1.

Niniejszy wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 18 TFUE i 21 TFUE w ramach sporu pomiędzy Nabielem Peterem Bogendorffem von Wolffersdorffem, obywatelem niemieckim i brytyjskim, a organami niemieckimi, które odmówiły zmiany jego imion i nazwiska w akcie urodzenia i dodania w rejestrze urodzeń tytułów szlacheckich będących częścią nazwiska, które otrzymał w Wielkiej Brytanii, czyli „Peter Mark Emanuel Graf von Wolffersdorff Freiherr von Bogendorff” ( 2 ).

2.

Niniejsza sprawa jest kolejną na długiej liście spraw dotyczących obywatelstwa europejskiego w kontekście nazwiska, które legły u podstaw wyroków: Konstantinidis (C‑168/91, EU:C:1993:115), Garcia Avello (C‑148/02, EU:C:2003:539), Grunkin i Paul (C‑353/06, EU:C:2008:559), Sayn-Wittgenstein (C‑208/09, EU:C:2010:806), a także Runevič-Vardyn i Wardyn (C‑391/09, EU:C:2011:291).

3.

Mimo pewnych podobieństw niniejsza sprawa różni się od sprawy, która legła u podstaw wyroku Sayn‑Wittgenstein (C‑208/09, EU:C:2010:806), w ten sposób, że skarżący w postępowaniu głównym jest obywatelem dwóch państw członkowskich oraz że prawo niemieckie umożliwia używanie tytułów szlacheckich jako części nazwiska, jakkolwiek tytuły te zostały zniesione i nie mogą być nadawane.

4.

Artykuł 18 akapit pierwszy TFUE ma następujące brzmienie:

„W zakresie zastosowania traktatów i bez uszczerbku dla postanowień szczególnych, które [jakie] one przewidują, zakazana jest wszelka dyskryminacja ze względu na przynależność państwową”.

5.

Artykuł 20 TFUE stanowi:

„1.   Ustanawia się obywatelstwo Unii. Obywatelem Unii jest każda osoba mająca obywatelstwo państwa członkowskiego. Obywatelstwo Unii ma charakter dodatkowy w stosunku do obywatelstwa krajowego, nie zastępując go jednak.

2.   Obywatele Unii korzystają z praw i podlegają obowiązkom przewidzianym w traktatach. Mają między innymi prawo do:

[…]

Prawa te są wykonywane na warunkach i w granicach określonych przez traktaty i środki przyjęte w ich zastosowaniu”.

6.

Artykuł 21 ust. 1 TFUE stanowi:

„Każdy obywatel Unii ma prawo do swobodnego przemieszczania się i przebywania na terytorium państw członkowskich, z zastrzeżeniem ograniczeń i warunków ustanowionych w traktatach i w środkach przyjętych w celu ich wykonania”.

7.

Artykuł 123 ust. 1 Grundgesetz für die Bundesrepublik Deutschland z dnia 23 maja 1949 r. (ustawy zasadniczej dla Republiki Federalnej Niemiec, BGBl. s. 1, zwanej dalej „ustawą zasadniczą”), stanowi, że „[p]rzepisy pochodzące z okresu przed pierwszym posiedzeniem Bundestagu obowiązują nadal, o ile nie jest to sprzeczne z ustawą zasadniczą”.

8.

Artykuł 109 Verfassung des Deutschen Reichs (konstytucji Rzeszy Niemieckiej) uchwalonej w dniu 11 kwietnia 1919 r. w Weimarze, która weszła w życie w dniu 14 sierpnia 1919 r. (Reichsgesetzblatt 1919, s. 1383) (zwanej dalej „konstytucją weimarską”), stanowi:

„Wszyscy Niemcy są równi wobec prawa.

Mężczyźni i kobiety mają co do zasady te same obywatelskie prawa i obowiązki.

Publicznoprawne przywileje bądź uprzedzenia z powodu urodzenia lub stanu należy uchylić. Tytuły szlacheckie są tylko częścią nazwiska i nie należy ich dłużej przyznawać.

Tytuły mogą być nadawane tylko wtedy, gdy określają one urząd bądź zawód; powyższe nie dotyczy tytułów akademickich.

Państwo nie może przyznawać orderów ani odznaczeń.

Żaden Niemiec nie może przyjąć tytułu ani orderu rządu obcego”.

9.

Einführungsgesetz zum Bürgerlichen Gesetzbuch z dnia 21 września 1994 r. (ustawa wprowadzająca kodeks cywilny, BGBl. I, s. 2494, wersja zmieniona 1997 I, s. 1061, zwana dalej „EGBGB”), w brzmieniu obowiązującym w czasie, w którym miały miejsce okoliczności faktyczne w postępowaniu głównym, stanowi:

„Artykuł 5 – Status osoby

(1)   Jeżeli czyni się odesłanie do prawa państwa, którego obywatelstwo posiada dana osoba, a posiada ona obywatelstwo kilku państw, to stosuje się prawo tego państwa, z którym osoba ta jest najmocniej związana, w szczególności poprzez swój zwyczajowy pobyt lub przebieg swojego życia. Jeżeli osoba ta jest również obywatelem Niemiec, to prawo to ma pierwszeństwo.

[…]

Artykuł 6 – Porządek publiczny

Prawa innego państwa nie stosuje się, jeżeli jego stosowanie jest jawnie sprzeczne z podstawowymi zasadami prawa niemieckiego. W szczególności nie stosuje się takiego prawa, jeżeli jego zastosowanie jest niezgodne z prawami podstawowymi.

[…]

Artykuł 10 – Nazwisko

(1)   Nazwisko osoby podlega przepisom prawa państwa, którego obywatelstwo posiada ta osoba.

[…]

Artykuł 48 – Wybór nazwiska nabytego w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej

Jeżeli nazwisko danej osoby podlega prawu niemieckiemu, to może ona w drodze oświadczenia złożonego w urzędzie stanu cywilnego wybrać nazwisko, które zostało nabyte podczas zwyczajowego pobytu w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej i które tam zostało wpisane do rejestru aktów stanu cywilnego, o ile nie stoi to w jawnej sprzeczności z istotnymi zasadami prawa niemieckiego. Wybór nazwiska ma skutek wsteczny od momentu dokonania wpisu w rejestrze aktów stanu cywilnego innego państwa członkowskiego, chyba że osoba wyraźnie oświadczy, iż wybór nazwiska ma odnosić skutki tylko na przyszłość. Oświadczenie musi być urzędowo poświadczone lub sporządzone w formie dokumentu […]”.

10.

Wnioskodawca w postępowaniu głównym urodził się w dniu 9 stycznia 1963 r. w Karlsruhe (Niemcy) jako Nabiel Bagadi. Urodzenie zostało wpisane do rejestru prowadzonego przez urząd stanu cywilnego w Karlsruhe.

11.

Nabiel Bagadi otrzymał następnie na skutek adopcji nazwisko niemieckie Bogendorff, które z kolei zmienił, podobnie jak imiona, tak że obecnie jego niemieckie imię i nazwisko brzmi: „Nabiel Peter Bogendorff von Wolffersdorff”.

12.

W 2001 r. N.P. Bogendorff von Wolffersdorff przeprowadził się do Zjednoczonego Królestwa, gdzie począwszy od 2002 r. wykonywał w Londynie zawód doradcy do spraw niewypłacalności.

13.

W 2004 r. N.P. Bogendorff von Wolffersdorff nabył w drodze naturalizacji obywatelstwo brytyjskie.

14.

Na mocy oświadczenia („Deed Poll”) z dnia 26 lipca 2004 r., zarejestrowanego w dniu 22 września 2004 r. w Supreme Court of England and Wales (sądzie najwyższym Anglii i Walii), N.P. Bogendorff von Wolffersdorff zmienił swoje imiona i nazwisko na „Peter Mark Emanuel Graf von Wolffersdorff Freiherr von Bogendorff”, a oświadczenie to zostało opublikowane w The London Gazette w dniu 8 listopada 2004 r. ( 3 ).

15.

W 2005 r., ze względu na ciążę swojej żony, N.P. Bogendorff von Wolffersdorff przeprowadził się z Londynu do Chemnitz w Niemczech, gdzie w dniu 28 lutego 2006 r. urodziła się jego córka.

16.

Urodzenie córki wnioskodawcy, która ma podwójne obywatelstwo: niemieckie i brytyjskie, zostało zgłoszone w konsulacie generalnym Zjednoczonego Królestwa w Düsseldorfie w dniu 23 marca 2006 r. Imiona i nazwisko córki figurujące w akcie urodzenia i paszporcie brytyjskim to „Larissa Xenia Gräfin von Wolffersdorff Freiin von Bogendorff”.

17.

Jednakże urząd stanu cywilnego w Chemnitz odmówił zarejestrowania córki N.P. Bogendorffa von Wolffersdorffa pod nazwiskiem brytyjskim, powołując się na art. 10 EGBGB.

18.

Zarządzeniem z dnia 6 lipca 2011 r. Oberlandesgericht Dresden (wyższy sąd krajowy w Dreźnie, Niemcy) nałożył na władze miasta Chemnitz obowiązek zarejestrowania córki N.P. Bogendorffa von Wolffersdorffa pod nazwiskiem brytyjskim, orzekając:

„Okoliczność, że od dnia wejścia w życie konstytucji weimarskiej tytuły szlacheckie nie stanowią już tytułów w ścisłym rozumieniu, ale powinny być używane jako element nazwiska (i stały się z tego względu rzeczywistymi nazwiskami, zob. Henrich/Wagenitz, Deutsches Namensrecht, 2007, 015, pkt 9, »Nazwiska szlacheckie«) nie odgrywa żadnej roli z punktu widzenia zainteresowanej, której powinno być niezwłocznie nadane nazwisko rodzinne. Nazwisko rodzinne oznacza, że człon nazwiska, który przed wejściem w życie konstytucji weimarskiej stanowił część tytułu szlacheckiego, powinien zostać umieszczony po imieniu, a nie przed nim. Zainteresowanej nie zostaje nadany żaden tytuł szlachecki, bowiem stanowiło to przywilej księcia w konstytucji monarchicznej w związku z nadaniem szlachectwa. Wbrew stanowisku Landgericht (sądu krajowego) konstytucja weimarska nie zawiera zakazu umieszczania tytułów szlacheckich w nazwisku, w odróżnieniu na przykład od austriackiej ustawy o zniesieniu szlachectwa z 1919 r., w przedmiocie której Trybunał wypowiedział się w dniu 22 grudnia 2010 r. (StAZ 2011, s. 77). I tak w Niemczech stwierdzono nawet, że również w Republice, w szczególnych okolicznościach, nazwisko, które zawiera tytuł szlachecki, może zostać przeniesione w drodze zmiany nazwiska, na podstawie przepisów prawa publicznego (Henrich/Wagenitz, ibidem; zob. […] OVG Hamburg StAZ 2007, s. 46; BVerwG DVBI. 1997, s. 616)” ( 4 ).

19.

W świetle tych wytycznych córka N.P. Bogendorffa von Wolffersdorffa nosi więc, jako obywatelka niemiecka, imiona i nazwisko identyczne z tymi, które zostały jej nadane jako obywatelce brytyjskiej, czyli „Larissa Xenia Gräfin von Wolffersdorff Freiin von Bogendorff”.

20.

W dniu 22 maja 2013 r. N.P. Bogendorff von Wolffersdorff złożył do Standesamt der Stadt Karlsruhe (urzędu stanu cywilnego miasta Karlsruhe), w drodze oświadczenia urzędowo poświadczonego, wniosek o rejestrację w rejestrze urodzeń swojego imienia i nazwiska zgodnie z prawem brytyjskim jako jego nazwiska urodzenia, zgodnie z art. 48 EGBGB – który to wniosek został odrzucony.

21.

W tych okolicznościach N.P. Bogendorff von Wolffersdorff złożył do Amtsgericht Karlsruhe wniosek o zobowiązanie urzędu stanu cywilnego miasta Karlsruhe, na podstawie § 49 ust. 1 Personenstandsgesetz (ustawy o aktach stanu cywilnego), do zmiany jego aktu stanu cywilnego z mocą wsteczną od dnia 22 września 2004 r. w taki sposób, aby jego imiona i nazwisko brzmiały następująco „Peter Mark Emanuel Graf von Wolffersdorff Freiherr von Bogendorff”.

22.

Urząd stanu cywilnego wnosił o oddalenie tego wniosku w oparciu o zastrzeżenie dotyczące porządku publicznego, o którym mowa w art. 48 EGBGB.

23.

W tych okolicznościach Amtsgericht Karlsruhe postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym:

„Czy art. 18 TFUE i 21 TFUE należy interpretować w ten sposób, że organy państwa członkowskiego są zobowiązane do uznania zmiany nazwiska obywatela tego państwa, jeżeli jest on jednocześnie obywatelem innego państwa członkowskiego i w tym państwie członkowskim podczas zwykłego pobytu na skutek zmiany nazwiska, która nie jest związana ze zmianą statusu na gruncie prawa rodzinnego, nabył swobodnie wybrane nazwisko zawierające kilka tytułów szlacheckich, o ile prawdopodobnie nie zaistnieje w przyszłości istotny związek z tym państwem, a w pierwszym państwie członkowskim instytucja szlachty została wprawdzie zniesiona na mocy prawa konstytucyjnego, jednak tytuły szlacheckie noszone w momencie zniesienia instytucji szlachty mogą nadal stanowić część nazwiska?”.

24.

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym wpłynął do Trybunału w dniu 23 września 2014 r. Uwagi na piśmie oraz uwagi ustne w trakcie rozprawy w dniu 12 listopada 2015 r. zostały przedstawione przez: N.P. Bogendorffa von Wolffersdorffa, Zentraler Juristischer Dienst der Stadt Karlsruhe (centralną służbę prawną miasta Karlsruhe), rząd niemiecki oraz Komisję Europejską.

25.

Sąd odsyłający poprzez swoje pytanie zmierza zasadniczo do ustalenia, czy art. 18 TFUE i 21 TFUE stoją na przeszkodzie temu, aby właściwe organy państwa członkowskiego mogły odmówić uznania nazwiska obywatela tego państwa członkowskiego w sytuacji, w której obywatel ten jest równocześnie obywatelem innego państwa członkowskiego i nabył w tym innym państwie członkowskim, w czasie stałego pobytu, nazwisko, które swobodnie wybrał i które zawiera kilka tytułów szlacheckich.

26.

Należy przede wszystkim zwrócić uwagę, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału „chociaż przepisy regulujące zapis nazwiska i imienia w aktach stanu cywilnego należą do kompetencji państw członkowskich, państwa te są jednak zobowiązane do wykonywania omawianej kompetencji zgodnie z prawem Unii, a w szczególności z postanowieniami traktatu dotyczącymi przyznanej każdemu obywatelowi Unii swobody przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich” ( 5 ).

27.

Ze względu na fakt, że ustanowione w art. 20 TFUE obywatelstwo Unii nie ma na celu poszerzenia zakresu przedmiotowego stosowania prawa Unii o czysto wewnętrzne sytuacje krajowe, stosowanie art. 20 TFUE zakłada istnienie związku danej sytuacji z prawem Unii ( 6 ).

28.

W niniejszej sprawie centralna służba prawna miasta Karlsruhe i rząd niemiecki uważają, że zgodnie z art. 5 ust. 1 EGBGB skoro N.P. Bogendorff von Wolffersdorff jest obywatelem niemieckim, wyłącznie prawo niemieckie ma zastosowanie do jego zmiany nazwiska.

29.

Trybunał odrzucił już ten rodzaj argumentu w sprawie, która legła u podstaw wyroku Garcia Avello (C‑148/02, EU:C:2003:539) w odniesieniu do zasad belgijskiego prawa międzynarodowego prywatnego, które, podobnie jak art. 5 ust. 1 EGBGB, w przypadku podwójnego obywatelstwa dawały pierwszeństwo obywatelstwu belgijskiemu. Przepisy takie jak wspomniane artykuły ustawy belgijskiej i niemieckiej nie mogą wyłączać związku samej sytuacji z prawem Unii ani stosowania przepisów tego prawa dotyczących obywatelstwa.

30.

W pkt 27 wyroku Garcia Avello (C‑148/02, EU:C:2003:539) Trybunał orzekł, że „istnieje taki związek z prawem [Unii] w przypadku osób znajdujących się w sytuacji podobnej do tej, w jakiej znajdują się dzieci C. Garcii Avella, które są obywatelami państwa członkowskiego, przebywającymi zgodnie z prawem na terytorium innego państwa członkowskiego”.

31.

W pkt 28 tego wyroku Trybunał dodał, że„[t]emu wnioskowi nie można przeciwstawić okoliczności, że zainteresowani w postępowaniu przed sądem krajowym mają również przynależność państwową państwa członkowskiego, w którym przebywają od urodzenia, a która, zdaniem organów tego państwa, jest faktycznie jedyną uznawaną przez nie przynależnością państwową. To nie do państwa członkowskiego należy bowiem ograniczenie skutków przyznania obywatelstwa państwa członkowskiego poprzez stawianie dodatkowych wymogów celem uznania takiego obywatelstwa w zamiarze skorzystania z podstawowych swobód przewidzianych w traktacie [FUE]”.

32.

Z orzecznictwa tego wynika więc w sposób wyraźny, że przeciwnie do tego, co podnoszą centralna służba prawna miasta Karlsruhe i rząd niemiecki, N.P. Bogendorff von Wolffersdorff, mając obywatelstwo brytyjskie i legalnie przebywając w Niemczech, może w odniesieniu do swej relacji z Republiką Federalną Niemiec – czemu nie sprzeciwia się fakt posiadania przez niego obywatelstwa niemieckiego – powołać się na związek z prawem Unii, a w rezultacie na możliwość zastosowania tego prawa.

33.

Transgraniczny charakter tej sprawy jest jeszcze bardziej widoczny, jeżeli weźmie się pod uwagę fakt, że N.P. Bogendorff von Wolffersdorff nabył, zgodnie z prawem angielskim i w trakcie legalnego pobytu w Anglii, imiona i nazwisko, o których uznanie występuje w Niemczech, wykonując swoje prawo do swobodnego przemieszczania się, przysługujące mu na podstawie art. 20 TFUE i 21 TFUE.

34.

Należy więc dokonać analizy, w świetle przepisów TFUE dotyczących obywatelstwa, czyli art. 18 TFUE, 20 TFUE i 21 TFUE, odmowy przez organy niemieckie uznania, w zakresie wszystkich jego elementów, imienia i nazwiska nabytych w Zjednoczonym Królestwie przez obywatela europejskiego, który ma równocześnie obywatelstwo brytyjskie i niemieckie.

35.

Sąd odsyłający podnosi kwestię, czy brak uznania zmiany nazwiska przez obywatela, który posiada podwójne obywatelstwo niemieckie i brytyjskie, mógłby być sprzeczny z art. 18 TFUE, ustanawiającym zakaz wszelkiej dyskryminacji ze względu na przynależność państwową.

36.

Zdaniem Komisji zasada niedyskryminacji wymaga, aby porównywalne sytuacje nie były odmiennie traktowane oraz aby odmienne sytuacje nie były traktowane jednakowo. W opinii Komisji z uwagi na to, że obywatele mający podwójne obywatelstwo mogą napotkać szczególne trudności w związku ze swym nazwiskiem, a zatem odróżniają się od osób mających obywatelstwo jednego państwa członkowskiego, obywatele ci znajdują się w specyficznej sytuacji.

37.

Komisja zatem uważa, że odmówienie przez organy niemieckie uznania nazwiska, które N.P. Bogendorff von Wolffersdorff nabył w Zjednoczonym Królestwie, stanowi jednakowe traktowanie odmiennych sytuacji, co jest sprzeczne z zasadą niedyskryminacji wyrażoną w art. 18 TFUE.

38.

Rząd niemiecki stoi na stanowisku, że stosowanie prawa niemieckiego do obywatela niemieckiego nie może stanowić dyskryminacji ze względu na przynależność państwową.

39.

Centralna służba prawna miasta Karlsruhe nie odnosi się w sposób bezpośredni do art. 18 TFUE, ale uważa, że orzecznictwo Trybunału wymagające uznania nazwiska uzyskanego w innym państwie członkowskim, jest oparte na zasadzie pierwszej rejestracji. Zasada ta miałaby wskazywać, że nazwisko legalnie zarejestrowane po raz pierwszy w państwie członkowskim korzysta z pierwszeństwa. Odmowa zmiany nazwiska nadanego w państwie członkowskim, którego obywatelstwo wnioskodawca otrzymał w późniejszym czasie, byłaby zatem zgodna z tą zasadą i w rezultacie nie stanowiłaby naruszenia prawa Unii.

40.

Z utrwalonego orzecznictwa wynika, że „zasada niedyskryminacji wymaga, aby sytuacje porównywalne nie były traktowane w sposób odmienny, a sytuacje odmienne nie były traktowane w sposób jednakowy” ( 7 ).

41.

Jak już wskazano powyżej ( 8 ), Trybunał miał już okazję rozstrzygać tę kwestię w sprawie, która legła u podstaw wyroku Garcia Avello (C‑148/02, EU:C:2003:539), w którym belgijskie prawo międzynarodowe prywatne, tak jak niemieckie prawo międzynarodowe prywatne ( 9 ), określało prawo właściwe w przypadku podwójnego obywatelstwa dając pierwszeństwo obywatelstwu belgijskiemu ( 10 ).

42.

Trybunał badał, czy osoby mające wyłącznie obywatelstwo belgijskie i osoby, które mają również obywatelstwo innego państwa członkowskiego, znajdują się „w odmiennej sytuacji, w którym to przypadku zasada niedyskryminacji oznaczałaby, że […] mogą domagać się innego traktowania od tego, jakie obowiązuje w stosunku do osób posiadających wyłącznie belgijską przynależność państwową” ( 11 ).

43.

Ze względu na fakt, że obywatele belgijscy mający podwójne obywatelstwo podlegają dwóm różnym systemom prawnym, co może powodować trudności związane z ich sytuacją z tym skutkiem, że noszą różne nazwiska, Trybunał orzekł w pkt 37 wspomnianego wyroku, iż „odróżni[ają] się oni od osób mających wyłącznie belgijską przynależność państwową noszących tylko jedno nazwisko rodowe” ( 12 ).

44.

W rezultacie, wbrew stanowisku centralnej służby prawnej miasta Karlsruhe, późniejsze nabycie obywatelstwa brytyjskiego czy też aktualne miejsce zamieszkania w Niemczech nie mają żadnego wpływu na okoliczność, że osoby te znajdują się w specyficznej sytuacji.

45.

Ponadto uważam, że ocena, czy osoba mająca podwójne obywatelstwo, znajduje się w sytuacji odmiennej od sytuacji od osoby, która ma wyłącznie obywatelstwo niemieckie, nie może być uzależniona od sposobu, w jaki to nazwisko zostało uzyskane. Odmienność sytuacji, która powinna upoważniać do odmiennego traktowania w celu uniknięcia dyskryminacji, wynika z faktu, że osoba mająca podwójne obywatelstwo podlega dwóm różnym systemom.

46.

Z powyższych uwag wynika, że obywatele niemieccy, którzy noszą różne nazwiska na podstawie różnych ustaw, którym podlegają ze względu na przynależność państwową, mogą powołać się na trudności wiążące się z ich sytuacją, co odróżnia ich od osób, które mają wyłącznie obywatelstwo niemieckie, i to niezależnie od sposobu, w jaki prawo obowiązujące w państwie ich drugiego obywatelstwa przyznało im nazwisko inne aniżeli nadane zgodnie z prawem niemieckim. Znajdują się więc oni w specyficznej sytuacji, co powinno skutkować traktowaniem odmiennym niż traktowanie osób, które mają wyłącznie obywatelstwo niemieckie.

47.

Tymczasem zgodnie ze stanowiskiem Komisji należy stwierdzić, że N.P. Bogendorff von Wolffersdorff jest traktowany przez władze niemieckie w ten sam sposób co osoby, które mają wyłącznie obywatelstwo niemieckie, podczas gdy jego sytuacja jest odmienna od sytuacji wspomnianych osób ze względu na jego podwójne obywatelstwo.

48.

W niniejszej sprawie doszło zatem do naruszenia ustanowionej w art. 18 TFUE zasady niedyskryminacji. Poniżej zostanie dokonana analiza możliwego uzasadnienia tego naruszenia ( 13 ).

49.

Zdaniem Komisji odmowa uznania zmiany nazwiska w sytuacji takiej jak sytuacja w niniejszej sprawie stanowi ograniczenie swobodnego przemieszczania się i przebywania na terytorium państw członkowskich, o których mowa w art. 20 TFUE i 21 TFUE, ponieważ różnica w nazwiskach w dwóch państwach członkowskich może stanowić przeszkodę w wykonywaniu tego prawa, wywołując poważne trudności o charakterze zawodowym i prywatnym.

50.

Komisja uważa, że wspomniane ograniczenie występowałoby nie tylko w przypadku braku uznania nazwiska nadanego w państwie urodzenia lub pobytu, ale również w odniesieniu do osoby, która ma podwójne obywatelstwo dwóch państw członkowskich. Fakt, że imiona i nazwiska, jakich N.P. Bogendorff von Wolffersdorff używa w Zjednoczonym Królestwie („Peter Mark Emanuel Graf von Wolffersdorff Freiherr von Bogendorff”) i w Niemczech („Nabiel Peter Bogendorff von Wolffersdorff”) nie są identyczne, mógłby wywoływać nieporozumienia i niedogodności wynikające z niemożności korzystania ze skutków prawnych dokumentów wydanych w jednym z dwóch państw członkowskich.

51.

Jednakże sąd odsyłający podnosi, że w niniejszej sprawie okoliczności nie wskazują ani na szczególną trudność z identyfikacją N.P. Bogendorffa von Wolffersdorffa, ani na znaczne przeszkody wpływające niekorzystnie w konkretny sposób na jego życie prywatne i zawodowe. Opierając właśnie na tym stanowisku, rząd niemiecki uważa, że nie doszło w niniejszej sprawie do ograniczenia swobody przemieszczania się.

52.

Po pierwsze, samo używanie nazwiska brytyjskiego w relacjach zawodowych w Zjednoczonym Królestwie wskazywałoby, że to nazwisko nie miało w rzeczywistości większego znaczenia dla identyfikacji wnioskodawcy i jego przynależności rodzinnej w Niemczech. Po drugie, stanowisko to miałaby potwierdzać okoliczność, że wnioskodawca wystąpił z wnioskiem do urzędu stanu cywilnego w Niemczech dopiero po ponad sześciu latach od dokonania zmiany.

53.

Centralne biuro prawne miasta Karlsruhe koncentruje się na różnicy pomiędzy sprawą w postępowaniu głównym a sprawą, która legła u podstaw wyroku Grunkin i Paul (C‑353/06, EU:C:2008:559). Zdaniem tego biura orzecznictwo to nakłada na państwa członkowskie jedynie obowiązek uznania zmiany nazwiska, które zostało zarejestrowane w państwie członkowskim urodzenia lub zamieszkania. Zgodnie z zasadą pierwszej rejestracji ( 14 ) odmowa zmiany nazwiska nadanego w państwie członkowskim, którego wnioskodawca uzyskał następnie obywatelstwo, nie stanowi ograniczenia swobody przepływu ustanowionej w art. 20 TFUE i 21 TFUE.

54.

Należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem przepis krajowy, który stawia w mniej korzystnej sytuacji obywateli danego kraju z tego tylko powodu, że korzystają oni ze swobody przemieszczania się i pobytu w innym państwie członkowskim, stanowi ograniczenie prawa do swobodnego przemieszczania się przyznanego przez art. 21 ust. 1 TFUE każdemu obywatelowi Unii ( 15 ).

55.

Z tego samego orzecznictwa wynika, że okoliczność, iż osoba wykonującą swoje prawo do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium innego państwa członkowskiego zostaje „zobowiązana do posługiwania się w państwie członkowskim, którego jest obywatelem, innym nazwiskiem niż nazwisko, które zostało jej nadane i wpisane do akt stanu cywilnego w państwie członkowskim miejsca jej urodzenia i zamieszkania, może stanowić przeszkodę w wykonywaniu [tego] prawa” ( 16 ).

56.

Jeżeli ta zasada obowiązuje w przypadku osób, które, jak to miało miejsce w sprawach, które legły u podstaw wyroków: Grunkin i Paul (C‑353/06, EU:C:2008:559) i Sayn-Wittgenstein (C‑208/09, EU:C:2010:806), mają obywatelstwo jednego tylko państwa członkowskiego, to a fortiori obowiązuje ona w przypadku osób, które tak jak N.P. Bogendorff von Wolffersdorff są obywatelami kilku państw.

57.

Nazwisko osoby jest bowiem jednym z elementów składowych jej tożsamości i życia prywatnego, które podlegają ochronie na podstawie art. 7 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej i art. 8 europejskiej Konwencji praw człowieka i podstawowych wolności, podpisanej w Rzymie w dniu 4 listopada 1950 r. ( 17 ).

58.

Jak Trybunał orzekł po raz pierwszy w sprawie, która legła u podstaw wyroku Garcia Avello (C‑148/02, EU:C:2003:539), „rozbieżności w nazwiskach mogą spowodować poważne niedogodności dla zainteresowanych zarówno w stosunkach zawodowych, jak i prywatnych, wynikające między innymi z trudności w korzystaniu w państwie członkowskim, którego są obywatelami, ze skutków prawnych aktów lub dokumentów wystawionych na nazwisko uznane w innym państwie członkowskim, którego również są obywatelami” ( 18 ).

59.

Z orzecznictwa późniejszego względem wyroku Garcia Avello (C‑148/02, EU:C:2003:539) wynika, że „liczne czynności życia codziennego, odnoszące się zarówno do sfery publicznej, jak i do prywatnej, wymagają dowodu tożsamości” ( 19 ) i rozbieżności w nazwiskach mogą wywoływać „wątpliwości dotyczące tożsamości osoby, autentyczności przedstawionych dokumentów lub prawidłowości zawartych w nich informacji” ( 20 ).

60.

W sprawie, która legła u podstaw wyroku Sayn-Wittgenstein (C‑208/09, EU:C:2010:806, pkt 64), Trybunał orzekł, iż „należy wziąć pod uwagę, że zgodnie z prawem niemieckim wyrażenie »Fürstin von« nie jest uważane za tytuł szlachecki, lecz za element składowy nazwiska”.

61.

W rezultacie nazwisko „Fürstin von Sayn-Wittgenstein” jest jednym nazwiskiem składającym się z kilku elementów oraz „nazwiska Fürstin von Sayn‑Wittgenstein oraz Sayn-Wittgenstein nie są identyczne” ( 21 ).

62.

Podobnie również nie są identyczne nazwiska „Peter Mark Emanuel Graf von Wolffersdorff Freiherr von Bogendorff” i „Nabiel Peter Bogendorff von Wolffersdorff”. W tym kontekście różnica pomiędzy dwoma nazwiskami mającymi zastosowanie do tej samej osoby może co do zasady wywoływać nieporozumienia i niedogodności.

63.

Należy jednak przypomnieć, że orzecznictwo wymaga, aby mające zastosowanie przepisy krajowe miały „charakter powodujący dla zainteresowanych »poważne niedogodności« na płaszczyźnie administracyjnej, zawodowej i prywatnej” ( 22 ), a w szczególności „konkretne ryzyko konieczności odpierania [przez daną osobę] podejrzeń dotyczących [jej] tożsamości [oraz] autentyczności [przedstawianych przez nią] dokumentów” ( 23 ).

64.

Moim zdaniem jest oczywiste, że kryterium to jest spełnione w niniejszej sprawie z tych samych przyczyn co przyczyny wskazane przez Trybunał w pkt 66–70 wyroku w sprawie Sayn-Wittgenstein (C‑208/09, EU:C:2010:806), tym bardziej że inaczej niż I. Sayn-Wittgenstein – N.P. Bogendorff von Wolffersdorff ma podwójne obywatelstwo niemieckie i brytyjskie.

65.

Jeżeli zatem „konieczność zmiany wszystkich śladów natury formalnej nazwiska Fürstin von Sayn-Wittgenstein pozostawionych zarówno w sferze publicznej, jak i w sferze prywatnej stanowi […] »poważną niedogodność« w rozumieniu ww. wyroku Grunkin i Paul z uwagi na fakt, że aktualnie jest ona określona za pomocą innego nazwiska w jej oficjalnych dokumentach” ( 24 ), to tak samo jest w przypadku N.P. Bogendorffa von Wolffersdorffa, który podczas swojego pobytu w Zjednoczonym Królestwie używał nazwiska brytyjskiego zarówno w kontekście prywatnym, jak i zawodowym.

66.

I tak posiadanie dwóch paszportów, ze znacznie różniącymi się od siebie imionami i nazwiskami, mogłoby się dla N.P. Bogendorffa von Wolffersdorffa „wiązać z koniecznością odpierania podejrzeń o złożenie nieprawdziwego oświadczenia wywołanych rozbieżnością” ( 25 ) pomiędzy jego imionami i nazwiskami brytyjskimi i niemieckimi. Jak twierdzi Komisja, ryzyko to istnieje niezależnie od materialnego związku z innym państwem członkowskim, w tym przypadku Zjednoczonym Królestwem, który będzie istniał również w przyszłości.

67.

Na rozprawie N.P. Bogendorff von Wolffersdorff przedstawił bowiem szereg przykładów poważnych niedogodności, jakie napotyka w Niemczech wskutek rozbieżności w nazwiskach pomiędzy jego niemieckim a brytyjskim dokumentem tożsamości, w szczególności podczas kontroli drogowych lub otwarcia kont bankowych dla celów prywatnych lub prowadzenia działalności gospodarczej. Podniósł on również, że wielokrotnie był zmuszony spędzić kilka godzin na komisariacie policji, podczas gdy organy niemieckie sprawdzały autentyczność i ważność jego paszportu brytyjskiego.

68.

Ponadto należy wskazać ryzyko wystąpienia wątpliwości (w szczególności w związku z podróżami zagranicznymi) co do pokrewieństwa pomiędzy N.P. Bogendorffem von Wolffersdorffem a jego małoletnią córką, Larissą Xenią, wynikające z faktu, że ich nazwiska w paszportach niemieckich znacznie się różnią.

69.

Odnośnie do podnoszonej przez centralne biuro prawne miasta Karlsruhe, zarówno w uwagach na piśmie, jak i na rozprawie, zasady pierwszej rejestracji należy przypomnieć, że zasada ta nie w żaden sposób nie znajduje potwierdzenia w orzecznictwie, a zwłaszcza w wyroku Grunkin i Paul (C‑353/06, EU:C:2008:559). O ile w świetle tego wyroku władze niemieckie były zobowiązane do uznania pierwszego i jedynego nazwiska, jakie dziecko, którego dotyczyła ta sprawa, nabyło w Danii, o tyle wynikało to raczej z okoliczności tej sprawy aniżeli z ustanowienia zasady powszechnie obowiązującej.

70.

W rezultacie odmówienie przez władze państwa członkowskiego, w tym przypadku Republiki Federalnej Niemiec, uznania, w zakresie wszystkich jego elementów, nazwiska jednego z jego obywateli, tak jak zostało mu ono nadane w innym państwie członkowskim, którego ten obywatel również posiada obywatelstwo, stanowi naruszenie swobód przysługujących każdemu obywatelowi Unii na podstawie art. 20 TFUE i 21 TFUE.

71.

Pozostaje ocenić, czy naruszenie art. 18 TFUE i ograniczenie swobody przemieszczania się gwarantowanej przez art. 21 TFUE mogą być uzasadnione.

72.

W tym zakresie sąd odsyłający przywołuje cztery podstawy, które mogłyby ewentualnie uzasadnić odmowę rejestracji, a mianowicie zasadę ciągłości nazwiska, arbitralny charakter zmiany nazwiska w Zjednoczonym Królestwie, długość wybranego nazwiska, jak również zniesienie tytułów szlacheckich.

73.

Zdaniem sądu odsyłającego jeżeli zmiana w drodze oświadczenia woli imienia i nazwiska jest niedozwolona w prawie niemieckim, to przyczyną takiego stanu rzeczy jest zasadniczo, że nazwisko powinno stanowić element wiarygodnej i trwałej identyfikacji.

74.

Jednakże jak Trybunał orzekł w pkt 30 i 31 wyroku Grunkin i Paul (C‑353/06, EU:C:2008:559), zasady pewności i ciągłości powołane „na poparcie ustalania nazwiska osoby w oparciu o jej obywatelstwo bez względu na to, jak uzasadnione by nie były jako takie, nie zasługuj[ą] na przypisanie [im] wagi zdolnej usprawiedliwić, […] odmowę, ze strony właściwych organów państwa członkowskiego, uznania nazwiska [danej osoby] już ustalonego i zarejestrowanego w innym państwie członkowskim”.

75.

W zakresie bowiem, w jakim łącznik obywatelstwa służy zagwarantowaniu ciągłości i stabilności przy ustalaniu nazwiska osoby, należy stwierdzić – jak orzekł Trybunał w pkt 32 tego wyroku – że „takie powiązanie doprowadzi do rezultatu przeciwnego do zamierzonego”, ponieważ w każdym przypadku gdy N.P. Bogendorff von Wolffersdorff przekroczy granicę między Zjednoczonym Królestwem a Niemcami, będzie nosił inne nazwisko, a z kolei w przypadku gdyby osiedlił się w innym państwie członkowskim, mógłby wybrać sobie jedno z dwóch nazwisk.

76.

Zdaniem sądu odsyłającego rozbieżność w nazwisku istniejąca pomiędzy paszportem brytyjskim a niemieckim N.P. Bogendorffa von Wolffersdorffa nie jest spowodowana okolicznościami jego urodzenia, adopcji czy innej zmiany jego statusu. Przeciwnie, doprowadził do niej świadomie N.P. Bogendorff von Wolffersdorff, nie podając przy tym w postępowaniu powodów, dla których zmiana nazwiska byłaby zrozumiała lub konieczna. Oceniając, że decyzja o zmianie nazwiska w Zjednoczonym Królestwie wynikała z jego osobistych preferencji, sąd odsyłający zmierza do ustalenia, czy ten wybór dokonany przez N.P. Bogendorffa von Wolffersdorffa zasługuje na ochronę.

77.

Centralne biuro prawne miasta Karlsruhe podkreślało na rozprawie okoliczność, że prawo niemieckie nie gwarantuje możliwości swobodnego wybrania nazwiska, tak jak uczynił to N.P. Bogendorff von Wolffersdorff w Zjednoczonym Królestwie, i miasto Karlsruhe sprzeciwiałoby się, nawet gdyby nazwisko brytyjskie nie zawierało żadnego tytułu szlacheckiego ( 26 ). Centralne biuro prawne miasta Karlsruhe również podniosło na rozprawie, że dobrowolny charakter zmiany nazwiska byłby sprzeczny z niemieckim porządkiem prawnym, ponieważ prawo niemieckie nie zezwala na zmianę tego rodzaju.

78.

Nie podzielam tego stanowiska, ponieważ prowadzi ono do całkowitego i niemal automatycznego braku uznania nazwiska legalnie używanego w innym państwie członkowskim.

79.

Jak podnosi Komisja, wnioskodawca zasługuje na ochronę nawet w przypadku dobrowolnej zmiany swoich imion i nazwiska, w tym przypadku w drodze oświadczenia zwanego „Deed Poll” ( 27 ).

80.

Po pierwsze, jak Trybunał orzekł już w pkt 52 wyroku Sayn-Wittgenstein (C‑208/09, EU:C:2010:806), „nazwisko osoby jest jednym z elementów składowych jej tożsamości i życia prywatnego, które podlegają ochronie na podstawie art. 7 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej oraz art. 8 europejskiej Konwencji praw człowieka i podstawowych wolności”.

81.

W tym zakresie Europejski Trybunał Praw Człowieka orzekł, że „uznając […], iż mogą istnieć rzeczywiste przyczyny, które skłaniają daną osobę do zmiany nazwiska, Trybunał przyznaje, że przepisy ograniczające taką możliwość mogą być uzasadnione interesem publicznym – na przykład celem zapewnienia właściwej rejestracji ludności lub ochrony środków identyfikacji osobowej i przyporządkowania rodzinnego osób posługujących się danym nazwiskiem” ( 28 ).

82.

W rezultacie, przeciwnie do twierdzeń centralnego biura prawnego miasta Karlsruhe, dobrowolny charakter zmiany nazwiska, niestanowiący sam w sobie naruszenia interesu ogólnego, nie może uzasadniać ograniczenia art. 18 TFUE i 21 TFUE.

83.

Po drugie, jednostki zasługują na ochronę nawet w przypadku, gdy niezależnie od przyczyny wystąpiły z wnioskiem o zmianę nazwiska, ponieważ poważne niedogodności w stosunkach zawodowych czy prywatnych wywołane przez używanie różnych nazwisk w różnych państwach członkowskich, jak na przykład trudności w korzystaniu w państwie członkowskim, którego są obywatelami, ze skutków prawnych aktów lub dokumentów wystawionych na nazwisko uznane w innym państwie członkowskim, którego również są obywatelami ( 29 ) – istnieją niezależnie od sposobu nabycia nadanego nazwiska.

84.

Po trzecie, odmowa uznania nazwiska legalnie uzyskanego w innym państwie członkowskim przez jednego z jego obywateli wyłącznie ze względu na arbitralny lub dobrowolny charakter tej zmiany nazwiska nie może się mieścić w kompetencjach organów niemieckich. Zakaz nadużywania prawa zapewnia państwom członkowskim wystarczające środki do zwalczania tego, co rząd niemiecki nazywa w swoich pisemnych uwagach „turystyką nazwiska”.

85.

Zgodnie bowiem ze stanowiskiem Trybunału wyrażonym w pkt 24 wyroku Centros (C‑212/97, EU:C:1999:126) „państwo członkowskie ma prawo podejmowania środków mających na celu udaremnienie prób niezgodnego z prawem uchylania się od przepisów krajowych przez niektórych spośród swoich obywateli, zasłaniających się prawami wynikającymi z traktatu, oraz uniemożliwienia jednostkom takiego korzystania z norm [prawa Unii], które stanowiłoby nadużycie i oszustwo”.

86.

Skutkuje to tym, że odmowa uznania brytyjskiego nazwiska N.P. Bogendorffa von Wolffersdorffa nie może być uzasadniona wyłącznie okolicznością, że zmiana nastąpiła z inicjatywy wnioskodawcy, chyba że władze niemieckie wykażą, że N.P. Bogendorff von Wolffersdorff wyjechał do Zjednoczonego Królestwa i przebywał tam przez kilka lat wyłącznie w celu stworzenia w sposób sztuczny okoliczności koniecznych do zmiany swoich imion i nazwiska zgodnie z warunkami z art. 48 EGBGB.

87.

Tak jak Komisja uważam ponadto, że w niniejszej sprawie nie wchodzi w grę nadużycie, stwierdzając po lekturze wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, że sąd odsyłający skłania się ku uznaniu, iż ośrodek interesów N.P. Bogendorffa von Wolffersdorffa w latach 2001–2005 mieścił się w Londynie. Jego związek ze Zjednoczonym Królestwem, którego jest obywatelem, nie był fikcyjny i nie stanowił nadużycia.

88.

W odniesieniu do argumentu centralnego biura prawnego miasta Karlsruhe, zgodnie z którym dobrowolny charakter zmiany jest sprzeczny z niemieckim porządkiem publicznym, należy podkreślić, że mimo iż Trybunał orzekł, że porządek publiczny może stanowić uzasadnienie ograniczenia art. 20 TFUE i 21 TFUE ( 30 ), to jednak pojęcie to nie obejmuje wszystkich bezwzględnie obowiązujących przepisów prawa krajowego, do których jednostki są zobowiązane się stosować. Przeciwnie, jak Trybunał orzekł w pkt 86 wyroku Sayn-Wittgenstein (C‑208/09, EU:C:2010:806), „porządek publiczny może być jedynie przywołany w przypadku realnego i wystarczająco poważnego zagrożenia, naruszającego podstawowy interes społeczny”.

89.

Wydaje mi się oczywiste, że o ile prawo niemieckie nie zezwala na swobodną zmianę nazwiska w drodze oświadczenia woli, norma ta nie ma wpływu na wąskie rozumienie pojęcia porządku publicznego w rozumieniu wyroku Sayn-Wittgenstein (C‑208/09, EU:C:2010:806).

90.

Zdaniem sądu odsyłającego celem ustawodawstwa niemieckiego jest również unikanie tego, aby nazwiska miały nieproporcjonalną długość lub były zbyt skomplikowane. W tym zakresie sąd podnosi, że nazwisko wybrane przez wnioskodawcę w postępowaniu głównym – Peter Mark Emanuel Graf von Wolffersdorff Freiherr von Bogendorff – jest w stosunkach niemieckich wyjątkowo długie.

91.

Nie można jednak zaakceptować tego typu argumentacji. Jak Trybunał orzekł w pkt 36 wyroku Grunkin i Paul (C‑353/06, EU:C:2008:559), „tego rodzaju rozważania na temat uproszczeń administracyjnych nie są wystarczające dla uzasadnienia ograniczenia swobody przemieszczania się”. Nie powinny one zatem być uwzględnione w niniejszej sprawie.

92.

Odnosząc się do wyroku Sayn-Wittgenstein (C‑208/09, EU:C:2010:806), centralne biuro prawne miasta Karlsruhe oraz rząd niemiecki uważają, że dodanie dawnych tytułów szlacheckich „Graf” (hrabia) i „Freiherr” (baron) do nazwiska może naruszać niemiecki porządek prawny, pozostając w niemożliwej do zaakceptowania sprzeczności z zasadą równości Niemców wobec prawa i wyrażoną w konstytucji decyzją o zniesieniu szlachectwa, wynikającą z art. 109 akapit trzeci konstytucji weimarskiej w związku z art. 123 ustawy zasadniczej.

93.

Należy przede wszystkim zauważyć, że N.P. Bogendorff von Wolffersdorff występuje z wnioskiem nie tylko o zmianę nazwiska, ale również swoich imion „Nabiel Peter” na „Peter Mark Emanuel”. Ewentualne uzasadnienie oparte na odmowie tytułów szlacheckich dotyczy w każdym wypadku tylko zmiany nazwiska.

94.

Należy również wyjaśnić, że słowa „Graf” i „Freiherr” występujące w brytyjskim nazwisku N.P. Bogendorffa von Wolffersdorffa nie oznaczają tytułów szlacheckich ani w prawie angielskim, ani niemieckim. Ściślej rzecz ujmując, jeśli chodzi o prawo angielskie nie są to tytuły szlacheckie nadawane przez władcę Zjednoczonego Królestwa. W przypadku prawa niemieckiego również nie chodzi o tytuły szlacheckie, ponieważ jak stanowi art. 109 akapit trzeci konstytucji weimarskiej, tytuły szlacheckie zostały zniesione.

95.

Jednakże ze względu na okoliczność, że słowa „Graf” i „Freiherr” znaczą odpowiednio w języku niemieckim „hrabia” i „baron”, argument rządu niemieckiego oparty na zniesieniu tytułów szlacheckich należy rozumieć jako dotyczący pozorów pochodzenia szlacheckiego, jakie te słowa stwarzają.

96.

W tym względzie Trybunał orzekł w pkt 85 wyroku Sayn-Wittgenstein (C‑208/09, EU:C:2010:806), że „[o]biektywne względy związane z porządkiem publicznym mogą uzasadniać odmowę uznania przez państwo członkowskie nazwiska jednego z jego obywateli, które zostało mu nadane w innym państwie członkowskim” ( 31 ).

97.

W pkt 86 tego wyroku Trybunał przypomniał, że „pojęcie porządku publicznego, stanowiącego uzasadnienie odstępstwa od podstawowej swobody, powinno być interpretowane w sposób wąski, aby jego zasięg nie był określany jednostronnie przez każde państwo członkowskie bez kontroli przez instytucje Unii Europejskiej […]. Wynika z tego, że porządek publiczny może być jedynie przywołany w przypadku realnego i wystarczająco poważnego zagrożenia, naruszającego podstawowy interes społeczny […]” ( 32 ).

98.

Ze względu na to, że zniesienie szlachectwa stanowi wprowadzenie w życie bardziej ogólnej zasady równości wobec prawa wszystkich obywateli niemieckich ustanowionej w art. 109 akapit pierwszy konstytucji weimarskiej i jak Trybunał już orzekł – że „[p]orządek prawny Unii niezaprzeczalnie dąży do zapewnienia, by zasada równości będąca ogólną zasadą prawa była przestrzegana [ponieważ] zasada ta została również zawarta w art. 20 Karty praw podstawowych” ( 33 ), można przyjąć, że rejestracja w państwie republikańskim nazwiska nabytego w innym państwie członkowskim i zawierającego słowa oznaczające dawne tytuły szlacheckie narusza porządek publiczny tego państwa.

99.

Jednakże jak już wyjaśniłem w pkt 177 mojej opinii w sprawie Gazprom (C‑536/13, EU:C:2014:2414), pojęcie porządku publicznego dotyczy „zasad[…] i wartości[…], których naruszenia nie dopuszcza porządek prawny sądu właściwego w zakresie uznawania i wykonywania, ponieważ takie naruszenie jest niedopuszczalne z punktu widzenia wolnego i demokratycznego państwa prawa”.

100.

Należy z tego wnioskować, że aby dany przepis miał charakter normy porządku publicznego, powinien ustanawiać bezwzględnie obowiązującą zasadę tak podstawową dla danego porządku publicznego, że nie może ona doznać żadnego odstępstwa w ramach niniejszej sprawy.

101.

Tymczasem, jak podnosi sąd odsyłający, inaczej niż w austriackim porządku prawnym, mającym zastosowanie w sprawie, która legła u podstaw wyroku Sayn-Wittgenstein (C‑208/09, EU:C:2010:806), niemiecki porządek prawny, a zwłaszcza art. 109 akapit trzeci konstytucji weimarskiej, nie zawiera ścisłego zakazu utrzymania tytułów szlacheckich.

102.

Przeciwnie, o ile wspomniany przepis konstytucji weimarskiej stanowi, że „publicznoprawne przywileje bądź uprzedzenia z powodu urodzenia lub stanu należy uchylić”, to jednak dodatkowo stanowi, że „tytuły szlacheckie są tylko częścią nazwiska”. Zgodnie z praktyką w Niemczech tytuły szlacheckie mogą być stosowane, tylko jeżeli są umieszczone po imieniu ( 34 ).

103.

W tych okolicznościach nie dostrzegam, w jaki sposób brytyjskie nazwisko N.P. Bogendorffa von Wolffersdorffa, czyli „Peter Mark Emanuel Graf von Wolffersdorff Freiherr von Bogendorff”, mogłoby naruszać niemiecki porządek publiczny, ani w jaki sposób istniałoby rzeczywiste i wystarczająco poważne zagrożenie dla porządku publicznego, ponieważ mimo ich zniesienia, przy spełnieniu rygorystycznych wymagań wynikających z art. 109 akapit trzeci konstytucji weimarskiej oraz z orzecznictwa tytuły szlacheckie mogą występować jako nazwiska.

104.

Tytuły szlacheckie mogą być jako takie sprzeczne z porządkiem publicznym i ich używanie może być zakazane – tak jak w Austrii – i to dla wszystkich Niemców, albo mogą nie być zakazane i być używane przez wszystkich Niemców jako nazwisko i umieszczane po imieniu zamiast przed imieniem, tak jak to miało miejsce do 1918 r.

105.

Taki pogląd wyraził również Oberlandesgericht Dresden (wyższy sąd krajowy w Dreźnie), który postanowieniem z dnia 6 lipca 2011 r. zobowiązał władze miasta Chemnitz do zarejestrowania córki N.P. Bogendorffa von Wolffersdorffa pod nazwiskiem brytyjskim, jako Larissy Xenii Gräfin von Wolffersdorff Freiin von Bogendorff ( 35 ). Jeżeli nie jest to sprzeczne z porządkiem publicznym w stosunku do córki, to nie widzę podstaw do stwierdzenia, by miało to być sprzeczne z porządkiem publicznym w przypadku jej ojca.

106.

Umacniam się w moim przekonaniu wobec niejasnych odpowiedzi rządu niemieckiego na rozprawie udzielonych na moje pytania, które dotyczyły ustalenia, w oparciu o hipotetyczne przykłady, czy zagraniczne nazwisko zawierające prawdziwe tytuły szlacheckie lub słowa, które w języku niemieckim oznaczają tytuł szlachecki, a nie mają tego skutku w języku obcym, byłyby sprzeczne z niemieckim porządkiem publicznym. Rząd niemiecki nie udzielił precyzyjnych odpowiedzi, ale podkreślił okoliczność, że odpowiedź zależałaby od konkretnego przypadku. Tymczasem gdyby zakaz używania tytułów szlacheckich wynikał rzeczywiście z niemieckiego porządku publicznego, odpowiedź byłaby prosta i jednakowa dla przypadków hipotetycznych.

107.

Ponadto argumentacja rządu niemieckiego zmierza do ograniczenia używania tytułów szlacheckich we wskazanych okolicznościach tylko w stosunku do prawdziwych tytułów nadanych przez Cesarstwo Niemieckie przed 1918 r. i zwalczania fałszywych tytułów wymyślanych przez jednostki. Choć rzeczywiste i wystarczająco poważne zagrożenie dla porządku publicznego byłoby trudne do ustalenia i zdaniem rządu niemieckiego nazwisko zawierające ten „fałszywy tytuł” mogłoby być również używane przez kolejne pokolenia, to jednak argument oparty na ochronie prawdziwych tytułów szlacheckich byłby paradoksalny w świetle wartości demokracji i równości, które były inspiracją dla konstytucji weimarskiej, a w szczególności jej art. 109, i których celem jest ochrona, jak deklaruje rząd niemiecki, „porządku republikańskiego” ( 36 ).

108.

W tych okolicznościach należy uznać, że uzasadnienie oparte na zniesieniu tytułów szlacheckich nie może być uwzględnione.

109.

Wobec powyższego proponuję, aby Trybunał odpowiedział na pytanie prejudycjalne przedstawione przez Amtsgericht Karlsruhe (sąd rejonowy w Karlsruhe) w następujący sposób:

„Wykładni art. 18 TFUE, 20 TFUE i 21 TFUE należy dokonać w ten sposób, że organy państwa członkowskiego są zobowiązane do uznania zmiany nazwiska obywatela tego państwa członkowskiego, jeśli obywatel ten jest równocześnie obywatelem innego państwa członkowskiego i nabył w tym innym państwie członkowskim nazwisko, które swobodnie wybrał i które zawiera kilka tytułów szlacheckich, w sytuacji gdy choć tytuły szlacheckie zostały zniesione, to prawo krajowe tego państwa pozwala na ich używanie w ramach nazwiska”.