WYROK TRYBUNAŁU (pierwsza izba)

z dnia 7 marca 2018 r. ( *1 )

Odesłanie prejudycjalne – Dyrektywa 2003/96/WE – Opodatkowanie produktów energetycznych i energii elektrycznej – Artykuł 14 ust. 1 lit. a) – Produkty energetyczne używane do produkcji energii elektrycznej – Obowiązkowe zwolnienie – Artykuł 15 ust. 1 lit. c) – Produkty energetyczne używane do połączonego wytwarzania ciepła i energii – Uprawnienie do zastosowania zwolnienia z opodatkowania lub obniżenia poziomu opodatkowania – Gaz ziemny używany w kogeneracji ciepła i energii elektrycznej

W sprawie C‑31/17

mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Conseil d’État (najwyższy sąd administracyjny, Francja) postanowieniem z dnia 18 stycznia 2017 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 23 stycznia 2017 r., w postępowaniu:

Cristal Union, następca prawny Sucrerie de Toury SA,

przeciwko

Ministre de l’Économie et des Finances,

TRYBUNAŁ (pierwsza izba),

w składzie: R. Silva de Lapuerta, prezes izby, C.G. Fernlund, J.C. Bonichot, A. Arabadjiev i E. Regan (sprawozdawca), sędziowie,

rzecznik generalny: E. Tanchev,

sekretarz: V. Giacobbo-Peyronnel, administrator,

uwzględniając pisemny etap postępowania i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 22 listopada 2017 r.,

rozważywszy uwagi przedstawione:

w imieniu Cristal Union, następcy prawnego Sucrerie de Toury SA, przez C. Lesourda i J.M. Priola, avocats,

w imieniu rządu francuskiego przez D. Colasa, E. de Moustier, S. Ghiandoni i A. Alidière, działających w charakterze pełnomocników,

w imieniu rządu fińskiego przez S. Hartikainena, działającego w charakterze pełnomocnika,

w imieniu Komisji Europejskiej przez C. Perrin oraz F. Tomat, działające w charakterze pełnomocników,

po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 22 lutego 2018 r.,

wydaje następujący

Wyrok

1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 14 ust. 1 lit. a) i art. 15 ust. 1 lit. c) dyrektywy Rady 2003/96/WE z dnia 27 października 2003 r. w sprawie restrukturyzacji wspólnotowych przepisów ramowych dotyczących opodatkowania produktów energetycznych i energii elektrycznej (Dz.U. 2003, L 283, s. 51 – wyd. spec. w jęz. polskim, rozdz. 9, t. 1, s. 405).

2

Wniosek ten został złożony w ramach sporu między Cristal Union, następcą prawnym Sucrerie de Toury SA, a ministre de l’Économie et des Finances (ministrem ds. gospodarki i finansów), dotyczącego opodatkowania gazu ziemnego wykorzystywanego w instalacji kogeneracyjnej ciepła i energii elektrycznej.

Ramy prawne

Prawo Unii

3

Motywy 2–7, 11, 12, 24 i 25 dyrektywy 2003/96 mają następujące brzmienie:

„(2)

Brak przepisów wspólnotowych wyznaczających minimalną stawkę podatków od energii elektrycznej i produktów energetycznych innych niż oleje mineralne może negatywnie wpływać na prawidłowe funkcjonowanie rynku wewnętrznego.

(3)

Prawidłowe funkcjonowanie rynku wewnętrznego i osiągnięcie celów innych polityk Wspólnoty wymagają ustanowienia na poziomie wspólnotowym minimalnych poziomów opodatkowania od większości produktów energetycznych, włącznie z energią elektryczną, gazem ziemnym i węglem.

(4)

Znaczne różnice między krajowymi poziomami opodatkowania energii stosowany[mi] przez państwa członkowskie mogłyby okazać się szkodliwe dla prawidłowego funkcjonowania rynku wewnętrznego.

(5)

Ustalenie właściwych wspólnotowych minimalnych poziomów opodatkowania może umożliwić zredukowanie istniejących różnic w krajowych poziomach opodatkowania.

(6)

Zgodnie z postanowieniami art. 6 [traktatu WE], wymogi ochrony środowiska muszą być włączone do określania i wykonywania innych polityk Wspólnoty.

(7)

Jako strona Konwencji ramowej Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu Wspólnota ratyfikowała protokół z Kioto. Opodatkowanie produktów energetycznych i – w odpowiednim przypadku – energii elektrycznej jest jednym z instrumentów dostępnych w celu osiągania celów protokołu z Kioto.

[…]

(11)

Decydowanie o tym, jakimi środkami podatkowymi wprowadzone zostaną w życie wspólnotowe ramy dotyczące opodatkowania produktów energetycznych i energii elektrycznej, jest sprawą poszczególnych państw członkowskich. W tym względzie państwa członkowskie mogą zdecydować nie podwyższać ogólnego obciążenia podatkowego, jeśli uznają, że wprowadzenie w życie takiej zasady neutralności podatkowej mogłoby przyczynić się do restrukturyzacji i unowocześnienia ich systemów podatkowych poprzez zachęcanie do zachowań bardziej sprzyjających ochronie środowiska i zwiększonego uwzględnienia czynnika udziału w pracy.

(12)

Ceny energii są elementami kluczowymi wspólnotowej polityki energetycznej, transportowej i ochrony środowiska.

[…]

(24)

Państwa członkowskie powinny mieć możliwość stosowania niektórych innych zwolnień lub obniżonych poziomów opodatkowania, w przypadkach gdy nie będzie to szkodliwe dla prawidłowego funkcjonowania rynku wewnętrznego i nie będzie powodować zakłóceń konkurencji.

(25)

W szczególności połączone wytwarzanie ciepła i mocy oraz, w celu wspierania wykorzystywania alternatywnych źródeł energii, odnawialne formy energii mogą kwalifikować się do preferencyjnego traktowania”.

4

Artykuł 1 dyrektywy 2003/96 stanowi:

„Państwa członkowskie nakładają podatki na produkty energetyczne i energię elektryczną zgodnie z niniejszą dyrektywą”.

5

Zgodnie z art. 14 ust. 1 lit. a) tej dyrektywy:

„Poza przepisami ogólnymi wymienionymi w dyrektywie [Rady] 92/12/EWG [z dnia 25 lutego 1992 r. w sprawie ogólnych warunków dotyczących wyrobów objętych podatkiem akcyzowym, ich przechowywania, przepływu oraz kontrolowania (Dz.U. 1992, L 76, s. 1 – wyd. spec. w jęz. polskim, rozdz. 9, t. 1, s. 179), zmienionej dyrektywą Rady 2000/47/WE z dnia 20 lipca 2000 r. (Dz.U. 2000, L 193, s. 73 – wyd. spec. w jęz. polskim, rozdz. 2, t. 10, s. 186)] w sprawie zwolnionych zastosowań produktów podlegających opodatkowaniu, i bez uszczerbku dla innych przepisów wspólnotowych, państwa członkowskie zwalniają następujące produkty od podatku na warunkach, które ustanawiają do celów zapewnienia prawidłowego i prostego stosowania takich zwolnień oraz zapobieżenia jakimkolwiek oszustwom podatkowym, unikaniu lub nadużyciom:

a)

produkty energetyczne i energia elektryczna wykorzystywana do produkcji energii elektrycznej oraz energia elektryczna wykorzystywana do utrzymania zdolności do produkcji energii elektrycznej. Państwa członkowskie mogą jednakże ze względów polityki ochrony środowiska poddać te produkty opodatkowaniu bez konieczności uwzględniania minimalnych poziomów opodatkowania ustanowionych w niniejszej dyrektywie. W takim przypadku opodatkowanie tych produktów nie będzie brane pod uwagę do celów zachowania minimalnego poziomu opodatkowania energii elektrycznej ustanowionego w art. 10”.

6

Artykuł 15 ust. 1 lit. c) wskazanej dyrektywy ma następujące brzmienie:

„Bez uszczerbku dla innych przepisów wspólnotowych państwa członkowskie mogą przyznawać, pod kontrolą fiskalną, całkowite lub częściowe zwolnienia lub obniżki w zakresie poziomu opodatkowania wobec:

[…]

c)

produktów energetycznych i energii elektrycznej wykorzystywanych do łącznego wytwarzania ciepła i mocy”.

7

Artykuł 21 ust. 5 akapit trzeci dyrektywy 2003/96 stanowi:

„Jednostka produkująca energię elektryczną na swoje własne potrzeby jest uważana za dystrybutora. Bez względu na przepisy art. 14 ust. 1 lit. a) państwa członkowskie mogą zwalniać drobnych producentów energii elektrycznej, pod warunkiem że opodatkowują oni produkty energetyczne wykorzystywane do produkcji tej energii elektrycznej”.

Prawo francuskie

8

Zgodnie z art. 266 quinquies code des douanes (kodeksu celnego), w wersji mającej zastosowanie w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2006 r.:

„1.   Gaz ziemny […] podlega krajowemu podatkowi konsumpcyjnemu w chwili dostawy do użytkownika końcowego.

[…]

3.   […]

Zwolnione są również dostawy gazu, jeżeli są one przeznaczone do użycia:

[…]

c)

jako paliwo do wytwarzania energii elektrycznej, od dnia 1 stycznia 2006 r., z wyłączeniem dostaw gazu przeznaczonych do wykorzystania w jednostkach, o których mowa w art. 266 quinquies A”.

9

Artykuł 266 quinquies A kodeksu celnego, w wersji mającej zastosowanie od dnia 1 stycznia 2006 r., stanowi:

„Dostawy gazu ziemnego i olejów mineralnych przeznaczone do stosowania w jednostkach kogeneracji do połączonego wytwarzania ciepła i energii elektrycznej lub ciepła i energii mechanicznej są zwolnione z krajowego podatku od konsumpcji ustanowionego zgodnie z art. 265 i 266 quinquies przez okres pięciu lat od wprowadzenia tych jednostek do eksploatacji. […]

Zwolnienie to ma zastosowanie do jednostek dopuszczonych do eksploatacji nie później niż w dniu 31 grudnia 2007 r. […]”.

10

Od dnia 1 stycznia 2007 r. art. 266 quinquies ust. 3 akapit drugi lit. c) kodeksu celnego został zmieniony i otrzymał następujące brzmienie:

„3.   […]

Zwolnione są również dostawy gazu, jeżeli są one przeznaczone do użycia:

[…]

c)

jako paliwo do wytwarzania energii elektrycznej, od dnia 1 stycznia 2006 r.

Zwolnienie przewidziane w ust. 3 lit. c) nie ma zastosowania do dostaw gazu przeznaczonych dla jednostek, o których mowa w art. 266 quinquies A. Jednakże producenci, których jednostka nie korzysta z umów o zakup energii elektrycznej […], pod warunkiem że zrzekną się oni uprawnienia do zwolnienia z opodatkowania podatkiem krajowym, o którym mowa w art. 266 quinquies A, korzystają z reżimu przewidzianego w ust. 3 lit. c)”.

Postępowanie główne i pytanie prejudycjalne

11

Sucrerie de Toury, której następcą prawnym jest Cristal Union, eksploatuje we Francji instalację kogeneracyjną wytwarzającą energię cieplną i energię elektryczną, do czego wykorzystuje jako paliwo gaz ziemny.

12

Gaz ziemny, który został dostarczony Sucrerie de Toury w okresie od 1 stycznia 2006 r. do 25 grudnia 2007 r., został objęty przez dostawcę – poprzez uiszczenie stosownej opłaty – podatkiem krajowym od zużycia gazu ziemnego, o którym mowa w art. 266 quinquies kodeksu celnego.

13

Sucrerie de Toury, uznając, że te dostawy gazu ziemnego powinny być zwolnione z tego podatku na mocy art. 14 ust. 1 lit. a) dyrektywy 2003/96, wniosła do tribunal administratif d’Orléans (sądu administracyjnego w Orleanie, Francja), skargę, żądając zasądzenia od państwa odszkodowania za szkodę, którą jej zdaniem poniosła ona z uwagi na spóźnioną transpozycję tej dyrektywy do prawa krajowego przez Republikę Francuską.

14

Wyrokiem z dnia 31 stycznia 2013 r. tribunal administratif d’Orléans (sąd administracyjny w Orleanie) oddalił to żądanie.

15

Wyrokiem z dnia 18 grudnia 2014 r. cour administrative d’appel de Nantes (apelacyjny sąd administracyjny w Nantes, Francja) oddalił odwołanie wniesione przez Sucrerie de Toury od tego wyroku, z uwagi na fakt, że gaz ziemny przeznaczony do połączonego wytwarzania ciepła i energii elektrycznej jest objęty wyłącznie zakresem art. 15 ust. 1 lit. c) dyrektywy 2003/96, który przewiduje uprawnienie państw członkowskich do zastosowania zwolnienia z opodatkowania wobec produktów energetycznych używanych do takiego połączonego wytwarzania, a nie zakresem art. 14 ust. 1 lit. a) tej dyrektywy, zgodnie z którym państwa członkowskie zwalniają z opodatkowania produkty energetyczne wykorzystywane do produkcji energii elektrycznej.

16

W dniu 10 lutego 2015 r., Sucrerie de Toury wniosła do Conseil d’État (najwyższego sądu administracyjnego, Francja) kasację od tego wyroku.

17

W tych okolicznościach Conseil d’État (najwyższy sąd administracyjny) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym:

„Czy produkty energetyczne wykorzystywane do połączonego wytwarzania ciepła i mocy objęte są wyłącznie możliwością zwolnienia, jaką daje art. 15 ust. 1 lit. c) [dyrektywy 2003/96], czy w odniesieniu do części gazu, którego zużycie odpowiada wytworzeniu energii elektrycznej, wchodzą również w zakres obowiązku zwolnienia przewidzianego w art. 14 ust. 1 lit. a) tej dyrektywy?”.

W przedmiocie pytania prejudycjalnego

18

Poprzez swe pytanie sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 14 ust. 1 lit. a) dyrektywy 2003/96 należy interpretować w ten sposób, że obowiązkowe zwolnienie przewidziane w tym przepisie znajduje zastosowanie do produktów energetycznych wykorzystywanych do produkcji energii elektrycznej, w sytuacji gdy produkty te służą do łącznego wytwarzania tej energii i ciepła w rozumieniu art. 15 ust. 1 lit. c) tej dyrektywy.

19

Zdaniem rządu francuskiego produkty energetyczne wykorzystywane w tym ostatnim celu przez instalację kogeneracyjną, taką jak będąca przedmiotem postępowania głównego, są objęte wyłącznie zakresem stosowania art. 15 ust. 1 lit. c) dyrektywy 2003/96, co oznacza, że niezależnie od przepisów art. 14 ust. 1 lit. a) tej dyrektywy państwo członkowskie nie jest zobowiązane do objęcia zwolnieniem części tych produktów wykorzystywanych do produkcji energii elektrycznej.

20

Natomiast Cristal Union, rząd fiński i Komisja Europejska uważają, że art. 15 ust. 1 lit. c) dyrektywy 2003/96 nie wyklucza stosowania art. 14 ust. 1 lit. a) tej dyrektywy, który zobowiązuje państwa członkowskie do zwolnienia z opodatkowania części produktów energetycznych wykorzystywanych w instalacji kogeneracyjnej, takiej jak będąca przedmiotem postępowania głównego, do produkcji energii elektrycznej. Jedynym celem wskazanego art. 15 ust. 1 lit. c) jest przyznanie państwom członkowskim dodatkowej opcji w postaci zastosowania całkowitego lub częściowego zwolnienia z opodatkowania części produktów energetycznych odpowiadających produkcji ciepła.

21

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem przepisy dotyczące zwolnień przewidzianych w dyrektywie 2003/96 powinny być interpretowane w sposób autonomiczny, w oparciu o treść tych przepisów, systematykę tejże dyrektywy oraz cele przez nią zamierzone (zob. podobnie wyroki: z dnia 3 kwietnia 2014 r., Kronos Titan i Rhein-Ruhr Beschichtungs-Service, C‑43/13 i C‑44/13, EU:C:2014:216, pkt 25; a także z dnia 13 lipca 2017 r., Vakarų Baltijos laivų statykla, C‑151/16, EU:C:2017:537, pkt 24 i przytoczone tam orzecznictwo).

22

W pierwszej kolejności należy zauważyć, że z samej treści art. 14 ust. 1 lit. a) zdanie pierwsze dyrektywy 2003/96 wynika, że państwa członkowskie muszą przyznać zwolnienie z opodatkowania przewidzianego w tej dyrektywie w odniesieniu do „produktów energetycznych wykorzystywanych do produkcji energii elektrycznej”.

23

Należy stwierdzić, że treść ta nie wyklucza w żaden sposób z zakresu stosowania tego obowiązkowego zwolnienia produktów energetycznych wykorzystywanych do produkcji energii elektrycznej w instalacji kogeneracyjnej, takiej jak będąca przedmiotem postępowania głównego. Instalacja ta wykorzystuje bowiem „produkty energetyczne do produkcji energii elektrycznej”, w rozumieniu art. 14 ust. 1 lit. a) zdanie pierwsze dyrektywy 2003/96.

24

W drugiej kolejności, co się tyczy systematyki dyrektywy 2003/96, należy przypomnieć, że dyrektywa ta z pewnością nie dąży do ustanowienia zwolnień o charakterze ogólnym (zob. podobnie wyroki: z dnia 1 grudnia 2011 r., Systeme Helmholz, C‑79/10, EU:C:2011:797, pkt 23; z dnia 21 grudnia 2011 r., Haltergemeinschaft, C‑250/10, niepublikowany, EU:C:2011:862, pkt 19).

25

W zakresie, w jakim art. 14 ust. 1 dyrektywy 2003/96 wymienia w sposób wyczerpujący obowiązkowe zwolnienia, jakie mają być wprowadzone przez państwa członkowskie w ramach opodatkowania produktów energetycznych i energii elektrycznej (zob. wyroki: z dnia 5 lipca 2007 r., Fendt Italiana, C‑145/06 i C‑146/06, EU:C:2007:411, pkt 36; a także z dnia 4 czerwca 2015 r., Kernkraftwerke Lippe-Ems, C‑5/14, EU:C:2015:354, pkt 45), jej przepisy nie mogą być interpretowane w sposób rozszerzający, pod rygorem pozbawienia zharmonizowanego opodatkowania wprowadzonego w tej dyrektywie wszelkiej skuteczności (effet utile).

26

Jednocześnie, jak orzekł już Trybunał, art. 14 ust. 1 lit. a) zdanie pierwsze dyrektywy 2003/96, zobowiązując państwa członkowskie do wprowadzenia obowiązkowego zwolnienia produktów energetycznych wykorzystywanych do produkcji energii elektrycznej, przewiduje precyzyjny i bezwarunkowy obowiązek, co oznacza, że przepis ten daje jednostkom prawo bezpośredniego powołania się na niego przed sądami krajowymi (zob. podobnie wyrok z dnia 17 lipca 2008 r., Flughafen Köln/Bonn, C‑226/07, EU:C:2008:429, pkt 2933).

27

Ponadto należy zauważyć, że gdy prawodawca Unii chciał zezwolić państwom członkowskim na odstąpienie od tego reżimu obowiązkowego zwolnienia, przewidział to w sposób wyraźny, odpowiednio w art. 14 ust. 1 lit. a) zdanie drugie dyrektywy 2003/96, zgodnie z którym państwa te, ze względów polityki ochrony środowiska, mogą poddać opodatkowaniu produkty energetyczne wykorzystywane do produkcji energii elektrycznej oraz w art. 21 ust. 5 akapit trzeci tej dyrektywy, na mocy którego państwa członkowskie, które zwalniają drobnych producentów energii elektrycznej, muszą opodatkować produkty energetyczne wykorzystywane do produkcji tej energii elektrycznej.

28

Z systematyki dyrektywy 2003/96 wynika zatem, że z wyłączeniem tych dwóch szczególnych przypadków obowiązkowe zwolnienie produktów energetycznych używanych do produkcji energii elektrycznej przewidziane w art. 14 ust. 1 lit. a) zdanie pierwsze tej dyrektywy stanowi zobowiązanie państw członkowskich w sposób bezwarunkowy.

29

W trzeciej kolejności, jeżeli chodzi o cele założone w dyrektywie 2003/96, należy przede wszystkim zauważyć, że dyrektywa ta, przewidując zharmonizowany reżim opodatkowania produktów energetycznych i energii elektrycznej, jak wynika z jej motywów 2–5 i 24, ma wspierać prawidłowe funkcjonowanie rynku wewnętrznego w sektorze energetycznym, unikając w szczególności zakłóceń konkurencji (zob. podobnie w szczególności wyroki: z dnia 3 kwietnia 2014 r., Kronos Titan i Rhein-Ruhr Beschichtungs-Service, C‑43/13 i C‑44/13, EU:C:2014:216, pkt 31, 33; z dnia 2 czerwca 2016 r., ROZ-ŚWIT, C‑418/14, EU:C:2016:400, pkt 32;, a także z dnia 7 września 2017 r., Hüttenwerke Krupp Mannesmann, C‑465/15, EU:C:2017:640, pkt 26).

30

W tym celu w zakresie produkcji energii elektrycznej, jak wynika w szczególności ze strony 5 uzasadnienia wniosku dotyczącego dyrektywy Rady w sprawie restrukturyzacji wspólnotowych przepisów ramowych dotyczących opodatkowania produktów energetycznych (Dz.U. 1997, C 139, s. 14), prawodawca Unii dokonał wyboru, zobowiązując państwa członkowskie zgodnie z art. 1 dyrektywy 2003/96 do opodatkowania produkowanej energii elektrycznej, przy czym produkty energetyczne wykorzystywane do produkcji tej energii powinny być jednocześnie zwolnione z opodatkowania, w celu uniknięcia, jak zauważył rzecznik generalny w pkt 56–62 opinii, podwójnego opodatkowania energii elektrycznej.

31

Tymczasem, jeżeli produkty energetyczne wykorzystywane do produkcji energii elektrycznej w instalacji kogeneracyjnej, takiej jak będąca przedmiotem postępowania głównego, nie byłyby zwolnione z opodatkowania na podstawie art. 14 ust. 1 lit. a) zdanie pierwsze dyrektywy 2003/96, prowadziłoby to właśnie do powstania ryzyka podwójnego opodatkowania, gdyż produkowana w ten sposób energia elektryczna byłaby, zgodnie z art. 1 tej dyrektywy również opodatkowana.

32

Bez wątpienia dyrektywa 2003/96 nie wyklucza wszelkiego ryzyka podwójnego opodatkowania, gdyż jak stwierdzono już w pkt 27 niniejszego wyroku, państwo członkowskie, na podstawie art. 14 ust. 1 lit. a) zdanie drugie tej dyrektywy, może opodatkować produkty energetyczne wykorzystywane do produkcji energii elektrycznej ze względów polityki ochrony środowiska (zob. wyrok z dnia 4 czerwca 2015 r., Kernkraftwerke Lippe-EmsC‑5/14, EU:C:2015:354, pkt 51).

33

Niemniej jednak, gdyby instalacja kogeneracyjna, taka jak będąca przedmiotem postępowania głównego, była wyłączona ze zwolnienia przewidzianego w art. 14 ust. 1 lit. a) zdanie pierwsze dyrektywy 2003/96 wyłącznie z uwagi na fakt, że produkuje ona nie tylko energię elektryczną, ale łącznie ciepło i energię elektryczną, mogłoby to prowadzić, jak wynika z okoliczności sprawy w postępowaniu głównym, do nierównego traktowania między producentami energii elektrycznej, stanowiąc źródło zakłóceń konkurencji szkodzących funkcjonowaniu rynku wewnętrznego w sektorze energii (zob. podobnie wyrok z dnia 21 grudnia 2011 r., Haltergemeinschaft, C‑250/10, niepublikowany, EU:C:2011:862, pkt 17, 18).

34

Ponadto należy przypomnieć, że dyrektywa 2003/96 zmierza również do realizacji celu, wymienionego w jej motywach 6, 7, 11 i 12 w postaci wspierania celów polityki ochrony środowiska (wyrok z dnia 7 września 2017 r., Hüttenwerke Krupp Mannesmann, C‑465/15, EU:C:2017:640, pkt 26).

35

Tymczasem opodatkowanie produktów energetycznych, gdy są one wykorzystywane do produkcji energii elektrycznej w instalacji kogeneracyjnej, takiej jak będąca przedmiotem postępowania głównego, z uwagi na ryzyko podwójnego opodatkowania, byłoby sprzeczne z tym celem.

36

Prawo Unii, jak wynika w szczególności z dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/27/UE z dnia 25 października 2012 r. w sprawie efektywności energetycznej, zmiany dyrektyw 2009/125/WE i 2010/30/UE oraz uchylenia dyrektyw 2004/8/WE i 2006/32/WE (Dz.U. 2012, L 315, s. 1), dąży bowiem do wspierania kogeneracji w oparciu o zapotrzebowanie na ciepło użytkowe na rynku wewnętrznym energii w zakresie, w jakim wysokosprawna kogeneracja ma znaczny potencjał w zakresie oszczędności energii pierwotnej.

37

Ponadto jest wiadome, jak wynika z motywu 20 dyrektywy 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 października 2003 r. ustanawiającej system handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych we Wspólnocie oraz zmieniającej dyrektywę Rady 96/61/WE (Dz.U. 2003, L 275, s. 32 – wyd. spec. w jęz. polskim, rozdz. 15, t. 7, s. 631), kogeneracja odznacza się niższą emisją CO2 na jednostkę wydajności niż oddzielna produkcja ciepła i energii elektrycznej.

38

W rezultacie należy stwierdzić, że zarówno z treści art. 14 ust. 1 lit. a) zdanie pierwsze dyrektywy 2003/96, jak i systematyki i celów tej dyrektywy wynika, że produkty energetyczne wykorzystywane do połączonego wytwarzania ciepła i energii elektrycznej są objęte zakresem stosowania obowiązkowego zwolnienia przewidzianego w tym przepisie.

39

Wykładni tej nie podważa art. 15 ust. 1 lit. c) dyrektywy 2003/96.

40

Opcjonalny reżim przewidziany w tym przepisie, na mocy którego państwa członkowskie mogą zastosować całkowite lub częściowe zwolnienie z opodatkowania lub obniżenie poziomu opodatkowania wobec produktów energetycznych używanych do połączonego wytwarzania ciepła i energii elektrycznej, nie może bowiem stanowić rozstrzygającego elementu w celu zdefiniowania zakresu obowiązkowych zwolnień przewidzianych w art. 14 ust. 1 dyrektywy 2003/96 (zob. podobnie wyrok z dnia 1 marca 2007 r., Jan De Nul, C‑391/05, EU:C:2007:126, pkt 29).

41

Należy przypomnieć w tym zakresie, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, jeżeli dany przepis prawa Unii może być przedmiotem kilku wykładni, pierwszeństwo należy dać tej, która pozwoli na zapewnienie jego skuteczności (zob. w szczególności wyroki: z dnia 18 grudnia 2008 r., Afton Chemical, C‑517/07, EU:C:2008:751, pkt 43; z dnia 10 września 2014 r., Holger Forstmann Transporte, C‑152/13, EU:C:2014:2184, pkt 26).

42

Tymczasem, jak wynika z pkt 26–28 niniejszego wyroku, art. 14 ust. 1 lit. a) zdanie pierwsze dyrektywy 2003/96 nakłada na państwa członkowskie bezwarunkowy obowiązek zwolnienia z opodatkowania produktów energetycznych wykorzystywanych do produkcji energii elektrycznej.

43

Pod rygorem pozbawienia tego przepisu jego skuteczności opcjonalny reżim przewidziany w art. 15 ust. 1 lit. c) tej dyrektywy może mieć wyłącznie dopełniający charakter w tym znaczeniu, że ogranicza się on do zezwolenia państwom członkowskim na zastosowanie, jak wynika z motywu 25 tejże dyrektywy „preferencyjnego traktowania” produktów energetycznych wykorzystywanych do połączonego wytwarzania ciepła i energii elektrycznej, w drodze przyjęcia w ramach wspierania celów polityki ochrony środowiska, przypomnianych w pkt 34–37 niniejszego wyroku, szczególnego reżimu przewidującego zwolnienie z opodatkowania tych produktów energetycznych lub obniżenie poziomu ich opodatkowania, pod warunkiem że przyjęty poziom opodatkowania gwarantuje obowiązkowe zwolnienie części tychże produktów wykorzystywanych do produkcji energii elektrycznej (zob. podobnie wyrok z dnia 1 marca 2007 r., Jan De Nul, C‑391/05, EU:C:2007:126, pkt 29).

44

Artykuł 15 ust. 1 lit. c) dyrektywy 2003/96 dąży zatem do przyznania państwom członkowskim dodatkowej możliwości wprowadzenia odstępstwa od opodatkowania produktów energetycznych, przewidzianego w art. 1 tej dyrektywy, a nie do odstąpienia od stosowania reżimu obowiązkowego zwolnienia przewidzianego w art. 14 ust. 1 lit. a) zdanie pierwsze tejże dyrektywy.

45

Należy w tym względzie dodać, że ewentualne trudności praktycznej natury wynikające z konieczności określenia części produktów energetycznych wykorzystywanych w instalacji kogeneracyjnej do produkcji energii elektrycznej w stosunku do części takich produktów wykorzystywanych do produkcji ciepła, na jakie powołał się rząd francuski, nie mogą w żadnym razie zwolnić państw członkowskich z obciążającego je obowiązku zwolnienia w bezwarunkowy sposób produktów energetycznych wykorzystywanych do produkcji energii elektrycznej, zgodnie z art. 14 ust. 1 lit. a) zdanie pierwsze dyrektywy 2003/96. Ponadto, jak zauważył rzecznik generalny w pkt 74 opinii, z informacji przekazanych przez Komisję i Cristal Union na rozprawie wynika, że nie wydaje się całkiem niemożliwe oszacowanie, na zasadach, które w braku wskazówek zawartych w tej dyrektywie, powinny określić państwa członkowskie, ilości produktów energetycznych, która może różnić się w zależności od właściwości instalacji kogeneracyjnych, niezbędnej do produkcji danej ilości energii elektrycznej lub danej ilości ciepła.

46

W świetle ogółu powyższych rozważań na przedłożone pytanie należy odpowiedzieć, że art. 14 ust. 1 lit. a) dyrektywy 2003/96 należy interpretować w ten sposób, że przewidziane w tym przepisie obowiązkowe zwolnienie znajduje zastosowanie do produktów energetycznych wykorzystywanych do produkcji energii elektrycznej, jeżeli produkty te są używane do połączonego wytwarzania tej energii i ciepła w rozumieniu art. 15 ust. 1 lit. c) tej dyrektywy.

W przedmiocie kosztów

47

Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

 

Z powyższych względów Trybunał (pierwsza izba) orzeka, co następuje:

 

Artykuł 14 ust. 1 lit. a) dyrektywy Rady 2003/96/WE z dnia 27 października 2003 r. w sprawie restrukturyzacji wspólnotowych przepisów ramowych dotyczących opodatkowania produktów energetycznych i energii elektrycznej należy interpretować w ten sposób, że przewidziane w tym przepisie obowiązkowe zwolnienie znajduje zastosowanie do produktów energetycznych wykorzystywanych do produkcji energii elektrycznej, jeżeli produkty te są używane do połączonego wytwarzania tej energii i ciepła w rozumieniu art. 15 ust. 1 lit. c) tej dyrektywy.

 

Podpisy


( *1 ) Język postępowania: francuski.