OPINIA RZECZNIKA GENERALNEGO

JULIANE KOKOTT

przedstawiona w dniu 12 lutego 2015 r. ( 1 )

Sprawa C‑106/14

Fédération des entreprises du commerce et de la distribution (FCD)i

Fédération des magasins de bricolage et de l’aménagement de la maison (FMB)

przeciwko

Ministre de l’écologie, du développement durable et de l’énergie[wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym

złożony przez Conseil d’État (Francja)]

„Rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 (rozporządzenie REACH) — Rejestracja, ocena, udzielanie zezwoleń i stosowanie ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH) — Pojęcie wyrobu — Wyrób składający się z wielu wyrobów — Obowiązki informacyjne w wypadku stosowania substancji wzbudzających szczególnie duże obawy — Ustalanie stężenia — Wytwarzanie, import i dostawa”

I – Wprowadzenie

1.

W odniesieniu do wyrobów zawierających więcej niż 0,1% substancji wzbudzających szczególne duże obawy rozporządzenie REACH ( 2 ) przewiduje określone obowiązki informacyjne wobec Europejskiej Agencji Chemikaliów (zwanej dalej „ECHA”) oraz wobec odbiorców i konsumentów tego wyrobu.

2.

Niektóre państwa członkowskie oraz Komisja Europejska toczą spór, w jaki sposób należy obliczyć próg stężenia, jeżeli wyrób składa się z kilku składników, które z kolei same są wyrobami. W szczególności Komisja, wspierana przez większość państw członkowskich, stoi na stanowisku, że udział substancji wzbudzających szczególne duże obawy powinien zostać obliczony w odniesieniu do wyrobu złożonego. Niektóre państwa członkowskie – większość mających status strony niniejszego postępowania – przeciwstawiają temu stanowisku pogląd, iż wystarczy już, jeżeli udział ten zostanie osiągnięty w poszczególnych składnikach. W takim wypadku obowiązki informacyjne powstawałaby w znacznie większej ilości przypadków.

3.

Niniejszy spór ma w sposób oczywisty istotne znaczenie dla swobody przepływu towarów, gdyż może on prowadzić do tego, iż wyroby mogą podlegać w różnych krajach członkowskich zróżnicowanym wymogom. Dlatego też konieczne jest wyjaśnienie zagadnienia przez Trybunał.

II – Ramy prawne

A – Prawo Unii

1. Rozporządzenie REACH

4.

Należy podkreślić znaczenie następujących motywów rozporządzenia REACH:

„(1)

Niniejsze rozporządzenie powinno zapewnić wysoki poziom ochrony zdrowia ludzkiego i środowiska, a także swobodny przepływ substancji w ich postaci własnej, jako składników preparatów lub w wyrobach, przy jednoczesnym wsparciu konkurencyjności i innowacyjności. Niniejsze rozporządzenie powinno także propagować rozwój alternatywnych metod oceny zagrożeń stwarzanych przez substancje.

[…]

(3)

W celu osiągnięcia zrównoważonego rozwoju w procesie zbliżania przepisów dotyczących substancji powinno się zagwarantować wysoki poziom ochrony zdrowia ludzkiego i środowiska. Przepisy te powinny być stosowane w sposób niedyskryminacyjny zarówno w stosunku do substancji sprzedawanych na rynku wewnętrznym, jak i na rynku międzynarodowym, zgodnie z międzynarodowymi zobowiązaniami Wspólnoty.

[…]

(29)

Ponieważ producenci i importerzy wyrobów powinni ponosić odpowiedzialność za swoje wyroby, właściwe jest wprowadzenie obowiązku rejestracji substancji, które mają uwalniać się z wyrobów w sposób zamierzony i nie zostały zarejestrowane dla tych zastosowań. W przypadku substancji wzbudzających szczególnie duże obawy, obecnych w wyrobach w ilościach przewyższających określone progi wielkości obrotu i stężenia, jeżeli nie można wykluczyć narażenia na daną substancję i nie została ona przez nikogo zarejestrowana dla tego zastosowania, należy powiadomić Agencję. Agencja powinna być również uprawniona do żądania przedłożenia dokumentów rejestracyjnych, jeżeli istnieją podstawy do podejrzeń, że uwalnianie substancji z wyrobu może stwarzać ryzyko dla zdrowia człowieka lub dla środowiska, a substancja obecna jest w tych wyrobach w łącznej ilości przekraczającej 1 tonę na wytwórcę lub importera rocznie. Agencja powinna rozważyć potrzebę przedstawienia wniosku o zastosowanie ograniczenia, w przypadku gdy uważa, że stosowanie takich substancji w wyrobach stwarza ryzyko dla zdrowia człowieka lub środowiska, które nie jest należycie kontrolowane.

[…]

(56)

Do obowiązków producentów lub importerów w zakresie kontroli ryzyka związanego z substancjami należy przekazywanie informacji o tych substancjach innym osobom prowadzącym działalność zawodową, takim jak dalsi użytkownicy lub dystrybutorzy. Ponadto producenci i importerzy wyrobów powinni na żądanie dostarczać informacji w zakresie bezpiecznego użycia wyrobów użytkownikom przemysłowym i profesjonalnym oraz konsumentom. Ten ważny obowiązek powinien również spoczywać na wszystkich uczestnikach łańcucha dostaw w celu umożliwienia wszystkim wypełniania swych zobowiązań związanych z kontrolą ryzyka wynikającego ze stosowania substancji.

[…]

(117)

Obywatele UE [Unii] powinni mieć dostęp do informacji na temat chemikaliów, na których działanie mogą być narażeni, by mogli podejmować świadome decyzje odnośnie do stosowania przez siebie chemikaliów […].

[…]”.

5.

Artykuł 1 rozporządzenia REACH definiuje jego cele i zakres obowiązywania:

„1.   Celem niniejszego rozporządzenia jest zapewnienie wysokiego poziomu ochrony zdrowia i środowiska, w tym propagowanie alternatywnych metod oceny zagrożeń stwarzanych przez substancje, a także swobodnego obrotu substancjami na rynku wewnętrznym przy jednoczesnym wsparciu konkurencyjności i innowacyjności.

[…]

3.   Niniejsze rozporządzenie jest oparte na zasadzie, zgodnie z którą do producentów, importerów i dalszych użytkowników należy zagwarantowanie, że substancje, które produkują, wprowadzają do obrotu lub stosują, nie wpływają w sposób szkodliwy na zdrowie człowieka ani na środowisko. Przepisy rozporządzenia oparte są na zasadzie ostrożności”.

6.

Artykuł 2 ust. 2 rozporządzenia REACH zawiera uregulowanie dotyczące kwestii, kiedy wyrób nie jest już uznawany jako taki:

„Odpady […] nie są substancją, preparatem ani wyrobem w rozumieniu art. 3 niniejszego rozporządzenia”.

7.

Artykuł 3 rozporządzenia REACH definiuje różne pojęcia mające znaczenie w niniejszej sprawie:

„3)   wyrób: oznacza przedmiot, który podczas produkcji otrzymuje określony kształt, powierzchnię, konstrukcję lub wygląd zewnętrzny, co decyduje o jego funkcji w stopniu większym niż jego skład chemiczny;

4)   wytwórca wyrobu: oznacza osobę fizyczną lub prawną wytwarzającą lub składającą wyrób we Wspólnocie;

[…]

11)   importer: oznacza osobę fizyczną lub prawną mającą siedzibę na terytorium Wspólnoty i odpowiedzialną za import;

12)   wprowadzenie do obrotu: oznacza odpłatne lub nieodpłatne dostarczenie lub udostępnienie stronie trzeciej […];

[…]

33)   dostawca wyrobu: oznacza wytwórcę lub importera wyrobu, dystrybutora lub innego uczestnika łańcucha dostaw wprowadzającego wyrób do obrotu;

[…]”.

8.

Artykuł 7 rozporządzenia REACH przewiduje wobec ECHA określone obowiązki informacyjne dotyczące wyrobów:

„2.   Każdy wytwórca lub importer wyrobów przekazuje Agencji informacje […], jeżeli substancja spełnia kryteria zawarte w art. 57 i jest zidentyfikowana zgodnie z art. 59 ust. 1, a także jeżeli spełnione są obydwa poniższe warunki:

a)

substancja obecna jest w tych wyrobach w ilościach wynoszących łącznie ponad 1 tonę rocznie na wytwórcę lub importera;

b)

substancja ta obecna jest w tych wyrobach w stężeniu wyższym niż 0,1% wag. [stężenia wagowego].

3.   Ustęp 2 nie ma zastosowania, w przypadku gdy wytwórca lub importer może wykluczyć narażenie ludzi lub środowiska podczas normalnych lub racjonalnie przewidywalnych warunków stosowania, w tym usuwania. W takich przypadkach wytwórca lub importer dostarcza odbiorcy wyrobu stosowne instrukcje.

[…]

5.   Agencja może podejmować decyzje nakładające na wytwórców lub importerów wyrobów wymóg przedłożenia dokumentów rejestracyjnych zgodnie z niniejszym tytułem w przypadku każdej substancji zawartej w tych wyrobach, jeżeli spełnione są wszystkie następujące warunki:

a)

substancja obecna jest w tych wyrobach w ilościach wynoszących łącznie ponad 1 tonę rocznie na wytwórcę lub importera;

b)

Agencja ma podstawy do przyjęcia [podejrzeń], że:

(i)

substancja jest uwalniana z tych wyrobów; oraz

(ii)

uwalnianie substancji z tych wyrobów stanowi ryzyko dla zdrowia człowieka lub dla środowiska;

c)

substancja nie jest objęta przepisami ust. 1.

Przedłożenie dokumentów rejestracyjnych łączy się z wniesieniem opłaty wymaganej zgodnie z przepisami tytułu IX.

6.   Przepisy ust. 1–5 nie dotyczą substancji już zarejestrowanych dla danego zastosowania.

[…]”.

9.

Artykuł 33 rozporządzenia REACH konkretyzuje obowiązki informacyjne związane z wyrobami wobec odbiorców i konsumentów:

„1.   Dostawca wyrobu zawierającego w stężeniu powyżej 0,1% wag. [stężenia wagowego] substancję spełniającą kryteria zawarte w art. 57 i zidentyfikowaną zgodnie z art. 59 ust. 1 przekazuje odbiorcy wyrobu wystarczające informacje, którymi dysponuje, pozwalające na bezpieczne stosowanie wyrobu, a przynajmniej nazwę substancji.

2.   Na żądanie konsumenta dostawca wyrobu zawierającego w stężeniu powyżej 0,1% wag. [stężenia wagowego] substancję spełniającą kryteria zawarte w art. 57 i zidentyfikowaną zgodnie z art. 59 ust. 1 przekazuje odbiorcy wyrobu [konsumentowi] wystarczające informacje, którymi dysponuje, pozwalające na bezpieczne stosowanie wyrobu, a przynajmniej nazwę substancji.

Odpowiednie informacje przekazywane są bezpłatnie w terminie 45 dni od otrzymania stosowanego żądania”.

10.

Cele uregulowania dotyczącego substancji wzbudzających szczególnie duże obawy zostały wymienione w art. 55 rozporządzenia REACH:

„Celem niniejszego tytułu jest zagwarantowanie sprawnego funkcjonowania rynku wewnętrznego, przy zapewnieniu, że ryzyko stwarzane przez substancje wzbudzające szczególnie duże obawy jest właściwie kontrolowane oraz że substancje te są stopniowo zastępowane odpowiednimi alternatywnymi substancjami lub technologiami, o ile są one wykonalne z ekonomicznego i technicznego punktu widzenia. W tym celu wszyscy producenci, importerzy i dalsi użytkownicy występujący o zezwolenia dokonują analizy dostępności rozwiązań alternatywnych oraz rozważają związane z nimi ryzyko oraz techniczną i ekonomiczną wykonalność zastąpienia”.

11.

Substancje wzbudzające szczególnie duże obawy zostały zdefiniowane w art. 57 rozporządzenia REACH:

„Następujące substancje mogą zostać włączone do załącznika XIV zgodnie z procedurą ustanowioną w art. 58:

a)

substancje spełniające kryteria klasyfikacji w klasie zagrożenia »rakotwórczość« kategorii 1A lub 1B zgodnie z sekcją 3.6 załącznika I do rozporządzenia (WE) nr 1272/2008;

b)

substancje spełniające kryteria klasyfikacji w klasie zagrożenia »działanie mutagenne na komórki rozrodcze« kategorii 1A lub 1B zgodnie z sekcją 3.5 załącznika I do rozporządzenia (WE) nr 1272/2008;

c)

substancje spełniające kryteria klasyfikacji w klasie zagrożenia »działanie szkodliwe na rozrodczość« kategorii 1A lub 1B, »działanie szkodliwe na funkcje rozrodcze i płodność lub na rozwój« zgodnie z sekcją 3.7 załącznika I do rozporządzenia (WE) nr 1272/2008;

d)

substancje trwałe, wykazujące zdolność do bioakumulacji i toksyczne zgodnie z kryteriami zawartymi w załączniku XIII do niniejszego rozporządzenia;

e)

substancje bardzo trwałe i wykazujące bardzo dużą zdolność do bioakumulacji, zgodnie z kryteriami zawartymi w załączniku XIII do niniejszego rozporządzenia;

f)

inne substancje, takie jak substancje zaburzające gospodarkę hormonalną lub substancje trwałe toksyczne, wykazujące zdolność do bioakumulacji lub też substancje bardzo trwałe, wykazujące bardzo dużą zdolność do bioakumulacji, niespełniające kryteriów zawartych w lit. d) lub e), w odniesieniu do których istnieją naukowe dowody prawdopodobnych poważnych skutków dla zdrowia ludzkiego lub dla środowiska dające powody do obaw równoważnych obawom stwarzanym przez pozostałe substancje wymienione w lit. a)–e) i które są identyfikowane w każdym przypadku indywidualnie zgodnie z procedurą określoną w art. 59”.

12.

W art. 59 rozporządzenia REACH określono tryb postępowania, zgodnie z którym ECHA może umieścić substancje spełniające kryteria z art. 57 na tak zwanej „liście kandydackiej” do objęcia procedurą udzielania zezwoleń.

2. Wytyczne Agencji Chemikaliów

13.

Do zagadnienia objętego sporem odnosi się „Poradnik na temat wymagań dotyczących substancji w wyrobach (wersja 2) z dnia 1 kwietnia 2011 r.” ( 3 ) W jego sekcji 4.4. zawarta jest informacja, iż stężenie substancji wzbudzających szczególnie duże obawy w wypadku wyrobów połączonych należy ustalać w odniesieniu wyrobu złożonego:

„SVHC [substancje wzbudzające szczególnie duże obawy] znajdujące się na liście kandydackiej mogą wchodzić w skład różnych części tego samego wyrobu w różnych stężeniach, np. w innym stężeniu występują w obudowie komputera przenośnego, a w innym – w transformatorze. Aby miały zastosowanie obowiązki określone w art. 7 ust. 2 i art. 33, stężenie danego SVHC musi przekraczać 0,1% (w/w) [stężenia wagowego] w całym wyrobie […]”.

B – Prawo francuskie

14.

Postępowanie główne dotyczy obowiązywania wydanej w dniu 8 czerwca 2011 r. przez francuskiego ministre de l’écologie, du développement durable et de l’énergie (ministra ekologii, zrównoważonego rozwoju, transportu i mieszkalnictwa, zwanego dalej „ministrem”) „Informacji dla podmiotów gospodarczych w sprawie obowiązku przekazywania informacji o substancjach zawartych w wyrobach zgodnie z art. 7 ust. 2 i art. 33 rozporządzenia nr 1907/2006 (REACH) – Wykładnia wartości progowej 0,1% (wag. [stężenia wagowego]) wskazanej w art. 7 ust. 2 i art. 33” (zwanej dalej „Informacją”).

15.

Zgodnie z informacjami sądu odsyłającego w Informacji tej wskazano:

„W związku z opublikowaniem w dniu 1 kwietnia 2011 r. na stronie internetowej Europejskiej Agencji Chemikaliów […] poprawionego poradnika dotyczącego stosowania rozporządzenia REACH, a w szczególności załączonej do niego noty dyrektora wykonawczego wskazującej, że nie uzyskał on pełnego poparcia wszystkich państw członkowskich Unii Europejskiej/Europejskiego Obszaru Gospodarczego, władze francuskie niniejszym informują podmioty gospodarcze o wykładni przyjętej we Francji z myślą o stosowaniu art. 7 ust. 2 i art. 33 rozporządzenia REACH. Władze francuskie wyjaśniają, że pojęcie »wyrobu« obejmuje każdy przedmiot odpowiadający definicji wyrobu w rozumieniu rozporządzenia REACH, to znaczy taki »który podczas produkcji otrzymuje określony kształt, powierzchnię, konstrukcję lub wygląd zewnętrzny, co decyduje o jego funkcji w stopniu większym niż jego skład chemiczny« (art. 3 pkt 3). Wobec tego wyrób może składać się z jednego lub wielu przedmiotów odpowiadających definicji »wyrobu« i wówczas do każdego z nich mają zastosowanie postanowienia przewidziane w art. 7 ust. 2 i art. 33”.

III – Postępowanie główne oraz wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym

16.

Przedmiotem postępowania głównego jest skarga dwóch francuskich związków przedsiębiorstw handlowych skierowana przeciwko Informacji ministra. Rozpatrująca spór sądowy Conseil d’État (rada państwa) zwróciła się do Trybunału z następującym pytaniem:

„Czy obowiązki wynikające z art. 7 ust. 2 i z art. 33 rozporządzenia nr 1907/2006 (REACH) mają zastosowanie, jeżeli »wyrób« w rozumieniu tego rozporządzenia jest złożony z wielu składników, które same odpowiadają definicji wyrobu podanej w tym rozporządzeniu, wyłącznie w odniesieniu do wyrobu połączonego, czy w odniesieniu do każdego z elementów odpowiadających definicji wyrobu?”.

17.

Stanowiska na piśmie przedłożyli: Fédération des entreprises du commerce et de la distribution (federacja przedsiębiorstw handlowych i dystrybucyjnych) wspólnie z Fédération des magasins de bricolage et de l’aménagement de la maison (federacją sklepów z artykułami do majsterkowania i urządzania wnętrz), (zwane dalej „FCD i FMB”), Republika Francuska, Królestwo Belgii, Królestwo Danii, Republika Federalna Niemiec, Irlandia, Republika Grecka, Republika Austrii, Królestwo Szwecji, Królestwo Norwegii oraz Komisja Europejska. Podmioty te, z wyjątkiem Grecji i Austrii, uczestniczyły też w rozprawie w dniu 8 stycznia 2015 r.

IV – Ocena prawna

18.

W celu lepszego zrozumienia wniosku o wydanie orzeczenia prejudycjalnego należy w pierwszej kolejności umiejscowić pytanie prejudycjalne w kontekście regulacyjnym rozporządzenia REACH (w tej kwestii lit. A poniżej). Następnie należy rozpatrzeć pojęcie wyrobu (w tej kwestii lit. B poniżej) oraz obowiązki wytwórców i importerów do przekazania ECHA informacji na podstawie art. 7 ust. 2 (w tej kwestii lit. C pkt 1 i 2 poniżej) oraz do przekazania informacji odbiorcom i konsumentom na podstawie art. 33 (w tej kwestii lit. C pkt 3 poniżej).

A – W przedmiocie kontekstu normatywnego pytania prejudycjalnego

19.

Pytanie prejudycjalne jest związane z uregulowaniem w rozporządzeniu REACH dotyczącym substancji „wzbudzających szczególnie duże obawy”, których cechy zostały zdefiniowane w art. 57. Zgodnie z nim substancje te stanowią zagrożenie dla zdrowia, ponieważ wywołują choroby nowotworowe, zmieniają materiał genetyczny lub działają szkodliwie na rozrodczość [art. 57 lit. a)–c)]. Substancje te mogą także ujemnie oddziałują na środowisko naturalne, ponieważ wywołują trwałe skutki, są toksyczne i wykazują zdolność do bioakumulacji względnie są substancjami bardzo trwałymi i wykazującymi bardzo dużą zdolność do bioakumulacji [art. 57 lit. d) i e)]. W pojedynczych przypadkach wystarczają też równoważne cechy [art. 57 lit. f)].

20.

Substancje te mogą zostać wpisane do załącznika XIV do rozporządzenia REACH na mocy decyzji Komisji po przeprowadzeniu procedury komitologii. Po ostatniej zmianie ( 4 ) załącznik ten wskazuje 31 substancji ( 5 ). Zgodnie z art. 56 stosowanie substancji wymienionych w tym załączniku wymaga z reguły zezwolenia, które jest udzielane zgodnie z art. 60–64.

21.

Jednakże analizowane w niniejszej sprawie uregulowania dotyczą substancji wpisanych już na tak zwaną listę kandydacką do wpisania do tego załącznika. ECHA może ustalić takie substancje zgodnie z procedurą określoną w art. 59, jeżeli posiadają one cechy substancji wzbudzających szczególnie duże obawy. Pośród substancji znajdujących się na liście kandydackiej dokonuje się wyboru substancji podlegających dokładniejszej ocenie pod kątem ich wpisania do załącznika XIV. Poza tym strony, udzielając odpowiedzi na pytanie podczas rozprawy, zgodnie poinformowały, że substancje kandydackie po wpisaniu do załącznika XIV pozostają na liście kandydackiej.

22.

Na liście kandydackiej znajdowało się ostatnio 155 substancji ( 6 ). Być może istnieją dalsze substancje z takimi cechami ( 7 ), jednakże dopóki nie zostaną wpisane na listę kandydacką, pytanie prejudycjalne ich nie dotyczy ( 8 ).

23.

Zgodnie z art. 7 ust. 2 rozporządzenia REACH wytwórca lub importer substancji informuje ECHA, jeżeli substancja z listy kandydackiej jest obecna w tych wyrobach w ilości stanowiącej łącznie ponad 1 tonę rocznie na wytwórcę lub importera oraz w stężeniu wyższym niż 0,1% stężenia wagowego.

24.

Ponadto art. 33 ust. 1 rozporządzenia REACH stanowi, że dostawca wyrobu zawierającego substancję z listy kandydackiej w stężeniu powyżej 0,1% stężenia wagowego. przekazuje odbiorcy wyrobu wystarczające informacje, którymi dysponuje, pozwalające na bezpieczne stosowanie wyrobu, a przynajmniej nazwę substancji. Zgodnie z ust. 2 dostawca przekazuje konsumentom, na ich żądanie, takie same informacje.

25.

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy stosowania progu stężenia 0,1% stężenia wagowego w wyrobie. Należy wyjaśnić, czy w stosunku do wyrobów, które same składają się z wyrobów, próg ten znajduje zastosowanie w odniesieniu do wyrobu połączonego lub też w odniesieniu do poszczególnych wyrobów składowych.

26.

Kilka państw członkowskich przedstawiło to zagadnienie na przykładzie roweru, którego chwyty kierownicy zawierają plastyfikatory wpisane na listę kandydacką substancji wzbudzających szczególnie duże obawy. Być może osiągnięty zostałby próg stężenia dla chwytów kierownicy, jednakże prawdopodobnie sytuacja taka nie wystąpiłaby w odniesieniu do całego roweru. Dalsze wskazywane przykłady to fotele, których pokrycie zawiera substancje z listy kandydackiej, wobec całych samolotów, w których zainstalowane są takie fotele.

B – W przedmiocie pojęcia wyrobu zgodnie z art. 3 pkt 3 rozporządzenia REACH

27.

Większość państw członkowskich uczestniczących w postępowaniu opiera się na definicji zawartej w art. 3 pkt 3 rozporządzenia REACH. Zgodnie z nią „wyrób” oznacza przedmiot, który podczas produkcji otrzymuje określony kształt, powierzchnię, konstrukcję lub wygląd zewnętrzny, co decyduje o jego funkcji w stopniu większym niż jego skład chemiczny.

28.

Inaczej niż to sugeruje Irlandia, funkcja ta nie musi mieć charakteru autonomicznego, czyli być przyporządkowana do przedmiotu niezależnie od innych przedmiotów. Dla takiego rozumienia brak jest wskazówek w brzmieniu przepisu, a zakres pojęcia wyrobu zostałby w ten sposób nadmiernie ograniczony, gdyż funkcja wielu przedmiotów może zostać zrealizowana jedynie w drodze powiązania z innymi przedmiotami, substancjami lub mieszaninami. Obok wskazanych chwytów kierownicy i pokryć foteli należałoby wymienić na przykład śruby. Niemniej jednak także takie przedmioty są wprowadzane do obrotu w celu umożliwienia innym osobom ich wykorzystania do wytwarzania wyrobów złożonych, na przykład do wytwarzania rowerów, foteli lub samolotów.

29.

Nie są natomiast wyrobami sztabka ołowiu lub granulat plastikowy ( 9 ); są one substancjami, czyli pierwiastkami chemicznymi lub ich związkami w rozumieniu art. 3 pkt 1 rozporządzenia REACH. Ich funkcja nie jest określana w pierwszej linii przez kształt, powierzchnię, konstrukcję lub wygląd zewnętrzny, lecz przez ich skład chemiczny. Ponadto istnieją też zgodnie z art. 3 pkt 2 mieszaniny różnych substancji, jak na przykład farby płynne lub lakiery.

30.

W celu przedstawienia pełnego obrazu sytuacji należy wspomnieć, że będące przedmiotem oceny obowiązki informacyjne wobec ECHA (art. 7 ust. 2 rozporządzenia REACH) oraz wobec odbiorców i konsumentów (art. 33) nie dotyczą na podstawie art. 2 ust 5 i 6 żywności.

31.

Z definicji nie wynika, że wyrób składowy przestaje być wyrobem, jeżeli zostanie połączony z innymi wyrobami składowymi w celu wytworzenia wyrobu połączonego.

32.

Przeciwnie – jak podkreślają Belgia i Norwegia – art. 2 ust. 2 rozporządzenia REACH reguluje wprost i wyłącznie, w jakim wypadku wyroby przestają być wyrobami – a mianowicie jeżeli staną się odpadami w rozumieniu art. 2 ust. 2 rozporządzenia REACH.

33.

Inaczej niż przedstawia to Irlandia, wyrób składowy nie traci też nieuchronnie swojej funkcji, jeżeli stanie się częścią wyrobu połączonego. Jak już na to wskazywano, wyrób składowy często realizuje swoją funkcję dopiero poprzez jego integrację w wyrób połączony. I tak na przykład funkcją wspomnianych chwytów kierownicy jest ich wykorzystanie jako części składowych roweru.

34.

Jednakże wyrób składowy w wyniku wbudowania może także zmienić swój kształt, powierzchnię, konstrukcję lub wygląd zewnętrzny, co zmienia jego funkcję. Taka sytuacja występuje w wypadku tkanin, które mogą zostać użyte do różnych wyrobów. Ten potencjał w zakresie funkcji zostaje w znacznym stopniu ograniczony, jeżeli – jak w przykładzie przedstawionym przez Belgię – zostaną one przerobione na pokrycie fotela. Niemniej jednak także taki ograniczony w swojej funkcji wyrób składowy posiada z reguły niezależną funkcję, odróżniającą go od pozostałych wyrobów składowych użytych do wytworzenia wyrobu połączonego. Pokrycie fotela spełnia inną funkcję niż inne użyte do wyprodukowania fotela wyroby składowe, na przykład wyściółka tapicerska, ewentualnie użyte sprężyny lub szkielet fotela.

35.

Tylko w wypadku gdy wyrób w wyniku jego integracji w wyrób połączony utraci w całości własny kształt, powierzchnię, konstrukcję lub wygląd zewnętrzny, które decydują o jego funkcji w stopniu większym niż jego skład chemiczny, ustaje możliwość jego identyfikacji jako wyrobu składowego. W praktyce takie wypadki będą miały jednakże niewielkie znaczenie, jeżeli takie sytuacje w ogóle dotyczą wyrobów, a nie substancji.

36.

Dopóki wyrób składowy, mimo jego integracji w wyrób połączony, zachowuje własny kształt, powierzchnię, konstrukcję lub wygląd zewnętrzny, które decydują o jego funkcji w stopniu większym niż jego skład chemiczny, należy w konsekwencji traktować go nadal jako wyrób. Dlatego też pojęcie wyrobu jako takie przemawia raczej za tym, aby przy obliczaniu stężenia określonych substancji odnosić się do wyrobu składowego, a nie do wyrobu połączonego.

C – W przedmiocie związku z obowiązkami informacyjnymi na podstawie art. 7 ust. 2 i art. 33 rozporządzenia REACH

37.

Wskazana definicja znajduje jednak zastosowanie w związku ze szczególnymi obowiązkami ciążącymi na wytwórcach lub na importerach (art. 7 ust. 2 rozporządzenia REACH) względnie na dostawcach (art. 33) wyrobu.

38.

Komisja stoi na stanowisku, że osoby te nie wytwarzają, nie importują lub nie dostarczają wyrobów częściowych, lecz odpowiednie wyroby połączone. Dlatego też stężenie substancji z listy kandydackiej powinno być oceniane w odniesieniu do wyrobu połączonego.

39.

Natomiast zgodnie z zaskarżoną w postępowaniu głównym Informacją oraz zgodnie ze stanowiskiem kilku innych państw członkowskich próg stężenia należy obliczać w odniesieniu do poszczególnych wyrobów składowych.

40.

Powyższa rozbieżność stanowisk powinna jednak zostać omówiona odrębnie dla wytwórców, importerów oraz dostawców wyrobów.

1. W przedmiocie wytwórców wyrobów w rozumieniu art. 7 ust. 2 rozporządzenia REACH

41.

Wynikający z art. 7 ust. 2 rozporządzenia REACH obowiązek informacyjny wobec ECHA ciąży, po pierwsze, na wytwórcy wyrobu. Zgodnie z art. 3 pkt 4 wytwórcą jest osoba fizyczna lub prawna wytwarzająca lub składająca wyrób w Unii.

42.

Jeżeli wytwórca w taki sposób wytwarza lub składa wyrób połączony, że łączy wyroby składowe, nie oznacza to, iż wytwarzał lub składał także wyroby składowe. Przeciwnie, w gospodarce opartej na podziale pracy jest prawdopodobne, że wytwórca wyrobu połączonego nabywa częściowo lub w całości niezbędne komponenty od innych wytwórców. Wskazane wyżej przykłady – rowerów, foteli samolotowych oraz samochodów – wyjaśniają to w znakomity sposób.

43.

Jednakże nie byłoby do pogodzenia z dosłownym znaczeniem pojęcia wytwórcy sytuacja, w której wytwórcy wyrobu połączonego przypisano by także wytworzenie wykorzystanych przez niego wyrobów składowych, w zakresie, w jakim wyroby te zostały rzeczywiście wytworzone lub złożone przez innych wytwórców. Wytwórcą wyrobów składowych może on być tylko w takim w zakresie, w jakim je sam wytworzył lub też złożył (z innych wyrobów składowych).

44.

Tak więc wytwórca wyrobu połączonego, składającego się z wyrobów składowych, które mimo integracji w jeden wyrób połączony zachowują określony kształt, powierzchnię, konstrukcję lub wygląd zewnętrzny, lecz są wytwarzane lub składane przez innych wytwórców, jest zobowiązany do informowania ECHA, jeżeli substancja spełniająca kryteria zawarte w art. 57 i zidentyfikowana zgodnie z art. 59 jest obecna w wyrobie połączonym w stężeniu wyższym niż 0,1% stężenia wagowego.

45.

Wbrew stanowisku prezentowanemu na przykład przez Francję i Niemcy nie zachodzi mimo to potrzeba zobowiązywania wytwórcy do zgłaszania substancji z listy kandydackiej znajdujących się w wyrobach składowych, gdyż – jak stwierdzają to też inne strony postępowania – ECHA otrzyma te informacje bez konieczności obciążania tym obowiązkiem wytwórcy wyrobu połączonego. Jeżeli wyroby te są wytwarzane w Unii lub też importowane do Unii, obowiązek informacyjny obciąża wytwórcę lub – co zostanie jeszcze wykazane poniżej – importera wyrobu składowego.

2. W przedmiocie importera wyrobów w rozumieniu art. 7 ust. 2 rozporządzenia REACH

46.

Po drugie, zgodnie z art. 7 ust. 2 rozporządzenia REACH importer wyrobów jest zobowiązany do przekazania informacji ECHA.

47.

Zgodnie z art. 3 pkt 11 rozporządzenia REACH importerem jest osoba fizyczna lub prawna mająca siedzibę na terytorium Unii i odpowiedzialna za import, to jest za fizyczne wprowadzenie na obszar celny Unii (art. 3 pkt 10).

48.

Zgodnie z brzmieniem tej definicji importer wyrobu połączonego składającego się z wyrobów składowych, które mimo integracji w wyrób połączony zachowują własny kształt, powierzchnię, konstrukcję lub wygląd zewnętrzny, jest także importerem wyrobów składowych. Jaka inna osoba fizyczna lub prawna powinna ponosić odpowiedzialność za to, że te wyroby składowe zostały fizycznie wprowadzone na obszar celny Unii?

49.

Także dokonana powyżej wykładnia pojęcia wytwórcy przemawia za tym, aby uznać importera wyrobu połączonego za importera znajdujących się w nim wyrobów składowych, gdyż w tej wykładni uzupełniają się pojęcia wytwórcy i importera oraz zapewniają wyczerpującą informację na rzecz ECHA. Agencja ta uzyska niezbędne informacje na temat stosowania substancji z listy kandydackiej albo od rzeczywistych producentów wyrobów składowych z Unii, albo od importerów, niezależnie od tego, czy są to importerzy wyrobów składowych, czy importerzy wyrobów połączonych zawierających wyroby składowe.

50.

Zarzuty wobec tego stanowiska podnoszone przez Komisję, FCD i FMB oraz przez Irlandię i Grecję nie mogą zostać uwzględnione.

a) W przedmiocie braku bardziej jednoznacznego uregulowania

51.

Komisja stoi na stanowisku, że gdyby prawodawca miał zamiar ustanowić obowiązek informacyjny importera w odniesieniu do wyrobów składowych, zapisałby to w sposób bardziej jednoznaczny niż zostało to dokonane w art. 7 ust. 2 rozporządzenia REACH. Jest to widoczne na przykładzie ograniczeń zawartych w załączniku XVII, pkt 23 pozycje 5–7, oraz w załączniku XVII, pkt 61, gdzie także są przewidziane progi stężeń, które obowiązują wyraźnie w odniesieniu do wyrobów „lub części składowych”. W postępowaniu legislacyjnym przedłożono nawet rożne propozycje odpowiednich sformułowań ( 10 ), które jednak nie uzyskały akceptacji.

52.

Dania oraz Niemcy trafnie jednak wskazują, że analogia do załącznika XVII nie jest oczywista. W ich ocenie przynajmniej ograniczenia z pkt 23 dotyczące kadmu zostały przejęte z dyrektywy 79/769/EWG ( 11 ), w której nie stosowano pojęcia wyrobu. Uwzględnienie części składowych wymagało zatem wyraźnego uregulowania. Okoliczność, iż prawodawca w związku z późniejszymi uzupełnieniami załącznika XVII, na przykład w odniesieniu do ograniczeń dotyczących furmaranu dimetylu, orientował się na tej praktyce regulacyjnej, nie ma szczególnego znaczenia dla wykładni przepisów rozporządzenia REACH niezwiązanych bezpośrednio z tym załącznikiem.

53.

Odnosząc się do wskazówek dotyczących propozycji składanych w ramach postępowania legislacyjnego, należy zgodzić się z tym, że włączenie wyrobów składowych do uregulowania zawartego w art. 7 ust. 2 rozporządzenia REACH mogło zostać ujęte w sposób bardziej jednoznaczny. Jednakże takie włączenie nie zostało też wykluczone. Zatem brak bardziej precyzyjnego uregulowania może także oznaczać, że uważano propozycje dotyczące doprecyzowania za zbyteczne lub też że nie osiągnięto porozumienia odnośnie do jednego z dwóch wchodzących w rachubę wariantów wykładni. Dlatego też także ten argument nie zmusza do przyjęcia tak wąskiej wykładni pojęcia importera jak proponuje Komisja.

b) W przedmiocie pewności prawa

54.

W niczym nie zmienia sytuacji powoływanie się Irlandii na zasadę pewności prawa. Ogólna zasada pewności prawa, która stanowi podstawową zasadę prawa Unii, wymaga w szczególności, by uregulowanie było jasne i precyzyjne, tak by podlegające mu podmioty prawa mogły ustalić w sposób jednoznaczny swoje prawa i obowiązki oraz podjąć w związku z tym odpowiednie kroki ( 12 ).

55.

Zasada pewności prawa nie wymaga jednak, by wykluczone były wszelkie wątpliwości co do wykładni danej normy prawnej. Przeciwnie, decydujące znaczenie ma okoliczność, czy dany akt prawny jest w takim stopniu niejasny, że nie można z wystarczającą pewnością rozwiać ewentualnych wątpliwości co do znaczenia i zakresu przepisu ( 13 ). W niniejszej sprawie jest to jednak możliwe, co nie jest też kwestionowane przez Irlandię.

56.

Natomiast nie jest oczywiste, dlaczego jednemu z dwóch wariantów wykładni art. 7 ust. 2 rozporządzenia REACH w odniesieniu do importerów powinno zgodnie z zasadą pewności prawa przysługiwać pierwszeństwo.

57.

Rozumiem te argumenty raczej w ten sposób, że trudności występujące w związku z wykładnią art. 7 ust. 2 rozporządzenia REACH zostałyby przezwyciężone w przypadku istnienia mocy wiążącej wytycznych ECHA. Tym zagadnieniem zajmę się zaraz poniżej.

c) W przedmiocie poradnika ECHA

58.

Francuska Informacja będąca przedmiotem sporu w postępowaniu głównym oraz stanowisko większości uczestniczących w postępowaniu państw członkowskich stoją jednak w sprzeczności z wytycznymi opublikowanymi za zgodą większości państw członkowskich przez ECHA ( 14 ). Zgodnie z tymi wytycznymi należy bowiem brać pod uwagę stężenie w wyrobie połączonym.

59.

Podobnie jak i pozostałe wytyczne ECHA, także ten tekst jest pomocny w zrozumieniu odpowiednich przepisów, w szczególności w zakresie, w jakim dokumentuje on zgodne stanowiska Komisji oraz państw członkowskich. Ponadto sekretariat ECHA ma zgodnie z art. 77 ust. 2 lit. g) za zadanie dostarczanie wytycznych technicznych i naukowych w zakresie stosowania art. 7 przez producentów i importerów wyrobów. Artykuł 77 ust. 2 lit. k) przewiduje poza tym opracowywanie wyjaśnień do rozporządzenia. Niemniej jednak poradnik nie może dokonywać w sposób wiążący wykładni przepisów prawa Unii ( 15 ).

60.

Nie zmienia tego faktu podkreślany przez Grecję szeroki zakres swobody jednostek Unii w ocenie stanów faktycznych złożonych pod względem naukowym lub technicznym. Swoboda ta przysługuje co prawda także ECHA, na przykład w związku z wpisywaniem substancji na listę kandydacką zgodnie z art. 59 rozporządzenia REACH ( 16 ). Jednakże przedmiotem niniejszej sprawy nie jest ocena faktyczna, lecz wykładnia prawa Unii. Kompetencja ta jest zastrzeżona, także w związku ze złożonymi zagadnieniami prawnymi, dla Trybunału.

61.

Poza tym wyraża to w sposób jednoznaczny odpowiednia wskazówka zawarta na stronie redakcyjnej poradnika: „Użytkownicy powinni jednakże pamiętać, że jedynym autentycznym dokumentem referencyjnym o charakterze prawnym jest tekst rozporządzenia REACH, a żadne informacje zawarte w niniejszym dokumencie nie są poradami prawnymi”.

62.

Wytyczne ECHA nie mają zatem charakteru wiążącego.

d) W przedmiocie rynku wewnętrznego

63.

W związku z wytycznymi ECHA Komisja porusza także zagadnienie zakłóceń rynku wewnętrznego. Można je sobie wyobrazić, jeżeli państwa członkowskie dokonają odmiennych wykładni obowiązku informacyjnego zgodnie z art. 7 ust. 2 rozporządzenia REACH, a niektóre z nich w wypadku braku zawiadomienia powezmą wątpliwości co do dopuszczalności do obrotu wyrobów zgodnie z art. 5.

64.

Występowanie takiego ryzyka dla rynku wewnętrznego podkreśla co prawda konieczność udzielenia odpowiedzi na pytanie zawarte we wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, jednakże nie jest argumentem przemawiającym za określoną wykładnią art. 7 ust. 2 rozporządzenia REACH.

e) W przedmiocie proporcjonalności

65.

Jednakże Komisja uważa, iż obowiązek informacyjny dotyczący substancji z listy kandydackiej zawartych w wyrobach składowych jest nieproporcjonalny.

66.

Zasada proporcjonalności wiąże Unię na podstawie art. 5 ust. 1 zdanie drugie oraz ust. 4 TUE i zalicza się do ogólnych zasad prawa Unii. Zasada ta wymaga, by akty instytucji Unii nie wykraczały poza to, co odpowiednie i konieczne do realizacji uzasadnionych celów, którym dane przepisy mają służyć, przy czym gdy istnieje możliwość wyboru spośród większej liczby odpowiednich rozwiązań, należy stosować te najmniej restrykcyjne, a wynikające z tego niedogodności nie mogą być nadmierne w stosunku do zamierzonych celów ( 17 ).

67.

Zobowiązanie importerów do informowania ECHA o substancjach z listy kandydackiej występujących w odpowiednich ilościach w wyrobach składowych będących częściami importowanych wyrobów połączonych jest odpowiednie z punktu widzenia urzeczywistnienia celów obowiązku informacyjnego. Otrzymanie zawiadomienia umożliwi ECHA uwzględnienie odpowiednich ilości substancji oraz ich wykorzystania w ramach dokonywanego na podstawie art. 58 ust. 3 rozporządzenia REACH wyboru substancji, w stosunku do których Komisja wprowadza obowiązek uzyskania zezwolenia. Zgłoszenie umożliwia także ECHA żądanie przedłożenia dokumentów rejestracyjnych dla tych substancji zgodnie z art. 7 ust. 5 rozporządzenia REACH lub rozważenie potrzeby przedstawienia wniosku o zastosowanie ograniczenia zgodnie z art. 69 rozporządzenia REACH, tak jak jest to przewidziane w jego motywie 29.

68.

Obowiązek informacyjny jest też niezbędny do osiągnięcia tych celów. Bez zgłoszenia istniałoby ryzyko, że ECHA nie zostanie poinformowana o stosowaniu znacznych ilości substancji wzbudzających szczególnie duże obawy – w ilościach przekraczających 1 tonę rocznie na importera.

69.

W związku z powyższym należy odrzucić argument Komisji oraz FCD i FMB, że uwzględnienie wyrobów składowych nie jest konieczne, ponieważ istniejące ograniczenia, obowiązek uzyskania zezwoleń oraz środki ochronne państw członkowskich na podstawie art. 129 rozporządzenia REACH w wystarczającym zakresie zapewniają ochronę środowiska oraz zdrowia. Przekazywanie informacji do ECHA ma właśnie przyczynić się do wyjaśnienia konieczności wprowadzenia ograniczeń lub obowiązku uzyskania zezwolenia i nie można wykluczyć, iż środki ochronne stosowane przez państwa członkowskie zostaną zainicjowane w wyniku informacji skierowanej do ECHA.

70.

Argumentacja Komisji jest jednak skierowana na wykazanie, iż niedogodności związane z obowiązkiem informacyjnym dotyczącym wyrobów składowych są nieproporcjonalne w stosunku do zamierzonych celów.

71.

Argumentacja ta oparta jest na trudnościach importerów w uzyskaniu koniecznych informacji od ich dostawców z krajów trzecich. Dostawcy często nie wiedzą, czy substancje z listy kandydackiej znajdują się w wyrobach, gdyż odpowiednie informacje nie są przekazywane wzdłuż ich łańcucha dostaw w krajach trzecich. Czasami takie informacje są też traktowane jako tajemnice handlowe.

72.

W związku z tym FCD i FBM podkreślają koszty badań wyrobów w celu ustalenia występowania oraz stężenia substancji z listy kandydackiej. Badanie jednego buta kosztowałoby od 2200 do 2400 EUR. Obowiązek badania zwartych w bucie wyrobów składowych rodziłby koszty w wysokości 22800 EUR.

73.

Tak jak to podkreślają Niemcy, nie jest jednak oczywiste, czy ograniczenie obowiązku badania do wyrobów połączonych rzeczywiście przyniosłoby zamierzone odciążenie. Każdy wyrób połączony musiałby nadal podlegać badaniu stężenia substancji z listy kandydackiej. W tym celu ECHA, za zgodą większości państw członkowskich, proponuje, aby importer najpierw ustalił stężenie we wszystkich wyrobach składowych, a następnie na podstawie tych wartości obliczył stężenie w wyrobie połączonym ( 18 ).

74.

Jeżeli więc i tak należy ustalić stężenie w wyrobach składowych, nie można stwierdzić, dlaczego przekazywanie posiadanych informacji do ECHA miałoby być powiązane z nadmiernymi niedogodnościami. Przeciwnie, jeżeli przekazywanie informacji dotyczy wyrobów składowych, obciążenie jest nawet niższe, ponieważ – tak jak podnoszą to niektóre kraje – stężenie nie musi zostać ustalone precyzyjnie. Wystarczy ustalić, czy przekroczono próg stężenia oraz łączną ilość wynoszącą 1 tonę na importera i rok. Poza tym należy w celu przekazania informacji na podstawie art. 7 ust. 4 lit. f) rozporządzenia REACH ustalić zakres wielkości obrotu substancji, taki jak 1–10 ton lub 10–100 ton (na rok).

75.

Stanowiska prezentowe przez FCD i FMB, Irlandię oraz Komisję stają się zrozumiałe jedynie wtedy, gdy importerzy nie stosują się ściśle do wytycznych ECHA, lecz działają w celu wykluczenia obowiązku informacyjnego w oparciu o mniej lub bardziej precyzyjne szacunki. Podczas rozprawy Komisja zaproponowała nawet wprost dla jednoznacznych przypadków taki – nie znajdujący podstaw w wytycznych ECHA – sposób postępowania.

76.

Jednakże ciężary związane z obowiązkiem informacyjnym wynikającym z art. 7 ust. 2 rozporządzenia REACH mogą zostać właściwie ocenione jedynie w powiązaniu z ich kontekstem regulacyjnym.

77.

W związku z tym należy najpierw zauważyć, że unika się przynajmniej określonych podwójnych obciążeń, gdyż obowiązek informacyjny ustaje zgodnie z art. 7 ust. 6 rozporządzenia REACH, jeżeli dana substancja z listy kandydackiej została już zarejestrowana dla danego zastosowania przez samego importera lub inny podmiot ( 19 ).

78.

W przypadku braku obowiązku rejestracji zawiadomienie na podstawie art. 7 ust. 2 lit. a) rozporządzenia REACH jest konieczne tylko wtedy, gdy substancja w danym wyrobie jest zawarta w ilości przekraczającej 1 tonę na importera i rok. Dotyczy to zatem znacznych ilości substancji z listy kandydackiej mających cechy substancji wzbudzających szczególnie duże obawy. Należy też przyjąć, iż importerzy, których to dotyczy, sprowadzają relatywnie dużo wyrobów zawierających taką substancję lub mało wyrobów z relatywnie dużym stężeniem.

79.

Poza tym na podstawie art. 7 ust. 3 rozporządzenia REACH obowiązek informacyjny nie ma zastosowania, gdy wytwórca lub importer może wykluczyć narażenie ludzi lub środowiska podczas normalnych lub racjonalnie przewidywalnych warunków stosowania, w tym usuwania. W takich przypadkach wytwórca lub importer dostarcza odbiorcy wyrobu stosowne instrukcje.

80.

Tak więc także w wypadku obliczenia stężenia w oparciu o odpowiednie wyroby składowe obowiązek informacyjny istnieje jedynie wtedy, gdy nie można wykluczyć narażenia ludzi lub środowiska spowodowanego przez znaczne ilości substancji o cechach substancji wzbudzających szczególnie duże obawy.

81.

W takiej sytuacji cel zapewnienia wysokiego poziomu ochrony ludzkiego zdrowia i środowiska oraz zasada ostrożności nakazują zawiadomienie ECHA, aby Agencja mogła ewentualnie podjąć niezbędne działania ochronne na podstawie rozporządzenia REACH. Do tych celów odnoszą się art. 1 ust. 1 i art. 3 oraz motywy 1, 3, 9 i 69 rozporządzenia REACH; cele te wynikają też z art. 9 TFUE, 11 TFUE i art. 191 ust. 2 TFUE oraz z art. 35 i 37 Karty praw podstawowych.

82.

Koresponduje z tym wynikający z art. 1 ust. 3 rozporządzenia REACH obowiązek zagwarantowania przez importerów, że substancje, które wprowadzają do obrotu lub stosują, nie wpływają w sposób szkodliwy na zdrowie człowieka ani na środowisko. Dlatego też, uwzględniając przedstawione powyżej ryzyko oraz okoliczność, że zawiadomienie ograniczone jest do sytuacji, w których dokonuje się importu relatywnie dużych ilości substancji, można od nich oczekiwać pozyskania niezbędnych informacji oraz zawiadomienie ECHA.

83.

Należy bowiem przyjąć, że wytwórcy z krajów trzecich, którzy zamierzają produkować wyroby na rynek europejski w ilościach większych niż nieznaczne, przekażą importerom niezbędne informacje o występowaniu substancji z listy kandydackiej w wyrobach składowych. W zakresie, w jakim wytwórcy byliby w tym celu zmuszeni do uzyskania informacji z własnego łańcucha dostaw, dojdzie nawet w wyniku obowiązku informacyjnego do rozpowszechnienia standardów z rozporządzenia REACH poza terytorium Unii.

84.

W konsekwencji ocena obowiązku informacyjnego importerów z art. 7 ust. 2 rozporządzenia REACH na podstawie stężeń substancji z listy kandydackiej w wyrobach składowych nie tylko nie narusza zasady proporcjonalności, lecz jest nawet wymagana.

f) W przedmiocie rzekomej dyskryminacji importerów

85.

W tym kontekście wskazuje się na rzekome nierówne traktowanie importerów oraz wytwórców unijnych, gdyż wytwórcy mogą znacznie łatwiej uzyskać niezbędne informacje od dostawców z Unii.

86.

Jednakże ograniczenie obowiązku informacyjnego do wyrobów połączonych, w których osiągnięto próg stężenia, nie likwiduje tego nierównego traktowania, lecz co najwyżej ogranicza ilość sytuacji, w których obowiązek informacyjny znajduje zastosowanie.

87.

Ponadto ograniczenie obowiązków informacyjnych zgodnie z art. 7 ust. 2 rozporządzenia REACH do wyrobów połączonych prowadziłoby do dyskryminacji wytwórców unijnych. Wytwórcy oraz importerzy wyrobów składowych byliby na podstawie tego przepisu zobowiązani do dokonywania zgłoszeń i przenieśliby odpowiednie koszty na swoich odbiorców, czyli na wytwórców wyrobów połączonych. Doprowadziłoby to do sytuacji, w której produkcja wyrobów połączonych w Unii byłaby mniej atrakcyjna niż ich import.

88.

Trybunał stwierdził już ponadto, że w celu zapewnienia realnej konkurencji w Unii importerzy muszą być poddani takim samym obowiązkom jak producenci unijni lub też (przynajmniej) obowiązkom podobnym, prowadzącym do wyrównania kosztów ( 20 ). Także ochrona producentów unijnych przed niekorzystnymi następstwami w zakresie konkurencyjności, jakie mogą wynikać z innych warunków stworzonych importerom, jest prawnie akceptowalnym celem prawodawcy Unii ( 21 ).

89.

Tak więc także skutki dla importerów i wytwórców nie przemawiają przeciwko obowiązkowi informacyjnemu na podstawie stężeń substancji z listy kandydackiej w wyrobach składowych.

g) Wniosek częściowy

90.

Tak więc importer wyrobu połączonego składającego się z wyrobów składowych, które mimo ich integracji w jeden wyrób połączony zachowują określony kształt, powierzchnię, konstrukcję lub wygląd zewnętrzny, jest zobowiązany do przekazania informacji ECHA, jeżeli substancja spełniająca kryteria zawarte w art. 57 rozporządzenia REACH i zidentyfikowana zgodnie z art. 59 ust. 1 jest obecna w jednym z wyrobów składowych w stężeniu wyższym niż 0,1% stężenia wagowego.

3. W przedmiocie dostawy wyrobów w rozumieniu art. 33 rozporządzenia REACH

91.

Zgodnie z art. 33 rozporządzenia REACH każdy dostawca wyrobu zawierającego w stężeniu powyżej 0,1% stężenia wagowego. substancję z listy kandydackiej przekazuje odbiorcy wyrobu oraz konsumentowi na jego żądanie wystarczające informacje, którymi dysponuje, pozwalające na bezpieczne stosowanie wyrobu, a przynajmniej nazwę substancji.

92.

Artykuł 3 pkt 33 rozporządzenia REACH zawiera szeroką definicję dostawcy wyrobu. Pojęcie to obejmuje producenta lub importera wyrobu, dystrybutora lub innego uczestnika łańcucha dostaw wprowadzającego wyrób do obrotu. Artykuł 3 pkt 12 zawiera podobnie szeroką definicję pojęcia wprowadzenia do obrotu, obejmującą odpłatne lub nieodpłatne dostarczenie lub udostępnienie stronie trzeciej.

93.

Te szerokie definicje przemawiają za wykładnią, zgodnie z którą dostawca wyrobu połączonego jest też dostawcą wyrobu składowego, który mimo jego włączenia do wyrobu połączonego zachowuje określony kształt, powierzchnię, konstrukcję lub wygląd zewnętrzny. W przeciwnym razie definicje te musiałyby być interpretowane zawężająco, aby oceniać obowiązki dostawcy wyłącznie na podstawie stężenia substancji z listy kandydackiej w wyrobie połączonym.

94.

Także wykładnia art. 7 ust. 2 rozporządzenia REACH dokonana powyżej w odniesieniu do importerów przemawia zasadniczo za tym, że obowiązki informacyjne dostawców powinny być oceniane na podstawie stężenia substancji z listy kandydackiej w wyrobach składowych.

a) W przedmiocie różnic pomiędzy art. 33 a art. 7 ust. 2 rozporządzenia REACH

95.

Niemiej jednak w niektórych ważnych punktach obowiązek informacyjny z art. 33 rozporządzenia REACH różni się od obowiązku informacyjnego uregulowanego w art. 7 ust. 2.

96.

Podstawowa różnica polega na tym, że informacje o substancjach z listy kandydackiej nie są przekazywane ECHA, lecz odbiorcom lub konsumentom wyrobów; występuje zatem możliwość, iż z uwagi na obecność substancji wzbudzającej szczególnie obawy zrezygnują oni z nabycia wyrobu. W szczególności nie można wykluczyć, że taka decyzja konsumentów zostanie podjęta na podstawie mylnej oceny ryzyka związanego z daną substancją.

97.

Informacja skierowana do konsumentów nie wywołuje jednak niekorzystnego skutku, który pozwalałby uznać, że obowiązek informacyjny jest nieproporcjonalny. Wręcz przeciwnie, obowiązek ten koresponduje z wysokim poziomem ochrony konsumentów, który ma zostać osiągnięty zgodnie z art. 38 Karty praw podstawowych oraz art. 169 ust. 1 TFUE i który zgodnie z ostatnim z tych przepisów obejmuje w szczególności prawo konsumentów do informacji. Motywy 56 i 117 rozporządzenia REACH wyraźnie uznają to stanowisko. Dostawcy powinni przeciwdziałać ewentualnym mylnym ocenom konsumentów przez odpowiednią informację o ryzyku związanym z wykorzystywanymi substancjami.

98.

Poza tym Niemcy słusznie podkreślają, iż bodziec skierowany na rezygnację – w miarę możliwości – z substancji wzbudzających szczególnie duże obawy stwarzany przez obowiązek informacyjny jest zgodny z celami uregulowania dotyczącego tych substancji. W art. 55 rozporządzenia REACH stwierdza się wyraźnie, że celem tych uregulowań jest stopniowe zastępowanie tych substancji odpowiednimi alternatywnymi substancjami lub technologiami, o ile są one wykonalne z ekonomicznego i technicznego punktu widzenia.

99.

W stosunku do informacji skierowanej do odbiorców nie może obowiązywać nic ponad to, co obowiązuje w stosunku do informacji skierowanej do konsumentów, gdyż informacja może dotrzeć do konsumentów jedynie w wypadku, gdy informacje zostały kolejno przekazane wzdłuż łańcucha dostaw.

100.

Niektóre państwa członkowskie argumentują, iż przerwanie ciągu przekazywania informacji wzdłuż łańcucha dostaw jedynie z tego powodu, że wyrób składowy został wbudowany do wyrobu połączonego, w którym nie zostałby osiągnięty próg stężenia wynoszący 0,1% stężenia wagowego., prowadziłoby do niezadowalających rezultatów. W ich ocenie nie prowadziłoby to też do istotnego odciążenia dostawców.

101.

Jednakże występują też różnice w porównaniu z obowiązkiem informacyjnym zgodnie z art. 7 ust. 2 rozporządzenia REACH, które mogą znacznie zwiększyć obciążenia związane z obowiązkiem informacyjnym wynikającym z art. 33.

102.

Przede wszystkim nie występuje przewidziany w art. 7 ust. 2 lit. a) rozporządzenia REACH próg ilościowy wynoszący 1 tonę na rok i dostawcę. W konsekwencji obowiązek informacyjny może powstać już w związku z bardzo niewielkimi obrotami. Okoliczność ta ma w szczególności znaczenie w wypadku importu wyrobów. Podczas gdy w wypadku większych ilości wydaje się być wielce prawdopodobne, iż wytwórcy lub dostawcy w krajach trzecich udostępnią niezbędne informacje, staje się to tym bardziej wątpliwe, im mniejsze są importowane ilości.

103.

Ponadto obowiązek informacyjny nie znika, jeżeli dostawca może wykluczyć narażenie ludzi lub środowiska podczas normalnych lub racjonalnie przewidywalnych warunków stosowania, w tym usuwania wyrobu – tak jak jest to przewidziane w art. 7 ust. 3 rozporządzenia REACH w wypadku informacji dla ECHA. W konsekwencji obciążenie obowiązkiem informacyjnym może powstać, nawet jeżeli nie należy oczekiwać narażenia na szkodliwe działanie.

104.

Wreszcie obowiązek informacyjny z art. 33 rozporządzenia REACH jest też niezależny od tego, czy dana substancja z listy kandydackiej została już zarejestrowana dla określonego zastosowania. Możliwe są przypadki, w których dla potrzeb art. 7 ust. 2 nie występuje konieczność wyjaśniania, czy wyrób rzeczywiście zawiera substancję z listy kandydackiej, ponieważ możliwość jej zastosowania w takich wyrobach została już zasadniczo zarejestrowana. Niemniej jednak art. 33 wymagałby dokonania takiego ustalenia.

105.

Ograniczenie obowiązku informacyjnego do wypadków, w których próg stężenia zostaje osiągnięty w wyrobie połączonym, dotyka tych aspektów jedynie w sposób pośredni.

106.

Z jednej strony także dla obowiązku informacyjnego z art. 33 rozporządzenia REACH ma znaczenie, że wytyczne ECHA co do zasady wymagają obliczenia stężenia w wyrobie połączonym na podstawie stężeń zawartych w znajdujących się w nim wyrobach składowych. Jeżeli dostawca postępuje zgodnie z tym podejściem, skierowana do odbiorcy informacja o substancjach z listy kandydackiej w wyrobach składowych z reguły nie powodowałaby powstania nadmiernych obciążeń.

107.

Z drugiej strony możliwe jest też, że wyroby połączone osiągające próg stężenia są importowane jedynie w małych ilościach albo w wypadku tych wyrobów można wykluczyć ryzyko narażenia na szkodliwe działanie. Nie można stwierdzić, dlaczego w takich przypadkach obowiązek informacyjny miałby być bardziej współmierny niż w odniesieniu do wyrobów składowych.

108.

Podstawowy efekt wykładni proponowanej przez Irlandię i Komisję polega na tym, że wskazane niekorzystne skutki powstają w nielicznych wypadkach. Jednakże może mieć miejsce sytuacja, iż ten sam wyrób składowy rodzi obowiązek informacyjny dostarczany jako osobny wyrób, zaś po jego wbudowaniu do wyrobu połączonego powinność taka nie powstanie. Sytuacja taka byłaby szczególnie niezadowalająca w wypadku, gdyby dostawca wyrobu połączonego otrzymał od dostawcy wyrobu składowego niezbędne informacje i z tego powodu można byłoby oczekiwać ich przekazania do odbiorców lub konsumentów wyrobu połączonego.

b) W przedmiocie wykładni art. 33 rozporządzenia REACH w świetle zasady proporcjonalności

109.

Istnieje jednak możliwość dokonania takiej wykładni art. 33 rozporządzenia REACH w zgodzie z zasadą przekazywania informacji wzdłuż łańcucha dostaw, iż uniknie się niewspółmiernych obowiązków informacyjnych.

110.

Zgodnie z art. 33 rozporządzenia REACH dostawca przekazuje zarówno odbiorcom, jak i konsumentom wystarczające informacje, którymi dysponuje, pozwalające na bezpieczne stosowanie wyrobu, a przynajmniej nazwę substancji.

111.

Na pierwszy rzut oka rozumie się to uregulowanie w ten sposób, że – przynajmniej na podstawie pewnych wersji językowych, w tym niemieckiej i angielskiej – dostawca w każdym wypadku – czyli także wtedy, gdy nie posiada tej informacji – musi podać co najmniej nazwę odpowiedniej substancji z listy kandydackiej. Jeżeli nie otrzymał w tym względzie wystarczających informacji od swojego dostawcy, powinien zgodnie z tym zasadniczo zbadać wyrób w celu ustalenia, czy zawarte są w nim substancje z listy kandydackiej w odpowiednim stężeniu.

112.

Taki obowiązek informacyjny wydaje się być problematyczny przede wszystkim w wypadku, gdy można wykluczyć narażenie, ale też w wypadku dostarczenia szczególnie małej ilości wyrobów.

113.

Niemniej jednak wszystkie strony podtrzymały zasadniczo taką wykładnię, udzielając odpowiedzi na odpowiednie pytanie. Stanowisko te wspierały argumentem, że dostawca musi dysponować niezbędnymi informacjami aby spełnić obowiązek z art. 33 rozporządzenia REACH, a w razie konieczności musi takie informacje pozyskać.

114.

Można jednak uniknąć niewspółmiernych obciążeń dostawcy, jeżeli także zgłoszenie nazwy substancji objęte byłoby zastrzeżeniem, że dostawca takie informacje posiada. Takiej wykładni nie sprzeciwia się brzmienie art. 33 rozporządzenia REACH. Przeciwnie, można traktować informację o nazwie jako przypadek informacji pozwalającej na bezpieczne stosowanie wyrobu. Informacje te muszą jednak zostać przekazane jedynie w wypadku, gdy się nimi dysponuje.

115.

W wypadku przestrzegania art. 7 ust. 2 lub art. 33 rozporządzenia REACH w ramach łańcucha dostaw dostawca wyrobów dysponowałby nazwą substancji, jeżeli ECHA została poinformowana o występowaniu substancji.

116.

Jeżeli art. 7 ust. 2 rozporządzenia REACH nie znajdowałby zastosowania, dostawca powinien ponadto posiadać informacje o substancjach z listy kandydackiej odnośnie do wyrobów produkowanych w Unii, gdyż wytwórcy powinni wiedzieć, czy w wyrobie występują substancje z listy kandydackiej w niezbędnych stężeniach. Dlatego też informacje te mogą zostać bez trudności przekazane odbiorcom i konsumentom.

117.

Natomiast należy przyjąć, że importerzy mniejszych ilości wyrobów często nie posiadają informacji o substancjach z listy kandydackiej.

118.

Ponadto informacje te niekoniecznie będą dostępne, jeżeli w związku z importem nie przekazano ECHA informacji na podstawie art. 7 ust. 3 lub 6 rozporządzenia REACH, ponieważ importer mógł wykluczyć narażenie albo substancja z listy kandydackiej została już zarejestrowana do zastosowania w takich wyrobach. Wówczas dla stosowania art. 7 ust. 2 nie jest absolutnie konieczne wyjaśnienie, czy dana substancja rzeczywiście występuje w wyrobie.

119.

Na pierwszy rzut oka wydają się istnieć obawy, że taka wykładnia art. 33 rozporządzenia REACH znacznie ograniczy praktyczną skuteczność tego przepisu. Należy przyznać, że dostawcy importowanych wyrobów na wstępie – być może w znacznym zakresie – zostaną zwolnieni z obowiązków informacyjnych co do występowania substancji z listy kandydackiej.

120.

Jednakże zwolnienie to nie może sięgać tak daleko, że dostawcy nieposiadający wiedzy o występowaniu takich substancji mogliby twierdzić, że wyrobach nie występują substancje z listy kandydackiej. Muszą oni przynajmniej przyznać, że nie uzyskali informacji o ich występowaniu.

121.

Ponadto brak informacji o substancjach z listy kandydackiej nie oznacza, że dostawcy mogą ignorować ewentualne ryzyko. Zgodnie na przykład z argumentacją Komisji istnieją dalsze przepisy dotyczące bezpieczeństwa wyrobów, jak na przykład dla wyrobów konsumenckich dyrektywa 2001/95/WE w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów ( 22 ). W ramach zabezpieczania jakości na podstawie tych dalszych przepisów dostawcy powinni minimalizować ryzyko związane z występowaniem substancji z listy kandydackiej i ewentualnie otrzymać odpowiednie informacje, które powinni przekazać dalej w ramach łańcucha dostaw. Jeżeli jednak występowanie substancji z listy kandydackiej nie wiąże się z żadnym ryzkiem, dopuszczalna jest rezygnacja z takich informacji. Uwzględnienie takich dalszych przepisów dotyczących bezpieczeństwa produktów pociąga tak więc za sobą orientację na ewentualne ryzyko, jakiej brak – co podkreślają różni uczestnicy – wśród przesłanek obowiązku informacyjnego.

122.

Zgodnie z tą wykładnią obowiązek informacyjny z art. 33 rozporządzenia REACH wykraczałby w konsekwencji co prawda poza granice obowiązku informacyjnego wynikającego z art. 7 ust. 2, jednakże nie powodowałby nadmiernego obciążenia, ponieważ odpowiednie informacje nie byłyby uzyskiwane specjalnie w celu wykonania obowiązku informacyjnego, ale są już dostępne.

c) Wniosek częściowy

123.

Dlatego też dostawca wyrobu połączonego składającego się z wyrobów składowych, które mimo ich integracji w jeden wyrób połączony zachowują określony kształt, powierzchnię, konstrukcję lub wygląd zewnętrzny, jest zobowiązany na podstawie art. 33 rozporządzenia REACH do poinformowania odbiorców oraz – na ich żądanie – konsumentów o substancji spełniającej kryteria zawarte w art. 57 i zidentyfikowanej zgodnie z art. 59 ust. 1, jeżeli występuje ona w jednym z wyrobów składowych w stężeniu przekraczającym 0,1% stężenia wagowego., a dostawca posiada odpowiednie informacje.

V – Wnioski

124.

Proponuję zatem, by Trybunał udzielił następującej odpowiedzi na pytanie przedstawione we wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym:

1.

Jeżeli spełnione są pozostałe przesłanki z art. 7 ust. 2 rozporządzenia REACH:

a)

wytwórca wyrobu połączonego składającego się z wyrobów składowych, które mimo integracji w jeden wyrób połączony zachowują określony kształt, powierzchnię, konstrukcję lub wygląd zewnętrzny, lecz są wytwarzane lub składane przez innych wytwórców, jest zobowiązany do informowania ECHA, jeżeli substancja spełniająca kryteria zawarte w art. 57 rozporządzenia REACH i zidentyfikowana zgodnie z art. 59 ust. 1 jest obecna w wyrobie połączonym w stężeniu wyższym niż 0,1% stężenia wagowego; oraz

b)

importer wyrobu połączonego składającego się z wyrobów składowych, które mimo ich integracji w jeden wyrób połączony zachowują określony kształt, powierzchnię, konstrukcję lub wygląd zewnętrzny, jest zobowiązany do przekazania informacji ECHA, jeżeli substancja spełniająca kryteria zawarte w art. 57 rozporządzenia REACH i zidentyfikowana zgodnie z art. 59 ust. 1 jest obecna w jednym z wyrobów składowych w stężeniu wyższym niż 0,1% stężenia wagowego.

2.

Dostawca wyrobu połączonego składającego się z wyrobów składowych, które mimo ich integracji w jeden wyrób połączony zachowują określony kształt, powierzchnię, konstrukcję lub wygląd zewnętrzny, jest zobowiązany na podstawie art. 33 rozporządzenia REACH do poinformowania odbiorców oraz – na ich żądanie – konsumentów o substancji spełniającej kryteria zawarte w art. 57 i zidentyfikowanej zgodnie z art. 59 ust. 1, jeżeli występuje ona w jednym z wyrobów składowych w stężeniu przekraczającym 0,1% stężenia wagowego, a dostawca posiada odpowiednie informacje.


( 1 ) Język oryginału: niemiecki.

( 2 ) Rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH), utworzenia Europejskiej Agencji Chemikaliów, zmieniające dyrektywę 1999/45/WE oraz uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 793/93 i rozporządzenie Komisji (WE) nr 1488/94, jak również dyrektywę Rady 76/769/EWG i dyrektywy Komisji 91/155/EWG, 93/67/EWG, 93/105/WE i 2000/21/WE (Dz.U. L 336, s. 1), ostatnio zmienione rozporządzeniem Komisji (UE) nr 895/2014 z dnia 14 sierpnia 2014 r. (Dz.U. L 244, s. 6).

( 3 ) http://echa.europa.eu/documents/10162/13632/articles_pl.pdf.

( 4 ) Rozporządzenie Komisji (UE) nr 895/2014 z dnia 14 sierpnia 2014 r. zmieniające załącznik XIV do rozporządzenia (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH) (Dz.U. L 244, s. 6).

( 5 ) Europejska Agencja Chemikaliów opublikowała w dniu 1 września 2014 r. projekt zalecenia w sprawie wpisania dalszych 22 substancji do załącznika XIV do rozporządzenia (WE) nr 1907/2006 (Draft results of the 6th prioritisation of the SVHCs on the Candidate List with the objective to recommend priority substances for inclusion in Annex XIV, http://echa.europa.eu/documents/10162/13640/prioritisation_results_6th_rec_en.pdf, odsłona z dnia 27 listopada 2014 r.).

( 6 ) http://echa.europa.eu/candidate-list-table, stan z dnia 16 czerwca 2014 r., odsłona z dnia 27 listopada 2014 r.

( 7 ) Różne organizacje pozarządowe prowadzą listy z dalszymi substancjami wzbudzającymi duże obawy, które w przyszłości mogą zostać wpisane do listy kandydackiej. I tak tzw. lista SIN International Chemical Secretariat zawiera 830 substancji (sinlist.chemsec.org, odsłona z dnia 1 grudnia 2014 r.), zaś lista Europejskiej Konfederacji Związków Zawodowych z 2010 r. zawierała 334 substancje (http://www.etuc.org/press/reach-etuc-updates-its-priority-list-authorisation, odsłona z dnia 1 grudnia 2014 r.).

( 8 ) Zobacz wyrok Sądu Rütgers Germany i in./ECHA, T‑96/10, EU:T:2013:109, pkt 34.

( 9 ) http://de.wikipedia.org/wiki/Kunststoffgranulat.

( 10 ) Komisja odnosi się widocznie do udokumentowanej w przypisie 39 dokumentu Rady 13788/2/04 REV 2 propozycji Niderlandów, udokumentowanej w przypisie 57 dokumentu Rady 5579/2/05 propozycji Szwecji oraz do poprawki 38 zawartej w zaleceniu do drugiego czytania Parlamentu, dokument A6–0352/2006 z dnia 13 października 2006 r.

( 11 ) Dyrektywa Rady z dnia 27 lipca 1976 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich odnoszących się do ograniczeń we wprowadzaniu do obrotu i stosowaniu niektórych substancji i preparatów niebezpiecznych (Dz.U. L 262, s. 201).

( 12 ) Wyroki: IATA i ELFAA, C‑344/04, EU:C:2006:10, pkt 68; Intertanko i in., C‑308/06, EU:C:2008:312, pkt 69.

( 13 ) Wyrok Belgia/Komisja, C‑110/03, EU:C:2005:223, pkt 31.

( 14 ) Zobacz powyżej pkt 13.

( 15 ) Zobacz na przykład wyroki: Rohm Semiconductor, C‑666/13, EU:C:2014:2388, pkt 25 i przytoczone tam orzecznictwo – dotyczący wyjaśnień Komisji do Nomenklatury scalonej; Fish Legal i Shirley, C‑279/12, EU:C:2013:853, pkt 38 – dotyczący wytycznych na temat stosowania konwencji z Aarhus; Expedia, C‑226/11, EU:C:2012:795, pkt 23 i nast. – dotyczący komunikatu Komisji w sprawie porozumień o mniejszym znaczeniu, które nie ograniczają odczuwalnie konkurencji na mocy art. 81 ust. 1 [WE] (de minimis).

( 16 ) Każdorazowo pkt 25 postanowień: Rüttgers Germany i in./ECHA, C‑290/13 P, EU:C:2014:2174; Cidu Chemicals i in./ECHA, C‑289/13 P, EU:C:2014:2175; Rüttgers Germany i in./ECHA, C‑288/13 P, EU:C:2014:2176.

( 17 ) Wyroki: Jippes i in., C‑189/01, EU:C:2001:420, pkt 81; S.P.C.M. i in., C‑558/07, EU:C:2009:430, pkt 41; Afton Chemical, C‑343/09, EU:C:2010:419, pkt 45; Schaible, C‑101/12, EU:C:2013:661, pkt 29.

( 18 ) Zobacz ww. w pkt 13 poradnik, sekcja 4.4.

( 19 ) Zobacz ww. w pkt 14 poradnik, sekcja 6.4.

( 20 ) Wyrok S.P.C.M. i in., C‑558/07, EU:C:2009:430, pkt 60.

( 21 ) Wyrok S.P.C.M. i in., C‑558/07, EU:C:2009:430, pkt 57.

( 22 ) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 3 grudnia 2001 r. (Dz.U. 2002, L 11, s. 4).