—

w imieniu rządu niemieckiego przez T. Henzego oraz J. Möllera, działających w charakterze pełnomocników,

—

w imieniu rządu duńskiego przez V.P. Jørgensen oraz C. Thorninga, działających w charakterze pełnomocników,

—

w imieniu rządu austriackiego przez C. Pesendorfer, działającą w charakterze pełnomocnika,

—

w imieniu Komisji Europejskiej przez V. Kreuschitza oraz D. Rusanowa, działających w charakterze pełnomocników,

1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 20 TFUE i 21 TFUE.

2

Wniosek ten został przedstawiony w ramach sporu pomiędzy S. Elrick, obywatelką niemiecką, a Bezirksregierung Köln (lokalnymi władzami administracyjnymi w Kolonii) w przedmiocie odmowy przyznania jej pomocy na kształcenie w odniesieniu do kształcenia szkolnego odbywanego w Zjednoczonym Królestwie.

3

Paragraf 1 Bundesgesetz über individuelle Förderung der Ausbildung (Bundesausbildungsförderungsgesetz) (ustawy federalnej o indywidualnym wspieraniu edukacji), zmienionej w dniu 23 grudnia 2007 r. przez dwudziestą siódmą ustawę zmieniającą ustawę federalną o indywidualnym wspieraniu edukacji (BGB1. I, s. 3254, zwanej dalej „BAföG”), zatytułowany „Zasada”, stanowi:

„Na podstawie niniejszej ustawy osobie uczącej się przysługuje prawo do ubiegania się o przyznanie indywidualnej pomocy na kształcenie w odniesieniu do kształcenia odpowiadającego jej zainteresowaniom, umiejętnościom oraz wynikom w nauce, jeżeli nie posiada ona środków koniecznych na utrzymanie i kształcenie pochodzących z innego źródła”.

4

Paragraf 2 BAföG, zatytułowany „Placówki edukacyjne”, stanowi:

„1.   Pomoc na kształcenie jest udzielana na uczęszczanie do:

[…]

Dla przyporządkowania ma znaczenie rodzaj i program kształcenia. Pomoc na kształcenie jest przyznawana, gdy kształcenie odbywa się w placówce publicznej – z wyjątkiem niepaństwowych szkół wyższych – lub prywatnych placówkach zastępczych [»Ersatzschule«].

[…]

1a.   Pomoc na kształcenie w odniesieniu do uczęszczania do placówek edukacyjnych wymienionych w ust. 1 pkt 1 jest udzielana wyłącznie wtedy, gdy osoba ucząca się nie mieszka u swoich rodziców oraz

[…]

5.   Pomoc na kształcenie jest udzielana wyłącznie wtedy, gdy okres kształcenia obejmuje co najmniej semestr szkolny lub uczelniany i kształcenie wymaga ogólnie od osoby uczącej się nakładu pracy w pełnym zakresie […]”.

5

Zgodnie z § 4 BAföG, z zastrzeżeniem §§ 5 i 6 tej ustawy, pomoc na kształcenie jest przyznawana w odniesieniu do kształcenia odbywanego w Niemczech.

6

Paragraf 5 BAföG, zatytułowany „Kształcenie za granicą”, brzmi następująco:

„1.   Stałym miejscem zamieszkania w rozumieniu niniejszej ustawy jest miejsce, gdzie znajduje się, nie tylko tymczasowo, ośrodek interesów życiowych osoby, niezależnie od zamiaru stałego osiedlenia się; osoba przebywająca w danym miejscu jedynie w celu kształcenia nie posiada tam stałego miejsca zamieszkania.

2.   Osobom uczącym się, których stałe miejsce zamieszkania znajduje się na terytorium Niemiec i które kształcą się w placówce edukacyjnej położonej za granicą, przyznaje się pomoc na kształcenie, jeżeli:

[…]

[…]

4.   […]; ust. 2 pkt 3 stosuje się wyłącznie do uczęszczania do placówek edukacyjnych, które jest równoważne z uczęszczaniem do położonych w Niemczech klas szkół zawodowych [»Berufsfachschulklassen«] w rozumieniu § 2 ust. 1 pkt 2, wyższych specjalistycznych szkół zawodowych [»höhere Fachschulen«], akademii [»Akademien«] lub szkół wyższych [»Hochschulen«]. Kontrola równoważności następuje z urzędu w ramach postępowania dotyczącego udzielania [pomocy na kształcenie]”.

7

Z postanowienia odsyłającego wynika, że S. Elrick, obywatelka niemiecka urodzona w Niemczech w dniu 1 czerwca 1989 r. i mająca stałe miejsce zamieszkania w rozumieniu § 5 ust. 1 BAföG u swoich rodziców w tym państwie członkowskim, od 1998 r. przebywa przeważnie w Zjednoczonym Królestwie.

8

Po ukończeniu nauki na poziomie średnim w placówce szkolnej w Devonie (Zjednoczone Królestwo) S. Elrick zapisała się od dnia 8 września 2008 r. do South Devon College na kurs w trybie dziennym mający na celu uzyskanie „First Diploma in Travel, Level 2”. Ten jednoroczny kurs nie wymagał wcześniejszego ukończenia innego kształcenia zawodowego. Samantha Elrick miała stałe miejsce zamieszkania u swoich rodziców w Niemczech zarówno podczas nauki w szkole średniej, jak i wtedy, gdy była zapisana do South Devon College.

9

W dniu 5 lipca 2008 r. S. Elrick złożyła wniosek o przyznanie jej pomocy na kształcenie w odniesieniu do pobierania nauki w South Devon College od września 2008 r.

10

Decyzją z dnia 13 sierpnia 2008 r. wniosek ten został oddalony przez Bezirksregierung Köln z uzasadnieniem, że wybrane przez S. Elrick kształcenie, które nie prowadzi do uzyskania dyplomu zawodowego według kryteriów określonych w § 2 ust. 1 zdanie pierwsze pkt 2 BAföG, jest porównywalne z jednorocznym kształceniem służącym ukierunkowaniu zawodowemu w niemieckiej szkole zawodowej („Berufsfachschule”), a na takiego rodzaju kształcenie nie można uzyskać pomocy na kształcenie odbywane za granicą.

11

W dniu 11 września 2008 r. S. Elrick wniosła skargę na tę decyzję, podnosząc, że odmowa przyznania jej pomocy na kształcenie przewidzianej przez BAföG narusza art. 20 TFUE i 21 TFUE. Gdyby odbywała analogiczne kształcenie w Niemczech, zostałaby przyznana jej pomoc, nawet gdyby kształcenie to trwało tylko jeden rok. Zatem ustawodawstwo krajowe stawia ją przed wyborem zrezygnowania ze skorzystania z jej prawa do swobodnego przemieszczania się w Unii Europejskiej w związku z wyborem placówki edukacyjnej albo z pomocy na kształcenie udzielanej na podstawie prawa jej państwa pochodzenia. Tym samym jej prawo do swobodnego przemieszczania się jest nienależnie ograniczane z powodów, które nie są uzasadnione obiektywnie.

12

Verwaltungsgericht Hannover zastanawia się nad zgodnością uregulowania krajowego z art. 20 TFUE i 21 TFUE. Wyjaśnia przede wszystkim, że zgodnie z § 5 ust. 2 pkt 3 BAföG w odniesieniu do kształcenia odbywanego całkowicie za granicą można przyznać pomoc na kształcenie w razie uczęszczania do placówki edukacyjnej równoważnego z uczęszczaniem do klasy szkoły zawodowej [„Berufsfachschulklasse”] w Niemczech tylko wtedy, gdy spełnione są przesłanki § 2 ust. 1 pkt 2 BAföG. Zgodnie z tym ostatnim przepisem odnośne kształcenie powinno prowadzić do uzyskania dyplomu zawodowego po odbyciu co najmniej dwuletniego kursu. Co się zaś tyczy kształcenia odbywanego przez S. Elrick w Zjednoczonym Królestwie, przesłanka ta nie jest spełniona.

13

Według sądu odsyłającego, gdyby S. Elrick ukończyła w Niemczech kurs porównywalny z kształceniem, które odbyła w Zjednoczonym Królestwie, przysługiwałoby jej co do zasady prawo do pomocy na kształcenie na mocy § 1 i § 2 ust. 1 pkt 1 i § 4 w związku z § 2 ust. 1a pkt 1 BAföG.

14

Zdaniem sądu odsyłającego uczęszczanie do placówki oferującej taki kurs położonej najbliżej miejsca zamieszkania jej rodziców w Niemczech wymagałoby bowiem ponadgodzinnego czasu dojazdu w każdą stronę, co nie stanowi rozsądnego czasu trwania według postanowień Verwaltungsvorschriften zum BAföG (okólnika do BAföG). Zatem gdyby S. Elrick obrała miejsce zamieszkania w położonej w Niemczech miejscowości, w której znajduje się porównywalna placówka edukacyjna, przysługiwałoby jej w zasadzie prawo do pomocy na kształcenie w odniesieniu do tego kursu.

15

Sąd odsyłający wyraża wątpliwości co do zgodności rozpatrywanego uregulowania krajowego z prawem Unii. I tak, skoro w odniesieniu do kształcenia odbywanego w Zjednoczonym Królestwie nie przysługuje prawo do pomocy na kształcenie na mocy BAföG, w przeciwieństwie do tego, co miałoby miejsce w przypadku porównywalnego kształcenia odbywanego w Niemczech, S. Elrick nie miała innego wyboru niż zrezygnowanie z przysługującego jej prawa do swobodnego przemieszczania się bądź z korzystania z prawa do pomocy na kształcenie.

16

W tych okolicznościach Verwaltungsgericht Hannover postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym:

„Czy art. 20 [TFUE] i 21 TFUE stoją na przeszkodzie uregulowaniu prawa krajowego, zgodnie z którym obywatelce niemieckiej mającej stałe miejsce zamieszkania w Niemczech i uczęszczającej do placówki edukacyjnej w państwie członkowskim Unii Europejskiej odmawia się pomocy na kształcenie na podstawie [BAföG] z tytułu uczęszczania do tej zagranicznej placówki edukacyjnej z tego powodu, że obrana ścieżka kształcenia za granicą trwa tylko jeden rok, podczas gdy mogłaby ona uzyskać pomoc na kształcenie na podstawie BAföG w odniesieniu do porównywalnego kształcenia w Niemczech, które także trwałoby jeden rok?”.

17

Poprzez swoje pytanie sąd odsyłający zmierza w istocie do ustalenia, czy art. 20 TFUE i 21 TFUE należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie uregulowaniu państwa członkowskiego, takiemu jak rozpatrywane w sprawie głównej, które uzależnia przyznanie obywatelce mającej miejsce zamieszkania w tym państwie członkowskim pomocy na kształcenie w odniesieniu do nauki w innym państwie członkowskim od warunku, by kształcenie to prowadziło do uzyskania dyplomu zawodowego równoważnego z dyplomami zawodowymi wydawanymi przez szkołę zawodową położoną w państwie udzielającym świadczeń po ukończeniu co najmniej dwuletniego kursu, podczas gdy zainteresowanej przyznana byłaby pomoc ze względu na jej szczególną sytuację, gdyby postanowiła odbyć w tym ostatnim państwie kształcenie równoważne z kształceniem, które zamierzała odbyć w innym państwie członkowskim, i to o czasie trwania poniżej dwóch lat.

18

Przede wszystkim należy przypomnieć, że jako obywatelce niemieckiej S. Elrick przysługuje zgodnie z art. 20 ust. 1 TFUE status obywatela Unii i w związku z tym może ona powoływać się na prawa wynikające z posiadania tego statusu, w razie potrzeby również wobec swego państwa członkowskiego pochodzenia (zob. wyroki: z dnia 26 października 2006 r. w sprawie C-192/05 Tas-Hagen i Tas, Zb.Orz. s. I-10451, pkt 19; z dnia 23 października 2007 r. w sprawach połączonych C-11/06 i C-12/06 Morgan i Bucher, Zb.Orz. s. I-9161, pkt 22; a także z dnia 18 lipca 2013 r. w sprawach połączonych C‑523/11 i C‑585/11 Prinz i Seeberger, pkt 23 i przytoczone tam orzecznictwo).

19

Jak wielokrotnie Trybunał orzekał, status obywatela Unii powinien stanowić podstawowy status obywateli państw członkowskich, pozwalający tym spośród nich, którzy znajdują się w tej samej sytuacji, na korzystanie w dziedzinie właściwej ratione materiae traktatu FUE – z zastrzeżeniem wyjątków wyraźnie w tym względzie przewidzianych – z takiego samego traktowania z punktu widzenia prawa bez względu na ich przynależność państwową (wyroki: z dnia 11 lipca 2002 r. w sprawie C-224/98 D’Hoop, Rec. s. I-6191, pkt 28; z dnia 21 lutego 2013 r. w sprawie C‑46/12 N., pkt 27; a także ww. wyrok w sprawach połączonych Prinz i Seeberger, pkt 24).

20

Do sytuacji wchodzących w zakres stosowania prawa Unii należy zaliczyć te związane z korzystaniem z podstawowych swobód zagwarantowanych przez traktat, w szczególności ze swobody przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich, nadanej przez art. 21 TFUE (ww. wyroki: w sprawach połączonych Morgan i Bucher, pkt 23; a także w sprawach połączonych Prinz i Seeberger, pkt 25 i przytoczone tam orzecznictwo).

21

W tym względzie o ile państwa członkowskie zachowują kompetencje na podstawie art. 165 ust. 1 TFUE w zakresie treści nauczania i organizacji ich systemów edukacyjnych, o tyle kompetencje te powinny być wykonywane z poszanowaniem prawa Unii, a zwłaszcza postanowień traktatu odnoszących się do swobody przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich, nadanej przez art. 21 ust. 1 TFUE (zob. ww. wyroki: w sprawach połączonych Morgan i Bucher, pkt 24; a także w sprawach połączonych Prinz i Seeberger, pkt 26 i przytoczone tam orzecznictwo).

22

Należy następnie wskazać, że uregulowanie krajowe, które stawia w mniej korzystnej sytuacji niektórych obywateli danego kraju z tego tylko powodu, że skorzystali oni ze swobody przemieszczania się i pobytu w innym państwie członkowskim, stanowi ograniczenie swobód gwarantowanych przez art. 21 ust. 1 TFUE każdemu obywatelowi Unii (zob. wyrok z dnia 18 lipca 2006 r. w sprawie C-406/04 De Cuyper, Zb.Orz. s. I-6947, pkt 39; ww. wyroki: w sprawach połączonych Morgan i Bucher, pkt 25; a także w sprawach połączonych Prinz i Seeberger, pkt 27). W tym kontekście obywatel państwa członkowskiego, który przeniósł się do innego państwa członkowskiego, gdzie uczęszcza do szkoły średniej, korzysta ze swobody przemieszczania się zapewnionej przez art. 20 TFUE (zob. podobnie ww. wyrok w sprawie D’Hoop, pkt 29–34; wyrok z dnia 15 marca 2005 r. w sprawie C-209/03 Bidar, Zb.Orz. s. I-2119, pkt 35).

23

Uprawnienia przyznane przez traktat w dziedzinie swobodnego przemieszczania się obywateli Unii nie byłyby bowiem w pełni skuteczne, jeżeli obywatel państwa członkowskiego mógłby zostać odwiedziony od skorzystania z nich z powodu przeszkód wynikających z jego pobytu w innym państwie członkowskim za sprawą przepisów prawnych państwa członkowskiego jego pochodzenia, powodujących zaistnienie niekorzystnej dla niego sytuacji z tego tylko względu, że skorzystał z tych uprawnień (zob. ww. wyroki: w sprawie D’Hoop, pkt 31; w sprawach połączonych Morgan i Bucher, pkt 26; a także w sprawach połączonych Prinz i Seeberger, pkt 28).

24

Aspekt ten jest szczególnie ważny w dziedzinie edukacji ze względu na cele realizowane przez art. 6 lit. e) TFUE i art. 165 ust. 2 tiret drugie TFUE, a mianowicie w szczególności sprzyjanie mobilności studentów i nauczycieli (zob. ww. wyrok w sprawie D’Hoop, pkt 32; wyrok z dnia 7 lipca 2005 r. w sprawie C-147/03 Komisja przeciwko Austrii, Zb.Orz. s. I-5969, pkt 44; ww. wyroki: w sprawach połączonych Morgan i Bucher, pkt 27; a także w sprawach połączonych Prinz i Seeberger, pkt 29).

25

Ponadto należy przypomnieć, że prawo Unii nie nakłada na państwa członkowskie żadnego obowiązku wprowadzenia systemu pomocy na kształcenie w odniesieniu do pobierania nauki w innym państwie członkowskim. Jednakże, jeżeli państwo członkowskie ustanawia system pomocy na kształcenie umożliwiający osobom uczącym się korzystanie z niej, to musi zapewnić, aby zasady przyznawania tej pomocy nie tworzyły nieuzasadnionego ograniczenia prawa do przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich (zob. podobnie ww. wyroki: w sprawach połączonych Morgan i Bucher, pkt 28; a także w sprawach połączonych Prinz i Seeberger, pkt 30).

26

W niniejszym przypadku jest bezsporne, że gdyby skarżąca ukończyła w Niemczech kształcenie porównywalne z kształceniem, które odbyła w Zjednoczonym Królestwie, przysługiwałoby jej prawo do pomocy na kształcenie, skoro nie istniała oferująca równoważne kształcenie placówka położona w rozsądnej odległości od miejsca zamieszkania jej rodziców w Niemczech.

27

Rząd niemiecki podnosi, że uregulowanie rozpatrywane w sprawie głównej nie ogranicza swobody przemieszczania się i pobytu, gdyż ustawodawca niemiecki zgodnie z prawem postanowił nie wprowadzać prawa do pomocy na kształcenie w odniesieniu do rodzaju kursu odbywanego przez S. Elrick i gdyż żaden środek prawa Unii nie zobowiązuje go do tego. Według tego rządu BAföG ma na celu dokonanie wyboru jakościowego w zakresie rodzajów kształcenia subwencjonowanego przez Republikę Federalną Niemiec. Takie uregulowanie nie stanowi ograniczenia dla podstawowych swobód przemieszczania się i pobytu.

28

Jednakże uregulowanie takie jak rozpatrywane w sprawie głównej, które wiąże przyznanie pomocy na kształcenie za granicą z warunkiem równoważności z kształceniem odbywanym w klasach szkół zawodowych („Berufsfachschulklasse”) prowadzącym do uzyskania dyplomu zawodowego po odbyciu co najmniej dwuletniego kursu, stanowi ograniczenie w rozumieniu art. 21 TFUE, skoro wnioskodawcy znajdującemu się w tej samej sytuacji osobistej co S. Elrick zostałaby przyznana pomoc dla celów odbycia w Niemczech kształcenia równoważnego z kursem, który odbywała w innym państwie członkowskim.

29

Ograniczenie takie może zniechęcać obywateli Unii, takich jak S. Elrick, do skorzystania ze swobody przemieszczania się i pobytu w innym państwie członkowskim z uwagi na skutki, jakie skorzystanie z tej swobody może mieć dla ich prawa do pomocy na kształcenie (zob. ww. wyrok w sprawie Prinz i Seeberger, pkt 32). Ponadto nie można uważać, że ograniczające skutki wywołane tym warunkiem są zbyt niepewne lub zbyt nieznaczące, by stanowić ograniczenie w swobodzie przemieszczania się i pobytu (zob. podobnie ww. wyrok w sprawie Morgan i Bucher, pkt 32).

30

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem uregulowanie, które może ograniczyć zagwarantowaną w traktacie podstawową swobodę, może być uzasadnione w świetle prawa Unii jedynie wtedy, gdy jest oparte na obiektywnych względach interesu ogólnego niezwiązanych z przynależnością państwową zainteresowanych osób i gdy jest proporcjonalne do słusznego celu, jaki realizuje prawo krajowe (zob. ww. wyroki: w sprawie De Cuyper, pkt 40; w sprawie Tas‑Hagen i Tas, pkt 33; w sprawach połączonych Morgan i Bucher, pkt 33). Z orzecznictwa Trybunału wynika, że środek jest proporcjonalny, gdy pozostając zdatnym do osiągnięcia zamierzonego celu, nie wykracza poza to, co jest konieczne do jego osiągnięcia (ww. wyroki: w sprawie De Cuyper, pkt 42; w sprawach połączonych Morgan i Bucher, pkt 33; a także w sprawach połączonych Prinz i Seeberger, pkt 33).

31

Rząd niemiecki podnosi, że uregulowanie krajowe rozpatrywane w sprawie głównej jest uzasadnione wyborem dokonanym przez ustawodawcę niemieckiego, by przyznawać pomoc na kształcenie za granicą w zależności od typowo oczekiwanego pożytku wynikającego z kształcenia oraz w zależności od stosunku pomiędzy pobytem za granicą a całkowitym czasem trwania wspomnianego kształcenia. Według tego rządu ogólnym celem uregulowania rozpatrywanego w postępowaniu głównym jest zatem przyznanie pomocy na kształcenie za granicą wyłącznie na rzecz kształcenia oferującego osobie uczącej się najlepsze szanse na rynku pracy. W tym względzie kształcenie dające niskie kwalifikacje, takie jak rozpatrywane w sprawie głównej, służyłoby ogólnemu ukierunkowaniu zawodowemu, ale tylko w niewielkiej mierze mogłoby zwiększyć szanse takiej osoby uczącej się na rynku pracy. Z tego powodu takie kształcenie nie zasługuje na przyznanie pomocy na kształcenie za granicą.

32

Jednakże z argumentów przedstawionych przez rząd niemiecki nie wynika jasno, w jaki sposób cel subwencjonowania wyłącznie kształcenia za granicą skutkującego zwiększeniem szans osób uczących się na rynku pracy jest zagwarantowany przez uregulowanie rozpatrywane w sprawie głównej, a w szczególności przez warunek przewidziany w § 2 ust. 2 BAföG wymagający co najmniej dwuletniego czasu trwania planowanego kształcenia bez uwzględnienia jego charakteru i programu, podczas gdy kształcenie, które nie spełnia tego warunku, ale które obywa się w Niemczech, jest subwencjonowane w pewnych okolicznościach, takich jak te, którymi cechuje się sytuacja skarżącej. Wymóg dwuletniego czasu trwania wydaje się zatem pozbawiony jakiegokolwiek związku z poziomem wybranego kształcenia.

33

Zatem nałożenie warunku dotyczącego czasu trwania takiego jak rozpatrywany w sprawie głównej wydaje się niespójne z tym celem i nie może być uznane za proporcjonalne do tego celu (zob. analogicznie ww. wyrok w sprawie Morgan i Bucher, pkt 36).

34

W świetle poprzedzających rozważań na postawione pytanie należy odpowiedzieć, iż art. 20 TFUE i 21 TFUE należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie uregulowaniu państwa członkowskiego, takiemu jak rozpatrywane w sprawie głównej, które uzależnia przyznanie obywatelce mającej miejsce zamieszkania w tym państwie członkowskim pomocy na kształcenie w odniesieniu do nauki w innym państwie członkowskim od warunku, by kształcenie to prowadziło do uzyskania dyplomu zawodowego równoważnego z dyplomami zawodowymi wydawanymi przez szkołę zawodową położoną w państwie udzielającym świadczeń po ukończeniu co najmniej dwuletniego kursu, podczas gdy zainteresowanej przyznana byłaby pomoc ze względu na jej szczególną sytuację, gdyby postanowiła odbyć w tym ostatnim państwie kształcenie równoważne z kształceniem, które zamierzała odbyć w innym państwie członkowskim, i to o czasie trwania poniżej dwóch lat.

35

Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (trzecia izba) orzeka, co następuje:

Artykuły 20 TFUE i 21 TFUE należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie uregulowaniu państwa członkowskiego, takiemu jak rozpatrywane w sprawie głównej, które uzależnia przyznanie obywatelce mającej miejsce zamieszkania w tym państwie członkowskim pomocy na kształcenie w odniesieniu do nauki w innym państwie członkowskim od warunku, by kształcenie to prowadziło do uzyskania dyplomu zawodowego równoważnego z dyplomami zawodowymi wydawanymi przez szkołę zawodową położoną w państwie udzielającym świadczeń po ukończeniu co najmniej dwuletniego kursu, podczas gdy zainteresowanej przyznana byłaby pomoc ze względu na jej szczególną sytuację, gdyby postanowiła odbyć w tym ostatnim państwie kształcenie równoważne z kształceniem, które zamierzała odbyć w innym państwie członkowskim, i to o czasie trwania poniżej dwóch lat.