—

w imieniu Utopia SARL przez adwokata M. Le Berre’a,

—

w imieniu rządu francuskiego przez D. Colasa i C. Candat, działających w charakterze pełnomocników,

—

w imieniu Komisji Europejskiej przez A. Caeirosa i F. Dintilhaca, działających w charakterze pełnomocników,

1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 60 rozporządzenia Rady (EWG) nr 918/83 z dnia 28 marca 1983 r. ustanawiającego wspólnotowy system zwolnień celnych (Dz.U. L 105, s. 1), zmienionego aktem dotyczącym warunków przystąpienia Republiki Czeskiej, Republiki Estońskiej, Republiki Cypryjskiej, Republiki Łotewskiej, Republiki Litewskiej, Republiki Węgierskiej, Republiki Malty, Rzeczypospolitej Polskiej, Republiki Słowenii i Republiki Słowackiej oraz dostosowań w traktatach stanowiących podstawę Unii Europejskiej (Dz.U. 2003, L 236, s. 33) (zwanego dalej „rozporządzeniem nr 918/83”) oraz ogólnej reguły 5 lit. b) Nomenklatury scalonej zawartej w załączniku I do rozporządzenia Rady (EWG) nr 2658/87 z dnia 23 lipca 1987 r. w sprawie nomenklatury taryfowej i statystycznej oraz w sprawie Wspólnej taryfy celnej (Dz.U. L 256, s. 1), zmienionym rozporządzeniem Komisji (WE) nr 1789/2003 z dnia 11 września 2003 r. (Dz.U. L 281, s. 1) (zwanej dalej „CN”).

2

Wniosek ten złożono w ramach sporu pomiędzy Direction générale des douanes et droits indirects (dyrekcją generalną ds. ceł i podatków pośrednich), Chef de l’agence de poursuites de la Direction nationale du renseignement et des enquêtes douanières (naczelnikiem agencji dochodzeniowej krajowej dyrekcji ds. informacji i śledztw celnych) i Direction régionale des douanes et droits indirects de Lyon (dyrekcją regionalną ds. ceł i podatków pośrednich w Lyonie) a spółką Utopia SARL (zwaną dalej „Utopią”) w przedmiocie decyzji w sprawie poboru zakwestionowanej przez tę spółkę.

3

Rozporządzenie Rady (WE) nr 1186/2009 z dnia 16 listopada 2009 r. ustanawiające wspólnotowy system zwolnień celnych (Dz.U. L 324, s. 23) uchyliło i zastąpiło rozporządzenie nr 918/83 ze skutkiem na dzień 1 stycznia 2010 r. Jednakże z uwagi na moment wystąpienia okoliczności faktycznych będących przedmiotem postępowania głównego zastosowanie ma w dalszym ciągu rozporządzenie nr 918/83.

4

Artykuł 60 rozporządzenia nr 918/83, będący jedynym artykułem tytułu XIII owego rozporządzenia „Zwierzęta laboratoryjne oraz substancje biologiczne lub chemiczne przeznaczone do badań”, stanowi, co następuje:

„1.   Zwolnienie z należności przywozowych przyznawane jest w odniesieniu do:

[…]

2.   Zwolnienie określone w ust. 1 ograniczone jest do zwierząt […], które przeznaczone są dla:

[…]”.

5

Artykuł 128 tego rozporządzenia stanowi:

„W przypadku gdy zwolnienie z należności celnych przywozowych następuje pod warunkiem szczególnego przeznaczenia towarów przez odbiorcę, jedynie właściwe organy państwa członkowskiego, na obszarze którego towary mają być tak wykorzystane, mogą udzielić zwolnienia”.

6

Artykuł 129 owego rozporządzenia stanowi:

„Właściwe organy państw członkowskich podejmą wszelkie właściwe środki w celu zapewnienia, że [by] towary objęte procedurą wprowadzenia do swobodnego obrotu, po warunkowym zwolnieniu ich z należności celnych przywozowych pod warunkiem szczególnego przeznaczenia ich przez odbiorcę, nie mogą [mogły] być wykorzystane w innych celach bez uiszczenia należności celnych przywozowych, z wyjątkiem przypadków, w których zmiana przeznaczenia dokonana zostanie zgodne z warunkami określonymi w niniejszym rozporządzeniu”.

7

Artykuł 131 owego rozporządzenia stanowi:

„W przypadku gdy niniejsze rozporządzenie określa, że zwolnienie stosuje się po spełnieniu pewnych warunków, osoba zainteresowana przedstawia właściwym organom dowody, iż takie warunki zostały spełnione”.

8

CN oparta jest na światowym Zharmonizowanym systemie oznaczania i kodowania towarów (zwanym dalej „HS”), opracowanym przez Radę Współpracy Celnej, obecnie Światową Organizację Celną, oraz wprowadzonym w życie międzynarodową konwencją zawartą w Brukseli w dniu 14 czerwca 1983 r. i zatwierdzoną w imieniu Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej decyzją Rady 87/369/EWG z dnia 7 kwietnia 1987 r. (Dz.U. L 198, s. 1).

9

Część pierwsza CN zawiera zbiór przepisów wstępnych. W części tej sekcja I, poświęcona „Ogólnym regułom”, zawiera pkt A, zatytułowany „Ogólne reguły interpretacji Nomenklatury scalonej”. Pośród owych reguł znajduje się ogólna reguła 5, która stanowi, co następuje:

„Oprócz powyższych postanowień w odniesieniu do niżej wymienionych wyrobów należy stosować następujące reguły:

[…]

10

Przypis do ogólnej reguły 5 lit. b) CN dotyczący pojęcia opakowań stanowi:

„Pojęcia »materiały opakowaniowe« i »pojemniki opakowaniowe« oznaczają wszelkie zewnętrzne lub wewnętrzne kontenery, pojemniki, opakowania lub wzmocnienia inne niż sprzęt transportowy (np. kontenery transportowe), plandeki, przyrządy lub transportowe urządzenia pomocnicze. Pojęcie »pojemniki opakowaniowe« nie obejmuje pojemników określonych w ogólnej regule 5 [lit. a)]”.

11

Poza owym przypisem ogólna reguła 5 lit. b) CN przejęła dokładnie brzmienie ogólnej reguły 5 lit. b) HS.

12

Nota wyjaśniająca dotycząca ogólnej reguły 5 lit. b) CN zawarta w komunikacie Komisji Europejskiej, zatytułowanym „Noty wyjaśniające do Nomenklatury scalonej Wspólnot Europejskich” (Dz.U. 2002, C 256, s. 1), stanowi:

„Pojemniki zwykle wykorzystywane w handlu napojami, dżemami, musztardą, przyprawami itp. mają być klasyfikowane z towarami, które zawierają, nawet jeżeli wyraźnie nadają się do ponownego użycia”.

13

Nota wyjaśniająca dotycząca wskazanej ogólnej reguły w brzmieniu wynikającym z HS przewiduje, że reguła ta „dotyczy klasyfikacji materiałów opakowaniowych i pojemników zazwyczaj stosowanych do pakowania towarów, dla których są one przeznaczone[,] [n]ie jest ona jednak wiążąca, gdy materiały opakowaniowe lub pojemniki są w oczywisty sposób przydatne do wielokrotnego wykorzystania, jak np. niektóre metalowe bębny lub pojemniki z żelaza lub stali do sprężonych lub znajdujących się w stanie ciekłym gazów”.

14

Utopia, będąca spółką działającą pod nazwą handlową Marshall Bioresources, dokonuje przywozu z Francji zwierząt pochodzących ze Stanów Zjednoczonych, które są przeznaczone do badań laboratoryjnych.

15

W roku 2006 r. francuskie organy celne przeprowadziły kontrolę po zwolnieniu towarów w zakresie przywozów żywych psów i fretek realizowanych przez Utopię w okresie od marca do grudnia 2004 r. Kontrola ta wykazała, że wskazana spółka dokonała owych przywozów w ramach zwolnienia z należności celnych, opierając się na art. 60 rozporządzenia Rady (EWG) nr 918/83.

16

Owe organy stwierdziły, że Utopia, która nie prowadziła działalności w zakresie edukacji lub badań naukowych i która nie posiadała wymaganego upoważnienia, nie mogła domagać się zwolnienia z należności celnych przewidzianego w art. 60. W konsekwencji wskazane organy stwierdziły w protokole z dnia 7 marca 2007 r. szereg naruszeń przepisów celnych, które umożliwiły uniknięcie uiszczenia określonych kwot należności celnych, i w dniu 27 marca 2007 r. wydały decyzję w sprawie poboru tych kwot.

17

W dniu 26 lipca 2007 r., po oddaleniu przez organy celne odwołania Utopii, spółka ta wniosła skargę zmierzającą do stwierdzenia nieważności wskazanego protokołu oraz decyzji w sprawie poboru należności. Wyrokiem z dnia 10 stycznia 2011 r. tribunal d’instance w Lyonie uwzględnił tę skargę i stwierdził nieważność wskazanej decyzji.

18

Organy celne wniosły apelację od tego wyroku do cour d’appel w Lyonie, który wyrokiem z dnia 20 października 2011 r. uwzględnił argumentację Utopii opartą na zastosowaniu art. 60 rozporządzenia nr 918/83, orzekając, że przywóz żywych zwierząt jest objęty zwolnieniem z należności celnych, z uwagi na to, że owe zwierzęta są przeznaczone do użytku laboratoryjnego. W owym wyroku cour d’appel de Lyon potwierdził natomiast powstanie zakwestionowanego długu celnego w zakresie dotyczącym klatek przeznaczonych do transportu owych żywych zwierząt, stwierdzając, że nie stanowią one opakowań zawierających towary w rozumieniu ogólnej reguły 5 lit. b) CN. W tym względzie cour d’appel de Lyon odrzucił argumentację Utopii, wedle której klatki rozpatrywane w postępowaniu głównym są wypożyczone przez amerykańskiego dostawcę, do którego są one odsyłane po dokonaniu transportu zwierząt, i jedynie powtórne użycie owych klatek na terytorium Unii Europejskiej mogłoby zostać uznane za powtórne użycie w rozumieniu owej ogólnej reguły 5 lit. b).

19

Skarżący w postępowaniu głównym wnieśli skargę kasacyjną na ów wyrok cour d’appel de Lyon dotyczącą kwestii zastosowania w niniejszej sprawie art. 60 rozporządzenia nr 918/83. Utopia wniosła do Cour de cassation kasację wzajemną dotyczącą kwestii zastosowania ogólnej reguły 5 lit. b) CN do klatek przeznaczonych do transportu zwierząt, o których mowa.

20

W tych okolicznościach Cour de cassation postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

21

Poprzez pierwsze pytanie prejudycjalne sąd odsyłający zmierza zasadniczo do ustalenia, czy importer zwierząt specjalnie przygotowanych do celu laboratoryjnego może korzystać ze zwolnienia z należności przywozowych, ustanowionego dla tego rodzaju towaru w art. 60 rozporządzenia nr 918/83, w przypadku gdy sam nie jest instytucją publiczną lub instytucją użytku publicznego albo upoważnioną instytucją prywatną, których podstawową działalnością jest edukacja lub prowadzenie badań naukowych, lecz instytucje spełniające te wymogi są jego klientami.

22

Należy przypomnieć, że zgodnie z owym art. 60 zwolnienie z należności przywozowych przyznawane jest między innymi w odniesieniu do „zwierząt specjalnie przygotowanych do użytku laboratoryjnego”, pod warunkiem że podstawową działalnością ich odbiorcy jest edukacja lub prowadzenie badań naukowych oraz że ów odbiorca jest instytucją publiczną lub instytucją użytku publicznego, oddziałem instytucji publicznej albo instytucją prywatną. Jednakże jeżeli ów odbiorca jest instytucją prywatną, to dla celów uzyskania zwolnienia w zakresie dotyczącym owych zwierząt powinien on posiadać upoważnienie wydane przez właściwe władze danego państwa członkowskiego.

23

Ze wskazanego art. 60 wynika zatem, że dla jego zastosowania wymagane jest spełnienie dwóch różnych warunków. Zgodnie z pierwszym z owych warunków przywiezione zwierzęta powinny być specjalnie przygotowane do użytku laboratoryjnego. Zgodnie z warunkiem drugim odbiorca owych zwierząt powinien spełniać szczególne kryteria dotyczące rodzaju danej instytucji, wykonywanej działalności oraz, ewentualnie, posiadania upoważnienia.

24

Jest bezsporne, że przywozy rozpatrywane w postępowaniu głównym spełniają obydwa warunki, którym podlegają – odpowiednio – zwierzęta, o których mowa, oraz ich odbiorca.

25

Jednakże pytanie pierwsze zadane przez sąd odsyłający dotyczy kwestii, czy przywóz zwierząt wskazanych w art. 60 rozporządzenia nr 918/83 powinien, dla celów skorzystania ze zwolnienia z należności celnych przywozowych przewidzianych dla tego rodzaju towaru, spełniać kryteria umożliwiające zakwalifikowanie go jako odbiorcy tych zwierząt w rozumieniu tego artykułu.

26

W tym względzie należy wskazać, że importer zwierząt nie jest wskazany w owym art. 60.

27

Jednakże zgodnie z utrwalonym orzecznictwem przy dokonywaniu wykładni przepisu prawa Unii należy uwzględniać nie tylko jego brzmienie, lecz także jego kontekst oraz cele regulacji, której część ten przepis stanowi (zob. w szczególności wyrok Brain Products, C‑219/11, EU:C:2012:742, pkt 13 i przytoczone tam orzecznictwo).

28

W zakresie dotyczącym kontekstu, w który wpisuje się art. 60 rozporządzenia nr 918/83, należy wskazać, że owo rozporządzenie przewiduje większą liczbę zwolnień z należności celnych przywozowych, których zastosowanie jest w sposób wyraźny związane ze spełnieniem przez importera określonych warunków. W tym kontekście przywóz przy zastosowaniu zwolnienia z należności celnych przewidziany w art. 2 wskazanego rozporządzenia nakłada warunki dotyczące importera oraz charakteru przywożonego towaru, wedle których towar powinien zostać przywieziony przez osobę fizyczną, która przenosi swoje miejsce stałego pobytu na obszar celny Unii (wyrok Treimanis, C‑487/11, EU:C:2012:556, pkt 15, 16).

29

Jednakże skorzystanie z innych zwolnień z należności celnych przewidzianych w rozporządzeniu nr 918/83 zależy raczej od użycia przez odbiorcę przywożonego dobra, niż od tożsamości importera. Ma to miejsce między innymi w zakresie dotyczącym zwolnienia obejmującego materiały dydaktyczne, naukowe i kulturalne przeznaczone dla określonych instytucji naukowych i edukacyjnych przewidzianego w art. 51 owego rozporządzenia.

30

Należy stwierdzić, że zwolnienie przewidziane w art. 60 rozporządzenia nr 918/83 należy do owej drugiej kategorii zwolnień, których zastosowanie zależy raczej od użycia przez odbiorcę przywożonego dobra, niż od tożsamości importera.

31

Należy również stwierdzić, jak wskazała Komisja, że z brzmienia art. 128 i 129 rozporządzenia nr 918/83 wynika, że prawodawca Unii przewidział przypadek, w którym importer mógł być inną osobą niż odbiorca przywożonego towaru, w sytuacjach tego rodzaju co te wskazane w art. 60 owego rozporządzenia.

32

W tym względzie należy wskazać, że z brzmienia art. 128 i 129 w związku z art. 131 rozporządzenia nr 918/83 wynika, po pierwsze, że importer może skorzystać ze zwolnienia wskazanego w art. 60 owego rozporządzenia jedynie wówczas, gdy może wykazać, zgodnie z wymogami właściwych organów, że przywiezione towary są rzeczywiście skierowane do instytucji przewidzianych w tym artykule i dla celów użycia stanowiącego warunek owego zwolnienia, oraz po drugie, że owego zwolnienia mogą udzielić jedynie właściwe władze państwa członkowskiego, na którego terytorium owe towary będą przeznaczone do tego użytku. Tymczasem z przepisów zawartych w owych artykułach nie wynika w żaden sposób, by importer musiał być w stanie sam zapewnić użycie stanowiące warunek owego zwolnienia.

33

W zakresie dotyczącym celu art. 60 rozporządzenia nr 918/83 należy stwierdzić, że realizacja tego celu, polegającego na ułatwieniu działalności badawczej poprzez zezwolenie niektórym instytucjom z siedzibą w Unii na przywóz, po niższych kosztach, zwierząt specjalnie przygotowanych do użytku laboratoryjnego nie będzie utrudniona poprzez możliwość wyboru przez te instytucje najwłaściwszego i najbardziej korzystnego dla nich sposobu przywozu.

34

W konsekwencji, z uwagi na kontekst, w jaki wpisuje się art. 60 rozporządzenia nr 918/83 i cel realizowany przez ten przepis, nie jest wymagane, aby importer zwierząt, o których mowa w tym artykule, dla celów skorzystania ze zwolnienia z należności celnych przywozowych przewidzianych dla tego rodzaju towaru spełniał kryteria umożliwiające zakwalifikowanie go jako odbiorcy tych zwierząt w rozumieniu owego artykułu.

35

Z całości powyższych rozważań wynika, że na pytanie pierwsze należy udzielić odpowiedzi, że art. 60 rozporządzenia nr 918/83 należy interpretować w ten sposób, że gdy zwierzęta specjalnie przygotowane do celu laboratoryjnego przywożone przez importera na terytorium Unii są przeznaczone dla instytucji publicznej lub instytucji użytku publicznego albo upoważnionej instytucji prywatnej, których podstawową działalnością jest edukacja lub prowadzenie badań naukowych, importer ów, nawet gdy sam nie jest tego rodzaju instytucją, może korzystać ze zwolnienia z należności celnych przywozowych, przewidzianego w tym artykule.

36

Poprzez pytanie drugie sąd odsyłający zmierza zasadniczo do ustalenia, czy ogólną regułę 5 lit. b) CN należy interpretować w ten sposób, że klatki służące do transportu zwierząt żywych przeznaczonych do badań laboratoryjnych należą do kategorii opakowań, które należy sklasyfikować wraz z towarami, które zawierają.

37

Należy przypomnieć, że zgodnie z ową ogólną regułą opakowania i pojemniki opakowaniowe, jeżeli są zazwyczaj stosowane do tego rodzaju towarów, należy klasyfikować razem z tymi towarami.

38

W związku z tym dla celów udzielenia odpowiedzi na drugie pytanie należy dokonać weryfikacji, czy klatki służące do transportu żywych zwierząt przeznaczonych do badań laboratoryjnych mogą być uznane za opakowania zazwyczaj stosowane do tego rodzaju zwierząt.

39

W tym względzie należy przypomnieć przykłady zawarte w notach wyjaśniających do CN i do HS w zakresie dotyczącym opakowań, które powinny zostać uznane za zazwyczaj stosowane do rodzaju towarów, jakie zawierają. Zgodnie z owymi notami wyjaśniającymi tego rodzaju opakowania stanowią niektóre metalowe bębny lub pojemniki z żelaza lub stali do sprężonych lub znajdujących się w stanie ciekłym gazów lub pojemniki zwykle wykorzystywane w handlu napojami, dżemami, musztardą, przyprawami itp.

40

Jak wskazał rząd francuski w swych uwagach, z powyższego wynika, że opakowania zazwyczaj stosowane do towarów, jakie zawierają, są albo opakowaniami ściśle koniecznymi dla użycia danego towaru, albo opakowaniami zwykle używanymi dla celów sprzedaży i użycia towarów, które zawierają. Jest bowiem niemożliwe używanie gazu sprężonego lub znajdującego się w stanie ciekłym niezależnie od pojemników ze stali, w których jest on zawarty. Podobnie trudno jest sobie wyobrazić handel lub użycie dżemu lub musztardy inaczej niż w pojemnikach zwykle przewidzianych dla tego rodzaju produktów.

41

Mając na uwadze noty wyjaśniające do CN i HS, należy stwierdzić, że klatki służące do transportu żywych zwierząt przeznaczonych do badań laboratoryjnych nie mogą być uznane za opakowania zazwyczaj stosowane do tego rodzaju zwierząt w rozumieniu ogólnej reguły 5 lit. b). Przyjmując bowiem, że klatki są zwykle używane do transportu owych zwierząt samolotem, nie są one ani ściśle konieczne, ani zazwyczaj używane do ich sprzedaży i użycia.

42

W tym względzie należy wskazać, że z akt sprawy dostępnych Trybunałowi wynika, że klatki do transportu i zwierzęta, o których mowa w postępowaniu głównym, nie są używane łącznie przez ich odbiorców. W niniejszej sprawie jest bezsporne, że owe klatki są zwracane importerowi po dokonaniu dostawy zwierząt.

43

Z powyższych rozważań wynika, że na drugie pytanie prejudycjalne należy udzielić odpowiedzi, że ogólną regułę 5 lit. b) CN należy interpretować w ten sposób, że klatki służące do transportu żywych zwierząt przeznaczonych do badań laboratoryjnych nie należą do kategorii opakowań, które należy sklasyfikować wraz z towarami, które zawierają.

44

Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (ósma izba) orzeka, co następuje: