WYROK SĄDU DO SPRAW SŁUŻBY PUBLICZNEJ UNII EUROPEJSKIEJ (trzecia izba)

z dnia 26 marca 2014 r.

Sprawa F‑8/13

CP

przeciwko

Parlamentowi Europejskiemu

Służba publiczna – Urzędnik – Kierownik wydziału – Okres próbny – Niezatwierdzenie na stanowisku kierownika wydziału – Przeniesienie z urzędu do obowiązków innych niż kierownicze – Przepisy wewnętrzne Parlamentu

Przedmiot:      Skarga wniesiona na podstawie art. 270 TFUE, znajdującego zastosowanie do traktatu EWEA na mocy jego art. 106a, w której CP żąda, po pierwsze, stwierdzenia nieważności decyzji Parlamentu Europejskiego z dnia 23 marca 2012 r. o braku zatwierdzenia go na stanowisku kierownika wydziału, a po drugie, naprawienia szkody wynikłej z braku zgodności tej decyzji z prawem.

Orzeczenie:      Stwierdza się nieważność decyzji z dnia 23 marca 2012 r., w której Parlament Europejski nie zatwierdził CP na stanowisku kierownika wydziału i przeniósł go wraz ze stanowiskiem do dyrekcji generalnej ds. polityki wewnętrznej Unii. W pozostałym zakresie skarga zostaje oddalona. Parlament Europejski pokrywa własne koszty i zostaje obciążony kosztami poniesionymi przez CP.

Streszczenie

1.      Skargi urzędników – Skarga na decyzję oddalającą zażalenie – Skutek – Zaskarżenie kwestionowanego aktu – Przesłanka – Wymóg zbieżności uzasadnienia decyzji oddalającej z uzasadnieniem kwestionowanego aktu

(regulamin pracowniczy, art. 90, 91)

2.      Urzędnicy – Organizacja służb – Obsadzanie stanowisk – Przeniesienie z urzędu – Uznanie administracyjne – Granice – Interes służby – Przeniesienie z urzędu do obowiązków innych niż kierownicze kierownika wydziału, który nie wypełniał zadowalająco obowiązków – Dopuszczalność

(regulamin pracowniczy, art. 7 ust. 1, art. 51)

3.      Urzędnicy – Wakat – Obsadzenie stanowiska w drodze przeniesienia – Okres próbny – Sporządzenie programu działania w razie doświadczania przez urzędnika trudności – Obowiązek udziału zainteresowanego w sporządzaniu programu – Obowiązek podjęcia przez administrację działania niezwłocznie po wystąpieniu trudności

(regulamin pracowniczy, art. 21, 21a; przepisy wewnętrzne Parlamentu Europejskiego dotyczące zatwierdzania na stanowiskach kierownika wydziału, dyrektora i dyrektora generalnego)

4.      Urzędnicy – Wakat – Obsadzenie stanowiska w drodze przeniesienia – Okres próbny – Ustalenie celów do osiągnięcia na początku objętego oceną okresu – Nieprzestrzeganie – Konsekwencje – Uznanie oceny za nieprawidłową

(regulamin pracowniczy, art. 43; przepisy wewnętrzne Parlamentu Europejskiego dotyczące zatwierdzania na stanowiskach kierownika wydziału, dyrektora i dyrektora generalnego)

5.      Urzędnicy – Zasady – Prawo do obrony – Obowiązek wysłuchania zainteresowanego przed przyjęciem aktu dla niego niekorzystnego – Zakres – Zastosowanie do przeniesienia z urzędu

(Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 41 ust. 2)

6.      Urzędnicy – Organizacja służb – Obsadzanie stanowisk – Przeniesienie z urzędu – Uznanie administracyjne – Obowiązek staranności ciążący na administracji – Uwzględnienie interesu danego pracownika – Kontrola sądowa – Granice

(regulamin pracowniczy, art. 7 ust. 1)

1.      Żądania stwierdzenia nieważności przedstawione formalnie w odniesieniu do decyzji o oddaleniu zażalenia skutkują zaskarżeniem do Sądu do spraw Służby Publicznej aktu, na który zostało złożone zażalenie, jeżeli żądania te pozbawione są autonomicznej treści.

Jednakże z uwagi na sam cel postępowania poprzedzającego wniesienie skargi, polegający na umożliwieniu administracji zmiany decyzji, postępowanie to ma rozwojowy charakter, co oznacza, że w systemie środków prawnych przewidzianych w art. 90 i 91 regulaminu pracowniczego administracja, mimo oddalenia zażalenia, może zmienić uzasadnienie, na którego podstawie wydała zakwestionowany akt. Jednak, jeżeli uzasadnienie decyzji o oddaleniu zażalenia zmierza jedynie do udzielenia odpowiedzi na to zażalenie, to właśnie pierwotny akt niekorzystny podlega badaniu zgodności z prawem, w świetle uzasadnienia zawartego w decyzji oddalającej zażalenie.

(zob. pkt 18, 21)

Odesłanie:

Trybunał: sprawa 293/87 Vainker przeciwko Parlamentowi, 17 stycznia 1989 r., pkt 8

Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑309/03 Camόs Grau przeciwko Komisji, 6 kwietnia 2006 r., pkt 43

Sąd Unii Europejskiej: sprawa T‑377/08 P Komisja przeciwko Birkhoff, 9 grudnia 2009 r., pkt 55–60

Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑67/09 Angulo Sánchez przeciwko Radzie, 15 grudnia 2010 r., pkt 70; sprawa F‑36/11 BD przeciwko Komisji, 28 marca 2012 r., pkt 47

2.      Artykuł 7 ust. 1 regulaminu pracowniczego bezpośrednio upoważnia organ powołujący do przenoszenia urzędników z urzędu w interesie służby, a uprawnienie to nie zależy od wydania przepisów wykonawczych, zaś wbrew temu interesowi byłoby utrzymywanie na stanowisku kierowniczym urzędnika, który na przykład nie wykazał należytych kompetencji do jego sprawowania.

W związku z tym organ powołujący może bezpośrednio na podstawie art. 7 ust. 1 regulaminu pracowniczego przenieść z urzędu na stanowisko inne niż kierownicze kierownika wydziału, który nie wypełniał zadowalająco obowiązków.

Ponadto art. 51 regulaminu pracowniczego nie przeczy powyższemu. Dotyczy on bowiem szczególnej sytuacji urzędnika, który w oparciu o szereg kolejnych sprawozdań z oceny dowiódł nienależytego wykonywania obowiązków służbowych i któremu grozi z tego powodu zwolnienie, obniżenie zaszeregowania lub przeniesienie do innej grupy funkcyjnej z utrzymaniem grupy zaszeregowania lub nie. Chodzi więc o sytuację odmienną od sytuacji kierownika wydziału, któremu nie grożą te środki w razie nienależytego wykonywania obowiązków.

(zob. pkt 31–33)

3.      Wewnętrzne przepisy instytucji, zgodnie z którymi oceniający i urzędnik na okresie próbnym układają program działania w trakcie rozmowy, należy interpretować w świetle zasady hierarchii, której zakres określają art. 21 i 21a regulaminu pracowniczego, zgodnie z którą przełożonemu przysługuje zwykle prawo, by jego wola przeważyła nad wolą podwładnych. Tym samym w przypadku niezgody decyzja na temat treści programu działania należy ostatecznie do końcowego oceniającego. Niemniej udział danego urzędnika w opracowaniu programu działania wynika z potrzeby, by program ten należycie uwzględniał jego trudności i potrzeby. Zatem program działania nie spełni swej roli, jeżeli rzeczonemu urzędnikowi nie stworzono możliwości wzięcia udziału w jego przyjęciu. W razie gdy takie wewnętrzne przepisy nie ograniczają się do nakazania, by urzędnik został wysłuchany, lecz przewidują jego współpracę z oceniającymi przy opracowaniu programu działania, należy je uznać za merytorycznie istotne. Ten wymóg formalny nie jest zachowany, jeżeli program działania zostanie ułożony przez oceniających, a następnie przekazany urzędnikowi po tym, jak go przyjęli.

Ponadto, choć przepisy wewnętrzne stanowią, że procedura prowadząca do sporządzenia programu działania może zostać wszczęta w dowolnej chwili, z przepisów tych wynika, że program nie może zostać sporządzony in extremis. Wskazują one bowiem, że procedura prowadząca do sporządzenia programu działania w okresie próbnym powinna zostać wszczęta bezzwłocznie w razie wystąpienia trudności, i powinien on zostać ustanowiony na pozostałe miesiące, a organ powołujący winien być regularnie informowany o rozwoju sytuacji, jako że celem jest wyraźnie zapewnienie skuteczności tego programu. Zatem z takiego przepisu wynika, tym bardziej jeżeli interpretować go w świetle obowiązku staranności, że oceniający powinni działać niezwłocznie po wystąpieniu trudności.

(zob. pkt 46, 48)

Odesłanie:

Trybunał: sprawa C‑291/89 Interhotel przeciwko Komisji, 7 maja 1991 r., pkt 17; sprawa C‑304/89 Oliveira przeciwko Komisji, 7 maja 1991 r., pkt 21

Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑95/98 Gogos przeciwko Komisji, 23 marca 2000 r., pkt 53

4.      Racja bytu okresu próbnego, któremu poddani są nowi kierownicy wydziału instytucji, jest bardzo zbliżona do tej uzasadniającej okres próbny obowiązujący nowych urzędników. Podobnie ocena na zakończenie okresu próbnego wykazuje znaczne podobieństwo z oceną okresową, o której mowa w art. 43 regulaminu pracowniczego. Zaś, aby okres próbny miał istotne znaczenie, powinien on przebiegać w normalnych warunkach. Ponadto, jeżeli istnieją przepisy wymagające ustalenia celów dla urzędnika na początku danego objętego oceną okresu, nieprzestrzeganie tych przepisów ma istotny charakter i uzasadnia uznanie spornego sprawozdania z oceny za nieprawidłowe.

Tym samym z przepisów wewnętrznych instytucji wynika, że decyzja o zatwierdzeniu na stanowisku kierownika wydziału lub o jego braku powinna wynikać z oceny dotyczącej całego okresu próbnego, w świetle ustalonych na ten okres precyzyjnych celów, zaś okoliczność, że zainteresowany nie zrealizował programu działania w żadnym razie nie może uzasadniać takiej decyzji, skoro program ten został sporządzony w sposób nieprawidłowy i z opóźnieniem.

Ponadto opis stanowiska nie może jako taki być uznany za dokument ustalający cele urzędnika, gdyż obie powyższe kategorie dokumentów mają odmienny przedmiot i odmienne cechy.

(zob. pkt 57, 58, 65, 75)

Odesłanie:

Sąd Pierwszej Instancji: sprawa T‑568/93 Correia przeciwko Komisji, 30 listopada 1994 r., pkt 34; sprawa T‑214/05 Vounakis przeciwko Komisji, 28 listopada 2007 r., pkt 43

Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑42/06 Sundholm przeciwko Komisji, 13 grudnia 2007 r., pkt 39–41; sprawa F‑49/08 Giannini przeciwko Komisji, 2 lipca 2009 r., pkt 65; sprawa F‑71/08 N przeciwko Parlamentowi, 10 listopada 2009 r., pkt 56–60; sprawa F‑66/10 AQ przeciwko Komisji, 12 maja 2011 r., pkt 68, 88

5.      Przeniesienie z urzędu nie wchodzi w zakres postępowania wszczętego przeciwko danemu urzędnikowi i w związku z tym nie może on powoływać się na obowiązek przestrzegania przez instytucję wobec niego prawa do obrony jako takiego. Jednakże prawo do obrony obejmuje niewątpliwie prawo proceduralne każdego do bycia wysłuchanym, zanim zostaną podjęte indywidualne środki mogące negatywnie wpłynąć na jego sytuację.

Prawo do bycia wysłuchanym we wszystkich tego rodzaju postępowaniach stanowi zaś podstawową zasadę prawa Unii, zapisaną w art. 41 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, który ustanawia prawo do dobrej administracji. W tym względzie, w myśl motywu czwartego preambuły, Karta praw podstawowych Unii Europejskiej ma na celu wzmocnienie ochrony praw podstawowych poprzez uczynienie ich bardziej widocznymi. Podobnie jak w przypadku europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, celem karty nie jest ochrona teoretycznych lub iluzorycznych praw, lecz praw konkretnych i skutecznych.

(zob. pkt 79–81)

Odesłanie:

Trybunał: sprawa C‑277/11 M., 22 listopada 2012 r., pkt 81–83; sprawy połączone C‑584/10 P, C‑593/10 P i C‑595/10 P Komisja przeciwko Kadi, 18 lipca 2013 r., pkt 98, 99

Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawy połączone F‑88/09 i F‑48/10 Z przeciwko Trybunałowi Sprawiedliwości, 5 grudnia 2012 r., pkt 144–147, odwołanie w toku przed Sądem Unii Europejskiej, sprawa T‑88/13 P

6.      Przy podejmowaniu środka w postaci przeniesienia urzędnika z urzędu obowiązek staranności wymaga, by organ dokonał faktycznej, pełnej i szczegółowej analizy sytuacji w świetle interesu służby i interesu danego urzędnika, wyrażającego się w odpowiednim razie w jego uwagach na temat przedstawionych mu informacji.

W tym względzie, jeżeli administracji przysługuje szeroki zakres uznania, kontrola sądu, jakkolwiek ma ona ograniczony zakres, wymaga, by instytucje były w stanie wykazać, że zaskarżona decyzja została wydana faktycznie uznaniowo, co wymaga wzięcia pod uwagę wszystkich informacji i okoliczności istotnych dla danej sprawy.

(zob. pkt 82, 83)

Odesłanie:

Trybunał: sprawa C‑310/04 Hiszpania przeciwko Radzie, 7 września 2006 r., pkt 122; sprawa C‑343/09 Afton Chemical, 8 lipca 2010 r., pkt 34

Sąd Unii Europejskiej: sprawa T‑456/11 ICdA i in. przeciwko Komisji, 14 listopada 2013 r., pkt 46

Sąd do spraw Służby Publicznej: sprawa F‑105/05 Wils przeciwko Parlamentowi, 11 lipca 2007 r., pkt 75; sprawa F‑93/12 D’Agostino przeciwko Komisji, 23 października 2013 r., pkt 57, odwołanie w toku przed Sądem Unii Europejskiej, sprawa T‑670/13 P