Sprawa C‑67/13 P
Groupement des cartes bancaires (CB)
przeciwko
Komisji Europejskiej
„Odwołanie — Konkurencja — Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki — Artykuł 81 ust. 1 WE — System kart płatniczych we Francji — Decyzja związku przedsiębiorstw — Rynek wydawania kart — Środki cenowe stosowane wobec „nowych członków” — Opłaty za członkostwo i tak zwane mechanizmy „regulacji świadczenia usług w zakresie autoryzacji i rozliczania transakcji” oraz „pobudki dla śpiących” — Pojęcie „ograniczenia konkurencji ze względu na cel” — Badanie stopnia szkodliwości dla konkurencji”
Streszczenie – wyrok Trybunału (trzecia izba) z dnia 11 września 2014 r.
Odwołanie – Zarzuty – Błąd w ustaleniach faktycznych – Niedopuszczalność – Kontrola przez Trybunał oceny okoliczności faktycznych przedstawionych Sądowi – Wykluczenie, z wyjątkiem przypadku ich przeinaczenia
(art. 256 ust. 1 TFUE; statut Trybunału Sprawiedliwości, art. 58 akapit pierwszy)
Prawo Unii Europejskiej – Zasady – Prawo do skutecznej ochrony sądowej – Ustanowienie w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej – Sądowa kontrola decyzji wydanych przez Komisję w dziedzinie konkurencji – Decyzja Komisji wymagająca złożonej oceny ekonomicznej – Zakres i granice kontroli sądowej – Obowiązek kontroli kwalifikacji prawnej
(art. 81 ust. 1 WE, art. 261 TFUE, 263 TFUE; Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 47)
Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Naruszenie konkurencji – Kryteria oceny – Treść i cel porozumienia, a także kontekst prawny i gospodarczy jego rozwoju – Rozróżnienie naruszeń ze względu na cel i naruszeń ze względu na skutek – Zamiar ograniczenia konkurencji przez strony porozumienia – Kryterium niestanowiące koniecznej przesłanki – Naruszenie ze względu na cel – Wystarczający stopień szkodliwości – Kryteria oceny
(art. 81 ust. 1 WE)
Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Naruszenie konkurencji – Cel antykonkurencyjny – Kryteria oceny – Ocena w zależności od kontekstu ekonomicznego i prawnego – Kontrola sądowa – Obowiązek uzasadnienia w odniesieniu do celu antykonkurencyjnego i szkodliwego charakteru porozumienia
(art. 81 ust. 1 WE)
Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 41)
Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 43–46)
W dziedzinie zachowań antykonkurencyjnych objętych art. 81 WE, pewne rodzaje współpracy między przedsiębiorstwami można, z uwagi na sam ich charakter, można uznać za szkodliwe dla prawidłowego funkcjonowania normalnej konkurencji, w stopniu wystarczającym do tego, aby nie było konieczności badania ich skutków. Pewne mające znamiona zmowy zachowania, takie jak te, które prowadzą do horyzontalnego ustalania cen, należy uznać za mające tak wysokie prawdopodobieństwo wywołania negatywnych skutków dla, w szczególności, ceny, ilości czy jakości towarów czy usług, iż dla celów zastosowania art. 81 ust. 1 WE nie ma potrzeby wykazania, że wywołują one faktyczne skutki rynkowe.
Gdy z analizy danego rodzaju współpracy między przedsiębiorstwami wynika, że nie wykazuje on wystarczającego stopnia szkodliwości z punktu widzenia konkurencji, należy wówczas zbadać skutki tego porozumienia, a do objęcia go zakazem wymagane jest spełnienie przesłanek, które wskazują na faktyczne zapobieżenie, ograniczenie lub zakłócenie konkurencji w odczuwalny sposób.
Aby ocenić, czy dane porozumienie między przedsiębiorstwami czy też decyzja związku przedsiębiorstw wykazuje stopień szkodliwości wystarczający do tego, aby można je było uznać za ograniczenia konkurencji ze względu na cel, należy skupić się na treści jego postanowień, na celach, do których osiągnięcia ono zmierza, a także na kontekście gospodarczym i prawnym, w jaki porozumienie to się wpisuje. W ramach oceny takiego kontekstu należy również wziąć pod uwagę charakter dóbr lub usług, których to porozumienie dotyczy, jak również rzeczywiste warunki funkcjonowania i struktury spornego rynku lub spornych rynków. Ponadto, choć zamiar stron nie stanowi koniecznej przesłanki ustalenia ograniczającego charakteru porozumienia, nic nie stoi na przeszkodzie, aby krajowe lub unijne organy ochrony konkurencji lub sądy go uwzględniły.
Co się tyczy pojęcia ograniczenia konkurencji ze względu na cel, nie można przyjąć, że pojęcia tego nie można interpretować zawężająco. Pojęcia ograniczenia konkurencji ze względu na cel nie można bowiem zastosować do niektórych rodzajów współpracy między przedsiębiorstwami, które są szkodliwe dla konkurencji w stopniu wystarczającym do tego, aby nie było konieczności badania ich skutków, nie zwalniając jednocześnie Komisji z obowiązku dowiedzenia konkretnych skutków, jakie pociągają za sobą na rynku te porozumienia, w odniesieniu do których nie wykazano, iż ze względu na swój charakter są one szkodliwe dla prawidłowego funkcjonowania normalnej gry rynkowej. Bez znaczenia jest w tym względzie okoliczność, że rodzaje porozumień wskazanych w art. 81 ust. 1 WE nie stanowią wyczerpującego wykazu zakazanych zmów.
(por. pkt 49–54, 57, 58)
W dziedzinie zachowań antykonkurencyjnych objętych art. 81 ust. 1 WE, a w szczególności ograniczenia konkurencji ze względu na cel, uznając, iż ograniczający konkurencję cel pewnych środków wynika z samego ich brzmienia, Sąd nie jest zwolniony z obowiązku uzasadnienia, w ramach sprawowanej przezeń kontroli zgodności z prawem decyzji Komisji stwierdzającej antykonkurencyjny cel tych środków, dlaczego to brzmienie należy uznać za świadczące o istnieniu takiego ograniczenia.
W tym względzie, choć Sąd przedstawia powody, dla których rozpatrywane środki, ze względu na zawarte w nich wzory, mogą ograniczać konkurencję i, co za tym idzie, być objęte ustanowionym w art. 81 ust. 1 WE zakazem, to jednak jest on zobowiązany, pod groźbą stwierdzenia braku uzasadnienia w jego orzeczeniu, z jakich powodów, to ograniczenie konkurencji miałoby charakteryzować się stopniem szkodliwości wystarczającym do uznania go za ograniczenie konkurencji ze względu na cel w rozumieniu tego postanowienia.
Tymczasem stwierdzając, że działalność związana z wydawaniem kart i ta związana ze świadczeniem usług w zakresie autoryzacji i rozliczania transakcji oddziaływają na siebie wzajemnie i pociągają za sobą pośrednie skutki sieci ze względu na to, iż znaczenie faktu przyjmowania płatności kartą przez akceptantów i liczba znajdujących się w obiegu kart są ze sobą wzajemnie powiązane, Sąd nie może, nie dopuszczając się przy tym naruszenia prawa, dojść do wniosku, iż celem rozpatrywanych środków jest ograniczenie konkurencji w rozumieniu art. 81 ust. 1 WE.
Błędem w ocenie jest również brak rozróżnienia właściwego w tym kontekście rynku z kwestią kontekstu, jaki należy uwzględnić przy ustalaniu tego, czy treść danego porozumienia czy też decyzji związku przedsiębiorstw świadczy o istnieniu ograniczenia konkurencji ze względu na cel w rozumieniu art. 81 ust. 1 WE. To rozróżnienie pomiędzy rynkiem właściwym i kontekstem nie ma miejsca, gdy Sąd uznaje, że nie można analizować w ramach art. 81 ust. 1 WE, równowagi pomiędzy działalnością związaną z wydawaniem kart a tą polegającą na autoryzacji i rozliczaniu transakcji w sytuacji gdy rynkiem właściwym nie jest rynek systemów płatności w państwie członkowskim, tylko następczy względem niego rynek wydawania kart płatniczych w tym kraju członkowskim.
Wreszcie analiza opcji udostępnianych członkom grupy utworzonej przez główne instytucje bankowe działające w owym państwie członkowskim w celu realizacji interoperacyjności systemów autoryzacji i rozliczania transakcji zrealizowanych za pomocą kart bankowych wydanych przez członków owej grupy, polega na ocenie potencjalnych skutków owych środków, nie zaś na ich kwalifikacji jako porozumienia związku przedsiębiorstw mającego cel szkodliwy dla konkurencji.
(por. pkt 65, 69, 74, 76–79, 82)