1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni klauzuli 5.1 Porozumienia ramowego w sprawie pracy na czas określony, które zostało zawarte w dniu 18 marca 1999 r. (zwanego dalej „porozumieniem ramowym”) i stanowi załącznik do dyrektywy Rady 1999/70/WE z dnia 28 czerwca 1999 r. dotyczącej porozumienia ramowego w sprawie pracy na czas określony, zawartego przez UNICE, CEEP oraz ETUC (Dz.U. 1999, L 175, s. 43).

2

Wniosek ten został złożony w ramach postępowania toczącego się pomiędzy Rodicą Popescu a jej pracodawcą, Direcţia Sanitar Veterinară şi pentru Siguranţa Alimentelor Gorj (dyrekcją sanitarno‑weterynaryjną i ds. bezpieczeństwa żywności w Gorj, Rumunia, zwaną dalej „dyrekcją sanitarno‑weterynaryjną”), w przedmiocie kwalifikacji umów o pracę łączących zainteresowaną z jej pracodawcą.

3

Z motywu 14 dyrektywy 99/70, wydanej na podstawie art. 139 ust. 2 WE, wynika, że zawierając porozumienie ramowe, jego sygnatariusze wyrazili pragnienie poprawy jakości pracy na czas określony poprzez wprowadzenie zasady niedyskryminacji oraz ustalenie sposobów przeciwdziałania nadużyciom wynikającym z korzystania z następujących po sobie stosunków pracy bądź umów o pracę zawieranych na czas określony.

4

Akapity drugi i trzeci preambuły porozumienia ramowego brzmią następująco:

„Strony niniejszego porozumienia uznają, że umowy zawarte na czas nieokreślony są i pozostaną powszechną formą stosunków pracy między pracodawcami a pracownikami. Uznają one również, że umowy o pracę na czas określony odpowiadają, w pewnych warunkach, jednocześnie potrzebom pracodawców, jak i pracowników.

Niniejsze porozumienie ustanawia zasady ogólne i minimalne wymagania dotyczące pracy na czas określony, uznając, że szczegółowe warunki ich stosowania muszą uwzględniać rzeczywistą sytuację, istniejącą w poszczególnych krajach, gałęziach i okresach. […]”.

5

Punkty 6, 8 i 10 postanowień ogólnych porozumienia ramowego mają następującą treść:

[…]

[…]

6

Na podstawie klauzuli 1 porozumienia ramowego, zatytułowanej „Cel”, celem tego porozumienia jest z jednej strony poprawa warunków pracy na czas określony poprzez zagwarantowanie przestrzegania zasady niedyskryminacji, z drugiej strony zaś ustanowienie ram dla zapobiegania nadużyciom wynikającym z wykorzystywania kolejnych umów lub stosunków pracy zawieranych na czas określony.

7

Klauzula 2 porozumienia ramowego, zatytułowana „Zakres”, stanowi w swoim pkt 1, że porozumienie to ma zastosowanie do pracowników zatrudnionych na czas określony, na podstawie umowy lub w ramach stosunku pracy określonego przez ustawodawstwo, układy zbiorowe lub praktykę obowiązującą w każdym z państw członkowskich.

8

Klauzula 3 porozumienia ramowego, zatytułowana „Definicje”, przewiduje:

„Do celów niniejszego porozumienia:

[…]”.

9

Klauzula 5 porozumienia ramowego, zatytułowana „Środki zapobiegania nadużyciom”, przewiduje:

10

Zgodnie z art. 12 Legea nr. 53/2003 privind Codul muncii (ustawy nr 53/2003 – kodeks pracy, ponownie ogłoszonej w Monitorul Oficial al României, część I, nr 345 z dnia 18 maja 2011 r.), umowa o pracę zostaje zawarta, co do zasady, na czas nieokreślony. W drodze odstępstwa umowa o pracę może zostać zawarta na czas określony na warunkach wyraźnie przewidzianych w ustawie.

11

Zgodnie z art. 82 ustawy nr 53/2003, umowa o pracę na czas określony może zostać przedłużona, pod pewnymi warunkami, na podstawie pisemnego porozumienia stron, na okres zakończenia projektu, programu lub dzieła. Jednakże liczba kolejnych umów o pracę na czas określony, zawieranych przez te same strony jest ograniczona do trzech a każda z umów nie może być zawarta na okres dłuższy niż 12 miesięcy.

12

Zgodnie z art. 83 lit. h) ustawy nr 53/2003 zawarcie umów o pracę na czas określony jest dozwolone w wypadkach wyraźnie przewidzianych w ustawie szczegółowej lub celem wykonania prac, projektów czy programów.

13

Zgodnie z art. 84 ustawy nr 53/2003 umowa o pracę na czas określony nie może być zawarta na okres przekraczający 36 miesięcy.

14

Artykuł 19 Ordonanta de Guvernului nr. 42/2004 privind organizarea activitatii sanitar-veterinare si pentru siguranta alimentelor (rozporządzenia rady ministrów nr 42/2004 w sprawie organizacji zadań sanitarnych i weterynaryjnych oraz dotyczących bezpieczeństwa żywności, opublikowanego w Monitorul Oficial al României, część I, nr 94, z dnia 31 stycznia 2004 r., zwanego dalej „OG nr 42/2004”), stanowi w ust. 1 i 2, że zakłady zajmujące się pozyskiwaniem, produkcją, przetwórstwem i obróbką produktów pochodzenia zwierzęcego i produktów ubocznych mogą prowadzić działalność pod warunkiem, że posiadają pozwolenie na podstawie obowiązujących przepisów sanitarnych i weterynaryjnych i podlegają urzędowym kontrolom.

15

Zgodnie z art. 19 ust. 3 OG nr 42/2004, urzędowe kontrole są zapewniane przez wyspecjalizowany personel zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas określony, zawartej z dyrekcjami sanitarnymi i weterynaryjnymi.

16

Z art. 19 ust. 4 OG nr 42/2004 wynika, że umowy o pracę, o których mowa w ust. 3, zawarte na maksymalny okres przewidziany w przepisach prawa pracy, mogą zostać przedłużone za porozumieniem stron, jeżeli spełnione są warunki będące podstawą ich zawarcia, w zakresie w jakim zagwarantowane są środki finansowe przewidziane w tym celu, do czasu zawarcia nowych umów o pracę w wyniku przeprowadzenia konkursu.

17

Rodica Popescu została zatrudniona jako asystentka weterynaryjna w dyrekcji sanitarno‑weterynaryjnej na podstawie umowy o pracę na czas określony od dnia 14 maja 2007 r. do dnia 31 grudnia 2007 r.

18

Umowa ta była siedmiokrotnie przedłużana, za każdym razem na okres jednego roku. Na podstawie omawianej umowy R. Popescu pracowała nieprzerwanie w tym samym miejscu pracy, wykonując te same obowiązki.

19

Rozpatrywana umowa o pracę dotyczyła prowadzenia urzędowej kontroli w zakładach dokonujących uboju zwierząt i zajmujących się pozyskiwaniem, produkcją, przetwórstwem, obróbką, składowaniem, transportem i sprzedażą produktów i produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego, a także w zakładach zajmujących się pozyskiwaniem, produkcją, przetwórstwem, obróbką, składowaniem, transportem i sprzedażą produktów i produktów ubocznych niepochodzących od zwierząt.

20

Ponadto, w rozpatrywanej umowie o pracę zapisano, że okres ważności umowy będzie ściśle związany z działaniem podlegających kontroli zakładów.

21

Ostatnie przedłużenie umowy o pracę nastąpiło w dniu 30 grudnia 2014 r. Postanowiono wówczas o przedłużeniu umowy od dnia 1 stycznia 2015 r. w oczekiwaniu na zakończenie procedury konkursowej w celu ostatecznego obsadzenia zajmowanego stanowiska. W umowie uściślono również, że pracodawca mógł w każdej chwili jednostronnie rozwiązać umowę o pracę.

22

W dniu 29 stycznia 2015 r. R. Popescu pozwała dyrekcję sanitarno‑weterynaryjną przed Tribunalul Gorj (sąd w Gorj, Rumunia), żądając stwierdzenia nieważności kolejnych umów o pracę na czas określony i zmianę ich kwalifikacji na „umowę na czas nieokreślony”.

23

Wyrokiem z dnia 30 kwietnia 2015 r. Tribunal Gorj (sąd w Gorj) oddalił skargę zainteresowanej.

24

Rodica Popescu wniosła wówczas apelację od tego orzeczenia do Curtea de Appel Craiova (sądu apelacyjnego w Krajowej, Rumunia).

25

Zdaniem dyrekcji sanitarno-weterynaryjnej okoliczność, że w ramach urzędowych kontroli zdrowia zwierząt zatrudnia się personel na czas określony jest zgodna z prawem rumuńskim. Dyrekcje sanitarno‑weterynaryjne są bowiem instytucjami publicznymi administracji terytorialnej, podlegającymi Autoritatea Națională Sanitar Veterinară (krajowemu urzędowi sanitarno‑weterynaryjnemu), które z uwagi na charakter zajmowanych stanowisk, mogą zawierać umowy o pracę na czas określony.

26

Curtea de Appel Craiova (sąd apelacyjny w Krajowej) twierdzi, że zgodnie z opinią większości doktryny, działalność polegająca na urzędowej kontroli zdrowia zwierząt, która regulowana jest szczególnym aktem normatywnym, czyli art. 19 ust. 3 i 4 OG nr 42/2004, wchodzi w zakres odstępstwa przewidzianego w art. 83 ust. 1 lit. h) rumuńskiego kodeksu pracy. Ponieważ klauzula umowy o pracę, która nie była przedmiotem sprzeciwu ze strony zainteresowanej, uzależniała okres ważności wspomnianej umowy od okresu prowadzenia działalności przez przydzielone zakłady, to każda zmiana w przydziale zakładów poddawanych kontroli wiązałaby się z rozwiązaniem rozpatrywanej umowy o pracę i zawarciem nowej umowy.

27

Natomiast zdaniem większości doktryny, należałoby zastosować zasadę, zgodnie z którą po kolejnych trzech umowach o pracę na czas określony pracownik powinien zostać zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony, niezależnie od szczególnego charakteru rozpatrywanej działalności

28

Ponadto sąd odsyłający dodaje, że obecnie toczy się wiele sporów mających ten sam przedmiot, co sprawa rozpatrywana w postępowaniu głównym.

29

W powyższych okolicznościach Curtea de Apel Craiova (sąd apelacyjny w Krajowej) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

30

Poprzez oba swe pytania prejudycjalne, które trzeba zbadać łącznie, sąd odsyłający zmierza zasadniczo do ustalenia, czy wykładni klauzuli 5.1 porozumienia ramowego należy dokonywać w ten sposób, że sprzeciwia się ona uregulowaniu krajowemu, takiemu jak rozpatrywane w postępowaniu głównym, w świetle którego zawieranie kolejnych umów o pracę na czas określony w sektorze publicznym uznaje się za uzasadnione „obiektywnymi powodami” w rozumieniu tej klauzuli z tego tylko względu, że obowiązki w zakresie kontroli wykonywane przez personel zatrudniony w obszarze sanitarno‑weterynaryjnym nie posiadają stałego charakteru z uwagi na wahania zakresu działalności zakładów podlegających kontroli.

31

Zgodnie z art. 99 swego regulaminu postępowania, jeżeli odpowiedź na pytanie prejudycjalne można wywieść w sposób jednoznaczny z orzecznictwa lub jeżeli odpowiedź na takie pytanie nie pozostawia żadnych uzasadnionych wątpliwości, Trybunał może w każdej chwili, na wniosek sędziego sprawozdawcy i po zapoznaniu się ze stanowiskiem rzecznika generalnego, orzec w formie postanowienia z uzasadnieniem.

32

Wspomniany przepis podlega zastosowaniu w niniejszej sprawie. Odpowiedź na pytania prejudycjalne w ich przeformułowanej postaci może bowiem zostać jasno wywiedziona z orzecznictwa Trybunału, w szczególności z wyroków: z dnia 4 lipca 2006 r., Adeneler i in. (C‑212/04, EU:C:2006:443), z dnia 23 kwietnia 2009 r., Angelidaki i in. (od C‑378/07 do C‑380/07, EU:C:2009:250), z dnia 26 stycznia 2012 r., Kücük (C‑586/10, EU:C:2012:39), z dnia 13 marca 2014 r., Márquez Samohano (C‑190/13, EU:C:2014:146), z dnia 3 lipca 2014 r., Fiamingo i in. (C‑362/13, C‑363/13 i C‑407/13, EU:C:2014:2044), a także z dnia 26 listopada 2014 r., Mascolo i in. (C‑22/13, C‑61/13, C‑63/13 i C‑418/13, EU:C:2014:2401, pkt 67).

33

Tytułem wstępu należy przypomnieć, że z samego brzmienia klauzuli 2.1 porozumienia ramowego wynika, iż zakres stosowania porozumienia został szeroko zakreślony, obejmując w sposób ogólny „pracowników zatrudnionych na czas określony, na podstawie umowy lub w ramach stosunku pracy określonego przez ustawodawstwo, układy zbiorowe lub praktykę obowiązującą w każdym z państw członkowskich”. Ponadto definicja pojęcia „pracowników zatrudnionych na czas określony” w rozumieniu klauzuli 3.1 tego porozumienia obejmuje wszystkich pracowników, bez różnicy, czy zatrudniający ich pracodawca jest podmiotem publicznym, czy prywatnym (wyroki: z dnia 4 lipca 2006 r., Adeneler i in., C‑212/04, EU:C:2006:443, pkt 56; z dnia 3 marca 2014 r., Márquez Samohano, C‑190/13, EU:C:2014:146, pkt 38, a także z dnia 26 listopada 2014 r., Mascolo i in., C‑22/13, C‑61/13, C‑63/13 i C‑418/13, EU:C:2014:2401, pkt 67).

34

Z uwagi na to, że porozumienie ramowe nie wyłącza żadnego szczególnego sektora działalności z zakresu swego zastosowania, znajduje zatem ono zastosowanie również do obszaru kontroli sanitarno‑weterynaryjnych (zob. podobnie wyrok z dnia 26 listopada 2014 r., Mascolo i in., C‑22/13, C‑61/13, C‑63/13 i C‑418/13, EU:C:2014:2401, pkt 69).

35

Z tego wynika, że pracownik, taki jak zainteresowana w sprawie w postępowaniu głównym, zatrudniona przez dyrekcję sanitarno‑weterynaryjną jako asystent weterynaryjny w obszarze kontroli zdrowia zwierząt, której umowa o pracę, zgodnie z przepisami prawa rumuńskiego musi zostać zawarta z tą dyrekcją na czas określony, podlega zakresowi stosowania porozumienia ramowego.

36

Należy przypomnieć, że w odniesieniu do wykładni klauzuli 5 porozumienia ramowego, klauzula ta ma za zadanie wdrożenie jednego z celów wytyczonych przez to porozumienie, a mianowicie ograniczenia stosowania kolejnych umów o pracę na czas określony lub zawierania stosunków pracy na czas określony uważanych za źródło potencjalnych nadużyć na niekorzyść pracowników poprzez ustanowienie pewnej liczby przepisów określających minimalny poziom ochrony w celu uniknięcia sytuacji, w której pracownicy zostaliby pozbawieni stabilności zatrudnienia (wyroki: z dnia 4 lipca 2006 r., Adeneler i in., C‑212/04, EU:C:2006:443, pkt 63; z dnia 23 kwietnia 2009 r., Angelidaki i in., od C‑378/07 do C‑380/07, EU:C:2009:250, pkt 73; z dnia 26 stycznia 2012 r., Kücük, C‑586/10, EU:C:2012:39, pkt 25; z dnia 13 marca 2014 r., Márquez Samohano, C‑190/13, EU:C:2014:146, pkt 41; z dnia 3 lipca 2014 r., Fiamingo i in., C‑362/13, C‑363/13 i C‑407/13, EU:C:2014:2044, pkt 54, a także z dnia 26 listopada 2014 r., Mascolo i in., C‑22/13, C‑61/13, C‑63/13 i C‑418/13, EU:C:2014:2401, pkt 72).

37

Jak bowiem wynika z akapitu drugiego preambuły do porozumienia ramowego, a także z pkt 6 i 8 postanowień ogólnych tego porozumienia, korzyść w postaci stabilności zatrudnienia jest postrzegana jako podstawowy element ochrony pracowników, podczas gdy umowy o pracę na czas określony jedynie w pewnych okolicznościach mogą odpowiadać potrzebom zarówno pracodawców, jak i pracowników (wyroki: z dnia 4 lipca 2006 r., Adeneler i in., C‑212/04, EU:C:2006:443, pkt 62; z dnia 3 lipca 2014 r., Fiamingo i in., C‑362/13, C‑363/13 i C‑407/13, EU:C:2014:2044, pkt 55, a także z dnia 26 listopada 2014 r., Mascolo i in., C‑22/13, C‑61/13, C‑63/13 i C‑418/13, EU:C:2014:2401, pkt 73).

38

Z tego względu klauzula 5.1 porozumienia ramowego zobowiązuje państwa członkowskie, w celu zapobiegania nadużyciom wynikającym ze stosowania kolejnych umów o pracę lub nawiązywania kolejnych stosunków pracy na czas określony, do wprowadzenia w sposób skuteczny i wiążący, o ile nie istnieją równoważne rozwiązania prawne w ich porządku prawnym, jednego lub więcej spośród wymienionych tam środków. Trzy wymienione w pkt 1 lit. a)–c) tej klauzuli środki dotyczą, odpowiednio, obiektywnych powodów uzasadniających ponowne zawarcie takich umów lub ponowne nawiązanie takich stosunków pracy, maksymalnego łącznego czasu trwania kolejnych umów o pracę lub stosunków pracy na czas określony i liczby takich ponownie zawieranych umów lub stosunków (zob. w szczególności wyroki: z dnia 23 kwietnia 2009 r., Angelidaki i in., od C‑378/07 do C‑380/07, EU:C:2009:250, pkt 74; z dnia 26 stycznia 2012 r., Kücük, C‑586/10, EU:C:2012:39, pkt 26; z dnia 13 marca 2014 r., Márquez Samohano, C‑190/13, EU:C:2014:146, pkt 42, z dnia 3 lipca 2014 r., Fiamingo i in., C‑362/13, C‑363/13 i C‑407/13, EU:C:2014:2044, pkt 56; a także z dnia 26 listopada 2014 r., Mascolo i in., C‑22/13, C‑61/13, C‑63/13 i C‑418/13, EU:C:2014:2401, pkt 74).

39

Państwom członkowskim pozostawiono w tym celu zakres uznania, który przejawia się w możliwości wyboru między wprowadzeniem jednego lub kilku środków, o których mowa w pkt 1 lit. a)–c) tej klauzuli, a pozostawieniem istniejących równoważnych rozwiązań prawnych, uwzględniając potrzeby szczególnych gałęzi lub grup pracowników (wyroki: z dnia 3 lipca 2014 r., Fiamingo i in., C‑362/13, C‑363/13 i C‑407/13, EU:C:2014:2044, pkt 59 i przytoczone tam orzecznictwo; a także z dnia 26 listopada 2014 r., Mascolo i in., C‑22/13, C‑61/13, C‑63/13 i C‑418/13, EU:C:2014:2401, pkt 75).

40

Tym samym klauzula 5.1 porozumienia ramowego wyznacza państwom członkowskim ogólny cel, polegający na zapobieganiu takim nadużyciom, pozostawiając im wybór środków do jego osiągnięcia, o ile nie podważają one celu ani skuteczności porozumienia ramowego (wyroki: z dnia 3 lipca 2014 r., Fiamingo i in., C‑362/13, C‑363/13 i C‑407/13, EU:C:2014:2044, pkt 60; z dnia 26 listopada 2014 r., Mascolo i in., C‑22/13, C‑61/13, C‑63/13 i C‑418/13, EU:C:2014:2401, pkt 76).

41

Ponadto, jeżeli, jak w niniejszej sprawie, prawo Unii nie przewiduje szczególnych sankcji w sytuacji, gdy mimo wszystko doszło do nadużyć, to na władzach krajowych ciąży obowiązek ustanowienia odpowiednich środków dotyczących takiej sytuacji, które muszą być nie tylko proporcjonalne, lecz również wystarczająco skuteczne i odstraszające, by zagwarantować pełną skuteczność przepisów ustanowionych w wykonaniu porozumienia ramowego (wyroki: z dnia 3 lipca 2014 r., Fiamingo i in., C‑362/13, C‑363/13 i C‑407/13, EU:C:2014:2044, pkt 62 i przytoczone tam orzecznictwo; z dnia 26 listopada 2014 r., Mascolo i in., C‑22/13, C‑61/13, C‑63/13 i C‑418/13, EU:C:2014:2401, pkt 77).

42

O ile w braku stosownych uregulowań Unii w tym zakresie sposób wprowadzenia tych środków należy do wewnętrznego porządku prawnego państw członkowskich – w świetle zasady ich autonomii proceduralnej – o tyle jednak nie mogą być one mniej korzystne od przepisów dotyczących podobnych sytuacji o charakterze wewnętrznym (zasada równoważności) ani czynić w praktyce niemożliwym lub zbyt utrudnionym wykonywania uprawnień przyznanych w prawie Unii (zasada skuteczności) (wyroki: z dnia 3 lipca 2014 r., Fiamingo i in., C‑362/13, C‑363/13 i C‑407/13, EU:C:2014:2044, pkt 63 i przytoczone tam orzecznictwo; z dnia 26 listopada 2014 r., Mascolo i in., C‑22/13, C‑61/13, C‑63/13 i C‑418/13, EU:C:2014:2401, pkt 78).

43

Wynika stąd, że w razie stwierdzenia nadużyć w zakresie stosowania kolejnych umów o pracę lub nawiązywania stosunków pracy na czas określony musi istnieć możliwość zastosowania środka stanowiącego skuteczną i równorzędną gwarancję ochrony pracowników, by wymierzyć odpowiednią karę i usunąć konsekwencje naruszenia prawa Unii (wyroki: z dnia 3 lipca 2014 r., Fiamingo i in., C‑362/13, C‑363/13 i C‑407/13, EU:C:2014:2044, pkt 64 i przytoczone tam orzecznictwo; z dnia 26 listopada 2014 r., Mascolo i in., C‑22/13, C‑61/13, C‑63/13 i C‑418/13, EU:C:2014:2401, pkt 79).

44

Skądinąd należy przypomnieć, że zadaniem Trybunału nie jest wypowiadanie się w przedmiocie wykładni przepisów prawa krajowego. Zadanie to należy bowiem do właściwych sądów krajowych, które powinny określić, czy wymogi ustanowione klauzulą 5 porozumienia ramowego zostały spełnione przez przepisy znajdującego zastosowanie uregulowania krajowego (wyroki: z dnia 3 lipca 2014 r., Fiamingo i in., C‑362/13, C‑363/13 i C‑407/13, EU:C:2014:2044, pkt 66 i przytoczone tam orzecznictwo; z dnia 26 listopada 2014 r., Mascolo i in., C‑22/13, C‑61/13, C‑63/13 i C‑418/13, EU:C:2014:2401, pkt 81).

45

To sąd odsyłający musi zatem ocenić, w jakim zakresie warunki stosowania oraz rzeczywiste wykonanie właściwych przepisów prawa krajowego stanowią odpowiedni środek przeciwdziałający potencjalnym nadużyciom przy stosowaniu kolejnych umów o pracę lub stosunków pracy na czas określony oraz w razie potrzeby pozwalający na karanie takich nadużyć (wyroki: z dnia 3 lipca 2014 r., Fiamingo i in., C‑362/13, C‑363/13 i C‑407/13, EU:C:2014:2044, pkt 67 i przytoczone tam orzecznictwo; z dnia 26 listopada 2014 r., Mascolo i in., C‑22/13, C‑61/13, C‑63/13 i C‑418/13, EU:C:2014:2401, pkt 82).

46

Niemniej jednak Trybunał, orzekając w przedmiocie odesłania prejudycjalnego, może w razie potrzeby udzielić sądowi krajowemu wskazówek, które mogą być pomocne przy dokonywaniu przez niego oceny (wyroki: z dnia 3 lipca 2014 r., Fiamingo i in., C‑362/13, C‑363/13 i C‑407/13, EU:C:2014:2044, pkt 68 i przytoczone tam orzecznictwo; z dnia 26 listopada 2014 r., Mascolo i in., C‑22/13, C‑61/13, C‑63/13 i C‑418/13, EU:C:2014:2401, pkt 83).

47

W niniejszej sprawie, jak wynika z przedłożonych Trybunałowi akt, ustawa nr 53/2003 zawiera przepisy mające na celu łączne stosowanie kilku środków wymienionych w klauzuli 5.1 lit. a)–c) porozumienia ramowego. Jednak w drodze odstępstwa OG nr 42/2004 zezwala w obszarze kontroli sanitarno‑weterynaryjnych zatrudniać pracowników na podstawie kolejnych umów o pracę na czas określony, nie przewidując żadnego ograniczenia w zakresie czasu trwania tych umów ani liczby kolejno zawieranych umów w rozumieniu klauzuli 5.1 lit. b) i c).

48

Skoro OG nr 42/2004 nie zawiera uregulowania równoważnego z uregulowaniem zawartym w klauzuli 5.1 porozumienia ramowego, zawieranie kolejnych umów o pracę na czas określony w obszarze kontroli sanitarno‑weterynaryjnych może być dozwolone jedynie wtedy, gdy jest ono uzasadnione „obiektywnym powodem” w rozumieniu klauzuli 5.1 lit. a) porozumienia ramowego.

49

Zgodnie z orzecznictwem pod pojęciem „obiektywnych powodów” należy rozumieć powody odnoszące się do ściśle określonych i konkretnych okoliczności charakteryzujących daną działalność, a zatem mogące uzasadniać w tym szczególnym kontekście stosowanie kolejnych umów o pracę na czas określony. Okoliczności te mogą w szczególności wynikać ze szczególnego charakteru zadań, do wykonania których zawarto umowy, oraz ich swoistych cech lub w odpowiednim przypadku z realizacji słusznych celów polityki społecznej państwa członkowskiego (wyroki: z dnia 23 kwietnia 2009 r., Angelidaki i in., od C‑378/07 do C‑380/07, EU:C:2009:250, pkt 96 i przytoczone tam orzecznictwo; z dnia 26 stycznia 2012 r., Kücük, C‑586/10, EU:C:2012:39, pkt 27; a także z dnia 13 marca 2014 r., Márquez Samohano, C‑190/13, EU:C:2014:146, pkt 45).

50

Natomiast przepis krajowy, który ograniczałby się do ogólnego i abstrakcyjnego zezwolenia w drodze normy ustawowej lub wykonawczej na stosowanie kolejnych umów o pracę na czas określony, nie byłby zgodny z wymogami wskazanymi w poprzednim punkcie niniejszego postanowienia (wyroki: z dnia 23 kwietnia 2009 r., Angelidaki i in., od C‑378/07 do C‑380/07, EU:C:2009:250, pkt 97 i przytoczone tam orzecznictwo; z dnia 26 stycznia 2012 r., Kücük, C‑586/10, EU:C:2012:39, pkt 28; a także z dnia 13 marca 2014 r., Márquez Samohano, C‑190/13, EU:C:2014:146, pkt 46).

51

Taki przepis o wyłącznie formalnym charakterze nie pozwala bowiem na wskazanie obiektywnych i przejrzystych kryteriów pozwalających zweryfikować, czy ponowne zawarcie takich umów faktycznie służy zaspokojeniu rzeczywistego zapotrzebowania oraz czy prowadzi do osiągnięcia realizowanego celu i czy jest niezbędne w tym zakresie. Taki przepis powoduje zatem faktyczne zagrożenie nadużywania tego rodzaju umów, a więc nie jest zgodny z celem i z dążeniem do skuteczności porozumienia ramowego (zob. podobnie wyroki: 23 kwietnia 2009 r., Angelidaki i in., od C‑378/07 do C‑380/07, EU:C:2009:250, pkt 98 i 100 i przytoczone tam orzecznictwo; z dnia 26 stycznia 2012 r., Kücük, C‑586/10, EU:C:2012:39, pkt 29; a także z dnia 13 marca 2014 r., Márquez Samohano, C‑190/13, EU:C:2014:146, pkt 47).

52

Ze sprawy rozpatrywanej w postępowaniu głównym wynika, że zgodnie z OG nr 42/2004, zawieranie i kolejne przedłużanie przez dyrekcje sanitarno‑weterynaryjne umów o pracę na czas określony wymaga spełnienia warunków leżących u podstaw ich zawarcia, dotyczących szczególnego charakteru zajmowanego stanowiska, które ściśle zależy od prowadzenia działalności przez zakłady podlegające kontroli, z zastrzeżeniem dostępności publicznych środków finansowych, do czasu zawarcia nowych umów o pracę wynikających z przeprowadzenia postępowań konkursowych.

53

Skoro takie uregulowanie krajowe nie zawiera zatem przepisu zezwalającego w sposób ogólny i abstrakcyjny na stosowanie kolejnych umów o pracę na czas określony, lecz uzależnia ich zawieranie od spełnienia określonych warunków, należy zweryfikować, czy te warunki odpowiadają obiektywnym i przejrzystym kryteriom, zgodnym z realizowanym przez porozumienie ramowe celem i z jego skutecznością.

54

W tym względzie Trybunał orzekł już, że uregulowanie krajowe, które pozwala na przedłużanie umów na czas określony celem zastąpienia innych pracowników, którzy chwilowo nie są w stanie wykonywać swoich zadań lub celem zaspokojenia dodatkowych potrzeb przedsiębiorstwa, nie jest samo w sobie sprzeczne z porozumieniem ramowym. Tymczasowe zastąpienie innego pracownika lub tymczasowe zatrudnienie celem zaspokojenia tymczasowego zapotrzebowania pracodawcy na personel może bowiem zasadniczo stanowić „obiektywny powód” w rozumieniu klauzuli 5.1 lit. a) porozumienia ramowego (zob. podobnie wyroki: z dnia 23 kwietnia 2009 r., Angelidaki i in., od C‑378/07 do C‑380/07, EU:C:2009:250, pkt 101, 102 i przytoczone tam orzecznictwo; z dnia 26 stycznia 2012 r., Kücük, C‑586/10, EU:C:2012:39, pkt 30).

55

Taki obiektywny powód może stanowić również okoliczność, że uregulowanie krajowe uzasadnia zawieranie i przedłużanie umów o pracę na czas określony koniecznością powierzenia wykonania w niepełnym wymiarze czasu pracy szczególnych zadań specjalistom o uznanych kompetencjach, którzy wykonują inną działalność zawodową poza działalnością na podstawie tej umowy o pracę na czas określony (zob. podobnie wyrok z dnia 13 marca 2014 r., Márquez Samohano, C‑190/13, EU:C:2014:146, pkt 48, 49).

56

W niniejszym wypadku należy stwierdzić, że jak wynika z postanowienia odsyłającego, urzędowe kontrole w obszarze sanitarno‑weterynaryjnym stanowią uregulowanie szczególne i odpowiadają nałożonym przez ustawodawcę krajowego zobowiązaniom nie tylko w odniesieniu do gospodarstw hodowlanych a także zakładów zajmujących się produkcją, składowaniem, transportem, obróbką i sprzedażą produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do konsumpcji przez człowieka, lecz również hodowli poddanych kwarantannie, zwierzyny łownej, parków i rezerwatów naturalnych, ogrodów zoologicznych czy też wylęgarni.

57

Jak wynika z klauzuli 5.1 porozumienia ramowego i zgodnie z motywem trzecim preambuły, jak również z pkt 8 i 10 postanowień ogólnych porozumienia ramowego, w ramach wykonywania tego porozumienia państwa członkowskie mogą, o ile jest to obiektywnie uzasadnione, uwzględniać szczególne potrzeby określonych sektorów działalności (wyrok z dnia 26 lutego 2015 r., Komisja/Luksemburg, C‑238/14, EU:C:2015:128C‑238/14, pkt 40).

58

Tymczasem prawdą jest, że częstotliwość i zakres kontroli do przeprowadzenia mogą podlegać wahaniom w zależności od działalności prowadzonej przez poddawane kontroli zakłady, która to działalność sama podlega określonym zmianom.

59

Jednak z przedłożonych Trybunałowi akt sprawy nie wynika żadna informacja pozwalająca na wskazanie, dlaczego takie cechy miałyby być szczególne w rozpatrywanym sektorze ani z jakiego powodu wymagałyby tylko tymczasowego zapotrzebowania na personel, co uzasadniałoby brak stałego charakteru przydziału kontroli.

60

Takie wahania są bowiem nierozłącznie związane z tym rodzajem sytuacji, w których jedna działalność wywodzi się od drugiej, tak jak w obszarze kontroli, i mogą przejawiać się zarówno wzrostem jak i spadkiem obciążenia pracą w zależności od niedających się przewidzieć na przyszłość okoliczności.

61

Ponadto, rzekomo niestałemu charakterowi przydziałów kontroli zaprzecza okoliczność, że wskutek zawierania kolejnych umów o pracę na czas określony, skarżąca w postępowaniu głównym świadczyła nieprzerwanie pracę przez 6 lat i 7 miesięcy, a tym samym stosunek pracy stanowił zaspokojenie nie tylko tymczasowego, lecz także trwałego zapotrzebowania.

62

O ile, zgodnie z orzecznictwem przypomnianym w pkt 45 niniejszego postanowienia, do sądu odsyłającego należy zbadanie, czy istnieje szczególna potrzeba mogąca obiektywnie uzasadniać, w świetle klauzuli 5.1 lit. a) porozumienia ramowego, korzystanie z kolejnych umów o pracę na czas określony w celu odpowiedniego zaspokojenia popytu na kontrole sanitarne, o tyle należy zauważyć, że taka potrzeba nie może jednak zostać wywiedziona z względów mających na celu dążenie do uniknięcia narażenia państwa, jako pracodawcy w rozpatrywanym sektorze, na jakiekolwiek ryzyko finansowe.

63

O ile bowiem względy natury budżetowej mogą występować u podstawy wyboru polityki społecznej państwa członkowskiego i wpływać na charakter lub zakres środków, które państwo to pragnie przyjąć, o tyle nie stanowią one jednakże same w sobie celu, do którego osiągnięcia zmierza ta polityka, a tym samym nie mogą uzasadniać braku jakiegokolwiek środka zapobiegającego nadużyciom w korzystaniu z kolejnych umów o pracę na czas określony w rozumieniu klauzuli 5 ust. 1 porozumienia ramowego (zob. wyroki: z dnia 24 października 2013 r., Thiele Meneses, C‑220/12, EU:C:2013:683, pkt 43 i przytoczone tam orzecznictwo; a także z dnia 26 listopada 2014 r., Mascolo i in., C‑22/13, C‑61/13, C‑63/13 i C‑418/13, EU:C:2014:2401, pkt 110).

64

Ponadto, w odniesieniu do dokonanego w ostatnim załączniku do umowy o pracę ze skarżącą w postępowaniu głównym odesłania do warunku oczekiwania na zakończenie postępowań konkursowych celem naboru stałego personelu, należy podkreślić, że o ile uregulowanie krajowe pozwalające na zawieranie kolejnych umów o pracę na czas określony w celu ustanowienia zastępstwa dla nieobecnego personelu w oczekiwaniu na zakończenie postępowań konkursowych może zostać uzasadnione obiektywnym powodem, o tyle konkretne stosowanie tego powodu powinno, w świetle szczególnych cech rozpatrywanej działalności i w świetle warunków jej wykonywania, być zgodne z wymogami porozumienia ramowego (zob. podobnie wyroki: z dnia 26 stycznia 2012 r., Kücük, C‑586/10, EU:C:2012:39, pkt 34 i przytoczone tam orzecznictwo; a także z dnia 26 listopada 2014 r., Mascolo i in., C‑22/13, C‑61/13, C‑63/13 i C‑418/13, EU:C:2014:2401, pkt 99).

65

Przestrzeganie klauzuli 5.1 lit. a) porozumienia ramowego wymaga bowiem konkretnej weryfikacji, czy zawieranie kolejnych umów o pracę na czas określony ma na celu zaspokojenie tymczasowego zapotrzebowania i czy przepis krajowy, taki jak rozpatrywany w sprawie w postępowaniu głównym, nie jest wykorzystywany w gruncie rzeczy do zaspokajania stałych i długookresowych potrzeb kadrowych pracodawcy (zob. podobnie wyroki: z dnia 26 stycznia 2012 r., Kücük, C‑586/10, EU:C:2012:39, pkt 39 i przytoczone tam orzecznictwo; a także z dnia 26 listopada 2014 r., Mascolo i in., C‑22/13, C‑61/13, C‑63/13 i C‑418/13, EU:C:2014:2401, pkt 101).

66

Należy w tym celu zbadać w każdym szczególnym przypadku wszystkie okoliczności danej sprawy, biorąc pod uwagę w szczególności liczbę kolejnych umów zawartych z tą samą osobą lub w celu wykonania tej samej pracy, tak aby wykluczyć, by umowy czy stosunki pracy na czas określony, nawet zawarte rzekomo celem zaspokojenia zapotrzebowania na personel zastępujący, były faktycznie wykorzystywane przez pracodawców w sposób stanowiący nadużycie (zob. podobnie wyroki: z dnia 26 stycznia 2012 r., Kücük, C‑586/10, EU:C:2012:39, pkt 40 i przytoczone tam orzecznictwo; a także z dnia 26 listopada 2014 r., Mascolo i in., C‑22/13, C‑61/13, C‑63/13 i C‑418/13, EU:C:2014:2401, pkt 102).

67

Tymczasem z postępowania odsyłającego wynika, że w dniu złożenia niniejszego wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, zainteresowana strona nie posiadała żadnych informacji na temat przebiegu jakiegokolwiek z postępowań konkursowych, a tym bardziej na temat ich wyników, które były zupełnie niepewne.

68

Do sądu odsyłającego należy ostateczne zbadanie, czy przepis krajowy, taki jak rozpatrywany w sprawie w postępowaniu głównym, który ogranicza możliwość korzystania z umów o pracę na czas określony celem ustanowienia zastępstw na wolnych stanowiskach w oczekiwaniu na zakończenie postępowań konkursowych, można uznać za zgodny z klauzulą 5.1 lit. a) porozumienia ramowego, sprawdzając, czy konkretne zastosowanie tego obiektywnego powodu uniemożliwia dokonywanie nadużyć w korzystaniu z umów o pracę na czas określony.

69

Biorąc powyższe pod uwagę, na postawione pytania trzeba odpowiedzieć następująco: wykładni klauzuli 5.1 porozumienia ramowego należy dokonywać w ten sposób, że stoi ona na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu, takiemu jak rozpatrywane w sprawie w postępowaniu głównym, w którego świetle zawieranie kolejnych umów o pracę na czas określony w sektorze publicznym uważane jest za uzasadnione „obiektywnymi powodami” w rozumieniu tej klauzuli z tego tylko względu, że obowiązki w zakresie kontroli sprawowane przez personel zatrudniony w obszarze sanitarno‑weterynaryjnym nie mają stałego charakteru z uwagi na wahania zakresu działalności zakładów poddawanych kontroli, chyba że, czego sprawdzenie jest zadaniem sądu odsyłającego, zawieranie kolejnych umów ma faktycznie na celu zaspokojenie szczególnej potrzeby w danym sektorze, przy czym względy budżetowe nie mogą jednak występować u jej podstaw. Ponadto okoliczność, że zawieranie kolejnych umów o pracę na czas określony odbywa się w oczekiwaniu na zakończenie postępowań konkursowych nie może wystarczyć ku temu, by uregulowanie to uznać za zgodne z omawianą klauzulą, jeśli okaże się, że konkretne zastosowanie tego uregulowania prowadzi, w świetle okoliczności faktycznych, do nadużyć w korzystaniu z kolejnych umów o pracę na czas określony, czego sprawdzenie również jest zadaniem sądu krajowego.

70

Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach.

Z powyższych względów Trybunał (dziesiąta izba) orzeka, co następuje:

Wykładni klauzuli 5.1 Porozumienia ramowego w sprawie pracy na czas określony, które zostało zawarte w dniu 18 marca 1999 r. i stanowi załącznik do dyrektywy Rady 1999/70/WE z dnia 28 czerwca 1999 r. dotyczącej porozumienia ramowego w sprawie pracy na czas określony, zawartego przez UNICE, CEEP oraz ETUC należy dokonywać w ten sposób, że stoi ona na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu, takiemu jak rozpatrywane w sprawie w postępowaniu głównym, w którego świetle zawieranie kolejnych umów o pracę na czas określony w sektorze publicznym uznaje się za uzasadnione „obiektywnymi powodami” w rozumieniu tej klauzuli z tego tylko względu, że obowiązki w zakresie kontroli sprawowane przez personel zatrudniony w obszarze sanitarno‑weterynaryjnym nie mają stałego charakteru z uwagi na wahania zakresu działalności zakładów poddawanych kontroli, chyba że, czego sprawdzenie jest zadaniem sądu odsyłającego, zawieranie kolejnych umów ma faktycznie na celu zaspokojenie szczególnej potrzeby w danym sektorze, przy czym względy budżetowe nie mogą jednak występować u jej podstaw. Ponadto okoliczność, że zawieranie kolejnych umów o pracę na czas określony odbywa się w oczekiwaniu na zakończenie postępowań konkursowych nie może wystarczyć ku temu, by uregulowanie to uznać za zgodne z omawianą klauzulą, jeśli okaże się, że konkretne zastosowanie tego uregulowania prowadzi, w świetle okoliczności faktycznych, do nadużyć w korzystaniu z kolejnych umów o pracę na czas określony, czego sprawdzenie również jest zadaniem sądu krajowego.