1.

Niniejszy wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy relacji zachodzącej pomiędzy definicjami pojęcia „konsumenta” zawartymi w dwóch różnych aktach prawnych, których wykładnia należy do zakresu kompetencji Trybunału.

2.

Dokładniej rzecz ujmując, w niniejszej sprawie Cour de cassation (sąd kasacyjny, Luksemburg) stawia Trybunałowi pytanie, czy osoba, która zawarła umowę o kredyt, która to umowa, zgodnie z art. 2 ust. 2 lit. c) dyrektywy 2008/48/WE ( 2 ), nie jest objęta zakresem stosowania rzeczonej dyrektywy z tego względu, że całkowita kwota kredytu przyznanego na podstawie tej umowy jest wyższa niż 75000 EUR, automatycznie nie powinna być uważana za konsumenta w rozumieniu art. 15 Konwencji o jurysdykcji i uznawaniu oraz wykonywaniu orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych ( 3 ).

3.

Poprzez to pytanie sąd odsyłający zmierza mianowicie do ustalenia, czy pojęcie zawarte w dyrektywie 2008/48 harmonizującej niektóre przepisy prawa materialnego dotyczące umów o kredyt konsumencki ma decydujące znaczenie dla wykładni normy jurysdykcyjnej ustanowionej przez prawodawcę dla celów ochrony konsumentów w sporach transgranicznych z przedsiębiorcami. Niniejsza sprawa pozwoli zatem Trybunałowi na rozwinięcie skrystalizowanych w wyrokach Vapenik ( 4 ) i Kainz ( 5 ) tez najnowszego orzecznictwa poświęconego badaniu spójności pojęć prawa prywatnego międzynarodowego w systemie prawa Unii.

4.

Rozdział II konwencji z Lugano II zatytułowany „Jurysdykcja” zawiera w sekcji 4 zatytułowanej „Jurysdykcja w sprawach dotyczących umów z udziałem konsumentów” art. 15, który w swoim ust. 1 przewiduje:

„Jeżeli przedmiotem postępowania jest umowa lub roszczenia z umowy, którą zawarła osoba, konsument, w celu, który nie może być uważany za działalność zawodową lub gospodarczą tej osoby, jurysdykcję określa się na podstawie niniejszej sekcji bez uszczerbku dla artykułu 4 i artykułu 5 punkt 5:

5.

Zgodnie z art. 16 ust. 2 tej konwencji:

„Kontrahent może wytoczyć powództwo przeciwko konsumentowi tylko przed sądy państwa związanego niniejszą konwencją, na którego terytorium konsument ma miejsce zamieszkania”.

6.

Artykuł 23 konwencji z Lugano II pozwala stronom poddać w drodze umowy spór już wynikły albo spór przyszły mogący wyniknąć z określonego stosunku prawnego, rozstrzygnięciu sądu lub sądów państwa związanego tą konwencją. Jednak, jeśli chodzi o postępowanie w sprawach umów zawartych przez konsumentów opisane w sekcji 4 tej konwencji, jej art. 17 stanowi:

„Od przepisów niniejszej sekcji można odstąpić na podstawie umowy tylko wówczas:

1)   jeżeli umowa została zawarta po powstaniu sporu; lub

2)   jeżeli przyznaje ona konsumentowi uprawnienie do wytaczania powództwa przed sądy inne niż wymienione w niniejszej sekcji; lub

3)   jeżeli została ona zawarta między konsumentem a jego kontrahentem, którzy w chwili zawarcia umowy mają miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu w tym samym państwie związanym niniejszą konwencją, a umowa ta uzasadnia jurysdykcję sądów tego państwa, chyba że taka umowa nie jest dopuszczalna według prawa tego państwa”.

7.

Zgodnie z motywem 10 dyrektywy 2008/48:

„Definicje zawarte w niniejszej dyrektywie określają zakres harmonizacji. Obowiązki państw członkowskich związane z wprowadzaniem w życie przepisów niniejszej dyrektywy powinny zatem być ograniczone do takiego zakresu, jaki wyznaczają te definicje. Niniejsza dyrektywa nie powinna jednak naruszać możliwości stosowania przez państwa członkowskie, zgodnie z prawem wspólnotowym, przepisów niniejszej dyrektywy w dziedzinach, które nie są objęte zakresem jej zastosowania. Państwo członkowskie mogłoby w ten sposób utrzymywać lub wprowadzać przepisy krajowe odpowiadające przepisom niniejszej dyrektywy lub niektórym jej przepisom w stosunku do umów o kredyt nieobjętych zakresem stosowania niniejszej dyrektywy, na przykład w stosunku do umów o kredyt w kwocie niższej niż 200 EUR lub wyższej niż 75000 EUR […]”.

8.

Artykuł 2 tej dyrektywy zatytułowany „Zakres stosowania” stanowi:

„1.   Niniejsza dyrektywa ma zastosowanie do umów o kredyt.

2.   Niniejszej dyrektywy nie stosuje się do:

[…]

[…]”.

9.

Artykuł 3 lit. a) dyrektywy 2008/48 definiuje pojęcie „konsumenta” jako „osobę fizyczną, która w transakcjach objętych niniejszą dyrektywą działa w celach niezwiązanych ze swoją działalnością handlową, gospodarczą lub zawodową”.

10.

Hildur Arnadottir, pozwana w postępowaniu głównym, zamieszkała w Islandii zaciągnęła w marcu 2005 r. pożyczkę w wysokości ponad 1 miliona EUR od spółki Kaupthing Bank Luxembourg. Pożyczka ta miała na celu umożliwienie pozwanej w postępowaniu głównym nabycia akcji islandzkiej spółki Bakkavör Group hf, w której pozwana była jednym z zarządzających. Zwrot wymienionej pożyczki miał nastąpić jednorazowo najpóźniej do dnia 1 marca 2010 r.

11.

Spłata kredytu była zabezpieczona poręczeniem Bakkavör Group, podpisanym przez pozwaną w postępowaniu głównym i innego członka zarządu tej spółki.

12.

Następnie Kaupthing Bank Luxembourg został podzielony na dwa podmioty. Jeden z nich – powódka w postępowaniu głównym – spółka Pillar Securitisation Sàrl zażądała zwrotu zaciągniętej przez pozwaną w postępowaniu głównym pożyczki przed sądami luksemburskimi w oparciu o zawartą w umowie pożyczki klauzulę przyznającą jurysdykcję tym sądom.

13.

W pierwszej instancji tribunal d’arrondissement de Luxembourg (sąd rejonowy w Luksemburgu, Luksemburg) stwierdził brak swojej jurysdykcji do rozpoznania sporu z tego względu, że pozwaną w postępowaniu głównym należało uznać za konsumenta w rozumieniu art. 15 konwencji z Lugano II. W konsekwencji, zdaniem tego sądu, należało pominąć klauzulę jurysdykcyjną przyznającą jurysdykcję sądom w Luksemburgu, gdyż była ona niezgodna z zawartymi w art. 17 konwencji z Lugano II przepisami dopuszczającymi odstępstwa od przepisów ogólnych.

14.

W drugiej instancji Cour d’appel (sąd apelacyjny, Luksemburg) potwierdził brak jurysdykcji sądów luksemburskich do orzekania w przedmiocie tego powództwa.

15.

Powódka w postępowaniu głównym wniosła skargę kasacyjną, w której zgłosiła trzy odrębne zarzuty.

16.

Z wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym wynika z jednej strony, że sąd odsyłający uważa, iż pierwszy zarzut nie jest zasadny, a z drugiej strony, że sąd ten nie podjął jeszcze ostatecznej decyzji w przedmiocie zarzutów drugiego i trzeciego.

17.

W swoim drugim zarzucie dotyczącym naruszenia art. 15 konwencji z Lugano II powódka w postępowaniu głównym kwestionuje to, że Cour d’appel (sąd apelacyjny) uznał, iż inwestycja dokonana przez pozwaną w postępowaniu głównym dzięki umowie pożyczki została zrealizowana w celu innym niż zawodowy lub gospodarczy.

18.

W swoim trzecim zarzucie, dotyczącym również naruszenia tego samego przepisu, powódka w postępowaniu głównym zarzuca Cour d’appel (sądowi apelacyjnemu), iż nie wziął on pod uwagę okoliczności, że umowa pożyczki zawarta przez pozwaną nie jest objęta zakresem stosowania dyrektywy 2008/48, która wyklucza z niego umowy o kredyt, w których całkowita kwota kredytu jest wyższa niż 75000 EUR. W konsekwencji, zdaniem powódki w postępowaniu głównym, nawet jeżeli pojęcie „konsumenta” w rozumieniu art. 15 konwencji z Lugano II jest pojęciem autonomicznym, to umowa pożyczki, której całkowita kwota jest wyższa niż 75000 EUR, nie może być uważana za umowę konsumencką dla celów stosowania tego przepisu.

19.

W świetle tych zarzutów Cour de cassation (sąd kasacyjny) zastanawia się, czy zakres stosowania dyrektywy 2008/48 ma wpływ na definicję pojęcia „konsumenta” w rozumieniu art. 15 konwencji z Lugano II.

20.

W tych to okolicznościach Cour de cassation du Luxembourg (sąd kasacyjny, Luksemburg) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym:

„Czy w ramach umowy kredytu, która ze względu na całkowitą kwotę kredytu nie jest objęta zakresem stosowania dyrektywy [2008/48], dana osoba może być uważana za »konsumenta« w rozumieniu art. 15 [konwencji z Lugano II], w braku przepisów krajowych wprowadzających przepisy omawianej dyrektywy w dziedzinach nieobjętych jej zakresem stosowania z tego względu, że umowa została zawarta w celu, który może być uważany za niezwiązany z jej działalnością zawodową [lub gospodarczą]?”.

21.

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym wpłynął do sekretariatu Trybunału w dniu 11 grudnia 2017 r.

22.

Strony postępowania głównego, rządy luksemburski, portugalski i szwajcarski oraz Komisja przedstawiły Trybunałowi swoje uwagi na piśmie.

23.

Poprzez pytanie prejudycjalne sąd odsyłający zmierza do ustalenia, czy w sytuacji gdy brak przepisu krajowego wprowadzającego stosowanie przepisów dyrektywy 2008/48 w dziedzinach nieobjętych jej zakresem stosowania, osoba, która zawarła w celach prywatnych umowę o kredyt, która to umowa nie jest objęta zakresem stosowania rzeczonej dyrektywy ze względu na całkowitą kwotę kredytu, mogłaby jednak być uważana za konsumenta w rozumieniu art. 15 konwencji z Lugano II.

24.

W swoim wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym sąd odsyłający wskazuje, że to zarzuty drugi i trzeci skargi kasacyjnej powódki w postępowaniu głównym skłoniły go do przedstawienia Trybunałowi pytań o wykładnię art. 15 konwencji z Lugano II. Niemniej drugi zarzut nie dotyczy spójności pomiędzy tą konwencją a dyrektywą 2008/48. Może się wydawać, że za pomocą tego zarzutu powódka w postępowaniu głównym w rzeczywistości kwestionuje fakt, że zawierając przedmiotową umowę, pozwana w postępowaniu głównym jakoby działała w celach prywatnych.

25.

W tym samym duchu w uwagach na piśmie Komisja wskazuje na swoje wątpliwości odnośnie do tej właśnie oceny sądu odsyłającego. Jeśli chodzi o rząd luksemburski, to nie kwestionując takiej oceny okoliczności faktycznych, ogranicza się on do wyrażenia w sposób abstrakcyjny uwag na temat charakteru i celu umów zawieranych z udziałem konsumentów.

26.

Wobec takiego stanu rzeczy sądzę, że zarzut drugi skargi kasacyjnej oraz uwagi Komisji odnoszą się do założenia, na którym oparł się sąd odsyłający. Trybunał nie został bowiem zapytany o to, czy oprócz całkowitej kwoty kredytu istnieją inne okoliczności faktyczne sprawy w postępowaniu głównym, które pozwalają poprzeć tezę, że pozwana w postępowaniu głównym nie powinna być uważana za konsumenta.

27.

W każdym razie wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym nie zawiera informacji, które umożliwiłyby zbadanie tej kwestii z urzędu w sposób dogłębny. Wszystkie informacje udostępnione Trybunałowi pochodzą od powódki w postępowaniu głównym, która kwestionuje brak jurysdykcji sądów luksemburskich do wydania rozstrzygnięcia w przedmiocie jej powództwa. Zatem, niezależnie od wątpliwości, które mogą się nasuwać w tym względzie, z uwagi na podział kompetencji pomiędzy Trybunałem a sądami krajowymi, nie będę badał kwestii, czy pozwana w postępowaniu głównym działała w celach prywatnych, gdy zawierała umowę o kredyt. W konsekwencji ograniczę niniejszą opinię do analizy kwestii prawnej, która znalazła odbicie w treści pytania prejudycjalnego, w takim kształcie, jaki został jej nadany przez sąd odsyłający.

28.

Jedynie powódka w postępowaniu głównym uważa, że art. 15 konwencji z Lugano II sprzeciwia się temu, by uważać za konsumenta kredytobiorcę, który zawarł umowę o kredyt nieobjęty ze względu na kwotę zakresem stosowania dyrektywy 2008/48. Po pierwsze, opierając się na sprawozdaniu objaśniającym dotyczącym konwencji z Lugano II, opracowanym przez profesora Fausta Pocara ( 6 ), powódka w postępowaniu głównym utrzymuje, że wykładni art. 15 tej konwencji należy dokonywać w świetle przepisów Unii, a zwłaszcza dyrektywy 2008/48 ( 7 ). Po drugie, powódka w postępowaniu głównym zasadniczo sądzi, że wykluczając z zakresu stosowania tej dyrektywy umowy o kredyt opiewające na kwotę wyższą niż 75000 EUR, prawodawca uznał, że osoby zawierające umowy o kredyt przewyższający tę kwotę nie potrzebowały szczególnej ochrony. Korzyści płynące z norm jurysdykcyjnych takich jak art. 15 konwencji z Lugano II nie powinny zatem być rozszerzane na osoby, wobec których taka szczególna ochrona nie znajduje uzasadnienia.

29.

Natomiast pozwana w postępowaniu głównym, rządy portugalski i szwajcarski oraz Komisja uważają, że wykładnia art. 15 konwencji z Lugano II nie zależy od dyrektywy 2008/48. Zasadniczo stoją oni na stanowisku, że pojęcie „konsumenta” zawarte w przywołanym przepisie powinno być interpretowane w sposób autonomiczny, a w związku z tym niezależnie od wyszczególnionych w art. 2 ust. 2 lit. c) dyrektywy 2008/48 ograniczeń związanych z całkowitą kwotą kredytu.

30.

Pytanie prejudycjalne w takim kształcie jak sformułowane przez sąd odsyłający dotyczy pojęcia „konsumenta” w rozumieniu konwencji z Lugano II i dyrektywy 2008/48. Mimo to rzeczywisty problem prawny ujawniający się w niniejszej sprawie nie dotyczy bezpośrednio definicji pojęcia „konsumenta” zawartego w konwencji z Lugano II i w dyrektywie 2008/48, lecz definicji pojęć „umowy” i „transakcji” zawartych w art. 15 tej konwencji i art. 3 wspomnianej dyrektywy.

31.

W rzeczywistości zasadnicza część definicji pojęcia „konsumenta” w obu tych aktach prawnych jest w dużej mierze identyczna.

32.

Zgodnie z art. 3 lit. a) dyrektywy 2008/48 „konsument” oznacza osobę fizyczną, która w transakcjach objętych tą dyrektywą działa „w celach niezwiązanych ze swoją działalnością handlową, gospodarczą lub zawodową”.

33.

Tak samo zgodnie z brzmieniem art. 15 konwencji z Lugano II konsumentem jest osoba, która zawarła umowę „w celu, który nie może być uważany za działalność zawodową lub gospodarczą tej osoby”.

34.

Zatem główna różnica pomiędzy wymienionym przepisem dyrektywy 2008/48 a przepisem konwencji z Lugano II dotyczy – przynajmniej w kontekście niniejszej sprawy – okoliczności, że konsument występuje, odpowiednio, w „umow[ie], którą zawar[ł]” i w „transakcjach objętych [dyrektywą 2008/48]”.

35.

Choć dyrektywa 2008/48 nie definiuje pojęcia „transakcji”, to wyszczególnia jednak – w ust. 2 zawartym w art. 2 zatytułowanym „Zakres stosowania” – umowy, do których dyrektywa nie ma zastosowania. W szczególności z art. 2 ust. 2 lit. c) tej dyrektywy wynika, że dyrektywy nie stosuje się do umów o kredyt, którego całkowita kwota jest niższa niż 200 EUR lub wyższa niż 75000 EUR.

36.

Natomiast druga część art. 15 ust. 1 konwencji z Lugano II precyzuje, do jakich umów zawartych przez konsumenta zdefiniowanego jak wyżej, stosuje się przepisy sekcji 4 rozdziału II tej konwencji. Konwencja z Lugano II nie ogranicza jednak zakresu stosowania przepisów tej sekcji do umów, których całkowita kwota jest niższa lub wyższa od jakiejś kwoty.

37.

Podsumowując tę część mojej analizy, sądzę więc, że pojęcia „umowy” w rozumieniu art. 15 konwencji z Lugano II i „transakcji” w rozumieniu dyrektywy 2008/48 są niezależne jedno od drugiego, jeżeli chodzi o całkowitą kwotę kredytu przyznanego kredytobiorcy. Ponadto pojęcie „transakcji” w rozumieniu art. 3 lit. a) dyrektywy 2008/48 w związku z jej art. 2 ust. 2 lit. c) determinuje zakres stosowania tej dyrektywy i nie miało być stosowane poza ramami tejże dyrektywy. W konsekwencji definicje pojęcia „konsumenta” zawarte w konwencji z Lugano II i dyrektywie 2008/48, które charakteryzują konsumenta, odnosząc się odpowiednio do „umowy” i „transakcji”, wydają mi się również niezależne jedna od drugiej, przynajmniej jeżeli chodzi o całkowitą kwotę kredytu przyznanego na podstawie przedmiotowej umowy.

38.

Mając na uwadze argumenty wysuwane przez strony, skonfrontuję teraz przedstawioną powyżej wykładnię, po pierwsze, z orzecznictwem Trybunału i ideą spójności pojęć prawa Unii tam opisaną, a po drugie, z objaśnieniami sprawozdania Pocara dotyczącymi art. 15 konwencji z Lugano II. Po trzecie, na koniec, uwzględniając sposób sformułowania pytania prejudycjalnego, zbadam ewentualny wpływ wyboru legislacyjnego dotyczącego transpozycji dyrektywy 2008/48 do prawa krajowego na odpowiedź, jakiej należy udzielić na to pytanie.

39.

Przemawia do mnie argumentacja przywołana przez niektórych uczestników postępowania, zgodnie z którą w wyroku Vapenik ( 8 ) Trybunał stał na stanowisku, że w celu zagwarantowania poszanowania celów realizowanych przez prawodawcę Unii w dziedzinie umów zawieranych z udziałem konsumentów, jak również spójności prawa Unii należy zwłaszcza wziąć pod uwagę pojęcie „konsumenta” występujące w innych uregulowaniach prawa Unii.

40.

Uważam za oczywiste, że główny przekaz płynący z tego fragmentu wyroku Vapenik ( 9 ) dotyczy nie tylko wykładni pojęcia „konsument”, ale wszystkich pojęć prawa Unii. Niemniej założenie, że należy interpretować pojęcie „umowy” w rozumieniu art. 15 konwencji z Lugano II w świetle pojęcia „transakcji” w rozumieniu art. 3 lit. a) dyrektywy 2008/48 w związku z jej art. 2 ust. 2 lit. c), nie wydaje mi się przekonujące.

41.

Otóż konwencja z Lugano II nie wiąże wyłącznie państw członkowskich Unii. Jednak, choć terytorialny zakres stosowania konwencji z Lugano II jest szerszy niż rozporządzenia (WE) nr 44/2001 ( 10 ) i jego następcy – rozporządzenia (UE) nr 1215/2012 ( 11 ), to w kontekście niniejszej sprawy znaczenie głównego przekazu wyroku Vapenik ( 12 ) polega na tym, że ta konwencja i te rozporządzenia mają ten sam przedmiot, kierują się tą samą logiką i zawierają takie same przepisy jurysdykcyjne ( 13 ). Zresztą sądy stosujące konwencję z Lugano II i dokonujące jej wykładni powinny dbać o jednolitą wykładnię równoważnych postanowień tych instrumentów prawnych ( 14 ). W konsekwencji należy, po pierwsze, analizować konwencję z Lugano II w kontekście ciągłego współoddziaływania systemu brukselskiego i systemu z Lugano ( 15 ). Po drugie, podobnie jak przepisy tych rozporządzeń, pojęcia znajdujące się w art. 15 konwencji z Lugano II powinny być interpretowane w sposób autonomiczny, głównie poprzez odwołanie się do systematyki i celów tej konwencji, tak aby zapewnić jej jednolite stosowanie we wszystkich państwach nią związanych ( 16 ).

42.

W tej sytuacji nie sądzę, by z wyroku Vapenik ( 17 ) można było wyciągnąć wnioski pozwalające bronić przeczącej odpowiedzi na pytanie prejudycjalne postawione w niniejszej sprawie.

43.

Przede wszystkim w wyroku tym Trybunał dokonał wykładni rozporządzenia (WE) nr 805/2004 ( 18 ), które współtworzy przestrzeń prawną, w ramach której Unia pragnie rozwijać współpracę sądową w sprawach cywilnych mających skutki transgraniczne. Jednocześnie Trybunał stwierdził, że z uwagi na uzupełniający charakter zasad ustanowionych przez rozporządzenie nr 805/2004 w porównaniu z zasadami zawartymi w rozporządzeniu nr 44/2001 przepisy tego ostatniego rozporządzenia okazują się szczególnie istotne ( 19 ). Następnie, również w kontekście spójności instrumentów prawnych prawa Unii, Trybunał nawiązał ( 20 ) do dyrektywy 93/13/EWG ( 21 ) i rozporządzenia (WE) nr 593/2008 ( 22 ). Wybór tych dwóch instrumentów prawnych prawa Unii w kontekście poruszanym w wyroku Vapenik ( 23 ) wydaje mi się oczywisty. Rozporządzenie nr 593/2008 ustanawia normy kolizyjne, które są z kolei uzupełniające w stosunku do norm jurysdykcyjnych rozporządzenia nr 44/2001 ( 24 ), podczas gdy dyrektywa 93/13, chociaż harmonizuje, tak jak i dyrektywa 2008/48, przepisy prawa materialnego, to zasadniczo znajduje zastosowanie do wszystkich umów zawieranych z udziałem konsumentów i z tego względu ustanawia uniwersalne standardy ( 25 ) ochrony konsumentów w Unii ( 26 ).

44.

Otóż w świetle wyroku Vapenik ( 27 ) wybór instrumentów prawnych prawa Unii uwzględnianych podczas dokonywania wykładni pojęć pochodzących z innego aktu nie jest przypadkowy. Jest symptomatyczne, że choć sprawa, w której został wydany ten wyrok, dotyczyła zapłaty sumy należnej z tytułu umowy o pożyczkę kwoty pieniędzy, Trybunał nie odwoływał się w niej do dyrektywy 2008/48. Podążając tym tokiem myślowym i uwzględniając okoliczności niniejszej sprawy, nie sądzę, by dyrektywa 2008/48 mogła mieć decydujące znaczenie dla wykładni art. 15 konwencji z Lugano II.

45.

Poza tym w wyroku Vapenik ( 28 ) Trybunał wyprowadził z trzech wymienionych wyżej instrumentów prawnych jeden wniosek o charakterze dość generalnym, a mianowicie, że przewidziany w przepisach prawa Unii cel polegający na ochronie konsumentów, zakładający przywrócenie równości stron w umowach zawieranych pomiędzy konsumentem a przedsiębiorcą, wyklucza stosowanie tych przepisów w stosunku do osób, wobec których ochrona ta nie jest uzasadniona ( 29 ). Jednak tezy, zgodnie z którą ze względu na warunki umowy, takie jak całkowita kwota kredytu, nie należy uważać strony tej umowy za konsumenta w rozumieniu pewnej dyrektywy, nie można uznać za tego rodzaju wnioski o charakterze generalnym, które można by porównywać z wnioskami przedstawionymi w wyroku Vapenik ( 30 ).

46.

Wreszcie po trzecie, nawet w kontekście uregulowań, które, jak wskazują ich motywy, mają w sposób wyraźny zmierzać do wzajemnej zgodności ( 31 ), czyli w kontekście rozporządzeń nr 864/2007 i nr 44/2001, Trybunał wskazał w wyroku Kainz ( 32 ), późniejszym w stosunku do wyroku Vapenik ( 33 ), że „dążenie do spójności w żadnym wypadku nie może prowadzić do nadania przepisom rozporządzenia nr 44/2001 wykładni, która nie byłaby powiązana z ustanowionym w nim systemem i jego celami”.

47.

Tymczasem cele dyrektywy 2008/48 i konwencji z Lugano II różnią się w sposób istotny. Dyrektywa 2008/48 zmierza do harmonizacji niektórych aspektów przepisów regulujących umowy o kredyt konsumencki, zwłaszcza warunków dotyczących informacji udzielanych konsumentowi/ kredytobiorcy, podczas gdy celem konwencji z Lugano II jest ustalenie zasad umożliwiających określenie sądu właściwego do orzekania w sporze w sprawie cywilnej lub handlowej. W przypadku tej konwencji przepisy jej sekcji 4 rozdziału II podyktowała troska, by chronić konsumenta jako stronę umowy uważaną za ekonomicznie słabszą i mniej doświadczoną pod względem prawnym niż jej kontrahent.

48.

Zakładany przez sąd w pytaniu prejudycjalnym paralelizm oznaczający, że związane z całkowitą kwotą kredytu progi przewidziane w dyrektywie 2008/48 ograniczają zakres stosowania art. 15 konwencji z Lugano II, prowadziłby do takiej sytuacji, że osoby, które zawarły umowę o kredyt, którego całkowita kwota byłaby niższa niż 200 EUR, nie byłyby uważane za „konsumentów” i nie mogłyby się powoływać na ten przepis konwencji z Lugano II. Tymczasem wydaje mi się, że taka sytuacja nie byłaby zgodna z celami konwencji z Lugano II. Jest oczywiste, że w odniesieniu do bycia słabszą stroną umowy nie ma zasadniczej różnicy pomiędzy osobą, która zawarła umowę kredytową na 100 EUR a osobą, która zawarła taką umowę na kwotę 200 EUR.

49.

Podsumowując, należy stwierdzić, że możliwe jest sięganie do innych instrumentów prawnych prawa Unii przy dokonywaniu wykładni przepisów konwencji z Lugano II lub ogółu przepisów prawa prywatnego międzynarodowego Unii. Instrumenty te mogą zatem stanowić wskazówki odnośnie do wykładni pojęć zawartych w takich przepisach.

50.

Należy jednak zachować ostrożność w ramach takiej wykładni inspirującej się innymi instrumentami prawnymi prawa Unii, ponieważ istnieje ryzyko wyciągnięcia zbyt daleko idących wniosków. Otóż po pierwsze, trzeba starannie dokonać wyboru tych instrumentów prawnych w zależności od ich związku z aktem, którego wykładni się dokonuje, i roli pełnionej przez nie w systemie prawa Unii. Po drugie, o ile można czerpać z takich źródeł inspiracje co do wniosków o charakterze generalnym, to wnioski te nie mogą jednak dotyczyć pomniejszych szczegółów, poprzez które prawodawca Unii określa zakres stosowania instrumentów prawnych o szczególnym i ograniczonym zasięgu. Po trzecie, na koniec, spójna wykładnia pojęć zawartych w aktach prawa międzynarodowego prywatnego Unii nie może prowadzić do takiej wykładni przepisów tych aktów, która nie byłaby powiązana z ich systemem i celami.

51.

Zatem w świetle powyższych trzech uwag nie można przyjąć zakładanego w pytaniu prejudycjalnym paralelizmu pomiędzy pojęciami konwencji z Lugano II i dyrektywy 2008/48.

52.

Jak wskazuje część uczestników postępowania w uwagach przedstawionych na piśmie, z pkt 81 sprawozdania Pocara wynika, że szeroka koncepcja pojęcia „umów z udziałem konsumentów” przyjęta w ramach art. 15 konwencji z Lugano II obejmuje wszystkie umowy, które należą do zakresu stosowania dyrektyw Unii jako umowy zawarte z udziałem konsumentów, w tym umowy, w ramach których kredytodawca udziela konsumentowi kredytu lub daje przyrzeczenie udzielenia kredytu w formie odroczonej spłaty, pożyczki lub innego podobnego świadczenia finansowego w zakresie, w jakim umowy te są regulowane dyrektywą 87/102/EWG ( 34 ), która, jak przypominam, została uchylona i zastąpiona dyrektywą 2008/48 ( 35 ).

53.

Jednak wniosek, który wywodzi powódka w postępowaniu głównym z tego fragmentu sprawozdania Pocara, a mianowicie, że należałoby odpowiedzieć przecząco na pytanie prejudycjalne, nie wydaje się być zgodny z intencjami autora tego sprawozdania.

54.

Podobnie jak Komisja uważam, że aby zrozumieć pkt 81 sprawozdania Pocara, należy właściwie zidentyfikować rolę art. 15 konwencji z Lugano II w systemie norm jurysdykcyjnych ustanowionym przez tę konwencję.

55.

Pod rządami instrumentu poprzedzającego konwencję z Lugano II, czyli pierwszej konwencji z Lugano ( 36 ), przepisy sekcji 4 jej rozdziału II miały zastosowanie, zgodnie z art. 13 tej konwencji, do ograniczonej kategorii umów. Artykuł 15 konwencji z Lugano II znacząco rozszerzył wachlarz umów objętych przepisami tej sekcji.

56.

Otóż jak wynika z pkt 81 sprawozdania Pocara, podczas gdy art. 13 akapit pierwszy pkt 3 konwencji z Lugano zawierał odniesienie do „innych umów, jeżeli ich przedmiotem jest świadczenie usługi lub dostawa rzeczy ruchomych”, art. 15 ust. 1 lit. c) konwencji z Lugano II dotyczy „wszystkich innych przypadków”, nie precyzując w sposób zawężający przedmiotu danej umowy. Aby zilustrować przekształcenie zakresu stosowania przepisów sekcji 4 rozdziału II konwencji z Lugano, sprawozdanie Pocara odnosi się do kilku dyrektyw w prawie Unii. Nie należy jednak odczytywać tych odniesień w ten sposób, że zakresy zastosowania tych dyrektyw, z jednej strony, i zakres zastosowania konwencji z Lugano, z drugiej strony, zostały skoordynowane w najmniejszych szczegółach. Wymienione odniesienia posłużyły natomiast do zilustrowania umów, które z uwagi na ich przedmiot zostały objęte zakresem stosowania przepisów sekcji 4 rozdziału II konwencji z Lugano II.

57.

Lektura sprawozdania Pocara nie pozwala zatem na sformułowanie wniosku, że umowa, która generalnie, ze względu na jej cel, jest objęta zakresem stosowania dyrektywy 2008/48, lecz która jest wykluczona z zakresu stosowania tej dyrektywy z powodu całkowitej kwoty kredytu, automatycznie nie podlega przepisom sekcji 4 rozdziału II konwencji z Lugano II.

58.

Sposób sformułowania pytania prejudycjalnego skłania do zbadania, czy odpowiedź na to pytanie zależy od wyboru dokonanego przez ustawodawcę krajowego w kwestii wprowadzenia, czy też nie, przepisów transponujących dyrektywę 2008/48 w dziedzinach niepodlegających zakresowi stosowania tej dyrektywy. Takie uprawnienie państw członkowskich zostało im wyraźnie przyznane w motywie 10 dyrektywy 2008/48, zgodnie z którym „państwo członkowskie mogłoby […] utrzymywać lub wprowadzać przepisy krajowe odpowiadające przepisom niniejszej dyrektywy lub niektórym jej przepisom w stosunku do umów o kredyt nieobjętych zakresem stosowania niniejszej dyrektywy, na przykład w stosunku do umów o kredyt w kwocie niższej niż 200 EUR lub wyższej niż 75000 EUR”.

59.

Jednak w świetle przedstawionych poprzednio rozważań, a zwłaszcza okoliczności, że pojęcia z art. 15 konwencji z Lugano II należy interpretować w sposób autonomiczny, jedyną konstatacją, której można dokonać, jest stwierdzenie, że wybór ustawodawcy krajowego odnośnie do zakresu stosowania postanowień przyjętych przy okazji transponowania dyrektywy 2008/48 nie ma żadnego znaczenia w kontekście kwestii prawnej poruszonej w pytaniu prejudycjalnym.

60.

Poza tym, jak zauważa to rząd szwajcarski, należy wziąć pod uwagę, że niektóre państwa związane konwencją z Lugano II nie stosują dyrektywy 2008/48. Zatem niezależnie od tego, jak należy interpretować pytanie prejudycjalne, mogłoby się okazać w danym przypadku, że w prawie zainteresowanego państwa nie wprowadzono żadnej transpozycji dyrektywy 2008/48.

61.

W wyniku przedstawionej powyżej analizy uważam, że osoba, która zawarła umowę o kredyt dla celów prywatnych, nie traci przymiotu konsumenta w rozumieniu art. 15 ust. 1 konwencji z Lugano II, jeśli ze względu na całkowitą kwotę kredytu przedmiotowa umowa nie jest objęta zakresem stosowania dyrektywy 2008/48. Poza tym w świetle orzecznictwa Trybunału progi związane z całkowitą kwotą kredytu, przewidziane w art. 2 ust. 2 lit. c) tej dyrektywy, nie mogą być stosowane w odniesieniu do art. 15 ust. 1 konwencji z Lugano II ( 37 ). Objaśnienia zawarte w sprawozdaniu Pocara ( 38 ) nie prowadzą do zakwestionowania tego stwierdzenia. Ponadto sąd, który zamierza stosować art. 15 konwencji z Lugano II, nie jest związany szczegółowymi przepisami prawa materialnego przyjętymi przy okazji transpozycji dyrektywy 2008/48. Brak jest paralelizmu zakładanego w pytaniu prejudycjalnym ( 39 ).

62.

W świetle wszystkich powyższych rozważań proponuję, żeby Trybunał udzielił na pytanie zadane przez Cour de cassation (sąd kasacyjny, Luksemburg) następującej odpowiedzi:

Wykładni art. 15 Konwencji o jurysdykcji i uznawaniu oraz wykonywaniu orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych, podpisanej w dniu 30 października 2007 r. i zatwierdzonej w imieniu Wspólnoty decyzją Rady 2009/430/WE z dnia 27 listopada 2008 r. należy dokonywać w ten sposób, że osoba, która zawarła umowę o kredyt w celach prywatnych, nie traci przymiotu konsumenta w rozumieniu tego artykułu, w sytuacji gdy ze względu na całkowitą kwotę kredytu przedmiotowa umowa nie jest objęta zakresem stosowania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylającej dyrektywę Rady 87/102/EWG.