Sprawa C‑552/15

Komisja Europejska

przeciwko

Irlandii

Uchybienie zobowiązaniom państwa członkowskiego – Swoboda świadczenia usług – Pojazdy samochodowe – Wzięcie w najem lub w leasing pojazdu samochodowego przez rezydenta państwa członkowskiego od dostawcy mającego siedzibę w innym państwie członkowskim – Opłata z tytułu rejestracji – Uiszczenie całej opłaty w chwili rejestracji – Zasady zwrotu opłaty – Proporcjonalność

Streszczenie – wyrok Trybunału (wielka izba) z dnia 19 września 2017 r.

  1. Skarga o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego–Postępowanie poprzedzające wniesienie skargi–Przedmiot–Oznaczenie przedmiotu sporu

    (art. 258 TFUE)

  2. Skarga o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego–Prawo Komisji do wniesienia skargi–Termin–Brak–Uznaniowy wybór chwili wniesienia skargi

    (art. 258 TFUE)

  3. Skarga o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego–Badanie zasadności przez Trybunał–Sytuacja, jaką należy wziąć pod uwagę–Sytuacja w chwili upływu terminu wyznaczonego w uzasadnionej opinii

    (art. 258 TFUE)

  4. Skarga o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego–Pismo wszczynające postępowanie–Przedstawienie argumentów i zarzutów–Wymogi formalne–Sformułowanie żądań w sposób jednoznaczny

    [art. 258 TFUE; statut Trybunału Sprawiedliwości, art. 21 akapit pierwszy; regulamin postępowania przed Trybunałem, art. 120 lit. c)]

  5. Swoboda świadczenia usług–Ograniczenia–Uregulowanie krajowe nakładające na rezydentów obowiązek uiszczenia z góry całej opłaty rejestracyjnej mającej zastosowanie w wypadku definitywnej rejestracji, niezależnie od rzeczywistego czasu planowanego użytkowania pojazdu przywiezionego do danego państwa członkowskiego–Niedopuszczalność–Względy uzasadniające–Ochrona środowiska naturalnego–Brak–Naruszenie zasady proporcjonalności

    (art. 56 TFUE)

  6. Swoboda świadczenia usług–Ograniczenia–Uregulowanie krajowe nakładające na rezydentów obowiązek uiszczenia z góry całej opłaty rejestracyjnej mającej zastosowanie w wypadku definitywnej rejestracji, niezależnie od rzeczywistego czasu planowanego użytkowania pojazdu przywiezionego do danego państwa członkowskiego–Późniejszy zwrot tej opłaty z tytułu rejestracji bez wypłaty odsetek i z zastrzeżeniem potrącenia 500 EUR–Niedopuszczalność

    (art. 56 TFUE)

  1.  Zobacz tekst orzeczenia.

    (zob. pkt 28, 29)

  2.  Zobacz tekst orzeczenia.

    (zob. pkt 34, 36)

  3.  Zobacz tekst orzeczenia.

    (zob. pkt 35, 63)

  4.  Zobacz tekst orzeczenia.

    (zob. pkt 38)

  5.  Państwo członkowskie uchybia zastosowaniom ciążącym na nim na mocy art. 56 TFUE, ustanawiając obowiązek uiszczenia z góry całej opłaty z tytułu rejestracji pojazdów mającej zastosowanie w wypadku definitywnej rejestracji, niezależnie od ograniczonego rzeczywistego czasu planowanego użytkowania w tym państwie członkowskim pojazdu przywiezionego do tego państwa członkowskiego i chociaż tymczasowy charakter leasingu lub najmu jest dokładnie określony i wcześniej znany.

    Taki obowiązek może bowiem zwiększyć koszt wynajmu lub wzięcia w leasing pojazdów w spółce z siedzibą w innym państwie członkowskim w porównaniu do sytuacji, gdy umowa najmu lub leasingu jest zawierana ze spółką z siedzibą w danym państwie członkowskim, w szczególności wobec dyskryminującego charakteru takiego obowiązku w odniesieniu do amortyzacji opłaty z uszczerbkiem dla przedsiębiorstw wynajmujących lub oddających w leasing pojazdy, mających siedzibę w innym państwie członkowskim.

    W istocie, obowiązek uiszczenia z góry całej opłaty rejestracyjnej może zniechęcać zarówno osoby będące rezydentami do korzystania z usług najmu lub leasingu pojazdów oferowanych przez usługodawców z siedzibą w innych państwach członkowskich, jak i usługodawców do oferowania usług najmu i leasingu pojazdów osobom będącym rezydentami. Obowiązek ten stanowi więc ograniczenie swobodnego świadczenia usług, co do zasady zakazane przez art. 56 TFUE.

    Jeżeli chodzi o kwestię ustalenia czy takie ograniczenie jest uzasadnione, cele dotyczące kompensacji kosztów w zakresie infrastruktury drogowej, kontroli ruchu, służb ratunkowych, usług rejestracyjnych wywoływanych przez użytkowanie pojazdów nie mogą jednak uzasadniać obowiązku uiszczania z góry całej opłaty rejestracyjnej, niezależnie od czasu użytkowania pojazdu w danym państwie członkowskim.

    Cele o charakterze wyłącznie gospodarczym nie mogą bowiem stanowić nadrzędnych względów interesu ogólnego uzasadniających ograniczenie swobody świadczenia usług.

    Wśród nadrzędnych względów interesu ogólnego uznawanych przez Trybunał znajduje się natomiast ochrona środowiska naturalnego. W szczególności zniechęcanie do brania w najem lub w leasing pojazdów o wysokim zużyciu paliwa może stanowić cel leżący w interesie ogólnym.

    Co się tyczy poszanowania przez taki system krajowy zasady proporcjonalności, wprowadzenie dodatkowego czynnika odpowiadającego przewidywanemu czasowi użytkowania na terytorium danego państwa członkowskiego w chwili początkowego uiszczenia opłaty rejestracyjnej umożliwiałoby osiągnięcie realizowanego celu ochrony środowiska w drodze mniej restrykcyjnego środka, bez podważania podstawy opłaty, którą stanowi wolnorynkowa wartość pojazdu i poziom emitowanego przez niego dwutlenku węgla.

    (zob. pkt 78, 82, 88–90, 102, 108; pkt 1 sentencji)

  6.  Państwo członkowskie uchybia zastosowaniom ciążącym na nim na mocy art. 56 TFUE, ustanawiając obowiązek uiszczenia z góry całej opłaty z tytułu rejestracji pojazdów mającej zastosowanie w wypadku definitywnej rejestracji, niezależnie od ograniczonego rzeczywistego czasu planowanego użytkowania w tym państwie członkowskim pojazdu przywiezionego do tego państwa członkowskiego i chociaż tymczasowy charakter leasingu lub najmu jest dokładnie określony i wcześniej znany i nieprzewidując wypłaty odsetek w wypadku zwrotu opłaty z tytułu rejestracji pojazdów i potrącając kwotę 500 EUR tytułem kosztów administracyjnych od kwoty opłaty rejestracyjnej podlegającej zwrotowi

    W wypadku gdy jest przewidziana procedura zwrotu takiej opłaty, okoliczność, że procedura ta jest poddana nieproporcjonalnym warunkom może bowiem wywoływać zniechęcający skutek, niezależnie od tego, czy tymczasowy charakter leasingu lub najmu może być dokładnie ustalony i wcześniej znany.

    Tymczasem system oparty na domniemaniu, iż część początkowo uiszczonej opłaty rejestracyjnej będzie stanowić nadpłatę i w konsekwencji – podlegać zwrotowi, który nie przewiduje wypłaty odsetek od tych sum, nie może złagodzić niedogodności w zakresie płynności finansowej wywołanych przez uiszczenie z góry całej opłaty. Brak wypłaty odsetek nie czyni więc zadość zasadzie proporcjonalności.

    Ponadto obowiązek zapłaty sumy 500 EUR tytułem kosztów administracyjnych może zniechęcić płatnika opłaty do wszczęcia procedury zwrotu, a zatem jest sprzeczny z celem, do jakiego zmierza ta procedura. W tym względzie w sytuacji gdy państwo członkowskie tak organizuje system poboru opłaty rejestracyjnej, że zwrot jej części jest w niektórych sytuacjach nieuchronny, nakłady związane z organizacją takiego systemu nie mogą być finansowane w drodze potrącenia od kwot należnych osobom uprawnionym do zwrotu. Wobec powyższego potrącenie 500 EUR z tytułu kosztów administracyjnych od kwoty opłaty rejestracyjnej podlegającej zwrotowi również nie czyni zadość zasadzie proporcjonalności.

    (zob. pkt 108, 112, 117, 120, 122–124; pkt 1, pkt 2 sentencji)