Sprawa C‑386/12
Siegfried János Schneider
(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Sofijski gradski syd)
„Jurysdykcja, uznawanie i wykonywanie orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych — Rozporządzenie (WE) nr 44/2001 — Zakres stosowania — Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych osób fizycznych — Jurysdykcja wyłączna w sprawach, których przedmiotem są prawa rzeczowe na nieruchomościach — Zakres — Postępowanie niesporne dotyczące prawa osoby objętej kuratelą, zamieszkałej w jednym z państw członkowskich, do rozporządzania nieruchomościami położonymi w innym państwie członkowskim”
Streszczenie – wyrok Trybunału (trzecia izba) z dnia 3 października 2013 r.
Współpraca sądowa w sprawach cywilnych – Jurysdykcja i wykonywanie orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych – Rozporządzenie nr 44/2001 – Zakres stosowania – Sprawy cywilne i handlowe – Stan cywilny, zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych, jak również ustawowego przedstawicielstwa osób fizycznych – Wykładnia autonomiczna
[rozporządzenie Rady nr 44/2001, art. 1 ust. 2 lit. a)]
Współpraca sądowa w sprawach cywilnych – Jurysdykcja i wykonywanie orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych – Rozporządzenie nr 44/2001 – Postanowienia tego rozporządzenia uznane za równoważne z postanowieniami konwencji brukselskiej – Wykładnia tych postanowień zgodnie z orzecznictwem Trybunału dotyczącym konwencji
(konwencja z dnia 27 września 1968 r.; rozporządzenie Rady nr 44/2001)
Współpraca sądowa w sprawach cywilnych – Jurysdykcja i wykonywanie orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych – Rozporządzenie nr 44/2001 – Jurysdykcja wyłączna – Spory, których przedmiotem są prawa rzeczowe na nieruchomościach – Zakres
(rozporządzenie Rady nr 44/2001, art. 22 pkt 1)
Współpraca sądowa w sprawach cywilnych – Jurysdykcja i wykonywanie orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych – Rozporządzenie nr 44/2001 – Zakres stosowania – Dziedziny wyłączone – Stan cywilny, zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych, jak również ustawowego przedstawicielstwa osób fizycznych – Postępowanie niesporne w celu uzyskania zgody na sprzedaż nieruchomości, wszczynane przez osobę objętą kuratelą w innym państwie członkowskim – Niemożność stosowania systemu jurysdykcji wyłącznej w sprawach, których przedmiotem są prawa rzeczowe na nieruchomościach
[rozporządzenie Rady nr 44/2001, art. 1 ust. 2 lit. a), art. 22 pkt 1]
Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 18, 19)
Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 21)
Wykładni art. 22 pkt 1 rozporządzenia nr 44/2001 w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych należy dokonywać w ten sposób, że jurysdykcja wyłączna sądów umawiającego się państwa, w którym nieruchomość jest położona, nie obejmuje wszystkich spraw, których przedmiot stanowi prawo rzeczowe na nieruchomości, lecz tylko te spośród nich, które należą do zakresu zastosowania tej konwencji i zaliczają się do spraw, które zmierzają z jednej strony do określenia granic lub składu nieruchomości, własności, posiadania lub istnienia innych praw rzeczowych na nieruchomości, a z drugiej strony do zapewnienia osobom, którym te prawa przysługują, ochrony związanych z nimi uprawnień.
(por. pkt 21)
Rozporządzenie nr 44/2001 w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych, a w szczególności jego art. 22 pkt 1, należy interpretować w ten sposób, że nie stosuje się go do postępowania niespornego, które obywatel jednego państwa członkowskiego, uznany na podstawie ustawodawstwa tego państwa za mającego ograniczoną zdolność do czynności prawnych w związku z objęciem go kuratelą, inicjuje przed sądem innego państwa członkowskiego w celu uzyskania zgody na sprzedaż swojego udziału w nieruchomości położonej na terytorium tego innego państwa członkowskiego, ponieważ tego rodzaju postępowanie dotyczy „zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych, jak również ustawowego przedstawicielstwa osób fizycznych w rozumieniu art. 1 ust. 2 lit. a) tego rozporządzenia, wyłączonych z jego zakresu zastosowania.
W tym względzie wniosek osoby objętej kuratelą, mający na celu uzyskanie zgody na rozporządzenie nieruchomością tej osoby, jest wnioskiem wiążącym się bezpośrednio ze zdolnością prawną i zdolnością do czynności prawnych, jak również ustawowego przedstawicielstwa danej osoby w rozumieniu art. 1 ust. 2 lit. a) rozporządzenia nr 44/2001. Konieczność uzyskania zgody sądu w celu dokonania aktu rozporządzenia nieruchomościami należącymi do osób objętych kuratelą jest bowiem bezpośrednią konsekwencją niezdolności do czynności prawnych, którą osoby te są dotknięte z powodu środka zastosowanego wobec nich w celu ochrony przy dokonywaniu takich aktów.
Ponadto szczególnej okoliczności, że osoba objęta kuratelą występuje o zgodę na sprzedaż nieruchomości, której osoba ta jest właścicielem, nie można uznać za mającą decydujące znaczenie dla zakwalifikowania jako postępowania, którego przedmiotem są prawa rzeczowe na nieruchomościach w rozumieniu art. 22 pkt 1 rozporządzenia nr 44/2001. W istocie postępowanie takie nie zmierza do określenia granic lub składu nieruchomości, własności lub posiadania nieruchomości ani też do zapewnienia osobie objętej kuratelą – jako właścicielowi tego mienia – ochrony uprawnień związanych z jego prawem własności. Natomiast celem postępowania jest wyłącznie ustalenie, czy w interesie osoby uznanej za częściowo niezdolną do czynności prawnych leży wyzbycie się nieruchomości tej osoby, zaś przysługujące jej prawo rzeczowe do tego mienia jako takie nie staje się kwestią sporną.
(por. pkt 26, 28, 30, 31; sentencja)
Sprawa C‑386/12
Siegfried János Schneider
(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Sofijski gradski syd)
„Jurysdykcja, uznawanie i wykonywanie orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych — Rozporządzenie (WE) nr 44/2001 — Zakres stosowania — Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych osób fizycznych — Jurysdykcja wyłączna w sprawach, których przedmiotem są prawa rzeczowe na nieruchomościach — Zakres — Postępowanie niesporne dotyczące prawa osoby objętej kuratelą, zamieszkałej w jednym z państw członkowskich, do rozporządzania nieruchomościami położonymi w innym państwie członkowskim”
Streszczenie – wyrok Trybunału (trzecia izba) z dnia 3 października 2013 r.
Współpraca sądowa w sprawach cywilnych — Jurysdykcja i wykonywanie orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych — Rozporządzenie nr 44/2001 — Zakres stosowania — Sprawy cywilne i handlowe — Stan cywilny, zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych, jak również ustawowego przedstawicielstwa osób fizycznych — Wykładnia autonomiczna
[rozporządzenie Rady nr 44/2001, art. 1 ust. 2 lit. a)]
Współpraca sądowa w sprawach cywilnych — Jurysdykcja i wykonywanie orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych — Rozporządzenie nr 44/2001 — Postanowienia tego rozporządzenia uznane za równoważne z postanowieniami konwencji brukselskiej — Wykładnia tych postanowień zgodnie z orzecznictwem Trybunału dotyczącym konwencji
(konwencja z dnia 27 września 1968 r.; rozporządzenie Rady nr 44/2001)
Współpraca sądowa w sprawach cywilnych — Jurysdykcja i wykonywanie orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych — Rozporządzenie nr 44/2001 — Jurysdykcja wyłączna — Spory, których przedmiotem są prawa rzeczowe na nieruchomościach — Zakres
(rozporządzenie Rady nr 44/2001, art. 22 pkt 1)
Współpraca sądowa w sprawach cywilnych — Jurysdykcja i wykonywanie orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych — Rozporządzenie nr 44/2001 — Zakres stosowania — Dziedziny wyłączone — Stan cywilny, zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych, jak również ustawowego przedstawicielstwa osób fizycznych — Postępowanie niesporne w celu uzyskania zgody na sprzedaż nieruchomości, wszczynane przez osobę objętą kuratelą w innym państwie członkowskim — Niemożność stosowania systemu jurysdykcji wyłącznej w sprawach, których przedmiotem są prawa rzeczowe na nieruchomościach
[rozporządzenie Rady nr 44/2001, art. 1 ust. 2 lit. a), art. 22 pkt 1]
Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 18, 19)
Zobacz tekst orzeczenia.
(por. pkt 21)
Wykładni art. 22 pkt 1 rozporządzenia nr 44/2001 w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych należy dokonywać w ten sposób, że jurysdykcja wyłączna sądów umawiającego się państwa, w którym nieruchomość jest położona, nie obejmuje wszystkich spraw, których przedmiot stanowi prawo rzeczowe na nieruchomości, lecz tylko te spośród nich, które należą do zakresu zastosowania tej konwencji i zaliczają się do spraw, które zmierzają z jednej strony do określenia granic lub składu nieruchomości, własności, posiadania lub istnienia innych praw rzeczowych na nieruchomości, a z drugiej strony do zapewnienia osobom, którym te prawa przysługują, ochrony związanych z nimi uprawnień.
(por. pkt 21)
Rozporządzenie nr 44/2001 w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych, a w szczególności jego art. 22 pkt 1, należy interpretować w ten sposób, że nie stosuje się go do postępowania niespornego, które obywatel jednego państwa członkowskiego, uznany na podstawie ustawodawstwa tego państwa za mającego ograniczoną zdolność do czynności prawnych w związku z objęciem go kuratelą, inicjuje przed sądem innego państwa członkowskiego w celu uzyskania zgody na sprzedaż swojego udziału w nieruchomości położonej na terytorium tego innego państwa członkowskiego, ponieważ tego rodzaju postępowanie dotyczy „zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych, jak również ustawowego przedstawicielstwa osób fizycznych w rozumieniu art. 1 ust. 2 lit. a) tego rozporządzenia, wyłączonych z jego zakresu zastosowania.
W tym względzie wniosek osoby objętej kuratelą, mający na celu uzyskanie zgody na rozporządzenie nieruchomością tej osoby, jest wnioskiem wiążącym się bezpośrednio ze zdolnością prawną i zdolnością do czynności prawnych, jak również ustawowego przedstawicielstwa danej osoby w rozumieniu art. 1 ust. 2 lit. a) rozporządzenia nr 44/2001. Konieczność uzyskania zgody sądu w celu dokonania aktu rozporządzenia nieruchomościami należącymi do osób objętych kuratelą jest bowiem bezpośrednią konsekwencją niezdolności do czynności prawnych, którą osoby te są dotknięte z powodu środka zastosowanego wobec nich w celu ochrony przy dokonywaniu takich aktów.
Ponadto szczególnej okoliczności, że osoba objęta kuratelą występuje o zgodę na sprzedaż nieruchomości, której osoba ta jest właścicielem, nie można uznać za mającą decydujące znaczenie dla zakwalifikowania jako postępowania, którego przedmiotem są prawa rzeczowe na nieruchomościach w rozumieniu art. 22 pkt 1 rozporządzenia nr 44/2001. W istocie postępowanie takie nie zmierza do określenia granic lub składu nieruchomości, własności lub posiadania nieruchomości ani też do zapewnienia osobie objętej kuratelą – jako właścicielowi tego mienia – ochrony uprawnień związanych z jego prawem własności. Natomiast celem postępowania jest wyłącznie ustalenie, czy w interesie osoby uznanej za częściowo niezdolną do czynności prawnych leży wyzbycie się nieruchomości tej osoby, zaś przysługujące jej prawo rzeczowe do tego mienia jako takie nie staje się kwestią sporną.
(por. pkt 26, 28, 30, 31; sentencja)