—

w imieniu Provincie Antwerpen przez G. van Geldera, advocaat,

—

w imieniu Belgacom NV van publiek recht przez H. de Bauwa oraz B. Den Tandta, advocaten,

—

w imieniu Mobistar NV przez T. De Cordiera, H. Waema oraz E. Taelmana, advocaten,

—

w imieniu rządu belgijskiego przez A. Vandewalle’a oraz M. Jacobs, działających w charakterze pełnomocników,

—

w imieniu rządu węgierskiego przez Z. Fehéra, K. Szíjjártó oraz A. Szilágyi, działających w charakterze pełnomocników,

—

w imieniu rządu polskiego przez B. Majczynę, działającego w charakterze pełnomocnika,

—

w imieniu rządu szwedzkiego przez A. Falk, C. Meyer-Seitz, U. Persson, E. Karlssona, L. Swedenborga oraz C. Hagermana, działających w charakterze pełnomocników,

—

w imieniu Komisji Europejskiej przez L. Nicolae, F. Wilmana oraz T. van Rijna, działających w charakterze pełnomocników,

1

Wnioski o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczą wykładni art. 6 i 13 dyrektywy 2002/20/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 marca 2002 r. w sprawie zezwoleń na udostępnienie sieci i usług łączności elektronicznej (dyrektywy o zezwoleniach) (Dz.U. L 108, s. 21 – wyd. spec. w jęz. polskim, rozdz. 13, t. 29, s. 337).

2

Wnioski te zostały złożone w ramach dwóch sporów pomiędzy Provincie Antwerpen (prowincją Antwerpia) a, odpowiednio, Belgacom NV van publiek recht (zwaną dalej „Belgacom”) i Mobistar NV (zwaną dalej „Mobistar”), w przedmiocie decyzji nakładających na te dwa przedsiębiorstwa ogólny podatek lokalny (nakładany przez prowincję) od gruntów przeznaczonych pod działalność gospodarczą znajdujących się na terytorium Provincie Antwerpen.

3

Zgodnie z art. 1 dyrektywy o zezwoleniach, zatytułowanym „Cel i zakres”:

„1.   Celem niniejszej dyrektywy jest wdrożenie wewnętrznego rynku w dziedzinie sieci i usług łączności elektronicznej poprzez harmonizację i uproszczenie zasad i warunków udzielania zezwoleń celem ułatwienia świadczenia takich usług wewnątrz Wspólnoty.

2.   Niniejsza dyrektywa znajduje zastosowanie w odniesieniu do zezwoleń na dostęp do sieci i świadczenie usług w zakresie łączności elektronicznej”.

4

Artykuł 6 tej dyrektywy, zatytułowany „Wymogi związane z ogólnym zezwoleniem i prawami użytkowania radiowych częstotliwości i numerów oraz szczegółowe obowiązki”, stanowi:

„1.   Ogólne zezwolenie na udostępnianie sieci i świadczenie usług w zakresie łączności elektronicznej oraz prawa użytkowania częstotliwości radiowych i prawa użytkowania numeracji mogą być poddane jedynie wymogom określonym odpowiednio w częściach A, B oraz C załącznika. Takie wymogi winny być obiektywnie uzasadnione stosownie do danej sieci lub danej usługi, niedyskryminujące, proporcjonalne i przejrzyste.

2.   Szczególne obowiązki, które mogą być nałożone na podmioty udostępniające sieci i usługi w zakresie łączności elektronicznej […] lub na podmioty wyznaczone do świadczenia usług powszechnych […] winny być prawnie oddzielone od praw i obowiązków wynikających z ogólnego zezwolenia. Celem zapewnienia przejrzystości dla przedsiębiorstw, kryteria i procedury nakładania takich obowiązków na poszczególne przedsiębiorstwa powinny być wskazane w ogólnym zezwoleniu.

3.   Ogólne zezwolenie zawiera jedynie te wymogi, które są właściwe dla danego sektora i które zostały określone w części A załącznika, oraz nie pokrywają się z wymogami stosowanymi wobec przedsiębiorstw na mocy przepisów prawa krajowego.

4.   Przyznając prawa użytkowania częstotliwości radiowych lub numeracji, państwa członkowskie nie będą powielać wymogów zawartych w ogólnym zezwoleniu”.

5

Artykuł 13 rozpatrywanej dyrektywy, zatytułowany „Opłaty za prawo użytkowania oraz prawo instalowania urządzeń”, ma następujące brzmienie:

„Państwa członkowskie mogą zezwolić właściwym organom władzy państwowej na nakładanie opłat za prawo użytkowania częstotliwości radiowych i numeracji oraz prawo instalowania urządzeń na potrzeby podmiotów państwowych lub prywatnych, co odzwierciedla potrzebę optymalnego wykorzystania powyższych zasobów. Państwa członkowskie zapewnią, by takie opłaty były obiektywnie uzasadnione, jawne, niedyskryminujące i proporcjonalne stosownie do celu, jaki ma być osiągnięty, oraz by uwzględniały cele określone w artykule 8 dyrektywy 2002/21/WE [Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 marca 2002 r. w sprawie wspólnych ram regulacyjnych sieci i usług łączności elektronicznej (dyrektywa ramowa) [(Dz.U. L 108, s. 33 – wyd. spec. w jęz. polskim, rozdz. 13, t. 29, s. 349)]”.

6

Część B załącznika do dyrektywy o zezwoleniach przewiduje:

„Wymogi, które mogą być związane z prawami użytkowania częstotliwości radiowych

[…]

[…]”.

7

Na podstawie art. 97 wet betreffende de hervorming van sommige economische overheidsbedrijven (ustawy o przekształceniu niektórych publicznych przedsiębiorstw gospodarczych) z dnia 21 marca 1991 r. (Belgisch Staatsblad z dnia 27 marca 1991 r., s. 6155), w wersji mającej zastosowanie do sporów w postępowaniach głównych (zwanej dalej „ustawą z dnia 21 marca 1991 r.”):

„1.   Na warunkach określonych w niniejszym rozdziale operatorzy publicznej sieci telekomunikacyjnej są uprawnieni do użytkowania nieruchomości publicznej lub innej w celu instalowania kabli, przewodów naziemnych i przynależnych urządzeń oraz w celu wykonania związanych z tym robót, z poszanowaniem przeznaczenia własności oraz z zachowaniem przepisów ustaw i rozporządzeń dotyczących jej użytkowania.

[…]

2.   Zainstalowane kable, przewody naziemne i przynależne urządzenia pozostają własnością operatora danej publicznej sieci telekomunikacyjnej”.

8

Artykuł 98 tej ustawy stanowi:

„1.   Przed instalacją kabli, przewodów naziemnych i przynależnych urządzeń na nieruchomości publicznej każdy operator publicznej sieci telekomunikacyjnej przedkłada plan z miejscami instalacji i ich szczególnymi cechami w celu uzyskania zezwolenia organu zarządzającego nieruchomością publiczną.

[…]

2.   Za to prawo użytkowania organ nie może domagać się od operatora danej publicznej sieci telekomunikacyjnej żadnych podatków, opłat, podatku od nieruchomości, wynagrodzenia lub jakichkolwiek należności.

Operatorzy publicznej sieci telekomunikacyjnej posiadają ponadto bezpłatną służebność przejścia lub drogową w odniesieniu do kabli, przewodów naziemnych i przynależnych urządzeń w budowlach publicznych lub prywatnych, które zostały wzniesione na nieruchomości publicznej.

[…]”.

9

W odniesieniu do lat 2005–2008 provincieraad van de Provincie Antwerpen (rada prowincji Antwerpia) przyjęła cztery rozporządzenia podatkowe wprowadzające ogólny podatek lokalny od gruntów przeznaczonych pod działalność gospodarczą znajdujących się na terytorium tej prowincji. Z akt sprawy, jakimi dysponuje Trybunał, wynika, że istotne przepisy rozporządzeń podatkowych dotyczących lat 2005–2007 (zwanych dalej „rozporządzeniami podatkowymi 2005–2007”) są identyczne. Rozporządzenie podatkowe dotyczące 2008 r. (zwane dalej „rozporządzeniem podatkowym 2008”) różni się od nich w szczególności co do kwoty wprowadzonego podatku.

10

Rozporządzenia podatkowe 2005–2007 w art. 1 stanowią zatem, że ogólny podatek lokalny jest należny od każdego gruntu przeznaczonego pod działalność gospodarczą, który jest zdefiniowany jako będący „terenem indywidualnym albo wspólnym, w jakiejkolwiek formie[, g]raniczące ze sobą tereny są uważane za jeden grunt przeznaczony pod działalność gospodarczą, o ile tereny te nie są rozdzielone drogą publiczną, murem itp.[, a d]wa lub więcej terenów, które są powiązane ze sobą poprzez istnienie służebności drogowej, są uważane za jeden grunt przeznaczony pod działalność gospodarczą”.

11

Zgodnie z art. 1 część B pkt 2 tych rozporządzeń podatkowych ogólny podatek lokalny płaci w szczególności „każda osoba prawna prawa belgijskiego lub prawa innego kraju, która jest objęta podatkiem od osób prawnych, w tym osoby prawne w likwidacji, i która w dniu 1 stycznia [danego roku] na obszarze Provincie Antwerpen miała jeden lub więcej gruntów przeznaczonych pod działalność gospodarczą, które są wykorzystywane przez tę osobę prawną lub są zastrzeżone do jej użytku”.

12

Artykuł 2 część B rzeczonych rozporządzeń podatkowych przewiduje, że kwota tego podatku wynosi co do zasady 99 EUR od każdego gruntu przeznaczonego pod działalność gospodarczą o powierzchni do 1000 m2.

13

Podatek przewidziany przez rozporządzenie podatkowe 2008 przyjęte w dniu 5 października 2007 r. jest również należny od każdego gruntu przeznaczonego pod działalność gospodarczą znajdującego się na terytorium Provincie Antwerpen. Artykuł 1 część B pkt 2 tego rozporządzenia podatkowego ma identyczne brzmienie jak rozporządzenia podatkowe 2005–2007.

14

Na podstawie art. 8 akapity pierwszy i drugi rozporządzenia podatkowego 2008:

„Każdy podatnik jest zobowiązany do zapłaty podatku od każdego gruntu przeznaczonego pod działalność gospodarczą, niezależnie od jego oznaczenia, który jest przez niego użytkowany lub zastrzeżony do użytku i znajduje się na obszarze Provincie Antwerpen.

Gruntem przeznaczonym pod działalność gospodarczą objętym podatkiem jest każdy teren przeznaczony do celów zawodowych lub przedsiębiorstwa lub wykorzystywany w ramach celów zawodowych lub przedsiębiorstwa bądź który przyczynia się do realizacji tych celów”.

15

Artykuł 11 tego rozporządzenia podatkowego przewiduje, że kwota podatku należnego od gruntów przeznaczonych pod działalność gospodarczą o powierzchni do 1000 m2 co do zasady wynosi 135 EUR.

16

Belgacom i Mobistar udostępniają sieci i świadczą usługi w zakresie łączności elektronicznej.

17

Z postanowień odsyłających wynika, że Belgacom i Mobistar na terytorium Provincie Antwerpen zainstalowały znaczną liczbę masztów, słupów i anten radiotelefonii komórkowej, niezbędnych do świadczenia usług w zakresie łączności elektronicznej.

18

Organ Provincie Antwerpen na podstawie rozporządzeń podatkowych wymienionych w pkt 9 niniejszego wyroku wydał decyzje o określeniu wysokości zobowiązania podatkowego dotyczące podatku należnego od Belgacom za lata 2007 i 2008 oraz od Mobistar za lata 2005–2007, od ich gruntów przeznaczonych pod działalność gospodarczą znajdujących się na terytorium Provincie Antwerpen.

19

Belgacom i Mobistar wniosły sprzeciwy od tych decyzji do gouverneur Provincie Antwerpen. Gdy sprzeciwy te zostały oddalone, spółki wniosły skargi do rechtbank van eerste aanleg te Antwerpen (sądu pierwszej instancji w Antwerpii), który uchylił rzeczone decyzje. Provincie Antwerpen wniosła apelację od orzeczeń wydanych w pierwszej instancji do sądu odsyłającego.

20

Ponadto z postanowień odsyłających wynika, że Grondwettelijk Hof (trybunał konstytucyjny) wypowiedział się w przedmiocie konstytucyjności art. 98 ust. 2 ustawy z dnia 21 marca 1991 r. wyrokiem z dnia 15 grudnia 2011 r., w którym orzekł, iż przepis ten nie zakazuje prowincjom nakładania podatków, ze względów budżetowych lub innych, od działalności gospodarczej operatorów telekomunikacyjnych, która jest im umożliwiona na terytorium prowincji w ten sposób, że wykorzystują oni do tej działalności słupy, maszty lub anteny radiotelefonii komórkowej stojące na własności publicznej lub prywatnej.

21

W ramach postępowań zawisłych przed sądem odsyłającym Belgacom i Mobistar podniosły pytanie, czy rozpatrywane decyzje określające wysokość zobowiązania podatkowego są zgodne z dyrektywą o zezwoleniach. Ponadto spółki te twierdziły, że ocena Grondwettelijk Hof dotycząca ogólnego podatku lokalnego będącego przedmiotem postępowań głównych nie jest zgodna z orzecznictwem Trybunału, a dokładniej z wyrokiem Vodafone España i France Telecom España (C‑55/11, C‑57/11 i C‑58/11, EU:C:2012:446), w którym Trybunał orzekł, iż zgodnie z dyrektywą o zezwoleniach państwa członkowskie nie mogą nakładać innych opłat z tytułu udostępniania sieci i usług łączności elektronicznej niż przewidziane tą dyrektywą.

22

W świetle tego wyroku Trybunału hof van beroep te Antwerpen zastanawia się, czy interpretacja art. 98 ust. 2 ustawy z dnia 21 marca 1991 r., jakiej dokonał Grondwettelijk Hof, jest zgodna z art. 6 i 13 dyrektywy o zezwoleniach.

23

W tych okolicznościach hof van beroep te Antwerpen postanowił zawiesić postępowania i zwrócić się do Trybunału, w każdej ze spraw C‑256/13 i C‑264/13, z następującym pytaniem prejudycjalnym:

„Czy art. 6 lub art. 13 dyrektywy [o zezwoleniach] należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwiają się one temu, aby organ państwa członkowskiego opodatkował działalność gospodarczą operatorów telekomunikacyjnych, która jest im umożliwiona na terytorium lub jego części poprzez istnienie wykorzystywanych do tej działalności słupów, masztów lub anten [radiotelefonii komórkowej] na nieruchomości publicznej lub prywatnej, ze względów budżetowych lub z innych względów?”.

24

Postanowieniem prezesa Trybunału z dnia 6 czerwca 2013 r. sprawy C‑256/13 i C‑264/13 zostały połączone do celów pisemnego i ustnego etapu postępowania i wydania wyroku.

25

Poprzez swoje pytanie sąd odsyłający zasadniczo dąży do ustalenia, czy art. 6 i 13 dyrektywy o zezwoleniach należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwiają się one temu, aby operatorzy udostępniający sieci lub świadczący usługi w zakresie łączności elektronicznej byli opodatkowani, ze względu na istnienie na nieruchomości publicznej lub prywatnej masztów, słupów lub anten radiotelefonii komórkowej koniecznych do ich działalności, ogólnym podatkiem od gruntów przeznaczonych pod działalność gospodarczą.

26

Należy stwierdzić, że art. 6 dyrektywy o zezwoleniach dotyczy szczegółowych warunków i obowiązków, z jakimi może być związane ogólne zezwolenie, oraz prawa użytkowania częstotliwości radiowych i prawa użytkowania numeracji. Artykuł ten przewiduje, że ogólne zezwolenie na udostępnianie sieci i świadczenie usług w zakresie łączności elektronicznej oraz prawa użytkowania częstotliwości radiowych i prawa użytkowania numeracji mogą być poddane jedynie wymogom określonym odpowiednio w częściach A, B oraz C załącznika do tej dyrektywy.

27

W tym względzie z części B pkt 6 załącznika do dyrektywy o zezwoleniach wynika, że opłaty za użytkowanie częstotliwości radiowych, zgodnie z artykułem 13 owej dyrektywy, znajdują się wśród warunków, z jakimi mogą być związane te prawa.

28

W niniejszej sprawie z postanowień odsyłających nie wynika, że podatek będący przedmiotem postępowań głównych znajduje się wśród szczegółowych warunków i obowiązków wymienionych w sposób wyczerpujący w załączniku do dyrektywy o zezwoleniach, z jakimi są związane ogólne zezwolenie lub prawa użytkowania radiowych częstotliwości na podstawie art. 6 dyrektywy o zezwoleniach. W rezultacie ten artykuł dyrektywy o zezwoleniach nie jest istotny w postępowaniach głównych.

29

Co do kwestii, czy art. 13 dyrektywy o zezwoleniach sprzeciwia się temu, aby na zainteresowane przedsiębiorstwa został nałożony podatek taki jak w postępowaniach głównych, należy przypomnieć, że Trybunał orzekł już, iż dyrektywa o zezwoleniach przewiduje nie tylko zasady dotyczące procedur przyznawania ogólnych zezwoleń lub praw do użytkowania częstotliwości radiowych lub numerów oraz treści tych zezwoleń, lecz również zasady dotyczące natury, a także wymiaru obciążeń finansowych związanych z tymi procedurami, jakie mogą zostać nałożone przez państwa członkowskie na przedsiębiorstwa w sektorze usług łączności elektronicznej (wyrok Vodafone Malta i Mobisle Communications, C‑71/12, EU:C:2013:431, pkt 20 i przytoczone tam orzecznictwo).

30

Zgodnie zatem z utrwalonym orzecznictwem, w ramach dyrektywy o zezwoleniach państwa członkowskie nie mogą nakładać innych opłat z tytułu udostępniania sieci i usług łączności elektronicznej niż przewidziane tą dyrektywą (zob. wyrok Vodafone España i France Telecom España, EU:C:2012:446, pkt 28 i przytoczone tam orzecznictwo).

31

W odniesieniu do art. 13 dyrektywy o zezwoleniach należy przypomnieć, że dotyczy on zasad nakładania opłat za prawa użytkowania częstotliwości radiowych lub numerów lub też prawa do instalowania urządzeń na własności publicznej lub prywatnej lub pod taką własnością (zob. podobnie wyrok Vodafone Malta i Mobisle Communications, EU:C:2013:431, pkt 19).

32

Na podstawie tego artykułu dyrektywy o zezwoleniach państwa członkowskie mogą nałożyć dodatkową opłatę za prawa użytkowania częstotliwości radiowych mającą na celu zapewnienie optymalnego wykorzystania tego zasobu (zob. podobnie wyrok Belgacom i in., C‑375/11, EU:C:2013:185, pkt 42 i przytoczone tam orzecznictwo).

33

Pojęcia „urządzeń” i „instalowania” użyte w rozpatrywanym art. 13 odsyłają, odpowiednio, do fizycznej infrastruktury umożliwiającej udostępnianie sieci i usług łączności elektronicznej i do ich fizycznego umieszczenia na danej własności publicznej lub prywatnej (zob. podobnie wyrok Vodafone España i France Telecom España, EU:C:2012:446, pkt 32).

34

Jednakże art. 13 dyrektywy o zezwoleniach nie obejmuje wszystkich opłat, jakie są nałożone na infrastrukturę umożliwiającą udostępnianie sieci i usług łączności elektronicznej.

35

Zgodnie z art. 1 ust. 2 dyrektywa o zezwoleniach znajduje zastosowanie w odniesieniu do zezwoleń na dostęp do sieci i świadczenie usług w zakresie łączności elektronicznej, a jej art. 13 dotyczy jedynie opłat za prawo użytkowania częstotliwości radiowych i numeracji oraz prawo instalowania urządzeń na potrzeby podmiotów państwowych lub prywatnych, co odzwierciedla potrzebę optymalnego wykorzystania powyższych zasobów.

36

W niniejszym wypadku z postanowień odsyłających wynika, że podatek będący przedmiotem postanowień głównych płaci w szczególności każda osoba prawna prawa belgijskiego lub prawa innego kraju, która na obszarze Provincie Antwerpen ma grunt przeznaczony pod działalność gospodarczą, który jest wykorzystywany przez tę osobę prawną lub jest zastrzeżony do jej użytku, i to niezależnie od charakteru tego gruntu i działalności podatników tego podatku. Jego kwota zależy od powierzchni gruntu przeznaczonego pod działalność gospodarczą. Podatnicy ci nie są więc tylko operatorami udostępniającymi sieci i świadczącymi usługi łączności elektronicznej lub korzystającymi z praw przewidzianych w art. 13 dyrektywy o zezwoleniach.

37

Wynika z tego, że zdarzenie powodujące powstanie obowiązku podatkowego będącego przedmiotem postępowań głównych nie jest związane z przyznaniem praw użytkowania częstotliwości radiowych lub praw instalowania urządzeń w rozumieniu art. 13 dyrektywy o zezwoleniach. Zatem taki podatek nie stanowi opłaty w rozumieniu tego artykułu, a w konsekwencji nie wchodzi w zakres stosowania rzeczonej dyrektywy.

38

W świetle powyższych rozważań na przedstawione pytanie należy odpowiedzieć w ten sposób, iż art. 6 i 13 dyrektywy o zezwoleniach należy interpretować w ten sposób, że nie sprzeciwiają się one temu, aby operatorzy udostępniający sieci lub świadczący usługi w zakresie łączności elektronicznej byli opodatkowani, ze względu na istnienie na nieruchomości publicznej lub prywatnej masztów, słupów lub anten radiotelefonii komórkowej koniecznych do ich działalności, ogólnym podatkiem od gruntów przeznaczonych pod działalność gospodarczą.

39

Dla stron w postępowaniach głównych niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniach głównych, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (trzecia izba) orzeka, co następuje:

Artykuły 6 i 13 dyrektywy 2002/20/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 marca 2002 r. w sprawie zezwoleń na udostępnienie sieci i usług łączności elektronicznej (dyrektywy o zezwoleniach) należy interpretować w ten sposób, że nie sprzeciwiają się one temu, aby operatorzy udostępniający sieci lub świadczący usługi w zakresie łączności elektronicznej byli opodatkowani, ze względu na istnienie na nieruchomości publicznej lub prywatnej masztów, słupów lub anten radiotelefonii komórkowej koniecznych do ich działalności, ogólnym podatkiem od gruntów przeznaczonych pod działalność gospodarczą.