Sprawa C‑225/15

Postępowanie karne

przeciwko

Domenicowi Politanòwi

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Tribunale di Reggio Calabria)

„Odesłanie prejudycjalne — Artykuł 49 TFUE — Swoboda przedsiębiorczości — Gry losowe — Ograniczenia — Nadrzędne względy interesu ogólnego — Proporcjonalność — Zamówienia publiczne — Warunki udziału w przetargu i ocena sytuacji ekonomicznej i finansowej — Wykluczenie oferenta z powodu nieprzedstawienia zaświadczeń na temat jego sytuacji ekonomicznej i finansowej wystawionych przez dwie oddzielne instytucje bankowe — Dyrektywa 2004/18/WE — Artykuł 47 — Stosowanie”

Streszczenie – wyrok Trybunału (druga izba) z dnia 8 września 2016 r.

  1. Pytania prejudycjalne – Dopuszczalność – Konieczność dostarczenia Trybunałowi wystarczających wyjaśnień w zakresie stanu faktycznego i prawnego

    (art. 267 TFUE; regulamin postępowania przed Trybunałem, art. 94)

  2. Zbliżanie ustawodawstw – Procedury udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi – Dyrektywa 2004/18 – Zakres stosowania – Koncesja na świadczenie usług publicznych – Wyłączenie – Kryteria odróżniające zamówień publicznych na usługi i koncesji na usługi

    [dyrektywa 2004/18 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 1 ust. 2 lit. a), b), art. 17, 47]

  3. Swoboda przedsiębiorczości – Swoboda świadczenia usług – Ograniczenia – Gry losowe – Uregulowanie krajowe uzależniające udział w przetargu mającym na celu przyznanie koncesji w dziedzinie gier i zakładów od obowiązku przedstawienia oświadczeń bankowych potwierdzających sytuację ekonomiczną i finansową podmiotu – Niedopuszczalność – Względy uzasadniające – Nadrzędne względy interesu ogólnego – Cel polegający na zwalczaniu przestępczości – Obowiązek spełnienia przesłanki proporcjonalności – Ocena przez sąd krajowy

    (art. 49 TFUE)

  1.  Zobacz tekst orzeczenia.

    (por. pkt 22–24)

  2.  Dyrektywę 2004/18 w sprawie koordynacji procedur udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi, a w szczególności jej art. 47, należy interpretować w ten sposób, że przepisy krajowe regulujące przyznawanie koncesji w dziedzinie gier losowych nie wchodzą w zakres ich zastosowania.

    Dyrektywa 2004/18 dotyczy bowiem procedur udzielania zamówień publicznych, a nie procedur, których przedmiotem są koncesje na usługi, gdyż te ostatnie są wyłączone z zakresu tej dyrektywy na mocy jej art. 17. W tym względzie, co się tyczy rozróżnienia między zamówieniem publicznym na usługi i koncesją na usługi, o ile sposób wynagradzania jest jednym z elementów decydujących o zakwalifikowaniu danej czynności jako koncesji na usługi, o tyle taka kwalifikacja oznacza, iż koncesjonariusz przejmuje ryzyko prowadzenia działalności związanej ze świadczeniem danych usług i że brak przeniesienia na usługodawcę ryzyka związanego ze świadczeniem usług wskazuje na to, iż omawiana czynność stanowi zamówienie publiczne na usługi, a nie koncesję na usługi. W rezultacie, gdy usługodawca nie otrzymuje wynagrodzenia od instytucji zamawiającej i ponosi pełne ryzyko prowadzenia działalności w dziedzinie przyjmowania i przekazywania zakładów, takiej koncesji nie można zakwalifikować jako zamówienia publicznego na usługi w rozumieniu art. 1 ust. 2 lit. a) i b) dyrektywy 2004/18.

    (por. pkt 29, 31–34; pkt 1 sentencji)

  3.  Artykuł 49 TFUE należy interpretować w ten sposób, że nie stoi on na przeszkodzie istnieniu przepisu krajowego, który nakłada na podmioty pragnące zgłosić się do udziału w przetargu mającym na celu przyznanie koncesji w dziedzinie gier i zakładów obowiązek przedstawienia dowodu ich sytuacji ekonomicznej i finansowej w postaci oświadczeń wydanych przez co najmniej dwie instytucje bankowe i który nie zezwala przy tym na wykazanie tej sytuacji w inny sposób, ponieważ taki przepis może spełniać przesłanki proporcjonalności, co powinien sprawdzić sąd krajowy.

    Państwa członkowskie mają bowiem swobodę w zakresie ustalania celów swojej polityki w dziedzinie gier hazardowych i, w razie potrzeby, szczegółowego określenia poziomu ochrony, do którego dążą w zakresie ochrony konsumentów i ładu społecznego. Jednakże nakładane przez państwa członkowskie ograniczenia muszą spełniać warunki, gdy chodzi w szczególności o ich uzasadnienie nadrzędnymi względami interesu ogólnego i ich proporcjonalność. W tym względzie, co się tyczy przepisu krajowego uzasadnionego w świetle celu zwalczania przestępczości związanej z grami, względami zapewnienia ciągłości prowadzonej zgodnie z prawem działalności w zakresie przyjmowania zakładów wzajemnych w celu zahamowania rozwoju równoległej, nielegalnej działalności oraz względami ochrony konsumentów, tego rodzaju cel może stanowić nadrzędny wzgląd interesu ogólnego mogący uzasadniać ograniczenie podstawowych swobód.

    Co się tyczy kwestii, czy to ograniczenie jest odpowiednie do osiągnięcia zamierzonego celu, obowiązek dostarczenia oświadczeń od dwóch instytucji bankowych niewątpliwie może gwarantować, że podmiot gospodarczy posiada zdolność ekonomiczną i finansową, pozwalającą mu sprostać zobowiązaniom, które mógłby zaciągnąć wobec wygrywających graczy. Zważywszy na szczególny charakter działalności gospodarczej w branży gier losowych, nałożony na istniejących od mniej niż dwóch lat oferentów, których łączne przychody związane z prowadzeniem gier losowych wynosiły mniej niż 2 mln EUR w ostatnich dwóch latach, wymóg dostarczenia właściwych oświadczeń wystawionych przez co najmniej dwie instytucje bankowe nie wykracza poza to, co niezbędne do osiągnięcia zamierzonego celu.

    (por. pkt 40, 42, 43, 45, 46, 48, 50; pkt 2 sentencji)