

Wynika z tego, że w przypadku gdy sieć energetyczna kwalifikuje się jako system dystrybucyjny zgodnie z kryteriami dotyczącymi napięcia i funkcji, o których mowa w pkt 31, 51 i następnych, musi ona podlegać systemowi prawnemu przewidzianemu w dyrektywie 2009/72 w odniesieniu do dystrybucji, niezależnie od zastosowania dodatkowego wymogu dotyczącego własności, który może być przewidziany w prawie krajowym.

80.

W rzeczy samej zezwolenie na wyłączenie fragmentów sieci z zakresu stosowania dyrektywy 2009/72, przy zastosowaniu wszelkich dodatkowych wymogów ustanowionych w ustawodawstwie krajowym, podważyłoby system określony w dyrektywie 2009/72 i podważyłoby cele przez nią realizowane, takie jak utworzenie jednolitego rynku energii elektrycznej, swobodny dostęp dla stron trzecich i bezpieczeństwo dostaw.

81.

W związku z powyższym moim zdaniem wykładnia prawa krajowego, zgodnie z którą wedle prawa wszystkie towary i sieci, które nie są własnością dystrybutora, miałyby być wyłączone z pojęcia systemu dystrybucji, niezależnie od tego, czy są one zaklasyfikowane jako system dystrybucji zgodnie z kryteriami dyrektywy 2009/72, nie jest zgodna z przepisami dyrektywy 2009/72. Wynika z tego, że system przesyłu energii elektrycznej wysokiego napięcia, średniego napięcia i niskiego napięcia przeznaczony do sprzedaży hurtowej lub do klientów końcowych stanowi system dystrybucyjny w rozumieniu dyrektywy 2009/72 i w związku z tym podlega określonym w niej zasadom, niezależnie od tego, czy jest własnością operatora systemu dystrybucyjnego, czy też nie.

82.

Po drugie, prawny wymóg posiadania systemu dystrybucyjnego przez operatora takiego systemu nie może podważać zasadniczego celu dyrektywy 2009/72, jakim jest osiągnięcie w pełni otwartego rynku, na którym jest zapewniona konkurencja. Dokładniej rzecz ujmując, wprowadzenie takiego wymogu mogłoby stworzyć swego rodzaju barierę regulacyjną w dostępie do sektora dystrybucji energii elektrycznej i wiązałoby się z ryzykiem zapewnienia właścicielowi systemu dystrybucyjnego pewnego rodzaju wiecznego monopolu wedle prawa w zakresie dystrybucji na danym terytorium.

83.

Faktycznie, jeżeli własność systemu dystrybucyjnego miałaby być na mocy prawa wymogiem koniecznym do prowadzenia działalności dystrybucyjnej na danym obszarze, wówczas jedynie właściciel tego systemu mógłby zostać wyznaczony jako operator sieci i nie mogłoby być mowy o przetargach na przydział takiego zarządzania, co przy braku jakiejkolwiek konkurencji pociąga za sobą ryzyko, że właściciel systemu nie będzie czuł się zobowiązany do zwiększania efektywności sieci.

84.

Do sądu odsyłającego należy również ustalenie, czy powyższa sytuacja ma miejsce w przedmiotowych przepisach krajowych.

85.

W świetle wszystkich powyższych rozważań należy, moim zdaniem, stwierdzić, że przepisy dyrektywy 2009/72 nie stoją zasadniczo na przeszkodzie przepisom krajowym, które przewidują jako dodatkowy, subiektywny wymóg, aby operator systemu dystrybucyjnego był właścicielem tego systemu, pod warunkiem że stosowanie tego dodatkowego wymogu przewidzianego w przepisach krajowych nie stanowi przeszkody w realizacji celów tej dyrektywy, czego ocena w odniesieniu do poszczególnych przypadków należy do sądu krajowego.

86.

W trzecim pytaniu prejudycjalnym, które moim zdaniem należałoby przeanalizować przed pytaniem drugim ( 28 ), sąd odsyłający zwrócił się do Trybunału z zapytaniem, czy są zgodne z dyrektywą 2009/72 przepisy krajowe, takie jak, z jednej strony, przepisy art. 1 pkt 20 i 44 przepisów uzupełniających ZE definiujących pojęcia „systemu przesyłowego energii elektrycznej” i „przesyłu energii elektrycznej”, a z drugiej strony, zapisy art. 88 ust. 1 ZE zastrzegające dla właściciela systemu dystrybucyjnego prawo prowadzenia działalności w zakresie dystrybucji i eksploatacji tego systemu.

87.

Odpowiedź na trzecie pytanie prejudycjalne można wywnioskować bezpośrednio z odpowiedzi, które zaproponowałem na pierwsze pytanie.

88.

W odniesieniu do zgodności z dyrektywą 2009/72 przepisów krajowych, takich jak te, o których mowa w art. 1 pkt 20 i 44 przepisów uzupełniających ZE, z pkt 65 powyżej wynika, że art. 2 pkt 4 i 6 dyrektywy 2009/72 pozostawia państwom członkowskim swobodę rozważenia, czy punkty wzajemnych połączeń między systemami przesyłowymi i dystrybucyjnymi – takie jak podstacje elektryczne, o których mowa w pkt 56 powyżej, przetwarzające energię elektryczną z bardzo wysokiego lub wysokiego napięcia na średnie napięcie – są częścią systemu przesyłowego czy dystrybucyjnego. Wynika z tego, że dyrektywa 2009/72 nie stoi w sprzeczności z przepisami krajowymi, zgodnie z którymi system przesyłowy energii elektrycznej obejmuje kombinację linii energetycznych i instalacji energetycznych przeznaczonych do przesyłu energii elektrycznej i przekształcania energii elektrycznej z wysokiego na średnie napięcie ( 29 ).

89.

Jeżeli chodzi o zgodność przepisu prawa krajowego, takiego jak przepis z art. 88 ust. 1 ZE, z dyrektywą 2009/72, wynika to jasno z pkt 85 powyżej.

90.

W drugim pytaniu sąd krajowy zwraca się zasadniczo z pytaniem, czy przepisy dyrektywy 2009/72 należy interpretować w ten sposób, że odbiorcę energii elektrycznej podłączonego do sieci elektrycznej na poziomie średniego napięcia należy zawsze uważać za klienta operatora systemu dystrybucyjnego posiadającego licencję na danym obszarze, niezależnie od podmiotu będącego właścicielem urządzeń, do których odbiorca ten jest bezpośrednio podłączony, nawet jeżeli odbiorca ten zawarł umowy bezpośrednio z operatorem systemu przesyłowego.

91.

Powyższe pytanie prejudycjalne rodzi się w sytuacji faktycznej, gdy linia elektroenergetyczna średniego napięcia łącząca klienta z siecią elektryczną (linia „Novo pristanishte” wchodząca w zakres licencji BMF) jest podłączona do urządzenia średniego napięcia podstacji przetwarzania energii elektrycznej należącej do operatora systemu przesyłowego (podstacji „Ribari” należącej do ESO).

92.

Z wcześniejszych rozważań wynika, że w takiej sytuacji fakt, że podłączenie odbywa się na poziomie średniego napięcia, sam w sobie nie musi oznaczać, że dany klient jest podłączony do sieci dystrybucyjnej.

93.

Z pkt 56 wynika bowiem, że możliwe jest podłączenie klienta na poziomie urządzenia średniego napięcia, które jest częścią podstacji elektrycznej. Zgodnie z ustawodawstwem krajowym przedmiotowego państwa członkowskiego, które, jak wynika z pkt 65 i 88 powyżej, dysponuje w tym względzie pewnym marginesem swobody, ta podstacja elektryczna mogłaby stanowić część systemu przesyłowego.

94.

W takim przypadku odbiorca, mimo podłączenia do sieci elektrycznej na poziomie średniego napięcia, byłby bezpośrednio podłączony do sieci przesyłowej, do której miałby, zgodnie z art. 32 dyrektywy 2009/72, prawo swobodnego dostępu, zgodnie z kryteriami określonymi przez Trybunał, przytoczonymi w pkt 38–43 powyżej. W takim przypadku usługi sieciowe byłyby świadczone na rzecz tego klienta przez operatora systemu przesyłowego.

95.

Do sądu krajowego należy jednak ustalenie, czy ma to miejsce w danej sprawie. Dokładniej rzecz ujmując, do sądu krajowego należy ustalenie, czy urządzenie średniego napięcia, do którego jest podłączona linia „Novo pristanishte”, stanowi wewnętrzny element średniego napięcia podstacji „Ribari” (stanowiącej część systemu wtórnego tej podstacji), co wydaje się mieć miejsce na podstawie opisu podanego przez sąd odsyłający we wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, czy też urządzenie to stanowi element zewnętrzny do systemu transformatorowego podstacji „Ribari”, która jest częścią konstrukcji systemu dystrybucji.

96.

W pierwszym przypadku odbiorca byłby podłączony, mimo iż na poziomie średniego napięcia, bezpośrednio do systemu przesyłowego, a usługi sieciowe byłyby świadczone przez operatora systemu przesyłowego, a zatem byłby on klientem tego operatora. W drugim przypadku odwrotnie – użytkownik byłby podłączony do systemu dystrybucyjnego i w tym przypadku usługi sieciowe byłyby świadczone przez operatora sieci dystrybucyjnej, za którego klienta należałoby go uznać, niezależnie od właściciela urządzenia, do którego klient jest podłączony.

97.

Uważam wreszcie, że w odniesieniu do linii elektrycznej średniego napięcia „Novo pristanishte” należy zauważyć, że z wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym wynika, że jest ona wykorzystywana wyłącznie do dostarczania energii elektrycznej do BMF. W przeciwnym przypadku ( 30 ) pojawiłaby się wątpliwość, czy można by ją sklasyfikować jako zamknięty system dystrybucji w rozumieniu art. 28 dyrektywy 2009/72, czy są spełnione wymogi takiej kwalifikacji, czy też mógłby to być po prostu system dystrybucji. W każdym razie z rozważań przedstawionych w pkt 35–37 i 78–81 powyżej wynika, że gdyby taka linia średniego napięcia miała być wykorzystywana do zaopatrywania odbiorców innych niż BMF, to ponieważ musiałaby być zakwalifikowana jako system dystrybucji, nie mogłaby w żadnym wypadku zostać wyłączona z zastosowania zapisów dyrektywy 2009/72.

98.

W świetle powyższych rozważań odpowiedź na drugie pytanie prejudycjalne jest taka, że z wykładni art. 2 pkt 3, 4, 5 i 6 dyrektywy 2009/72 wynika, że odbiorca energii elektrycznej podłączony do sieci elektroenergetycznej na poziomie średniego napięcia nie zawsze musi być uznawany za klienta operatora systemu dystrybucyjnego posiadającego licencję na danym obszarze, lecz do sądu krajowego należy ocena, przy uwzględnieniu wszystkich istotnych okoliczności prawnych i faktycznych, czy odbiorca ten jest podłączony do podstacji elektrycznej stanowiącej część systemu przesyłowego, czy też odbiorca ten jest podłączony do systemu dystrybucyjnego, niezależnie od tego, kto jest właścicielem urządzenia, do którego odbiorca jest podłączony. W pierwszym przypadku wspomniany odbiorca jest uważany za klienta operatora systemu przesyłowego, a w drugim przypadku odbiorca jest uważany za klienta operatora systemu dystrybucyjnego.

99.

Na podstawie wszystkich powyższych rozważań proponuję Trybunałowi udzielenie na pytania prejudycjalne przedstawione przez Administrativen sad Sofia-grad (sąd administracyjny w Sofii, Bułgaria) następującej odpowiedzi: