Sprawa C‑185/14

„EasyPay ” AD

„Finance Engineering” AD

przeciwko

Ministerski syvet na Republika Byłgarija

Nacionalen osiguritelen institut

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Wyrchowen administratiwen syd)

„Odesłanie prejudycjalne — Usługa przekazu pocztowego — Dyrektywa 97/67/WE — Zakres stosowania — Przepisy krajowe przyznające wyłączne prawo świadczenia usługi przekazu pocztowego — Pomoc państwa — Działalność gospodarcza — Usługi w ogólnym interesie gospodarczym”

Streszczenie – wyrok Trybunału (druga izba) z dnia 22 października 2015 r.

Swoboda świadczenia usług — Usługi pocztowe — Dyrektywa 97/67 — Zakres stosowania — Usługi przekazu pocztowego — Wyłączenie

(dyrektywa 97/67 Parlamentu Europejskiego i Rady)
Konkurencja — Reguły Unii — Przedsiębiorstwo — Pojęcie — Organ pocztowy zajmujący się wypłacaniem emerytur — Wyłączenie — Przesłanka — Działalność nierozerwalnie związana z funkcjonowaniem systemu emerytalnego — Ocena przez sąd krajowy

(art. 107 ust. 1 TFUE)
Pomoc przyznawana przez państwa — Pojęcie — Środki mające na celu rekompensatę za koszty wykonania przez przedsiębiorstwo zadań z zakresu usług publicznych — Wyłączenie — Przesłanki określone w wyroku Altmark — Ocena przez sąd krajowy

(art. 107 ust. 1 TFUE)
Pomoc przyznawana przez państwa — Zakaz — Odstępstwa — Rekompensata za koszty wykonania zadania z zakresu usług publicznych — Stosowanie decyzji 2012/21 do programów pomocy wprowadzonych przed wejściem w życie tej decyzji — Zakres

(art. 106 ust. 2 TFUE; decyzje Komisji: 2005/842; 2012/21, art. 2 ust. 2, art. 10–12)

Dyrektywa 97/67 w sprawie wspólnych zasad rozwoju rynku wewnętrznego usług pocztowych Wspólnoty oraz poprawy jakości usług, zmieniona dyrektywą 2008/6, powinna być interpretowana w ten sposób, że usługa przekazu pocztowego, poprzez którą nadawca przesyła kwoty pieniężne do adresata za pośrednictwem operatora zobowiązanego do świadczenia powszechnej usługi pocztowej, nie wchodzi w zakres stosowania tej dyrektywy.

W istocie art. 2 pkt 1 dyrektywy 97/67 wymienia w sposób wyczerpujący usługi wchodzące w zakres pojęcia „usługi pocztowej” w rozumieniu tej dyrektywy i pkt 6 tego artykułu szczegółowo wyjaśnia, co należy rozumieć przez „przesyłkę pocztową” w rozumieniu tej dyrektywy. Jednak ani art. 2, ani żaden inny przepis tej dyrektywy nie wspomina o usługach finansowych, w tym o usługach świadczonych dodatkowo przez podmioty świadczące usługi pocztowe.

(por. pkt 29, 30, 33; pkt 1 sentencji)
Do celów stosowania przepisów prawa Unii w dziedzinie konkurencji, po pierwsze, przedsiębiorstwem jest każda jednostka prowadząca działalność gospodarczą, niezależnie od formy prawnej tej jednostki i sposobu jej finansowania. Po drugie, działalność gospodarczą stanowi wszelka działalność polegająca na oferowaniu towarów lub usług na danym rynku.

Natomiast działalność podmiotów uczestniczących w wykonywaniu publicznej usługi w zakresie zabezpieczenia społecznego, które pełnią funkcję o charakterze wyłącznie społecznym nie stanowi działalności gospodarczej. Działalność ta jest bowiem oparta na zasadzie solidarności i jest pozbawiona jakiegokolwiek celu zarobkowego. Wypłacane świadczenia są świadczeniami ustawowymi i są niezależne od wysokości składek.

W celu ustalenia, czy działalność organu pocztowego polegającą na zapewnieniu wypłat świadczeń emerytalnych należy uznać za działalność gospodarczą objętą art. 107 ust. 1 TFUE, sąd krajowy winien sprawdzić, czy owa działalność stanowi uczestnictwo w funkcjonowaniu usługi publicznej w zakresie zabezpieczenia społecznego czy też nie. W związku z tym aby wykluczyć uznanie danej działalności za działalność gospodarczą, działalność ta powinna ze względu na swój charakter, przedmiot oraz reguły, którym podlega, być nierozerwalnie związana z krajowym systemem emerytalno-rentowym. W tym względzie, okoliczność, że organ pocztowy zajmuje się wyłącznie zapewnieniem wypłaty świadczeń emerytalnych i że wypłata tych świadczeń może być dokonywana za pośrednictwem instytucji bankowych, tak że przekazy pocztowe nie są jedynym sposobem wypłacania świadczeń emerytalnych, stanowi wskazówkę pozwalającą uznać, że możliwe jest oddzielenie działalności w zakresie przekazów pocztowych, za której pośrednictwem są wypłacane emerytury i renty, od krajowego systemu emerytalno-rentowego.

(por. pkt 37–43)
Artykuł 107 ust. 1 TFUE powinien być interpretowany w ten sposób, że również przy założeniu, iż działalność w zakresie przekazów pocztowych umożliwiająca wypłacanie emerytur i rent stanowi działalność gospodarczą, przepis ten nie dotyczy udzielania przez państwo członkowskie krajowemu operatorowi pocztowemu, wyłącznego prawa do dokonywania wypłaty emerytur i rent przekazem pocztowym, ponieważ usługa ta jest usługą świadczoną w ogólnym interesie gospodarczym, za którą rekompensata stanowi świadczenie wzajemne za świadczenia wykonane przez to przedsiębiorstwo w celu wypełnienia zobowiązań z zakresu usługi publicznej.

(por. pkt 56; pkt 2 sentencji)
W dziedzinie pomocy państwa, z art. 11 i art. 12 decyzji 2012/21 w sprawie stosowania art. 106 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy państwa w formie rekompensaty z tytułu świadczenia usług publicznych, przyznawanej przedsiębiorstwom zobowiązanym do wykonywania usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym, wynika że decyzja ta uchyla decyzję 2005/842 i wchodzi w życie dnia 31 stycznia 2012 r. Artykuł 10 decyzji 2012/21 przewiduje, że programy pomocy wprowadzone przed wejściem w życie tej decyzji, które były zgodne z rynkiem wewnętrznym i były zwolnione z wymogu zgłoszenia na podstawie decyzji 2005/842, są nadal zgodne z rynkiem wewnętrznym i pozostają zwolnione z wymogu uprzedniego zgłoszenia na dodatkowy okres dwóch lat, czyli do dnia 31 stycznia 2014 r. Od tego dnia program pomocy państwa musi spełniać warunki decyzji 2012/21, aby mógł być zwolniony z obowiązku zgłoszenia.

Ponadto zgodnie z art. 2 ust. 2 decyzji 2012/21 w przypadku gdy dostawca usług wykonuje usługę w ogólnym interesie gospodarczym od ponad dziesięciu lat, ową decyzję stosuje się wyłącznie w takim zakresie, w jakim dostawca usług był zobowiązany przeprowadzić znaczne inwestycje, aby móc wywiązać się ze zobowiązania w zakresie usługi świadczonej w ogólnym interesie gospodarczym, która to ocena należy do sądu krajowego.

(por. pkt 53–55)